1. Se a te mea e fakaasi mai i te tusi o Fakaasiga e uiga ki tino o te Atua?

 E FAKAASI mai i te tusi o Fakaasiga me ko oti ne fakatu aka te Malo o te Atua i te lagi kae ‵tuli ifo a Satani mai i ei. (Faka. 12:1-9) A te ‵tuliga keatea tenā ne fai ei ke filemu te lagi kae ne kamata mai i ei a fakalavelave e uke mō tatou. Kaia? Me ko kaitaua malosi a Satani kae ko saga atu a ia o taua ki tino kolā e tavini atu mo te fakamaoni ki a Ieova i te lalolagi nei.—Faka. 12:12, 15, 17.

2. Se a te mea ka fesoasoani mai ke tumau tatou i te fakamaoni?

² E tumau pefea tatou i te fakamaoni faitalia te taua tonu mai o Satani? (Faka. 13:10) E tasi o mea ka fesoasoani mai ko te iloa atu o mea kolā ka ‵tupu i aso mai mua. E pelā mo te Fakaasiga, e fakamatala mai ne te apositolo ko Ioane a nisi fakamanuiaga kolā ko pili o maua ne tatou. E aofia i fakamanuiaga konā ko te fakaseaiga katoatoa o fili o te Atua. Ke iloilo nei ne tatou a fakamatalaga i te Fakaasiga e uiga ki fili konei mo mea ka ‵tupu ki a latou.

3. Ne a nisi fakailoga ne fakaaoga i te Fakaasiga?

³ I te fuaiupu muamua eiloa, e fai mai te Fakaasiga me i fakamatalaga ka fai‵tau tatou ki ei ka fakaaoga i ei a “fakailoga” fakatusa. (Faka. 1:1) E fakamatala mai i ei a fili o te Atua e auala i mea fakatusa. E lavea ne tatou a te napa o te manu fekai. E pelā mo te “manu fekai e fanaka mai te tai.” E isi ne ana “suki e sefulu mo ulu e fitu.” (Faka. 13:1) E ‵tao mai i ana tua ko “te suā manu fekai e fanaka mai i te lalolagi.” A te manu fekai tenā e faipati e pelā me se talako ke oko ki te faiga o “te afi ke to mai i te lagi.” (Faka. 13:11-13) Oti aka ko lavea ne tatou se isi manu fekai, “se manu fekai lanu kula,” telā e sopo i ei se fafine  talitāgata. A manu fe‵kai e tolu konei e fakasino ki fili o Ieova te Atua mo tena Malo kolā ko leva ne ‵teke atu ki a ia. Tela la, e tāua ‵ki ke iloa ne tatou a manu fe‵kai konā.—Faka. 17:1, 3.

4-5. E fesoasoani mai pefea a fakamatalaga i te Tanielu 7:15-17 ke malamalama tatou i uiga o fakailoga konei?

⁴ A koi tuai o tauloto tatou me ko oi a fili konei, e ‵tau o malamalama tatou i te uiga o fakailoga fakatusa konei. A te ‵toe auala ‵lei ke malamalama i ei ko te talia ne tatou ke fakamatala mai ne te Tusi Tapu a ia eiloa. E uke a fakailoga kolā e ‵sae mai i te Fakaasiga ko oti ne fakamatala mai i nisi tusi o te Tusi Tapu. E pelā mo te moemiti o te pelofeta ko Tanielu, “e fa manu fe‵kai ‵lasi ne ‵sae aka mai i te tai.” (Tani. 7:1-3) E fakamatala mai ne Tanielu a mea e fakauiga ki ei a manu fe‵kai ‵lasi konā. E fakasino atu eiloa ki “tupu,” io me ko malo e fa. (Faitau te Tanielu 7:15-17.) A te fakamatalaga manino tenā e fesoasoani mai ke malamalama tatou me i manu fe‵kai kolā e fakamatala mai i te Fakaasiga e ‵tau foki o fakasino atu ki malo fakapolitiki.

⁵ Ke iloilo nei ne tatou a nisi fakailoga kolā e fakamatala mai i te Fakaasiga. I te taimi e fai penā, ka lavea ne tatou te auala e fesoasoani mai te Tusi Tapu ke iloa ne tatou a te uiga o fakailoga konei. Ka kamata tatou ki te fakasologa o manu fe‵kai. Muamua la, ka onoono tatou me ko oi e fakaata mai i ei. Ka oti, ko onoono tatou ki mea ka ‵tupu ki manu fe‵kai konei. Fakamuli loa, ka mafau‵fau tatou ki te uiga o mea ‵tupu konei mō tatou.

6. E ‵tusa mo te Fakaasiga 13:1-4, ko oi e fakauiga ki ei a te manu fekai e fitu ana ulu?

⁶ Ko oi e fakauiga ki ei a te manu fekai e fitu ana ulu? (Faitau te Fakaasiga 13:1-4.) E lavea ne tatou me i te manu fekai tenei, e foliga pelā me se lepoti, ana vae pelā mo vae o se pea, kae ko ana gutu e pelā mo te gutu o se leona, kae e sefulu ana suki. A mea katoa konei, ko fakamatalaga foki o manu fe‵kai e fa kolā e fakaasi mai i te Tanielu mataupu 7. Kae i te tusi tenei o Fakaasiga, e maua atu a fakamatalaga katoa konei i se manu fekai e tasi kae e se mai i manu kese‵kese e fa. E se fakasino atu a te manu fekai tenei ki se malo, io me se emupaea e tasi i te lalolagi. E fakamatala mai e pelā me e pule atu a ia “ki luga i matakāiga mo tino mo ‵gana mo atufenua katoa.” Ko tena uiga, kāti e sili atu a ia i se malo fua e tasi o se atufenua. (Faka. 13:7) Tela la, e ‵tau o fakasino atu a te manu fekai tenei ki malo fakapolitiki katoa kolā ne pule atu ki tino ke oko mai ki te taimi nei. *—Fai. 8:9.

7. Ko oi e fakauiga ki ei a ulu e fitu o te manu fekai?

⁷ Ko oi e fakauiga ki ei a ulu takitasi e fitu? E mafai o fesoasoani mai te Fakaasiga mataupu 17, telā e fakamatala mai i ei a te fakatusa o te manu fekai i te Fakaasiga mataupu 13. E fai mai i te Fakaasiga 17:10, penei: “E tokofitu a tupu: E tokolima ko oti ne pa‵kū, e tokotasi koi nofo mai nei, kae ko te suā tupu e seki oko mai; kae kafai ko oko mai a ia, e ‵tau mo ia o nofo mai i se taimi toetoe.” Mai pulega fakapolitiki katoa ne fakaaoga ne Satani, e tokofitu mai i a latou ne tu ‵kese te lotou ma‵losi e pelā me ne “ulu.” A latou konei ko malo pule kolā ne pokotia malosi a tino o te Atua mai lalo i olotou pulega. I aso o te apositolo ko Ioane, e tokolima mai i a latou ko oti ne pule mai i te lalolagi: Ko Aikupito, Asulia, Papelonia, Metai mo Pelesia, mo Eleni. A te ono o malo pule o te lalolagi ko Loma, koi  pule mai i te taimi ne maua ei ne Ioane a te fakaasiga. Ko oi la te fitu o ulu io me ko te ‵toe malo pule o te lalolagi?

8. Ko oi ne fakauiga ki ei a te fitu o ulu o te manu fekai?

⁸ E pelā mo mea ka onoono tatou ki ei, a valoaga i te tusi o Tanielu, e fesoasoani mai ke iloa ne tatou a te fitu o ulu o te manu fekai. Ko oi te malo pule o te lalolagi i te taimi tenei o te gataga, telā ko te vaitaimi o “te aso o te Aliki”? (Faka. 1:10) Ko te Malo Pule o Peletania mo Amelika. Tela la, e mafai o fakaiku aka ne tatou me tenā te fitu o ulu o te manu fekai i te Fakaasiga 13:1-4.

9. Ko oi e fakauiga ki ei a te manu fekai “e lua ana suki e pelā me se tamā mamoe”?

⁹ E toe fai mai te Fakaasiga mataupu 13 me i te fitu o ulu ko te Malo Pule o te Lalolagi ko Peletania mo Amelika, telā ko te manu fekai foki “e lua ana suki e pelā me se tamā mamoe, kae ne kamata o faipati mai a ia e pelā me se talako.” A te manu fekai tenei “e fai ne ia a fakailoga fakaofoofogia, ke oko ki te faiga o te afi ke to mai i te lagi ki te lalolagi i mua o tino katoa.” (Faka. 13:11-15) E fakamatala mai i te Fakaasiga mataupu 16 mo te 19 me i te manu fekai tenei ko “te pelofeta loi.” (Faka. 16:13; 19:20) Ne taku mai foki ne Tanielu se mea tai ‵pau me ka fakaoko mai ne te Malo Pule o te Lalolagi ko Peletania mo Amelika “a te fakamaseiga matagā.” (Tani. 8:19, 23, 24, fml.) Tenā eiloa te mea ne tupu i te Taua i te Lua a te Lalolagi. A pōmu fakaatomika kolā ne fakagata aka ei a te taua tenā i te Pasefika, ne faite ne saienitisi o Peletania mo Amelika. Mai te faitega o mea konei, ko pelā eiloa me ne fai ne te Malo Pule o Peletania mo Amelika a “te afi ke to mai i te lagi ki te lalolagi.”

10. Ko oi e fakauiga ki ei a “te fakatusa o te manu fekai”? (Fakaasiga 13:14, 15; 17:3, 8, 11)

¹⁰ Oti aka, ne lavea atu ei ne tatou se isi manu fekai. E tai ‵pau eiloa mo te manu fekai e fitu ana ulu kae ko te mea fua ko ‵lanu kula. E taku ki te “fakatusa o te manu fekai” kae e fakamatala mai e pelā me ko “te tokovalu o tupu.” * (Faitau te Fakaasiga 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) A te “tupu” tenei e fai pelā me ne ola mai, ne galo atu, kae fakamuli ko toe sae mai. Ko oko eiloa te fetaui ‵lei o fakamatalaga konei mo te fakapotopotoga o Malo ‵Soko, telā e fakamalosi aka ne ia a faifaiga fakapolitiki i te lalolagi kātoa! Ne sae muamua mai e pelā me ko Malo ‵Kau Fakatasi. Oti ko te mea loa ko galo atu i te Taua i te Lua a te Lalolagi. Kae ne toe sae aka fakamuli e pelā me ko Malo ‵Soko i aso nei.

11. Ne a mea e fakamalosi aka ne te manu fekai fakapolitiki, kae kaia e se ‵tau ei o ma‵taku tatou ki a latou?

¹¹ E auala i olotou fakamatalaga sē ‵tonu, e fakamalosi aka ne te manu fekai fakapolitiki a te ‵tekeatuga ki a Ieova mo ana tino. Ka fakamaopoopo ne latou i se auala fakatusa a “tupu o te lalolagi nofoaki kātoa” ki te taua o Amaketo telā ko “te aso lasi o te Atua Malosi Katoatoa.” (Faka. 16:13, 14, 16) Kae e seai se mea e ‵tau o ma‵taku tatou ki ei. A te ‵tou Atua sili ko Ieova, ka saga fakavave atu o faka‵sao a latou katoa kolā e ‵lago atu ki tena pulega.—Eseki. 38:21-23.

12. Se a te mea ka tupu ki manu fe‵kai katoa?

¹² Se a te mea ka tupu ki manu fe‵kai katoa? E tali mai penei te Fakaasiga 19:20: “Ne ‵po aka te manu fekai, kae fakatasi atu ki ei ko te pelofeta loi telā ne fai ne ia a fakailoga i mua o te manu tenā kolā ne takitaki ‵se ne ia a latou kolā ne maua ne latou te fakailoga o te manu fekai mo latou kolā e tapuaki ki tena fakatusa. I te taimi koi ola i ei, ne ‵pei atu lāua ki loto i  te lase ‵ka ulaula telā e faka‵ka ki te pauta ‵ka.” Tela la, i te taimi koi pule mai ei latou, kae ka fakaseai atu ki te se-gata-mai a fili fakapolitiki konei o te Atua.

13. Se a te tulaga faigata ka fe‵paki mo Kelisiano mai i malo pule o te lalolagi?

¹³ E aoga pefea te mea tenei ki a tatou? E pelā me ne Kelisiano, e ‵tau mo tatou o fakamaoni ki te Atua mo tena Malo. (Ioa. 18:36) Ke fai penā, e se ‵tau mo tatou o ‵kau ki se feitu i mea fakapolitiki o te lalolagi tenei. E mafai o faigata te sē ‵kau ki se feitu me e ma‵nako a malo o tāgata ke ‵lago katoatoa atu tatou ki a latou i ‵tou pati e pelā foki mo faiga. A latou kolā e talia ne latou a olotou fakamalosiga ka maua ne latou te fakamailoga o te manu fekai. (Faka. 13:16, 17) So se tino e maua ne ia te fakamailoga tenā, ka se maua ne ia te taliaga a Ieova mo te ola se-gata-mai. (Faka. 14:9, 10; 20:4) Tela la, se mea tāua ‵ki eiloa mō tatou taki tokotasi, ke ‵tu ‵mautakitaki i te sē ‵kau ki se feitu, faitalia te uke o fakamalosiga ki a tatou ke fai penā!

14. Se a te mea fakapoi ne lavea fakamuli ne te apositolo ko Ioane telā e fakamatala mai i te Fakaasiga 17:3-5?

¹⁴ Ne fai mai te apositolo ko Ioane me “ne ofo malosi” a ia i te suā mea ne lavea ne ia. Se a te mea tenā? Ne lavea ne ia se fafine e sopo i luga i se manu fekai e tasi. (Faka. 17:1, 2, 6) Ne fakaata mai a ia e pelā ko “te fafine talitāgata sili” telā e taku foki ko “Papelonia te Sili.” E fai ne tou fafine a “amioga fakatauavaga sē ‵tau fakatasi mo tupu o te lalolagi.”—Faitau te Fakaasiga 17:3-5.

15-16. Ko oi a “Papelonia te Sili,” kae e iloa pefea ne tatou?

¹⁵ Ko oi a “Papelonia te Sili”? A te fafine tenei e se mafai o fakauiga ki se fakapotopotoga fakapolitiki, ona ko te mea e fai mai me e fai ne ia a amioga fakatauavaga sē ‵tau mo takitaki fakapolitiki o te lalolagi. (Faka. 18:9) Kae ko tena sopo atu i te tua o te manu fekai e fakaasi mai i ei me e taumafai a ia o pule atu ki takitaki konei. E se gata i ei, e se mafai foki o fakasino atu a ia ki fakapotopotoga faipisinisi ‵lasi kae kaima‵nako i te lalolagi a Satani. Ne fakasino fakaatea atu ki a latou e pelā me ko “tino faipisinisi foki o te lalolagi.”—Faka. 18:11, 15, 16.

¹⁶ I te Tusi Tapu, a te pati “fafine talitāgata” e mafai o fakasino ki a latou kolā e fai atu me e tavini latou ki te Atua kae aofia foki i faifaiga ifo ki tupua io me e fai taugasoa mo te lalolagi. (1 Nofo. 5:25; Iako. 4:4) E ‵kese mai i a latou, a tino kolā e tapuaki mo te fakamaoni ki te Atua e fai pelā me ne “tamafine ‵ma.” (2 Koli. 11:2; Faka. 14:4) Ne fai a Papelonia i aso mua e pelā me ko te koga ne māfua mai i ei a tapuakiga ‵se. Tela la, a Papelonia te Sili e ‵tau eiloa o fakasino atu ki so se faifaiga o te tapuakiga ‵se. A te ‵tonuga loa, a ia ko te emupaea o lotu ‵se katoa i te lalolagi.—Faka. 17:5, 18; onoono ki te mataupu i te Neti i te jw.org “What Is Babylon the Great?”

17. Se a te mea ka tupu ki Papelonia te Sili?

¹⁷ Se a te mea ka tupu ki Papelonia te Sili? E tali mai te fesili tenā i te Fakaasiga 17:16, 17, penei: “Kae ko suki e sefulu kolā ne matea ne koe mo te manu fekai, a latou konei ka takalia‵lia ki te fafine talitāgata kae ka ta fakamasei ne latou tou fafine kae tuku ke nofo fuafua, kae ka kai ne latou ana ‵kano kae ‵sunu katoatoa a ia ki te afi. Me ne faulu ne te Atua ki olotou loto a tena manatu ke fakataunu tena loto.” Ao, ka fakamalosi aka ne Ieova a atufenua ke fakaaoga a te manu fekai lanu ‵kula telā ko Malo ‵Soko, ke taua o fakaseai katoatoa atu a te emupaea o lotu ‵se i te lalolagi kātoa.—Faka. 18:21-24.

18. E fakamautinoa aka pefea ne tatou me e se ‵lago katoatoa atu tatou ki Papelonia te Sili?

 ¹⁸ E aoga pefea te mea tenei ki a tatou? E ‵tau mo tatou o fakatumau a “te vaegā tapuakiga telā e ‵ma kae e se lailai i te kilokiloga a te Atua.” (Iako. 1:27) Ka se ma‵nako lele eiloa tatou ke talia a fakamalosiga e auala i akoakoga ‵se, fakamanatuga fapaupau, te manatu mā‵ma ki tulaga ma‵luga i mea tau amioga, mo faifaiga faivailakau a Papelonia te Sili! Kae ka tumau eiloa tatou i te ka‵laga atu ki tino ke “‵tele kea‵tea mai i a ia,” ko te mea ke mo a ma aofia latou i ana agasala i mua o te Atua.—Faka. 18:4.

19. Ko oi te “talako lasi e lanu pelā me se afi”?

¹⁹ E fakamatala mai foki i te tusi o Fakaasiga e uiga ki “se talako lasi e lanu pelā me se afi.” (Faka. 12:3) E taua atu te talako tenei ki a Iesu mo ana agelu. (Faka. 12:7-9) E taua ki tino o te Atua kae tuku atu tena malosi ki te manu fekai fakapolitiki. (Faka. 12:17; 13:4) Ko oi te talako tenei? Ko “te gata muamua telā e fakaigoa ki te Tiapolo mo Satani.” (Faka. 12:9; 20:2) Ko ia tenā e ‵lago malosi atu ki nisi fili katoa o Ieova.

20. Se a te mea ka tupu ki te talako?

²⁰ Se a te mea ka tupu ki te talako? E fakamatala mai i te Fakaasiga 20:1-3 me ka ‵pei ne se agelu a Satani ki te lua ‵poko telā e fai pelā me se falepuipui e ‵loka ei a ia. I te taimi e ‵loka ei, ka se mafai ne Satani o “toe takitaki ‵se ne ia a atufenua ke oko ki te fakaotiga o te 1,000 tausaga.” Fakamuli loa, ka ‵pei atu a Satani mo ana temoni ki loto i te “lase ‵ka ulaula mo te pauta ‵ka,” kae ka fakaseai katoatoa atu ei latou. (Faka. 20:10) Mafaufau la ki se lalolagi e aunoa mo Satani mo ana temoni. Ka fai eiloa mo fai te ‵toe taimi gali!

21. Kaia e mafai ei o fia‵fia tatou e uiga ki ‵tou mea e fai‵tau i te tusi o Fakaasiga?

²¹ A te malamalama atu i te uiga o fakailoga kolā e fakamau i te tusi o Fakaasiga, se mea fakamalosi loto eiloa! E se gata fua i te iloa ne tatou me ko oi a fili o te Atua, kae ko iloa foki ne tatou a mea ka ‵tupu ki a latou. Ao, “e fiafia te tino telā e faitau ki luga mo latou kolā e lagona ne latou a pati i te valoaga tenei”! (Faka. 1:3) Kae i te taimi ko fakaseai atu ei a fili o te Atua, ne a fakamanuiaga ka maua ne tino fakamaoni? Ka sau‵tala tatou ki te mea tenā i te mataupu fakaoti o te fakasologa o mataupu konei.