1. Ne a mea e maua i te Muna a te Atua?

E MAFAI ne tatou o fakafesagai atu ki so se fakalavelave—me i a Ieova ko te ‵tou Faiakoga Tafasili i te Maluga. (Isa. 30:20, 21) E maua i tena Muna a mea katoa e ma‵nako tatou ki ei ko te mea ke “poto ‵lei” kae ke “toka ‵lei [tatou] mō te faiga o galuega ‵lei katoa.” (2 Timo. 3:17) Kafai e ola tatou e ‵tusa mo akoakoga i te Tusi Tapu, ka ‵poto fakafia atu tatou i a latou kolā e fakatāua ne latou a “te poto o te lalolagi tenei.”—1 Koli. 3:19; Sala. 119:97-100.

2. Ne a mea ka suke‵suke ne tatou i te mataupu tenei?

² E pelā mo te mea ka lavea ne tatou, a te poto o te lalolagi e fakafiafia sāle ne ia ‵tou manakoga faka-te-foitino. Tela la, kāti e tai faigata loa ke ‵teke atu tatou ki mafaufauga mo faifaiga a tino kolā e fai mo vaega o te lalolagi. Se pogai ‵lei eiloa ke fai mai te Tusi Tapu: “Fakaeteete ke seai se tino e fakapologa ne ia koutou ki poto faka-te-lalolagi mo takolekolega sē aoga e ‵tusa mo tuu mo aganuu a tino.” (Kolose 2:8) I te mataupu tenei, ka suke‵suke tatou ki te tala fakasolopito o loi e lua kolā ko lauiloa ‵ki. I mea takitasi konei, ka lavea ne tatou te pogai e fai ei te poto o te lalolagi e pelā me se mea valea mo te auala e sili fakafia atu i ei a te poto mai te Muna a te Atua i lō so se mea telā e ofo mai ne te lalolagi.

3-4. Se a te ‵fuliga ki kilokiloga a tino e uiga ki amioga fakatauavaga ne ‵sae aka i te Iunaite Sitete talu mai te kamataga o te 20 senitenali?

³ I te Iunaite Sitete, i te kamataga o te 20 senitenali ne lavea atu a te lasi o te ‵fuliga i kilokiloga a tino e uiga ki amioga fakatauavaga. I aso mua, ne tali‵tonu a tino me i amioga fakatauavaga e ‵tau fua o fai ne se tokolua kolā e avaga, kae e sē se mataupu telā e ‵tau o sau‵tala ki ei i mua o tino e tokouke. Kae ne ‵galo atu a tulaga konā, kae ko salalau atu nei a kilokiloga ‵fou e uiga ki amioga fakatauavaga.

 ⁴ Talu mai te 1920 ki te 1929, ne lauiloa a te vaitaimi tenā e pelā me se vaitaimi o te maumea. A tino ko ‵saga eiloa ki fakafiafiaga mo tupe, maise loa mai tua o fakalavelave kolā ne logo‵mae i ei latou i te Taua Muamua a te Lalolagi. Kae ne kamata foki ei o ‵fuli te kilokiloga a tino ki amioga fakatauavaga. “Ne kamata o fakasalalau mai i ata tamunei, koniseti, pese mo tusi a fakamatalaga e uiga ki amioga fakatauavaga,” ko pati a se tino sukesuke e tokotasi. I loto i tausaga konā, a vaegā saka ko gasolo loa o fakaasi mai i ei a amioga fakatauavaga, kae ko gatu e ‵pei ne latou ko gasolo loa o se mata ‵tau i te kilo. E pelā mo te mea ko leva ne ‵valo mai i te Tusi Tapu e uiga ki aso fakaoti, ka oko a tino ki se tulaga telā ka “va‵lea ki fakafiafiaga.”—2 Timo. 3:4.

5. Se a te mea ne tupu ki te kilokiloga a te lalolagi ki tulaga i mea tau amioga i te 1960 o vau?

⁵ I te 1960 o vau, a mea pelā mo te ‵nofo tasi kae sē avaga, amioga fakatauavaga sē ‵tau i vā o tāgata mo tāgata io me ko fāfine mo fāfine, mo te ‵talaga o avaga, ne fai pelā me se mea masani. A te ukega o fakafiafiaga ko fakaasi faka‵sau mai fua i ei a amioga fakatauavaga. I se fia sefulu tausaga fakamuli nei, ne mafai o lavea atu a ikuga ma‵sei o amioga faivalevale. Ne tusi mai se tino tusitala me i mavae‵vaega i kāiga, mātua kolā e taki tokotasi, pa‵kiaga i mea tau lagonaga, te umiti ki ata ma‵sei, mo nisi mea aka tai ‵pau penā ne māfua mai i “te sē tau‵tali o tino ki tulaga ‵lei o mea tau amioga.” A te salalau atu o te masaki ‵pisi tenei ko te SELAMETE, se fakaasiga fua e tasi me i te poto o te lalolagi se mea valea fua.—2 Pe. 2:19.

6. I te auala fea e fakataunu ei ne te kilokiloga a te lalolagi e uiga ki amioga fakatauavaga a te fuafuaga a Satani?

⁶ A te kilokiloga a te lalolagi ki amioga fakatauavaga ko te mea eiloa telā ne manako a Satani ki ei. E mautinoa eiloa me e fiafia a ia ke kilo atu ki tino e se fakaaoga tonu ne latou a te meaalofa a te Atua ki amioga fakatauavaga kae e se āva ki te meaalofa a te Atua ko te fakaipoipoga. (Efe. 2:2) A amioga fakatauavaga sē ‵tau e se fakamasei fua ne ia a te meaalofa a Ieova e uiga ki te fanafanau, kae e fai foki i ei ke se maua ne tino kolā e aofia i ei a te ola se-gata-mai.—1 Koli. 6:9, 10.

7-8. Se a te kilokiloga ‵lei kae āva e uiga ki amioga fakatauavaga e fakaasi mai i te Tusi Tapu?

⁷ A tino kolā e talia ne latou a te poto o te lalolagi tenei e ‵kilo fakatauemu atu ki tulaga o te Tusi Tapu i mea tau amioga, kae fai mai latou me ko se aoga. E mafai o fesili mai a vaegā tino penā, ‘Kaia ne faite ei ne te Atua a tatou ke isi ne ‵tou manakoga fakatauavaga kae oti ko fai mai ke se fai a mea konā?’ Ne fakavae a te fesili  tenā ki te talitonuga ‵se me e ‵tau o fai ne te tino so se mea e manako a ia ki ei. Kae e ‵kese te mea e fakaasi mai i te Tusi Tapu. E faka‵malu ei tatou mai te akoako mai me mafai o filifili tatou ke ‵teke atu ki ‵tou manakoga ma‵sei. (Kolose 3:5) E se gata i ei, ne tuku mai ne Ieova te meaalofa ko te fakaipoipoga, se fakatokaga telā e fakama‵lie aka i ei a manakoga fakatauavaga o se tauavaga. (1 Koli. 7:8, 9) I te fakatokaga tenā, e mafai eiloa o fai ne se tauavaga a amioga fakatauavaga e aunoa mo lagonaga salamō mo te manava‵se kolā e masani o iku mai i amioga fakatauavaga sē ‵tau.

⁸ E ‵kese mo te poto o te lalolagi tenei, e fakamalosi aka ne te Tusi Tapu se kilokiloga ‵lei e uiga ki amioga fakatauavaga. E fai mai me i amioga fakatauavaga se pogai e tasi o te fiafia. (Faata. 5:18, 19) Kae e toe fai mai foki te Tusi Tapu, penei: “E ‵tau o iloa ne tino taki tokotasi i a koutou o pule atu ki tena foitino ko te mea ke tapu kae fakaaloalogina, e se i te kaimanako, te fina ki manakoga fakatauavaga sē pulea e pelā mo tino o fenua kolā e se iloa ne latou te Atua.”—1 Tesa. 4:4, 5.

9. (a) Ne fakamalosi atu pefea ki tino o Ieova i te kamataga o te 20 senitenali ke tau‵tali ki te poto sili mai te Muna a te Atua? (e) Se a te polopolokiga poto telā e maua i te 1 Ioane 2:15, 16? (i) E pelā mo te mea ne fakamau i te Loma 1:24-27, ne a amioga fakatauavaga e ‵tau o ‵kalo kea‵tea tatou mai i ei?

⁹ Talu mai te kamataga o te 20 senitenali, ne seki peipei valevale a tino o Ieova ne kilokiloga sē aoga a latou kolā e “sē iloa ne latou o ‵ma.” (Efe. 4:19) Ne taumafai latou o taofi ‵mau ki tulaga o Ieova. Ne fai mai te Watch Tower i a Me 15, 1926 me “e ‵tau mo se tagata io me se fafine o ‵ma kae tapu i ana mafaufauga mo faifaiga, maise loa i tena kilokiloga ki te suā tino.” Faitalia a mea e ‵tupu i te lalolagi i olotou tafa, ne tau‵tali eiloa a tino o Ieova ki te poto sili i te Muna a te Atua. (Faitau te 1 Ioane 2:15, 16.) E loto fakafetai eiloa tatou ki te Muna a te Atua! E fakafetai foki tatou me e tuku mai ne Ieova a mea‵kai faka-te-agaga i te taimi tonu ke fesoasoani mai ke ‵teke atu tatou ki te poto o te lalolagi tenei e uiga ki amioga fakatauavaga. *—Faitau te Loma 1:24-27.

10-11. Ne a mea ne fakailoa mai i te Tusi Tapu me ka ‵tupu i aso fakaoti?

¹⁰ Ne fakailoa mai te Tusi Tapu me i aso fakaoti, a tino ka “a‵lofa fua ki a latou eiloa.” (2 Timo. 3:1, 2) E se ‵poi tatou me ko oti eiloa ne fakamalosi aka ne te lalolagi a te kilokiloga kaimanako tenei. E fai mai se fakamatalaga e tasi me talu mai te 1970 o vau, “ne gasolo o uke a tusi kolā e tuku mai i ei a manatu fesoasoani ki mea kese‵kese.” A nisi tusi e “fakamalosi atu ki tino fai‵tau ke iloa kae talia ne latou a latou eiloa kae ke fia‵fia ki a latou.” E pelā me se fakaakoakoga, mafaufau ki te fakamatalaga i se tusi e tasi: “Ke alofa koe ki te ‵toe tino gali, fiafia, kae sili i te tāua—ko koe.” E fakamalosi mai te tusi “me e ‵tau o fakaiku aka ne te tino a vaegā uiga e fiafia a ia ki ei kolā e fakavae ki tena loto lagona mo mea e mafaufau a ia me e tonu kae ‵lei.”

¹¹ E mata, kai lagona aka eiloa ne koe a te manatu tenā? Ne fakamalosi ne Satani a Eva ke fai ne ia se mea ‵tai ‵pau penā. Ne fai atu a ia me i tou fafine ‘ka ‵pau mo te Atua, ka iloa foki ne ia te mea ‵lei mo te mea masei.’ (Kene. 3:5) I aso nei, e tokouke e mafau‵fau me i a latou ko oko loa i te tāua, kae ma‵natu aka me e seai eiloa se tino—ke oko foki ki te Atua—e mafai o fai atu ki a latou a te mea telā e tonu mo te mea telā e se tonu. E pelā me se fakaakoakoga, ko lavea faka‵lei atu a te uiga tenei i te kilokiloga a tino ki te fakaipoipoga.

12. Se a te kilokiloga e uiga ki te fakaipoipoga e fakamalosi aka ne te lalolagi?

¹² E fakatonu mai te Tusi Tapu ki tāgata mo fāfine a‵vaga ke āva te suā tino ki te suā tino kae ke tausi te tautoga ne fai ne lāua i te lā  fakaipoipoga. E fakamalosi atu i ei ki taki tauavaga ke fakatumau i a latou a te lagonaga ke ‵nofo fakatasi faeloa. E fai mai penei: “Ka tiaki ei ne te tagata tena tamana mo tena mātua kae ka ‵piki ‵mau a ia ki tena avaga, kae ka fai lāua mo fai se foitino e tasi.” (Kene. 2:24) E ‵kese mai i ei, a latou kolā e kausaki atu ki te poto o te lalolagi e fakamalosi aka ne latou se kilokiloga ‵kese, kae fai mai me e ‵tau mo tino a‵vaga taki tokotasi o saga atu ki ana manakoga totino. E fai mai se tusi e tasi e uiga ki te ‵talaga o avaga me “I nisi fakaipoipoga, a te tautoga masani telā e fai i mua o tino ke avaga lāua ‘i te lā olaga kātoa,’ ko oti ne ‵sui ki se isi tautoga ke avaga lāua ‘ke oko ki te taimi ko gata ei te alofa.’” A te manatu mā‵mā o tino ki te fakaipoipoga ne iku atu ei ki te mavae‵vae o kāiga kae maua mai ei a lagonaga logo‵mae e uke. E seai se fakalotolotolua, me i te kilokiloga sē āva a te lalolagi ki te fakaipoipoga se akoakoga valea fua.

13. Se a te pogai e tasi e takalialia ei a Ieova ki tino fakamata‵mata?

¹³ E fai mai te Tusi Tapu: “So se tino e loto fakamatamata e takalialia ki ei a Ieova.” (Faata. 16:5) Kaia e takalialia ei a Ieova ki tino fakamata‵mata? A te pogai e tasi me i tino kolā e a‵lofa fua ki a latou eiloa e fakaasi mai ne latou a te uiga fakamatamata o Satani. Mafaufau la, ne talitonu a Satani me i a Iesu—te tino telā ne fakaaoga ne te Atua ke faite ne ia a mea katoa—e ‵tau o ifo kae tapuaki atu ki a ia! (Mata. 4:8, 9; Kolose 1:15, 16) A tino kolā e maua ne latou te vaegā kilokiloga penā e fakamaoni mai ne latou me i te poto o te lalolagi se mea valea fua ki te Atua.

14. E fesoasoani mai pefea a te Loma 12:3 ke maua ne tatou se kilokiloga paleni ki a tatou eiloa?

¹⁴ E fesoasoani mai te Tusi Tapu ke maua ne tatou se kilokiloga paleni ki a tatou eiloa. E fakaasi mai i ei me se mea ‵tau ke alofa te tino ki a ia eiloa. Ne fai mai a Iesu: “Alofa ki tou tuakoi e pelā mo koe ki a koe eiloa,” telā e fakaasi mai ei me e mafai foki o ‵saga atu tatou o fakataunu ‵tou manakoga. (Mata. 19:19) Kae e se akoako mai i te Tusi Tapu me e ‵tau o fakamaluga ne tatou a tatou eiloa i lō nisi tino. I lō  te fai penā, e fai mai: “Ke se fai ne koutou se mea i te loto fakatautau io me ko te fia takutakua, kae i te loto maulalo mo te manatu me e tāua atu a nisi tino i a koutou.”—Fili. 2:3; faitau te Loma 12:3.

15. Kaia e mafaufau ei koe me e aoga a pati fakatonutonu i te Tusi Tapu e uiga ki te fakatāua ne koe a koe eiloa?

¹⁵ I aso nei, e tokouke a tino kolā e fai mai me ne tino ‵poto e fakatauemu ne latou a pati fakatonutonu i te Tusi Tapu e uiga ki te fakatāua ne te tino a ia eiloa. E fai mai latou me i te fakatāua ne koe a nisi tino i lō koe e fai fua i ei ke vāivāi koe, kae ka manatu mā‵ma a nisi tino ki a koe. Kae ne a mea ne iku mai i te uiga tenei, ko te fakatāua ne te tino a ia eiloa, telā e fakamalosi aka ne te lalolagi a Satani? Ne a mea ne lavea ne koe? E mata, a tino kaima‵nako e fia‵fia? E mata, e fia‵fia olotou kāiga? E mata, e isi ne olotou taugasoa ‵tonu? E mata, e maua ne latou se fesokotakiga ‵lei mo te Atua? Mai mea ko oti ne lavea ne koe, tefea te mea e sili atu i te ‵lei—ko te tautali i te poto o te lalolagi tenei io me ko te poto telā e maua i te Muna a te Atua?

16-17. Se a te mea e loto fakafetai tatou ki ei, kae kaia?

¹⁶ A te tino telā e fakalogo ki manatu o tino kolā e ‵poto i te kilokiloga a te lalolagi e fai pelā me se tualisi telā e fakamolemole atu ki te suā tualisi ke fakasino mai te auala tonu, kae tela la, e se iloa tokolua ne lāua te auala. Ne fai mai a Iesu e uiga ki tāgata “‵poto” i ana aso, penei: “A latou ne takitaki ‵kivi. Kafai e takitaki ne se tagata ‵kivi a te suā tagata ‵kivi, ka ‵to tokolua lāua ki loto i te lua.” (Mata. 15:14) E tonu, a te poto o te lalolagi tenei se mea valea ki te Atua.

¹⁷ A pati fakatonutonu i te Tusi Tapu ko oti ne fakamaoni aka me e “aoga ki te akoako atu, ki te faiga o polopolokiga, ki te fakatonutonuga o mea ‵se mo te faiga o polopolokiga i te amiotonu.” (2 Timo. 3:16) E loto fakafetai eiloa tatou me ne puipui ne Ieova tatou e auala i tena fakapotopotoga mai te poto o te lalolagi tenei! (Efe. 4:14) A mea‵kai faka-te-agaga kolā ne fakatoka mai ne ia e tuku mai i ei te malosi ki a tatou ke ‵piki ‵mau ki ana tulaga i loto i tena Muna. Se mea tafasili eiloa i te gali ke takitaki tatou ne te ‵toe poto fakatuagagina eiloa telā e maua i te Tusi Tapu!