“Ke mo a ma manava‵se ki te aso ma taeao, me e manavase eiloa te aso ma taeao ki ana mea.”—MATAIO 6:34.

Tena Uiga: A manavasega i aso takitasi se vaega o te olaga masani. Kae sa fakaopoopo a manavasega o te aso nei ki manavasega o te aso taeao. Taumafai ke ola e ‵tusa mo mea e ‵tau mo te aso.

• A te manavase e fakamāfua aka ne ia a te sōna manavase. Tela la, ke ‵tofo aka ki te mea tenei: Muamua la, ke masaua me e se mafai o faka‵seke tatou mai nisi mea kolā e manava‵se tatou ki ei. A te manavase ki mea kolā e se mafai o faka‵seke tatou mai i ei, e fai i ei ke na lasi aka loa ‵tou manava‵se. Te lua, ke malamalama me i mea kolā e manava‵se tatou ki ei e se taunu faeloa i nisi taimi.

“Kae ko te poto mai te lagi e . . . malamalama.”—IAKOPO 3:17.

Tena Uiga: Ke mo a e mafaufau ke ‵lei katoatoa a mea. Ke ‵kalo kea‵tea mai te mauaga o se kilokiloga maluga e uiga ki a koe eiloa kae penā foki ki nisi tino.

• Ke agamalu, ke maua se kilokiloga paleni, kae ke iloa foki ou tapulā kae penā foki nisi tino. Kafai e fai koe penā, ka fakafeoloolo aka ei tou manavase ki so se mea kae ka iku manuia foki au mea e fai. E se gata i ei, ke loto fiafia. Kafai e kata koe—ke oko foki loa ki se mea ‵se a koe ne fai—e fakafeoloolo aka ei te manavase kae fakafou ei te mafaufau.

“A te tagata poto e taofiofi ne ia ana pati.”—FAATAOTO 17:27.

Tena Uiga: A lagonaga sē ‵lei e fai ei ke se mafaufau faka‵lei koe, tela la ke filemu.

• Ke onoono ki mea kolā e manavase koe ki ei, kae tusi ki lalo a te auala ke fakafesagai atu ki ei. E pelā me se fakaakoakoga, kafai ko manavase koe, tusi ki lalo ou mafaufauga, lagonaga, mo au faifaiga, kae tausi a mea konā ne tusi ne koe. Kafai e iloa faka‵lei ne koe te auala ke fakafesagai atu ki te manavase, ka faigofie ki a koe ke fakafesagai atu ki ei. E se gata i ei, ‵sala ki auala ke tapale kea‵tea a mea o te olaga kolā e fai ei ke manavase koe. Kafai e faigata, ke ‵sala ki auala ke fakafeoloolo olotou pokotiaga, kāti mai te palani faka‵lei au mea e ‵tau o fai mo ou taimi.

• Ke ‵fuli tau kilokiloga. A mea e manavase koe ki ei kāti e se manavase ki ei a te suā tino. A te ‵kesega i ei ko ‵tou kilokiloga. Ke onoono ki manatu konei e tolu:

  1. Sa fakaiku fakavave se faifaiga se ‵lei. E mafai o ulu saitia mai se tino ki ou mua māfai e tu atu koe i te laina. Kafai e mafaufau koe i tena mea e fai e fakamaualuga, ka se fiafia eiloa koe ki ei. I lō te fai penā, kaia e se mafaufau ei koe me i tena mea ne fai e ‵lei loa? Ka mafai eiloa o tonu koe!

  2. Ke onoono ki feitu ‵lei o se fakalavelave. A te faka‵tali mō se taimi leva mai tua o se potu o se tokita io me i te malae vakalele ka fakafeoloolo aka ei te manavase māfai e fakaaoga ne koe te taimi tenā ke faitau io me faka‵soko ne au galuega io me lafo au meli iti.

  3. Ke ‵mao tau kilo. Fesili ifo ki a koe, ‘E mata, te fakalavelave tenei ka fai mo matugā fakalavelave lasi ki te aso taeao io me ko te suā vaiaso?’ Ke faka‵kese a fakalavelave fo‵liki kae sē tumau mai fakalavelave tai ‵lasi atu.

“Kae ke fai a mea katoa ke fanofano ‵lei mai te faiga o fakatokaga ‵lei.”—1 KOLINITO 14:40.

Tena Uiga: Taumafai o fai a fakatokaga ‵lei i tou olaga.

• Nisi taimi e ma‵nako tatou o fai a fakatokaga ‵lei i ‵tou olaga. A te mea e tasi e mafai o fakamakosu i ei a fakatokaga—mo te manavase—ko te tuku ki te ‵toe taimi, kae ka fakauke fua i ei a galuega e ‵tau o fai. Kaia e se fakagalue aka a manatu konei?

  1. Ke fai se fakasologa o mea e ‵tau o fai, kae piki ‵mau ki ei.

  2. Ke iloilo kae faka‵tonu aka au kilokiloga kolā e mafai o iku atu ki te tuku ki te ‵toe taimi kae fai ne koe.

“E ‵lei atu ke ‵fonu te lima e tasi i te malōlō i lō te ‵fonu o te avā lima i te faiga o galuega ‵mafa mo te afuliga o te matagi.”—FAILAUGA 4:6.

Tena Uiga: A tino ga‵lue ma‵losi ka fai fua ke fakaseaoga ne latou a mea aoga e maua ne latou mai olotou “lima i te faiga o galuega ‵mafa.” Ka seai ne taimi mo malosi ke fia‵fia ki mea ne maua ne latou mai i olotou galuega.

• Ke paleni tau kilokiloga ki te galuega mo tupe. A te uke o tupe e se fakauiga i ei me ka fiafia malosi koe io me ka sē manavase malosi koe. A te ‵tonuga loa, ka fai fua i ei ke se fiafia kae manavase malosi. “Kae ko mea e uke a te tino maumea e fai ei ke se moe a ia,” ko pati i te Failauga 5:12. Tela la, taumafai o ola e ‵tusa mo mea kolā ko maua ne koe.

• Fakaavanoa ne taimi ke malō‵lo. Ka fakafeoloolo aka tou manavase māfai e fai ne koe a mea kolā e fiafia koe o fai i ou taimi avanoa. Kae ko vaegā fakafiafiaga kolā e se fakamalosilosi i ei tou foitino, e pelā mo te onoono ki te TV, ka se fesoasoani atu ki a koe.

• Ke poto i te fakaaogaga o te itaneti. Ke kalo kea‵tea mai te onoono atu faeloa ki au meli, meli-iti, io me ko fakatuatusi e fai ei a fesokotakiga i te itaneti. Faitalia me sē manakogina, ke se onoono ki au meli e uiga ki te galuega i taimi malō‵lo.

“Fakamalosiga faka-te-foitino e aoga.”—1 TIMOTEO 4:8.

Tena Uiga: A te fakamalosi‵losi o te foitino e aoga ki tou ola ‵lei.

• Fakamalosi aka tou ola ‵lei. A te gasuesue malosi e fai ei ke māmā tou mafaufau kae fakamalosi ki te foitino ke fakafesagai atu ki te manavase. Ke kai ki mea‵kai paleni, ke sa misi taimi ‵kai. Ke lava te moe.

• Ke kalo kea‵tea mai “auala” ma‵sei ke faka‵lei aka ei te manavase, e pelā mo te ‵pusi io me ko vailakau tapu mo te fakaaogaga ‵se o meainu ma‵losi. I te gasologa o taimi, e fai ne mea konei ke lasi atu te manavase, fakafi‵ta ki tou foitino kātoa kae fakafaigata i ei ke maua ne au tupe.

• Ke ‵sala fesoasoani ki se tokita māfai ko tō lasi tou manavase. E sē se mea fakamā māfai e ‵sala atu tatou ki se fesoasoani mai i a latou.

“Ke fakamautinoa aka ei ne koutou a mea kolā e sili atu i te tāua.”—FILIPI 1:10.

Tena Uiga: Ke iloilo faka‵lei a mea kolā e fakatāua ne koe.

• Ke fai se fakasologa o mea tāua kolā e ‵tau o fai ne koe. Ka fesoasoani atu te mea tenā ke saga tonu atu koe ki galuega kolā e tāua atu, kae ka lavea atu i ei a galuega kolā e mafai o taofi malie ne koe, tuku atu ki se isi tino, io me fakaseai atu.

• I loto i se vaiaso, ke onoono faeloa ki te auala ne fakaaoga ei ne koe ou taimi. Ka oti ko ‵sala ei ki auala ke mafai o fakaaoga faka‵lei ne koe. A te lasi o te pule atu o koe ki ei, ka sē manavase malosi foki ei koe.

• Ke tusi foki ki lalo taimi ke malōlō. Ke oko foki ki malōlōga toe‵toe ka fakafou aka ei te malosi kae ka fakafeoloolo foki ei tou manavase.

“A te manavase i te loto o se tagata e fai ei ke vāivāi a ia, kae ko te pati ‵lei e fakamalosi i ei a te loto.”—FAATAOTO 12:25.

Tena Uiga: A pati a‵lofa kae atafai mai nisi tino ka fai ei ke ‵lei kae fiafia koe.

• Ke sau‵tala ki se tino telā e malamalama e uiga ki a koe. E mafai o fesoasoani atu te tino tenā ke maua ne koe suā kilokiloga ‵lei io me faka‵lei aka se fakalavelave telā ne seki lavea ne koe i te kamataga. A te fakaasi atu ki tua a mea e manavase koe ki ei ka fai ei ke ‵lei ou lagonaga.

• ‵Sala ki se fesoasoani. E mata, e mafai o tuku atu ne koe o tuku atu te galuega tenā ki se suā tino io me fai tasi ne koulua?

• Kafai e fai ne se tino e galue ‵tasi mo koe ke manavase koe, ‵sala ki auala ke faka‵lei aka te tulaga faigata tenā. Pelā me se fakaakoakoga, e mata, e mafai o fai tonu atu koe ki ei mo te atafai ki te auala e fai ei ne ia koe ke penā ou lagonaga? (Faataoto 17:27) Kafai e se galue te auala tenā, e mata, e mafai ne koe o tai fakamu‵tana aka ou taimi e fakamāumāu mo te tino tenā?

“E fia‵fia a latou kolā e iloa ‵lei ne latou olotou manakoga faka-te-agaga.”—MATAIO 5:3.

Tena Uiga: E pelā me ne tino, e manakogina ne tatou a mea‵kai, gatu, mo fale. E isi ne ‵tou manakoga faka-te-agaga. Ko te mea ke fia‵fia, e ‵tau mo tatou o iloa ‵lei te manakoga tenā kae fakamalie aka.

• A te ‵talo ko te ‵toe fesoasoani lasi. E ‵kami koe ne te Atua ke ‘‵pei atu ei ne [koe ou] manava‵sega katoa ki luga i a ia, me e atafai a ia ki a [koe] .’ (1 Petelu 5:7) A te ‵talo mo te mafaufau ‵loto ka maua mai i ei ne koe te filemu i te loto mo te mafaufau.—Filipi 4:6, 7.

• Ke faitau ki mea faka-te-agaga kolā e fai ei ke fakapilipili atu koe ki te Atua. A fakatakitakiga aoga i te mekesini tenei ne aumai mai te Tusi Tapu, ko te mea ke fakamalie aka ei ‵tou manakoga faka-te-agaga. E fakamalosi mai foki ne te mea tenei a te “poto mo te malosi o te mafaufau.” (Faataoto 3:21) Kaia e se fai ei ne koe se fakatokaga ke faitau ki te Tusi Tapu? A te tusi ko Faataoto se tusi e gali ke kamata ki ei.