1, 2. Se a te tofotofoga faigata ne fakafesagai ki ei a Iefata mo tena tamaliki fafine?

KO GALO atu te manavase. Mai te kilo atu ki tena tamana ko foki mai i te taua, ne tele atu tou fafine o fakafetaui atu ki tou tagata mo te fiafia ona ko te manumalo o tena tamana. Kae i lō te ‵saka kae fia‵fia fakatasi mo tou fafine, ne saesae ne Iefata ana gatu kae fai atu penei: “Oi aue taku tama! A toku fatu ko fatifati ne koe!” Oti aka, fai atu ei ne ia a pati kolā ne ‵fuli ne ia a te olaga masani mo fakamoemoega o tena tamaliki fafine. Kae e aunoa mo te fakatalave, ne tuku atu ne tou fafine se tali fakafiafia, kae fakamalosi ne ia tena tamana ke fai eiloa a te mea telā ko oti ne tauto a ia ki a Ieova. Ne fakaasi mai i ana pati a te lasi o tena fakatuanaki. Ne talitonu eiloa a ia me i so se mea e fakamolemole mai ki ei a Ieova, ko te ‵toe mea ‵lei eiloa mō ia. (Fama. 11:34-37) Ne fiafia kae fakamatamata tena tamana me e iloa ne ia me e loto fiafia a tena tamaliki fafine ke ‵lago atu ki tena fakaikuga kae fakafiafia atu ki a Ieova.

² Ne tali‵tonu katoatoa a Iefata mo tena tamaliki fafine ki auala katoa o Ieova, faitalia te faigata ke fai penā. Ne loto tali‵tonu laua me sili atu ke maua te taliaga a Ieova i lō so se isi mea aka.

3. E mafai pefea o aoga a te fakaakoakoga a Iefata mo tena tamaliki fafine ki a tatou i aso nei?

 ³ E iloa ne tatou me e se faigofie faeloa ke tumau i te fakamaoni ki a Ieova. A te tonuga loa, e ‵tau o “taua malosi [tatou] mō te fakatuanaki.” (Iuta 3) Ke fesoasoani mai ke fai tatou penā, ke onoono nei tatou ki auala ne manumalo ei a Iefata mo tena tamaliki fafine i mea faiga‵ta kolā ne fakafesagai mo laua. Ne tumau pefea laua i te fakamaoni ki a Ieova?

4, 5. (a) Se a te fakatonuga ne tuku atu ne Ieova ki te kau Isalaelu i te taimi ne ulu atu ei ki te Fenua o te Folafolaga? (e) E ‵tusa mo te Salamo 106, se a te mea ne tupu ki te fenua o Isalaelu ona ko te lotou sē faka‵logo?

⁴ I aso katoa, ne fakamasaua atu faeloa ki a Iefata mo tena tamaliki fafine e uiga ki ikuga matagā o te sē fakamaoni o tino Isalaelu ki a Ieova. I se 300 tausaga ko ‵teka, ne fakatonu atu a Ieova ki olotou tupuga ke fakaseai atu a tino katoa kolā e tapuaki ki atua fapau‵pau i te Fenua o te Folafolaga. (Teu. 7:1-4) Ona ko te sē faka‵logo o tino Isalaelu, ne iku atu loa ki te tau‵tali atu i auala agasala o tino Kanana kolā e tapuaki atu ki atua ‵se kae fai ne latou a amioga fakatakalia‵lia.—Faitau te Salamo 106:34-39.

⁵ Tela la, ona ko te ‵tekeatuga tenā, ne seki maua ei ne latou te taliaga a Ieova; ne seki toe maua ne latou te puipuiga mai i a ia. (Fama. 2:1-3, 11-15; Sala. 106:40-43) Se mea faigata eiloa mō kāiga kolā e ma‵taku ki te Atua ke tumau i te fakamaoni ki a Ieova i taimi faiga‵ta konā! Kae e ui i ei, e fakaasi mai i te Tusi Tapu me e isi eiloa ne tino fakamaoni i taimi konā, e pelā mo Iefata mo tena tamaliki fafine, Elekana, Hana mo Samuelu, kolā ne taumafai ke maua ne latou te taliaga a Ieova.—1 Samu. 1:20-28; 2:26.

6. Ne a fakamalosiga mai te lalolagi e lavea ne tatou i aso nei, kae se a te mea e ‵tau o fai ne tatou?

⁶ I te lalolagi tenei, a mafaufauga mo faifaiga e fai ne tino e tai ‵pau eiloa mo mea ne fai ne tino i Kanana i aso mua—e fia‵fia ki amioga fakatauavaga sē ‵tau mo amioga fakasaua, kae fakamalosi aka foki a te fia maumea. Ko oti ne tuku mai ne Ieova se fakailoaga manino e pelā eiloa mo te mea ne fai ne ia ki te kau Isalaelu, ko te mea ke puipui ei tatou mai vaegā fakamalosiga ma‵sei penā. E mata, e isi akoakoga e tauloto ne tatou mai mea ‵se ne fai ne te kau Isalaelu? (1 Koli. 10:6-11) E ‵tau mo tatou o taumafai ke tapale kea‵tea so se mafaufauga io me ko te vaegā olaga telā ne ola i ei a tino Kanana. (Loma 12:2) E mata, e fakamaoni tatou o fai a taumafaiga konā?

7. (a) Ne a mea ne fai ne tino o te fenua o Iefata ki a ia? (e) Ne saga atu pefea a Iefata ki ei?

⁷ I aso o Iefata, ne iku atu te sē faka‵logo o tino Isalaelu ki te fai o latou e pelā me ne pologa ki tino Filisitia mo tino Amoni. (Fama. 10:7, 8) Kae e se gata fua i nisi fenua kolā e fai fili atu ki a Iefata, ne penā foki ana taina ‵tonu mo takitaki o tino Isalaelu. Ona ko te loto ma‵sei mo te takalia‵lia o ana āfa taina ki a ia, ne afuli kea‵tea ei ne latou a ia kae ‵fao ne latou a te ‵tofi o ia e pelā me se toekimua. (Fama. 11:1-3) Ne seki talia ne Iefata a olotou uiga matagā ke fakamasei ei ana uiga. I lō te se talia ne ia te fakamolemole a toeaina o te fenua ki tena fesoasoani, ne talia eiloa ne ia te lotou fakamolemole. (Fama. 11:4-11) Se a la te mea ne fakamalosi aka ei a Iefata ke gasuesue e pelā me se tagata faka-te-agaga?

8, 9. (a) Ne a fakatakitakiga fakavae i te Tulafono a Mose kolā ne mafai o fesoasoani ki a Iefata? (e) Se a te ‵toe mea tāua ne fakamuamua ne Iefata?

⁸ Ne seki fai fua a Iefata e pelā me se sotia malosi, kae ne iloa ‵lei foki ne ia a faifaiga a te Atua ki tino Isalaelu. A te malamalama faka‵lei o Iefata i tala fakasolopito a te kau Isalaelu ne fesoasoani atu ke iloa ne ia te mea tonu mo mo te mea ‵se i te kilokiloga a Ieova. (Fama. 11:12-27) A fatakitakiga fakavae mai te Atua kolā ne fakamau i te Tulafono a Mose ne fakatonutonu  ki ei a mafaufauga mo te loto o Iefata. Ne iloa ne ia me se talia ne Ieova a te ita fakamoemoe; kae e manako a Ieova ko Ana tino ke fakatau a‵lofa. E akoako mai foki i te Tulafono me e ‵tau o amanaia ne tino a manakoga o nisi tino, ke oko foki loa ki te tino telā e “takalialia” ki a ia.—Faitau te Esoto 23:5, NW ^[1]; Levitiko 19:17, 18.

⁹ A fakaakoakoga o tino fakamaoni e pelā mo Iosefa, telā ne fakamagalo ne ia ana taina faitalia me “ne takalia‵lia” latou ki a ia, ne mafai foki o aoga ki a Iefata. (Kene. 37:4; 45:4, 5) A te mafaufau ‵loto ki fakaakoakoga konā ne mafai o fesoasoani atu ki a Iefata ke filifili ne ia te auala telā e fakafiafia atu ki a Ieova. E mautinoa eiloa me ne logo‵mae malosi a ia ona ko amioga a ana taina, kae ne seki taofi aka ne te mea tenā a tena taviniga ki a Ieova mo Ana tino. (Fama. 11:9) Ne tāua ‵ki eiloa ki a Iefata ke taua atu mō te igoa o Ieova i lō ana fakalavelave totino. Ona ko tena fakaikuga ke fakamaoni ki a Ieova, ne maua ei ne ia te fakamanuiaga a Ieova, e penā foki mo nisi tino.—Epe. 11:32, 33.

10. E mafai pefea o talia ne tatou a fakatakitakiga fakavae mai te Atua ke fesoasoani mai ke fai tatou pelā me ne Kelisiano i aso nei?

¹⁰ E mata, e otia ‵tou loto i te fakaakoakoga gali a Iefata? Kāti e fakafesagai atu tatou ki tulaga fakafanoa‵noa io me ko faifaiga sē ‵lei kolā e fakaasi mai ne nisi taina Kelisiano. Kafai e penā loa, e se ‵tau o talia ne tatou a tulaga faiga‵ta konā ke taofi ei tatou mai te ‵kau atu ki fakatasiga Kelisiano io me tavini atu ki a Ieova kae ‵kau fakatasi mo te fakapotopotoga. Kafai e fakaakoako tatou ki a Iefata, ka mafai foki o talia ne tatou a tulaga amio‵tonu o te Atua ke fesoasoani mai ke manumalo i tulaga fakafanoanoa kae tumau i te fai pelā me ne fakaakoakoga ‵lei.—Loma 12:20, 21; Ko. 3:13.

11, 12. Se a te tautoga ne fai ne Iefata, kae se a te mea ne aofia i ei?

¹¹ Ne iloa aka ne Iefata me e manakogina ne ia te fesoasoani o te Atua ke fakasaoloto ei te kau Isalaelu mai tino Amoni. Ne tauto atu a ia ki a Ieova me ka fai e tuku atu ne Ia te manumalo ki tou tagata, ka ofo atu ne ia ki a Ieova “e pelā me se taulaga ‵sunu,” a te tino muamua telā e ulu mai ki tua mo te fale o fakafetaui atu ki a ia māfai ko foki mai a ia i te taua. (Fama. 11:30, 31, NW) Se a te mea e aofia i te taulaga tenā?

¹² A te ofoatuga o tino ke fai mo taulaga se mea fakatakalialia ki a Ieova. Tela la, e manino ‵lei me ne seki manako a Iefata ke ofo tonu atu ne ia se tino ke fai mo taulaga. (Teu. 18:9, 10) Mai lalo o te Tulafono a Mose, a te taulaga ‵sunu e tuku katoatoa atu ki a Ieova, tela la, ne fakauiga eiloa a Iefata me ka tuku katoatoa atu ne ia a te tino tenā ke tavini atu ki te Atua i tena olaga kātoa. E fakasino atu loa te tautoga tenei ki te tavini tumau atu i loto i te faleie tapu. Ne talia ne Ieova a te fakamolemole a Iefata kae ne fakamanuia ne ia tou tagata mai te faiga ke manumalo i te taua. (Fama. 11:32, 33) Kae ko oi la te tino ne tuku atu ne Iefata “e pelā me se taulaga ‵sunu” ki te Atua?

13, 14. Se a te mea e fakaasi mai i pati a Iefata i te Famasino 11:35 e uiga ki tena fakatuanaki?

¹³ Mafaufau la ki te fakamatalaga i te kamataga o te mataupu tenei. I te taimi ne foki mai ei a Iefata i te taua, ko tena tamaliki fafine fagasele eiloa e tokotasi ne tele atu o fakafetaui atu ki tou tagata! Ko oko mai nei ki te taimi faigata. E mata, ka tausi a ia ki ana pati ne fai kae tuku atu tena tama ko te mea ke mafai o tavini atu i te faleie tapu i tena olaga kātoa?

¹⁴ Ne fesoasoani atu foki a fakatakitakiga fakavae mai te Atua ke fai ne Iefata a te filifiliga tonu. Kāti ne masaua ne ia a pati i te Esoto 23:19, telā ne fakatonu atu ki tino o te Atua ke loto fia‵fia o tuku atu olotou toe mea ‵lei ki a Ieova. Ne fakaasi mai foki i te Tulafono me kafai e fai ne se tagata a tena tautoga, e ‵tau eiloa o fakataunu ne ia. E fai mai, penei: “Kafai se tino ne tauto ke tuku atu sena mea ma te Aliki [Ieova] . . . , e tau eiloa o tausi ne ia tena  feagaiga ne fai.” (Nume. 30:2) E pelā mo te fafine fakamaoni ko Hana, telā ne ola i aso o Iefata, ne ‵tau eiloa o tausi ne Iefata tena tautoga ne fai, faitalia me ne iloa ne ia te mea ka tupu ki tena olaga mo tena tamaliki fafine i aso mai mua. E seai aka foki sena suā tamaliki; a tena tamaliki fafine ko tena fakamoemoega fua e tasi ke faka‵solo atu ei tena gafa i Isalaelu. (Fama. 11:34) Kae e ui i ei, ne fai atu ne Iefata ana toe pati i te Famasino 11:35, penei: “Ko oti au ne tauto ki te Aliki [Ieova], kae nei se mafai ne au o toe fakafoki taku pati ne fai!” Ao, ko te fakamaoni o Iefata ne ala ei o maua ne ia te taliaga mo te fakamanuiaga a te Atua, faitalia eiloa a tulaga faiga‵ta ne fakafesagai mo ia. E mata, ka fai foki ne koe se filifiliga tai ‵pau penā?

15. Se a te tautoga ko oti ne te tokoukega o tatou, kae e mafai pefea ofakamaoni tatou ki ei?

¹⁵ Kafai e tuku atu ‵tou ola ki a Ieova, ko tauto atu eiloa tatou ke fai tena loto. E iloa ne tatou me i te ola e ‵tusa mo te tautoga tenā e manakogina i ei a te loto fiafia o talia a mea faiga‵ta. Kae e ui i ei, e mafai eiloa o tofotofogina ‵tou loto fia‵fia o talia mea faiga‵ta maise loa māfai e fai ne tatou a mea kolā e se fetaui mo mea kolā e fia‵fia tatou ki ei. Kafai e talia ne tatou a mea konā kae tavini atu ki te Atua, ko fakatalitonu atu ei me i a tatou ne tino fakamaoni. E tonu e mafai o faigata ki a tatou, kae e sili atu fakafia a fakamanuiaga e maua faeloa ne tatou mai i ei. (Mala. 3:10) Kae pefea la te tamaliki fafine a Iefata?

16. Ne saga atu pefea te tamaliki fafine a Iefata ki te ki te tautoga a tena tamana? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

¹⁶ Ne ‵tau eiloa o faigata ki te tamaliki fafine a Iefata ke talia ne ia a ikuga o te tautoga a tena tamana ne fai. A te mea tenei e ‵kese mo te tautoga ne fai ne Hana, me ne tuku katoatoa atu ne ia tena tama tagata ko Samuelu ke tavini atu i te faleie tapu e pelā me se Naseli. (1 Samu. 1:11) A te Naseli ne mafai o avaga kae fai sena kāiga. Kae ko te tamaliki fafine a Iefata ne tuku katoatoa atu “e pelā me se taulaga ‵sunu”; ko tena uiga, ka sē mafai eiloa a ia o avaga. (Fama. 11:37-40) E pelā me ko te tamaliki fafine a te takitaki kautau o Isalaelu telā ne manumalo, ne mafai eiloa o avaga tou fafine ki te ‵toe tagata ‵lei eiloa i te fenua. Kae nei la, ka fai eiloa  a ia e pelā me se tavini loto maulalo i te faleie tapu. Ne saga atu pefea tou fafine ki ei? Ne fakamuamua ne ia te taviniga ki a Ieova mai te fai atu ki tena tamana, penei: “Kafai koe ne tauto ki te Aliki [Ieova], fai eiloa te mea ne tauto koe ki ei e uiga ki a au.” (Fama. 11:36) Ne loto fiafia tou fafine ke sē avaga a ia kae seai foki ne ana tamaliki, ko te mea ke fakamaluga aka ne ia a te tapuakiga tonu. Tela la, e mafai pefea o fakaakoako tatou ki tena uiga loto fiafia o talia a mea faiga‵ta?

17. (a) E mafai pefea o fakaakoako tatou ki te fakatuanaki o Iefata mo tena tamaliki fafine? (e) E fakamalosi atu pefea a pati i te Epelu 6:10-12 ke loto fiafia koe o talia a mea faiga‵ta?

¹⁷ E lau i afe o talavou Kelisiano e loto fia‵fia o se a‵vaga io me se fai ne olotou tama‵liki, kāti mō te taimi nei, ko te mea fua ke tavini katoatoa atu latou ki a Ieova. E loto fiafia a taina mo tuagane ma‵tua o fakaaoga a olotou taimi kolā e masani o fakamāumāu fakatasi mo olotou tama‵liki mo mokopuna, ki galuega fakatu‵tu io me ‵kau atu ki te Akoga mō Tino Talai o te Malo kae ke tavini atu foki i koga kolā e lasi te manakoga i ei mō tino talai o te Malo. E fai ne nisi tino a fakatokaga ke ‵kau katoatoa atu ki te galuega fakapito i te vaitau o te Fakamanatuga. A galuega kolā e fai mo te loto kātoa e fakafiafia atu ki a Ieova, telā ka se mafai o puli i a ia olotou galuega mo te alofa ne fakaasi atu ne latou. (Faitau te Epelu 6:10-12.) E mata, e loto fiafia koe o tai fakalauefa atu tau taviniga ki a Ieova?

18, 19. Se a te mea e tauloto ne tatou mai te tala i te Tusi Tapu e uiga ki a Iefata mo tena tamaliki fafine, kae e mafai pefea o fakaakoako atu tatou ki a laua?

¹⁸ E ui eiloa te uke o mea faiga‵ta ne fakafesagai atu ki ei a Iefata, kae ne talia eiloa ne ia a mafaufauga o Ieova ke takitaki ei a ia i te faiga o ana filifiliga i tena olaga. Ne ‵teke ne ia a fakamalosiga mai te lalolagi i ona aso. Ne tumau eiloa tena fakamaoni faitalia a tulaga fakafanoa‵noa ne fakafesagai mo ia mai nisi tino. Ne fakamanuia ne Ieova a Iefata mo tena tamaliki fafine, ona ko te lā loto fia‵fia o talia a mea faiga‵ta, kae ne fakaaoga ne ia laua ke fakamaluga aka ei te tapuakiga tonu. E tiga eiloa ne seki tau‵tali atu a nisi tino i tulaga amio‵tonu o Ieova, ne tumau eiloa a Iefata mo tena tamaliki fafine i te fakamaoni ki a Ieova.

¹⁹ E fakamalosi mai te Tusi Tapu ke fai tatou mo “tino kolā ne maua ne latou a folafolaga e auala i te fakatuanaki mo te kufaki.” (Epe. 6:12) Ke fai tatou pelā mo Iefata mo tena tamaliki fafine, mai te ola e ‵tusa mo te munatonu fakavae tenei telā ne fakataua ne laua i te la olaga: A te Fakamaoni e iku atu ki te taliaga a te Atua.