E ‵tusa mo te mataupu tenei, e mafai o iloilo aka ne tauavaga Kelisiano katoa a fakamatalaga ‵tonu mo akoakoga fakavae i te Tusi Tapu e uiga ki ei. Ko ‵tau ei o fai ne latou se fakaikuga i se auala telā e fakatumau aka ei se loto lagona ‵lei i mua o te Atua.

I aso mua i te taimi koi tokolua fua ei a tino (kae mai tua o te Lolo, e tokovalu), ne fakatonu atu a Ieova: “Ke fanafanau, kae ke fakatokouke.” (Kene. 1:28; 9:1) E se fai mai te Tusi Tapu me e fakasino atu foki ki Kelisiano se vaegā fakatonuga penā. Tela la, e pule loa te tauavaga me e fia fakaaoga ne lāua se vaegā fuafuaga o te kāiga ke fakatapula te lasi o te kāiga io me ke fakaiku aka te taimi ke fai lā tama‵liki. Ne a manatu ‵tonu e ‵tau o mafau‵fau faka‵lei latou ki ei?

E ‵tau o mafaufau faka‵lei a Kelisiano ki so se fuafuaga o te kāiga e ‵tusa mo akoakoga fakavae i te Tusi Tapu. Tela la, e ‵teke atu a Kelisiano ki te fakatōga o te pepe e pelā me se fuafuaga o te kāiga. E ‵teke atu a te fakatōga o te pepe mo te iloa tonu ki pati i te Tusi Tapu e uiga ki te āva ki te ola. E se filifili aka a Kelisiano ke fakagata se ola telā e masani o iku fakamuli atu ki te fanaumaiga o se isi tino. (Eso. 20:13; 21:22, 23; Sala. 139:16; Iele. 1:5) Kae e a te IUD (se fiti kopa telā e foliga pelā me se T)?

Ne fakamatala mai te mataupu tenei i The Watchtower i a Me 15, 1979 (itulau e 30-31). A IUD kolā ne lauiloa ‵ki te lotou fakaaogaga i te taimi tenā, ne mea pelā me ne palasitiki kolā e mafai o gasue‵sue malielie kae faulu ki te moegatama ke puipui ei mai te faitama. E fakamatala mai i te mataupu me e se iloa tonu a te auala e galue ei a te IUD. Ne fai mai a nisi tino ‵poto me e mafai o puipui ei te moegatama telā e taofi aka ei a te oko atu o manu o te tagata ki  fuamoa o te fafine. Kafai e seki fakafua te fuamoa, ko tena uiga e seki ai se ola kai kamata.

Kae e fai mai a nisi fakamaoniga me e masani o fakafua te fuamoa i nisi taimi. E mafai o ola aka te fuamoa fou telā ko oti ne fakafua i te kau o te fafine io me ko fanatu i tena auala ki te moegatama. I te taimi tenā, e mafai o fakalavelave atu a te IUD ki te fuamoa telā ko oti ne fakafua kae ko nofo i loto i te moegatama kae gasolo atu ki mua e pelā mo se tino faitama masani. A te fakaseaiga o te ola i te taimi nei e mafai o fai pelā mo te fakatōga o te pepe. Ne fakaoti mai penei te mataupu tenā: “E mafau‵fau faka‵lei a Kelisiano loto fakamaoni ki te fakaaogaga faka‵lei o te IUD kae fuafua faka‵lei foki a vaegā fakamatalaga penā e ‵tusa mo te malamalama i te Tusi Tapu ki te āva ki te ‵malu o te ola.”—Sala. 36:9.

Kai isi aka loa ne poto fakasaienisi io me ko poto fakatokita ‵fou talu mai te taimi ne ‵lomi ei te mataupu tenei i te 1979?

E lua a vaegā IUD ne maua atu. E tasi mai i ei ko te IUD telā e fakaopoopo atu ki ei se kopa kae ne lauiloa ‵ki tena fakaaogaga i Amelika i te 1988. E se gata i ei, a te IUD telā e fai ne ia ke ‵tafe atu te sua ne kamata o ‵togi atu i sitoa i te 2001. Se a te malamalama e uiga ki te auala e ga‵lue ei a mea e lua konei?

Kopa: E pelā mo te mea ne taku atu, e foliga mai me e fakafaigata ne IUD a manu o te tagata ke tumau i te ola māfai ko fanatu i loto i te moegatama ke oko atu ki te fuamoa. I tafa i ei, a IUD kolā e ‵tala mai ei a kopa, e foliga mai me i te kopa e mafai o fakamasei ei a manu o te tagata telā e fai pelā me se mea tamate manu o te tagata. * E sili atu i ei, a IUD kolā e maua i ei a kopa e fai pelā me e mafai o ‵fuli i ei a te ufi o te moegatama.

Sua: E kese‵kese a vaegā IUD kolā e maua i ei se sua telā e tai ‵pau mo mea e maua i fuaga mō te fuafuaga o te kāiga. E tuku atu ne IUD konei a te sua ki loto i te moegatama. E foliga mai me i vaegā IUD konā e fakama‵sei ne latou a te tamilosaga o fuamoa i nisi fāfine. E tonu, kafai e seai se fuamoa e fanatu i tena tamilosaga, e se mafai foki o isi se mea e fakafua mai i ei. E sili atu i te fiti tenā, e fai pelā me i te sua i IUD konei e fakamanifi ne ia te ufi o te moegatama. * E fakama‵tolu foki i ei a kalu i te auala ki loto i te moegatama, telā e puipui ei a manu o te tagata mai te oloolo atu mai lalo o fafine ki loto i te moegatama. Konei a mea e mafai o iku mai i ei i tafa o mea kolā e fakamāfua aka ne IUD.

E pelā mo mea ne iloa atu, e foliga mai me i IUD e lua konei e mafai o ‵fuli i ei a te ufi o te moegatama. Kae e a māfai ko fai te tamilosaga kae fakafua aka ei se fuamoa? E mafai o ulu atu ki loto i te moegatama kae e mafai o faigata te tumau i ei ona ko te mea ko se mafai o taofi ne te mea e ufi ei te moegatama. E fakagata ne te mea tenā a te faitama o se tino i te kamataga. Kae e mafau‵fau pelā me i te “sē iku manuia” o vaegā mea penā e faigata o tupu, e pelā eiloa mo fuaga fua‵fua i nisi taimi.

Tela la, e seai se tino e mafai o fai atu mo te mautinoa me i IUD kolā e isi ne kopa io me ne sua i ei e se mafai eiloa o fakafua mai i ei se fuamoa. Kae e fakaasi mai ne saienitisi me ona ko te uke o fiti kolā ne taku atu mai luga, e tai faigata loa ke faitama se tino mai te fakaaogaga o vaegā IUD konā.

E mafai o sau‵tala faka‵lei se tauavaga Kelisiano kolā e mafau‵fau o fakaaoga se IUD mo se tokita atamai e uiga ki IUD kolā e avanoa i te fenua e pelā foki mo feitu aoga mo feitu fakama‵taku ki te avaga fafine. E se ‵tau o fakamoe‵moe io me e talia ne te tauavaga se isi tino, ke oko ki te tokita, ke fakaiku aka a te mea ka fai ne lāua. (Loma 14:12; Kala. 6:4, 5) Se fakaikuga totino. E ‵tau o fai te lā fakaikuga e pelā me se tauavaga telā e ma‵nako malosi o fakafiafia te Atua kae fakatumau se loto lagona ‵ma i ana mua.—Fakatusa ki te 1 Timoteo 1:18, 19; 2 Timoteo 1:3.