1, 2. (a) Ne a lagonaga o Iesu e uiga ki te Tulafono a te Atua? (e) Ne fakamatala ‵se pefea ne failautusi mo Falesaio a te Tulafono?

NE FAKATĀUA malosi ne Iesu a te Tulafono faka-Mose. Kae se tioa eiloa! Ne aumai te Tulafono tenā mai te ‵toe Tino tāua i te olaga o Iesu—tena Tamana, ko Ieova. A te fakatāua malosi ne Iesu o te tulafono a te Atua ne fakaasi fakavaloaga mai i te Salamo 40:8: “Toku Atua, e fiafia au o fai tou loto! E tausi ne au au akoakoga i toku loto.” E auala i pati mo faiga, ne fakatalitonu mai ne Iesu me ne ‵lei katoatoa, aoga, kae ne fakataunu faka‵lei foki a te Tulafono a te Atua.—Mata. 5:17-19.

² Ko oko eiloa i te logo‵mae o Iesu, i te taimi ne lavea atu ei ne ia a te fakamatala ‵se ne failautusi mo Falesaio a te Tulafono a tena Tamana! Ne faka‵logo eiloa latou mo te fakaeteete ki nisi vaega fo‵liki i ei, me ne fai mai a Iesu: “E tuku atu ne koutou te tasi-vae-sefulu o toe fuagā lakau fo‵liki e pelā mo te mili, te pekano mo te kumina.” Kae se a la te fakalavelave? Ne toe fai mai a ia: “Kae ko oti ne fakaseaoga ne koutou a vaega o te Tulafono kolā e tāua atu, e pelā mo te fai mea tonu, te loto fakamagalo mo te fakamaoni.” (Mata. 23:23) E se pelā mo te kau Falesaio fia amio‵tonu, ne maina eiloa a Iesu i te agaga tonu o te Tulafono, e lavea atu a uiga o te Atua i fakatonuga takitasi.

3. Ne a mea ka fakamatala mai i te mataupu tenei?

 ³ E pelā me ne Kelisiano, e se ‵nofo tatou mai lalo o te feagaiga o te Tulafono. (Loma 7:6) Kae ne tausi ne Ieova te Tulafono tenā mō tatou i tena Muna, ko te Tusi Tapu. E se manako a ia ke tō ‵saga atu ki mea liki‵liki i te Tulafono, kae ke iloa kae fakagalue a ‘vaega tāua’ i ei, ko akoakoga fakavae tāua kolā e fakamalosi aka ei a fakatonuga i ei. E pelā mo se mea e tasi, ne a akoakoga fakavae e mafai o lavea atu ne tatou i te fakatokaga o fa‵kai faka‵lafi? Ne fakaasi mai i te mataupu mai mua a akoakoga ne maua ne tatou mai i mea kolā ne ‵tau o fai ne te tino tatino i se auala pasala. Kae e tauloto foki ne tatou mai i fa‵kai faka‵lafi a mea e uiga ki a Ieova mo te auala e mafai o fakaasi atu ne tatou ana uiga. Tela la, ka tali mai ne te mataupu tenei a fesili e tolu konei: E fakaasi mai pefea ne fa‵kai faka‵lafi a te alofa fakamagalo o Ieova? Ne a mea e akoako mai i ei ki a tatou e uiga ki tena kilokiloga ki te ola? E fakaasi atu pefea i ei tena fakamaoni ‵lei katoatoa? I mea takitasi konei, onoono ki auala e mafai o fakaakoako koe ki tou Tamana faka-te-lagi.—Faitau te Efeso 5:1.

4, 5. (a) Ne fai pefea a fa‵kai faka‵lafi ke faigofie te fanatu ki ei, kae kaia? (e) Se a te mea e akoako mai ne te mea tenei ki a tatou e uiga ki a Ieova?

⁴ Ne faigofie te auala ki fa‵kai faka‵lafi e ono. Ne fakatonu ne Ieova a tino Isalaelu ke fakavasavasa faka‵lei a fa‵kai i feitu e lua o te Vaitafe o Iolitana. Kaia? Ko te mea ke mafai o vave kae faigofie te ‵tele atu o so se tino tatino i se auala pasala. (Nume. 35:11-14) Ne tausi faka‵lei eiloa a auala kolā e tau atu ki fa‵kai faka‵lafi. (Teu. 19:3) E ‵tusa mo tuu a te kau Iutaia, ne faka‵tu a pou i feitu ke takitaki atu ei a tino tatino i se auala pasala ki fa‵kai konā. Ona ko te mea ne fakatoka a fa‵kai faka‵lafi, ne seki faimalo ei se tino tatino i se auala pasala ke tele atu ki se fenua fakaatea, telā e mafai o tofotofogina ei a ia ke kau atu ki tapuakiga ‵se.

⁵ Mafaufau la: A Ieova—te Tino eiloa telā ne fakatonu atu ne ia a te fakasalaga fakavae mō tino tatino mo te iloa tonu—ne tuku atu ne ia se avanoaga e lava kae ‵toe mō te tino tatino i se auala pasala ke maua ne ia te alofa atafai mo te puipuiga! “Ne manino ‵lei, kae faigofie a mea katoa,” ne tusi mai se tino fai fakamatalaga. “E fai eiloa penā a faifaiga ‵gali a te Atua.” A Ieova e sē se famasino loto sē alofa telā e olioli ke fakasala ana tavini. I lō te fai penā, a ia “e lasi tena alofa fakamagalo.”—Efe. 2:4.

6. Ne ‵kese pefea te kilokiloga a te kau Falesaio mai i te alofa fakamagalo o te Atua?

⁶ E ‵kese mai i ei, ne seki fakaasi atu ne Falesaio a te alofa fakamagalo. E pelā mo te lotou masani, ne seki loto fia‵fia latou o fakamagalo a te mea ‵se eiloa e tasi māfai ko silia atu i te fakatolu taimi. Ne fakaasi mai ne Iesu te lotou kilokiloga i te taimi ne fakamatala mai ne ia se tala fakatusa e uiga ki se Falesaio telā ne ‵talo atu penei: “Te Atua, au e fakafetai atu ki a koe  i a au e se fai pelā mo nisi tino, ne tino ‵faomea, tino sē amio‵tonu, tino mulilua io me fai pelā mo te tino ao lafoga tenei”—ko te tino ao lafoga telā ne ‵talo atu mo te loto maulalo mō te alofa fakamagalo o te Atua. Kaia ne seki loto fia‵fia a te kau Falesaio ke fakaasi atu te alofa fakamagalo? E fai mai te Tusi Tapu me i a latou ne “mafau‵fau me e seai se aoga o nisi tino.”—Luka 18:9-14.

7, 8. (a) Kafai ko agasala se tino ki a koe, e fakaakoako atu pefea koe ki a Ieova? (e) Kaia e fai ei a te loto fakamagalo e pelā me se tofotofoga o te loto maulalo?

⁷ Fakaakoako ki a Ieova, kae e se ko te kau Falesaio. Fakaasi atu te alofa atafai. (Faitau te Kolose 3:13.) E tasi o auala ke fai penā ko te faiga ke faigofie ki nisi tino ke ‵sala atu ki tou loto fakamagalo. (Luka 17:3, 4) Fesili ifo: ‘E mata, e mafai ne tino kolā ne ‵se mai o fakatoese mai ke fakamagalo latou, faitalia foki loa me e fai ‵soko mai ne latou? E mata, e loto fiafia au ke toe maua se va filemu mo se tino telā ne fai ne ia au ke ita io me ne fakalogo‵mae mai ki a au?’

⁸ A te loto fakamagalo se tofotofotoga tonu eiloa o te loto maulalo. Ne taka‵vale masei a te kau Falesaio i te tofotofoga tenā me ne mafau‵fau latou me e ma‵lalo atu a nisi tino i a latou. E pelā me ne Kelisiano, e ‵tau mo tatou o “mafau‵fau mo te loto maulalo me e tāua atu a nisi tino” i a tatou, telā e ‵tau o fakamagalo ne tatou. (Fili. 2:3) E mata, ka fakaakoako atu tatou ki a Ieova kae manumalo i te tofotofoga o te loto maulalo? Tumau i te ‵tala atu o te “auala” ki tou loto fakamagalo kae ke fakatumau tena tulaga ‵lei. Ke vave koe o fakaasi atu te loto fakamagalo kae ke tuai o ita.—Fai. 7:8, 9.

9. Ne faka‵mafa atu pefea ne Ieova ki te kau Isalaelu a te ‵malu o te ola o te tino?

⁹ A te pogai tāua o fa‵kai faka‵lafi ko te puipuiga o te kau Isalaelu mai te ‵mate tauanoa. (Teu 19:10) E fakatāua ne Ieova a te ola, kae takalialia a ia ki “lima ne ta ei tino amio‵tonu.” (Faata. 6:16, 17) E se mafai ne te Atua fakamaoni kae tapu o fakaseaoga a te tatino i se auala pasala. E tonu, ne fakaasi atu te loto fakamagalo ki se tino tatino i se auala pasala. Kae e ‵tau foki loa o fakaasi atu ne ia te mea tenā i mua o toeaina, kae kafai ne fakamasino tena mea ne fai e pelā me se mea pasala, ne ‵tau o nofo tumau a ia i te fa‵kai faka‵lafi ke oko ki te taimi e mate ei te faitaulaga sili. E mafai o fakauiga te mea tenei ki te nofo atu i konā i tena olaga kātoa. Ne faka‵mafa atu ne ikuga sē ‵lei konei ki te kau Isalaelu a te ‵malu o te ola o te tino. Ke fakaaloalo atu ki te Tino ne tuku mai ne ia te ola, ne ‵tau o ‵kalo kea‵tea latou mai i so se faifaiga io me ko so se mea telā e mafai o fakamataku ki te ola o olotou taina.

10. E pelā mo pati a Iesu, ne fakaasi atu pefea ne failautusi mo Falesaio a te sē fakatāua ne latou o te ola?

¹⁰ E se pelā mo Ieova, ne seki fakatāua ne failautusi mo Falesaio a te ola. E pefea la? Ne fai atu a Iesu ki a latou: “Ne ave ne koutou keatea te kī o te malamalama. Me e se ulu koutou ki loto, kae e taofi foki ne koutou a latou kolā e fia ulu ki loto i ei!” (Luka 11:52) Ne ‵tau o ‵tala ne latou a te uiga o te Muna a te Atua kae fesoasoani atu ki nisi tino ke sa‵sale i te auala ki te ola se-gata-mai. I lō te fai penā, ne takitaki ne latou a tino keatea mai “te Sui Sili o te  ola,” ko Iesu, kae takitaki atu latou i se auala telā ne mafai o iku atu ki te fakaseaiga se-gata-mai. (Galu. 3:15) Ona ko te fakamata‵mata mo te uiga kaiū, ne seki fia fakatāua malosi ne failautusi mo Falesaio a te ola mo te ‵lei o olotou taina. Ko oko eiloa i te matagā mo te seai o se loto fakamagalo!

11. (a) Ne fakaasi atu pefea ne te apositolo ko Paulo me ne maua foki ne ia te kilokiloga a te Atua e uiga ki te ola? (e) Se a te mea ka fesoasoani mai ke maua foki ne tatou te kilokiloga a Paulo ki te galuega talai?

¹¹ E ‵kalo keatea pefea tatou mai te kilokiloga a failautusi mo Falesaio kae fakaakoako ki a Ieova? E ‵tau o āva kae fakatāua ne tatou te meaalofa o te ola. Ne fai penā a te apositolo ko Paulo mai te tuku atu o se molimau maea. Ona ko te mea tenā, ne mafai ei ne ia o fai atu: “Au e ‵ma i toto o tino katoa.” (Faitau te Galuega 20:26, 27.) Tela la, ne seki fakamalosi aka a Paulo ke talai atu ona ko lagonaga ma‵sei io me ko te faiga fua o se tiute. I lō te fai penā, ne alofa a ia ki tino, kae ne fakatāua malosi ne ia olotou ola. (1 Koli. 9:19-23) E ‵tau foki mo tatou o taumafai ke ati aka te kilokiloga fakaatua e uiga ki te ola. A Ieova “e manako ke sala‵mo a tino katoa.” (2 Pe. 3:9) Kae ko koe? E mafai o iloa ne koe me kafai e kamata o fakaasi atu ne koe se kilokiloga loto fakamagalo i tou loto ka fakamalosi atu ei ke momea aka tou loto finafinau i te galuega talai kae fai ei ke fiafia malosi koe i te taimi e kau atu koe ki ei.

12. Kaia e tāua ei a te puipuiga o te ola ki tino o te Atua?

¹² E maua foki ne tatou a te kilokiloga a Ieova e uiga ki te ola mai te atiakaga o se kilokiloga ‵lei ki te puipuiga faka‵lei o te ola. E ‵tau o fakateletele kae ga‵lue faka‵lei, ke oko foki eiloa ki taimi e faite, e ‵fulu, io me faima‵laga atu ki koga fai tapuakiga. Ke mo a eiloa ma fakatāua atu a te faitega o mea, tupe, io me ko mea e ‵tau o fai, i te puipuiga o te ola mo te ola ‵lei. E fai faeloa ne te ‵tou Atua fakamaoni a te mea tonu kae ‵lei. E ma‵nako tatou ke fai pelā mo ia. Kae maise eiloa a toeaina, e ‵tau mo latou o taumafai malosi ke mafau‵fau ki te puipuiga o olotou ola mo te ola o latou kolā e ga‵lue i olotou tafa. (Faata. 22:3) Tela la, kafai e fakamasaua atu ne se toeaina a fakatonuga mo tulaga i te puipuiga o te ola, ke talia ana pati fakatonutonu. (Kala. 6:1) Ke ‵pau tau kilokiloga mo Ieova e uiga ki ei kae ka ‘se mate tauanoa fua ei koe.’

13, 14. Ne mafai pefea ne toeaina Isalaelu o fakaasi atu te fakamaoni o Ieova?

¹³ Ne fakatonu atu a Ieova ki toeaina Isalaelu ke fakaakoako atu ki ana tulaga ma‵luga i mea tau fakamasinoga. Muamua la, ne ‵tau o ‵sala atu a toeaina ki fakamatalaga ‵tonu. E se gata i ei, ne ‵tau foki o fuafua faka‵lei aka ne latou a lagonaga, kilokiloga, mo amioga mua a te tino tatino i te taimi e filifili aka ei me e ‵tau o fakaasi atu te alofa fakamagalo io me ikai. Ke fakaasi atu te fakamaoni o te Atua, ne ‵tau o fakaiku aka ne latou me ko te tino tatino i se auala pasala ne “‵tule ne ia io me ne pei ne ia ki se mea.” (Faitau te Numela 35:20-24.) Kafai e mafau‵fau ki fakamaoniga a molimau, e ‵tau o fakaaoga a molimau kāti e tokolua ke fakatalitonu mai me ne tatino eiloa mo te iloa tonu.—Nume. 35:30.

¹⁴ Tela la, mai tua o te fakamautinoaga o fakamatalaga ‵tonu, ne ‵tau o ‵kilo atu a toeaina ki te tino, e se ko tena mea fua ne fai. Ne ‵tau o maua ne latou te poto, te atamai ke se ‵kilo atu fua ki te mea ne fai kae ki mea mai tua o te mea tenā. E sili atu i ei, ne ‵tau o maua ne latou te agaga tapu o Ieova, telā e mafai ei ne latou o fakaasi atu tena poto, alofa fakamagalo, mo te fakamaoni.—Eso. 34:6, 7.

15. Fakamatala mai te ‵kese o te kilokiloga a Iesu mo te kau Falesaio ki tino agasala.

¹⁵ Ne ‵saga atu fua a te kau Falesaio ki te mea ne fai ne te tino agasala i lō te loto o te tino agasala. I te taimi ne lavea ei ne te kau Falesaio me ne fanatu a Iesu o kai i te fale o Mataio, ne fesili atu latou ki ana soko: “Kaia e ‵kai fakatasi ei te otou faiakoga mo tino ao lafoga mo tino agasala?” Ne tali atu a Iesu: “A tino kolā e malosi ‵lei e se ma‵nako ki se tokita, kae na ko tino ma‵saki fua. Olo kae fai ke  iloa ne koutou te uiga o te mea tenei: ‘E tāua atu ki a au te loto fakamagalo, kae e se ko taulaga.’ Me i a au ne vau o kalaga ki tino agasala, kae e se ki tino amio‵tonu.” (Mata. 9:9-13) E mata, ne fai ne Iesu se fakamasakoga mō agasala matagā? Ikai. A te ‵tonuga loa, ne manakogina i te fekau fakavae a Iesu ke sala‵mo mai te agasala. (Mata. 4:17) E tiga eiloa te feitu tenā, ne iloa eiloa ne Iesu mo te poto me i “tino ao lafoga mo tino agasala” konei ne ma‵nako o ‵fuli. Ne seki olo atu fua latou ki te fale o Mataio o ‵kai. I lō te fai penā, “ne tokouke ‵ki a latou i konā ne fai mo fai ana soko [o Iesu].” (Male. 2:15) Se mea fakafanoanoa me ne fakata‵mala a te tokoukega o Falesaio ke lavea atu i tino penā a mea ne lavea ne Iesu. E se pelā mo te Atua fakamaoni kae alofa fakamagalo telā e fai mai latou me e tapuaki ki ei, ne ‵kilo atu a te kau Falesaio ki olotou taina e pelā me ne tino agasala, kae e taku fakamasei e pelā me e seai ne aoga.

16. Ne a mea e taumafai a te komiti fakamasino ke iloa ne latou?

¹⁶ E ‵tau eiloa mo toeaina i aso nei o fakaakoako ki a Ieova, telā e “fiafia ki te mea tonu.” (Sala. 37:28) Muamua la, e ‵tau mo latou o “taumafai o sukesuke faka‵lei” ke iloa aka me ne fai eiloa se mea ‵se. Kafai e tonu, ka fai eiloa ne latou te fakamasinoga e ‵tusa mo fakatakitakiga i te Tusi Tapu. (Teu. 13:12-14) Kafai e aofia latou i komiti fakamasino, e ‵tau o iloilo faka‵lei aka ne latou me e maua ne se Kelisiano fai agasala matagā a te loto salamō. A te salamō—io me ko te sē salamō—e se mafai faeloa o lavea faka‵lei atu. E aofia i ei a te kilokiloga, mafaufauga, mo te loto o se tino. (Faka. 3:3) E ‵tau mo te tino agasala o salamō māfai e manako a ia ki te alofa fakamagalo. *

17, 18. E mafai pefea o iloa ne toeaina a tino loto salamō tonu? (Onoono ki te ata i te kamataga.)

¹⁷ E se pelā mo Ieova mo Iesu, e se mafai o iloa ne toeaina a mea i te loto. Tela la, kafai koe se toeaina, e mafai pefea o fakafesagai atu koe ki te tulaga faigata ke iloa aka se tino loto salamō tonu? Muamua la, ‵talo atu mō te poto mo te malamalama. (1 Tupu 3:9) A te lua, sukesuke ki te Muna a te Atua mo tusi mai te tavini fakamaoni ke fesoasoani atu ke iloa ne koe a te ‵kese o te “fanoanoa o te lalolagi” mo te “fanoanoa i te auala telā e fetaui ‵lei mo te loto o te Atua,” ko te salamō tonu. (2 Koli. 7:10, 11) Onoono ki te auala e fakamatala mai i ei i te Tusi Tapu a tino loto salamō mo tino sē loto salamō. E fakamatala mai pefea ne te Tusi Tapu olotou lagonaga, olotou kilokiloga, mo olotou amioga?

¹⁸ A te ‵toe mea, taumafai ke kilo atu koe ki te tino kātoa. Mafaufau ki te ‵tupuakaga o te tino fai mea ‵se, ana lagonaga, mo mea e se mafai ne ia o fai. Ne ‵valo mai te Tusi Tapu e uiga ki te ulu o te fakapotopotoga Kelisiano, ko Iesu: “E se fakamasino ne ia a tino i olotou foliga io me ko muna faipati a latou; ka fakamasino ne ia a tino ma‵tiva mo te ‵tonu katoatoa, kae puipui foki ne ia te saolotoga o tino fakaa‵lofa.” (Isa. 11:3, 4) A koutou toeaina ko tausi mamoe fesoasoani a Iesu, kae ka fesoasoani atu a ia ki a koutou ke fai a fakamasinoga e pelā mo ia. (Mata. 18:18-20) E a, e se fia‵fia tatou me e maua ne tatou a toeaina atafai kolā e taumafai o fai penā? Ko oko eiloa i te fakatāua ne tatou olotou taumafaiga e aunoa mo te fi‵ta ke fakaasi atu a te alofa fakamagalo mo te fakamaoni i ‵tou fakapotopotoga!

19. Se a te akoakoga e manako koe ke fakagalue aka mai i fa‵kai faka‵lafi?

¹⁹ Ne fakaasi mai i te Tulafono faka-Mose a “te fakavae o te poto mo te munatonu i te Tulafono” e uiga ki a Ieova mo ana akoakoga fakavae amio‵tonu. (Loma 2:20) E pelā mo fa‵kai faka‵lafi e akoako atu ki toeaina a te auala “ke fai faeloa ne [latou] te mea tonu,” kae e akoako mai foki ki a tatou ke “fakatau a‵lofa kae fai faka‵lei te tino ki suā tino.” (Saka. 7:9) Ko se toe ‵nofo tatou mai lalo i te Tulafono. Kae e se mafai o ‵fuli a Ieova, kae koi tāua eiloa ki a ia a te uiga fakamaoni mo te loto fakamagalo. Ko oko eiloa i te taulia o tatou ke tapuaki atu ki se Atua telā ne faite tatou ki ana foliga, telā e maua ne ia a uiga kolā e mafai o fakaakoako tatou ki ei, kae e mafai foki o faka‵lafi tatou ki a ia!