1, 2. (a) Ne a pati a Elifasa mo Pilitati ne fai atu e uiga ki te aoga o ‵tou taviniga ki te Atua? (e) Ne fakailoa mai pefea ne Ieova ana lagonaga ‵tonu?

“E MATA e isi se tagata, ke oko foki eiloa ki te ‵toe tagata poto eiloa e mafai o aoga ki te Atua? E mata e isi se ‵lei e maua ne te Atua mai i ou uiga amio‵tonu io me isi se ‵lei e maua ne ia mai i ou uiga ‵lei?” (Iopu 22:1-3) Kai mafaufau aka eiloa koe ki tali o vaegā fesili penā? I te taimi muamua ne fai atu ei ne Elifasa mai Temanu a fesili konā, e mautinoa eiloa me ne talitonu a Elifasa i te tali ko te ikai. Ne kinau atu foki tena taugasoa ko Pilitati mai Sua, me e se mafai o maua ne tino se tulaga amiotonu i mua o te Atua.—Faitau te Iopu 25:4.

² Ne fai atu a tino fakamafanafana ‵loi konei me e seai lele eiloa se aoga o ‵tou taumafaiga ke tavini atu mo te fakamaoni ki a Ieova, me e ‵pau eiloa ‵tou tāua ki te Atua e pelā mo manu o te one, se ilo, io me se tamā manu ‵tolo. (Iopu 4:19; 25:6) I te taimi muamua, e mafai o fakaiku aka ne tatou me ne fakaasi atu ne Elifasa mo Pilitati se uiga loto maulalo. (Iopu 22:29) Kafai e ‵kilo ifo mai i luga i se mauga maluga io me mai te famalama o se vakalele, e mafai o foliga foliki mai a gasue‵suega a tino. Kae e mata, tenā eiloa te kilokiloga a Ieova ki ‵tou tusaga ki te galuega o te Malo i te taimi e kilo ifo ei a  ia ki ‵tou paneta mai tena koga maluga? Ne fakailoa mai ne Ieova ana lagonaga i te taimi ne polopoloki ‵mafa ei ne ia a Elifasa, Pilitati, mo Sofala ona ko te mea ne pati ‵loi latou kae ne fiafia a ia ki a Iopu, telā e fakasino atu ki a ia e pelā me ko “taku tavini.” (Iopu 42:7, 8) Tela la, ‘e isi eiloa se aoga o se tino ki te Atua.’

3. Ne a muna a Eliu e uiga ki ‵tou taumafaiga ke tavini atu ki a Ieova, kae se a te mea ne fakauiga a ia ki ei?

³ Ne seki fakatonutonu ne Ieova a Eliu mō te fesili atu penei: “I tau fakatau, e isi se fesoasoani e fai ne koe ki te Atua manafai e amiotonu koe? E seai se mea e manako ki ei te Atua mai i a koe.” (Iopu 35:7) E mata, ne fai atu a Eliu me e seai ne aoga o ‵tou taumafaiga i te taviniga a te Atua? Ikai. Ne fai atu a ia me e se fakalagolago a Ieova ki ‵tou tapuakiga. A Ieova e katoatoa i a ia eiloa. E se mafai ne tatou o fai a ia ke maumea io me ke malosi atu. E ‵kese mai i ei, so se mea ‵lei, taleni, io me ko feitu ma‵losi e maua ne tatou se meaalofa mai te Atua, kae e kilokilo mai a ia ki te auala e fakaaoga ne tatou.

4. Se a te mea e faka‵pau ki ei ne Ieova a te tukuatuga mo te atafai o mea ki nisi tino?

⁴ E kilo atu a Ieova ki faifaiga o te alofa fakamaoni ne fakaasi atu ki ana tavini e pelā eiloa me e fai atu ki a ia. “Kafai e avatu ne koe ne mea ki tino ma‵tiva, e pelā eiloa me se mea e tuku atu ne koe ki te Aliki, tela la, e toe taui mai ne te Aliki ki a koe e ‵tusa eiloa mo tou aga‵lei,” e fai mai te Faataoto 19:17. E mata, e fai mai te tusi siki tenei me e kilokilo mai a Ieova ki faifaiga atafai katoa kolā e fai atu ki tino ma‵tiva? E mata, e mafai o fakaiku aka ne tatou me e mafaufau a te Mafuaga o te iunivesi me e nofo kaitalafu a ia i tino kolā e fakaasi atu ne latou te alofa fakamagalo kae e kilo atu ki vaegā tukuatuga penā e pelā me ne kaitalafu kolā e ‵tau o toe ‵togi atu ne ia ki tena taliaga mo fakamanuiaga? Ao, kae ne fakamaoni mai te mea tenei ne te Tama eiloa a te Atua.—Faitau te Luka 14:13, 14.

5. Ne a fesili ka mafau‵fau nei tatou ki ei?

⁵ Ne ‵kami ne Ieova te pelofeta ko Isaia ke faipati atu mō Ia, mai te fakaasi atu o Tena fiafia ke fakaaoga a tino fakamaoni i te fakataunuga o Tena fuafuaga. (Isa. 6:8-10) Ne talia mo te loto fiafia ne Isaia a te ‵kamiga tenā. I aso nei, e lau i afe o tino e fakaasi atu ne latou a te agaga foki eiloa tenā “Ko au! Uga mai au!” i te faiga o galuega faiga‵ta i te taviniga a Ieova. Koi mafai o fesili mai se tino, ‘E mata, e aoga eiloa aku taumafaiga totino? E tiga eiloa ne talia mo te loto fiafia ne Ieova ke fesoasoani kae kau atu au ki ei, e mata, ka se tuku mai ne ia so se mea e manakogina ke fakataunu ei tena Muna faitalia me se a te mea e manako au o fai i tena taviniga?’ Mafaufau ki mea ‵tupu kolā ne fakaasi mai i aso o Tepola mo Palako ke tali aka ei a fesili konei.

6. Se a te ‵kese i te va o tino o te fakai o Isalaelu mo te kautau a Iapino?

⁶ Ne ‘pule fakasaua’ ne te Tupu o Kanana ko Iapino a te kau Isalaelu mō se 20 tausaga. Ne ma‵taku foki a tino o te fakai māfai e oloolo atu i koga e tokouke a tino i ei. Mai i se kilokiloga fakakautau, ne seki toka ‵lei latou, e seai foki ne olotou meatau io me ne gatutau, kae ko olotou fili e 900 olotou kaliota fiti.—Fama. 4:1-3, 13; 5:6-8. *

7, 8. (a) Ne a fakatonuga muamua ne tuku atu ne Ieova ki a Palako? (e) Ne fakatakavale pefea ne Isalaelu a te kautau a Iapino? (Onoono ki te ata i te kamataga.)

⁷ E tiga eiloa te feitu tenā, ne tuku atu ne Ieova ki a Palako a te fakatonuga manino tenei e auala i te pelofeta fafine ko Tepola: “Puke e sefulu afe tagata mai matakāiga o  Nafatali mo Sepulona kae ‵taki atu latou ki te Mauga o Tapola. Ka aumai ne au a Sesela, te takitaki o te kautau a Iapino, ke taua mo koutou i te Vaitafe o Kisona. Ka vau a ia mo ana kaliota mo ana sotia, kae e tuku atu eiloa ne au ki a koe te manumalo.”—Fama. 4:4-7.

⁸ Ko salalau atu te muna. Ko maopoopo atu a tino loto fia fesoasoani i te Mauga o Tapola. Ne fai fakavave eiloa ne Palako a fakatonuga a Ieova. (Faitau te Famasino 4:14-16.) I te taimi ne fai ei te taua i Tanaka, ne ‵fuli fakavave se kaumana matolu ki te lofiaga o kogā koga i ei. Ne afuli ne Palako a te kau a Sesela ke oko loa ki Hasola—se 15 maila (24 km) te ‵mao. I te taimi tenei, ko oti ne tiaki ne Sesela tena kaliota fakamataku kae ko se aoga foki kae tele atu ki Sananima, kāti e pili ki Ketesa. Ne faka‵lafi tou tagata i te faleie o Iaeli, te avaga a Hepela, te tagata Keni, kae ne talia mo te fiafia ne Iaeli. Ona ko te fi‵ta mai te taua, ne to tena moe. Nei la, ko tuku faka‵sau atu a Sesela ki te gasuesue mo te loto malosi o Iaeli ke tamate tou tagata. (Fama. 4:17-21) Ne takavale loa i ei a te fili o Isalaelu! *

9. Ne a fakamatalaga likiliki e tuku mai i te Famasino 5:20, 21 e uiga ki te taua atu ki a Sesela?

⁹ E ‵tau eiloa o suke‵suke fakatasi ki te Famasino mataupu e 4 mo te 5, me e kese‵kese a fakamatalaga likiliki katoa kolā e maua i ei. E pelā mo te Famasino 5:20, 21: “A fetū ne taua mai foki mai te lagi; i te taimi e ga‵sue ei latou i te lagi; ne taua atu latou ki a Sesela. Ko te lofiaga i Kisona ne ta‵pea ei latou.” E mata, e fakasino atu a te mea tenei ki te fesoasoani o agelu, io me ne fatu ‵ka ne ‵to mai luga? E se uke a mea e fakamatala mai i te tala. Kae ko oi foki i tafa o te Atua e mafai o faka‵to ‵lotu mai ne ia a vaiua i te koga mo te taimi tonu, ko te mea ke fakaseai atu ei a kaliota tau e 900? E fakasino fakatolu atu i te Famasino 4:14, 15, a te pogai o te manumalo ko Ieova. E seai eiloa se Isalaelu mai te toko 10,000 kolā ne loto fia‵fia ke fesoasoani atu e mafai o fakamatamata me ne māfua mai i a ia te faka‵saoga tenei.

10, 11. Ko oi a “Melosa,” kae kaia ne fetūgina ei a ia?

¹⁰ Se mea fakaofoofogia, me i te kogaloto o te pese o te manumalo a Tepola mo Palako mō te fakatavalega fakavavega, ne usu atu lāua: “Muna a te agelu a te Aliki, ‘Ke malaia a Melosa, fetu atu a tino konā e nofo i konā. E seki o‵mai latou o fesoasoani ki te Aliki; e seki o‵mai e pelā me ne sotia o taua mō ia.’”—Fama. 5:23.

¹¹ Ko oi eiloa a Melosa? E se iloa tonu ne tatou. Kāti ne magoi eiloa te fetūga o Melosa telā ne ‵galo atu a mea katoa e uiga ki ei. Kāti a Melosa ko te fa‵kai telā ne seki loto fia‵fia o ‵kau atu ki a Palako i te taua. Ona ko te mea e toko 10,000 a tino ne loto fia‵fia o taua atu ki te kau Kanana, kāti ne lagona foki ne tino Melosa a te fakamolemole tenā mō ne tino fesoasoani. Io me kāti a Melosa ko te fakai telā ne tele tokotasi atu i ei a Sesela i tena taumafai ke sao mai i a Palako. Kāti ne maua ne itno Melosa te avanoaga ke puke ne latou a Sesela kae ne seki puke ne latou. Mafaufau la ki te sotia fakamataku tenei ko tele atu ke sao a ia i olotou auala! Ne mafai o fai ne latou se mea aoga ke ‵lago atu ki te fuafuaga a Ieova. Moi ne fai latou penā, penei ko fakamanuiagina latou. Kae i te taimi ne maua ne latou te avanoaga ke fai se mea mō Ieova, e seai eiloa se lotou mea ne fai. Ne ‵kese eiloa a tino Melosa mai i a Iaeli, telā ne gasuesue mo te loto malosi telā ne fakamatala mai i te fuaiupu mai tua ifo!—Fama. 5:24-27.

12. Se a te ‵kesega ne lavea atu i uiga o tino i te Famasino 5:9, 10, kae e ‵tau o pokotia pefea tatou i ei i aso nei?

¹² I te Famasino 5:9, 10, e lavea ne tatou se  ‵kesega tai lasi atu i te kilokiloga a tino kolā ne māti atu mo Palako mo tino kolā ne seki ‵kau atu ki ei. Ne fakamalo ne Tepola mo Palako a “takitaki o Isalaelu, i tino kolā ne loto fia‵fia o olo o taua.” Ko oko eiloa i te ‵kese o latou mai i a latou kolā ne “‵sopo i luga i asini ‵kena,” kolā ne mafau‵fau me i a latou ko tō tāua ke fesoasoani atu, mo latou kolā ne “saga‵saga i luga i nofoaga o solofanua,” me ne fia‵fia malosi latou ki se olaga maumea! E se pelā mo latou kolā ne “olo ki so se koga,” me ne ‵lei atu ki a latou ke olo atu i koga faigo‵fie, a latou kolā ne olo atu mo Palako ne loto fia‵fia o taua atu i koga fatufatuā kae ‵sifo o Tapola i vanu sua‵sua o Kisona! Ne fakamalosi atu ki tino ma‵nako ki fakafiafiaga ke “mafaufau faka‵lei.” Ao, ne ‵tau o mafaufau ‵loto latou ki te galo atu i a latou a te avanoaga ke fesoasoani atu ki te feitu o Ieova. Tela la, e ‵tau foki o fai penā so se tino telā e fakatalave i aso nei ke tavini katoatoa atu ki te Atua.

13. Ne kese‵kese pefea a te kilokiloga a matakāiga o Leupena, Tanu, mo Asela mai i a Sepulona mo Nafatali?

¹³ A latou kolā ne fia fesoasoani atu ne lavea eiloa ne latou a te auala ne fakamaluga aka ei ne Ieova tena pulega sili. Ne maua ne latou se mea tāua ke faipati atu e uiga ki ei i te taimi e “fakamatala atu [ne latou] a te manumalo o [Ieova].” (Fama. 5:11) I te suā feitu la, a te matakāiga o Leupena, Tanu, mo Asela ne taku fakapitoa mai i te Famasino 5:15-17 me ne ‵saga malosi atu ki olotou manakoga faka-te-foitino—kolā ne fakaata mai i olotou lafu, vaka, mo namo—i lō te galuega ne manako a Ieova ke fai. E ‵kese mai i ei, a Sepulona mo Nafatali “ne taua i te taua” ke ‵lago atu ki a Tepola mo Palako. (Fama. 5:18) A te kese‵kesega tenei o kilokiloga ki te tavini atu mo te loto fiafia e maua ei ne tatou se akoakoga tāua i ei.

14. E ‵lago atu pefea tatou ki te pulega sili a Ieova i aso nei?

¹⁴ I aso nei, e se ‵kami mai ke ‵kau atu tatou ki se taua faka-te-foitino, kae e maua ne tatou a te tauliaga ke fakaasi atu te loto malosi e auala i te ‵tou talai atu mo te loto finafinau. A te manakoga mō tino fia fesoasoani i te fakapotopotoga a Ieova ko sili atu nei i lō aso mua. E lau i miliona o taina, tuagane, mo talavou ko loto fia‵fia ke fesoasoani atu i  vaega kese‵kese o te taviniga tumau e pelā me ne paenia, tino ga‵lue i te Peteli, mo volenitia i fakatū‵uga o Fale Tapuaki, mo volenitia i tamā fono mo fono ‵lasi. Mafaufau foki ki toeaina kolā e amo ne latou a tiute ‵mafa i Komiti Fesokotaki mo Fa‵kaimasaki mo te fakatokaga o fono. Masaua me e fakatāua malosi ne Ieova te otou loto fia‵fia kae ka se puli lele eiloa i a ia.—Epe. 6:10.

15. E fakaiku aka pefea ne tatou me e se maua ne tatou a te kilokiloga ko te sē fakatāua o te galuega a Ieova?

¹⁵ Se mea ‵lei ke fesili ifo tatou ki a tatou eiloa: ‘E mata, e lotomalie eiloa au ke amo ne nisi tino a galuega e uke? E mata, e talia ne au a te saga malosi atu ki manakoga faka-te-foitino ke fakalavelave mai ki toku loto fia fesoasoani atu? E pelā mo Palako, Tepola, mo Iaeli, mo te toko 10,000 volenitia, e mata, e maua ne au a te fakatuanaki mo te loto malosi ke fakaaoga so se mea e maua ne au ke fakalogo ki te fakatonuga manino a Ieova? Kafai e mafaufau au ke fanatu ki te suā fakai io me se fenua ke maua a tupe, kai mafaufau aka eiloa au fakatasi mo te faiga o ‵talo ki ikuga e mafai o oko ki toku kāiga mo te fakapotopotoga?’ *

16. Se a te mea e mafai o tuku atu ne tatou ki a Ieova telā e seki maua ne ia?

¹⁶ E faka‵malu ne Ieova tatou mai te taliaga ke aofia foki tatou i te ‵lago atu ki tena pulega sili. Ona ko te mea ne fakaloiloi ne te Tiapolo a tino ke ‵lago atu ki tena pulega ‵teke, a tou ‵lago atu ki te pulega a Ieova e avatu ei ki a Satani se fekau maluga kae manino ‵lei. A te fakatuanaki mo te loto fakamaoni kolā e fakamalosi aka ei tou loto fia fesoasoani ne mea fakafiafia ki a Ieova. (Faata. 23:15, 16) E fakaaoga ne ia tou ‵lago atu ke avatu ne ia se tali ki pati fakaitaita a Satani. (Faata. 27:11) Tela la, mai tou fakalogo mo te fakamaoni, e fai pelā me e tuku atu ne koe ki a Ieova se mea telā e fakatāua malosi ne ia, kae e fiafia malosi a ia ki ei.

17. Se a te mea ka tupu i aso mua telā e fakaasi mai i te Famasino 5:31?

¹⁷ E se leva kae ka ‵fonu te lalolagi i tino kolā e ‵lei atu ki a latou a te pulega sili a Ieova i lō so se isi pulega. Ko oko eiloa i te olioli o tatou ki te aso tenā! E usu fakatasi atu tatou mo Tepola mo Palako: “Te Aliki, a ou fili ke ‵mate katoa penā, ka ko ou taugasoa ke maina atu e pelā mo te la ko fatoa fanake!” (Fama. 5:31) Ka tali aka te fakatagi tenei i te taimi e aumai ei ne Ieova te gataga ki te lalolagi masei a Satani! Kafai ko kamata te taua i a Amaketo, ka se toe manakogina a volenitia mai tino ke fakaseai atu a te fili. Tenā loa te taimi ka ‘‵tu fua ei tatou kae onoono atu ki te fakaolataga a Ieova.’ (2 Nofo. 20:17) Kae i te taimi tenei, koi uke loa a avanoaga ke ‵lago atu tatou ki te feitu o Ieova i te loto malosi mo te loto finafinau.

18. Se a te ikuga o tou loto fia fesoasoani atu ki a latou kolā e maua ne latou a mea aoga mai i ei?

¹⁸ “Ke vikia te Aliki [ko Ieova]! . . . a tino e fia‵fia o ‵kau i te kautau.” Tela la, ne kamata o usu atu ne Tepola mo Palako a te pese o te manumalo ke tavae atu ei ki te ‵Toe Tino Maluga, kae e se ki se tino. (Fama. 5:1, 2) E penā foki i aso nei, ke na fakamalosi aka ne tou loto fia fesoasoani atu a latou katoa kolā e aoga ki ei ke ‘‵viki atu ki a Ieova’!