1. E mafai pefea o faka‵logo tatou ki te Atua e pelā foki ki malo o tagata?

E FAI mai ki a tatou a te Muna a te Atua ke faka‵logo tatou ki malo o tagata, kae e akoako mai foki me e ‵tau mo tatou o faka‵logo ki te Atua i lō tagata. (Galue. 5:29; Tito 3:1) E mata, e fe‵paki a manatu konā? Ikai! E fesoasoani mai te fakatakitakiga e uiga ki te fakalogo ke malamalama kae ke faka‵logo tatou ki fakatonuga konei. Ne fakamatala fakatoetoe mai ne Iesu te fakatakitakiga tenei, i ana muna: “Toe ‵togi atu a mea a Kaisala ki a Kaisala, a ko mea a te Atua ki te Atua.” ^[1] (Mata. 22:21) E faka‵logo pefea tatou ki te fakatonuga a Iesu? E faka‵logo eiloa tatou ki pulega a malo mai te tau‵tali ki olotou tulafono, āva ki pule ma‵luga, kae ‵togi ‵tou lafoga. (Loma 13:7) Kae kafai e fai mai a pule o malo ke sē faka‵logo tatou ki te Atua, e se ‵tau o talia ne tatou te lotou manatu kae fai i se auala āva.

2. E fakaasi atu pefea ne tatou me sē ‵kau tatou ki se feitu i malo fakapolitiki o te lalolagi?

² A te auala e tasi e toe ‵togi atu ei ne tatou a mea a te Atua, ko te tumau o tatou i te sē ‵kau ki se feitu i kinauga fakapolitiki o te lalolagi tenei. (Isa. 2:4) Tela la, e se ‵teke atu tatou ki malo o tagata kolā e talia ne Ieova ke faka‵tu; io me fakamalosi aka ne tatou a te loto fenua io me ko tuu mo aganuu a fenua. (Loma 13:1, 2) E se taumafai tatou o  ‵fuli a te malo io me fakamalosi aka a faifaiga fakapolitiki, aofia i palota, io me taumafai ke maua se tulaga ‵lei i te malo.

3. Kaia e ‵tau ei mo tatou o tumau i te sē ‵kau ki se feitu?

³ E maua i te Tusi Tapu a pogai e manako ei te Atua ke tumau tatou i te sē ‵kau ki se feitu. E pelā me se fakaakoakoga, e tau‵tali tatou ki te akoakoga mo te fakaakoakoga a tena Tama, ko Iesu Keliso, mai te sē fai mo “vaega o te lalolagi,” kae kalo kea‵tea mai mea fakapolitiki mo taua. (Ioa. 6:15; 17:16) E ‵tau mo tatou o tumau i te sē ‵kau ki se feitu, ko te mea ke fai tatou pelā me ne tino fakamaoni mai lalo o te Malo o te Atua. Kae e mafai pefea o maua ne tatou se loto lagona ‵ma māfai e talai atu ne tatou te tala ‵lei me ko te Malo fua o te Atua e mafai o faka‵lei ne ia a fakalavelave o tino? E se gata i ei, e se pelā mo lotu ‵se kolā e mavae‵vae olotou tino ona ko mea fakapolitiki, e puipui eiloa ne te tapuakiga tonu a te ‵tou kautaina i te lalolagi kātoa mai te fesoasoani mai ke tumau tatou i te sē ‵kau ki se feitu.—1 Pe. 2:17.

4. (a) E iloa pefea ne tatou me ka gasolo aka loa o faigata ke tumau i te sē ‵kau ki se feitu? (e) Kaia e ‵tau nei mo tatou o fakatoka ke tumau i te sē ‵kau ki se feitu?

⁴ E mafai eiloa o ‵nofo atu tatou i se koga telā e fakamoe‵moe a tino me e filemu eiloa i mea fakapolitiki, kae e seai se pokotiaga e mafai o oko ki te tapuakiga tonu. Kae i te taimi ko pilipili atu ei tatou ki te gataga o te fakanofonofoga tenei a Satani, e fakamoe‵moe eiloa tatou me ka gasolo aka eiloa o fakafaigata ne malo a tulafono e uiga ki te sē ‵kau ki se feitu. Ko ‵fonu te lalolagi i tino kolā e “se lotoma‵lie ki so se feagaiga” kae e “ma‵keke olotou ulu,” telā la, ka lasi ‵ki loa te mavae‵vae mo te fakakese‵kese tino. (2 Timo. 3:3, 4) I nisi fenua, ko oti ne fakafesagai atu ‵tou taina ki te tofotofoga o te lotou sē ‵kau ki se feitu ona ko fakama‵fuliga fakavave i mea fakapolitiki i olotou fenua. Tela la, e mata, e lavea ne koe a te tāua i te taimi nei ke fakamalosi aka ‵tou loto talitonu ke tumau i te sē ‵kau ki se feitu? Kafai e faka‵tali loa tatou ki te taimi e fe‵paki ei tatou mo se tulaga faigata, ka mafai eiloa tatou o gutugutulua kae ko sē fakamaoni tatou ki ‵tou tulaga e pelā me ne tino kolā e se ‵kau atu ki se feitu. Tela la, e mafai pefea o fakatoka tatou ko te mea ke fakatumau ‵tou sē ‵kau atu ki se feitu o te lalolagi ‵nofo mavaevae tenei? Ke onoono nei tatou ki auala tāua e fa kolā ka fesoasoani mai ke manumalo tatou.

5. Se a te kilokiloga a Ieova ki malo o tagata?

⁵ A te auala muamua ke tumau ei tatou i te sē ‵kau ki se feitu, ko te mauaga o te kilokiloga a Ieova e uiga ki malo fakapolitiki. E tiga eiloa e foliga mai e ‵lei a nisi malo, kae e se ko te fuafuaga a Ieova mai te kamataga ke pule ne tagata a nisi tino kolā ne faite ne ia. (Iele. 10:23) E fakamalosi aka ne malo o tagata a te loto fenua, telā e fakamavae‵vae ne ia a tino katoa. E se mafai foki loa ne te ‵toe takitaki ‵lei o faka‵lei aka a fakalavelave katoa o tino. E se gata i ei, talu mai te 1914, ne fai eiloa a malo o tagata e pelā me ne fili o te Malo o te Atua, telā ko pili o fakaoko atu ki ei te fakamasinoga kae fakaseai atu.—Faitau te Salamo 2:2, 7-9.

6. E ‵tau o pefea ‵tou faifaiga ki tino pule o te malo?

⁶ Ne talia ne te Atua ke faka‵tu a malo fakapolitiki o te lalolagi ke mafai o isi fua se tamā tokagamalie e maua mai i ei, ko te mea ke fesoasoani mai ke mafai o talai atu ne tatou te tala ‵lei o te Malo. (Loma 13:3, 4) Kae ne fakatonu mai foki te Atua ke ‵talo atu tatou mō latou kolā e ‵nofo i tulaga ma‵luga, maise eiloa māfai e pokotia ‵tou tapuakiga i fakaikuga kolā e fai ne latou. (1 Timo. 2:1, 2) E ‵tagi atu tatou ki pule ma‵luga ke fai faka‵lei olotou faifaiga ki a tatou, e pelā eiloa mo te mea ne fai ne Paulo. (Galu. 25:11) E tiga eiloa e akoako mai te Tusi Tapu me i te fili o te Atua ko Satani e pule atu ki luga i malo fakapolitiki o te lalolaga nei, e se fai mai eiloa i konā me e pule atu foki a ia ki takitaki taki tokotasi konā. (Luka 4:5, 6) Tela la, e ‵tau o ‵kalo keatea tatou mai te mafau‵fau me i so se tino pule i te malo e ‵nofo mai  lalo i te pulega a te Tiapolo. I lō te fai penā, kafai e fakafesagai atu tatou ki “malo o tino pule,” ke “mo a ma fakamasei ne [tatou] se tino.”—Tito 3:1, 2.

7. Ne a mafaufauga e ‵tau o ‵kalo kea‵tea tatou mai i ei?

⁷ E faka‵logo tatou ki te Atua mai te sē fapito ki so se sui o te palamene, io me se potukau fakapolitiki, faitalia me e mafai o aoga olotou manatu ki a tatou io me ikai. E tofotofo aka pefea ‵tou sē ‵kau ki se feitu māfai ko oko ki te tulaga tenei? Mafaufau la ki taumafaiga e fai ne se potukau o tino ke ‵teke atu ki luga i te malo telā ne fakalogo‵mae malosi atu ki tino o te Atua. E tiga eiloa e se aofia koe i te potukau ‵teke tenā, e mata, e mafai o maua ne koe te kilokiloga tai ‵pau penā? (Efe. 2:2) E se gata fua i ‵tou pati mo ‵tou faifaiga e fai i a tatou e se ‵kau atu ki se feitu, kae e penā foki mo ‵tou loto.

8. Kafai e faigata ke tumau i te sē ‵kau ki se feitu, e mafai la pefea o “fakaeteete” kae “filemu” tatou?

⁸ A te lua o auala ke fakatumau ei te sē ‵kau atu o tatou ki se feitu, ko te “fakaeteete [tatou] e pelā me ne gata kae ke filemu e pelā me ne lupe” māfai ko fakafesagai atu tatou ki mea faiga‵ta. (Faitau te Mataio 10:16, 17.) E fakaasi atu ne tatou te fakaeteete mai te lavea ‵mao o mea fakama‵taku, kae ke ‵nofo filemu mai te sē talia ne tatou ke fai ne fakalavelave ke gutugutulua tatou. Ke onoono aka ki nisi mea faiga‵ta kolā ka fakafesagai mo tatou mo te auala ke ‵saga atu ki ei.

9. Se a te mea e ‵tau o fakaeteete i ei tatou māfai e sau‵tala tatou mo nisi tino?

⁹ Sau‵talaga. E ‵tau mo tatou o fakaeteete māfai e faka‵sae aka i sau‵talaga a mea fakapolitiki. E pelā me se fakaakoakoga, kafai e folafola atu ne tatou te fekau o te Malo, ke ‵kalo keatea mai te tavae io me fakamasei a manatu o se sui fakapolitiki. Taumafai o sau‵tala ki manatu kolā e fiafia ki ei a te tino i te fale mai te fakaasi atu ki ei a te pogai tonu o te fakalavelave i lō te sau‵tala fua ki faka‵leiga kolā e fai ne malo fakapolitiki. Ka oti, ke fakaasi atu mai te Tusi Tapu a te auala ka faka‵lei kataotoa aka ei ne te Malo o te Atua a fakalavelave. Kafai e fakasae aka se mataupu e uiga ki te a‵vaga o fafine ki fafine io me ko tagata ki tagata io me ko te faka‵toga o pepe, ke fakaasi atu a tulaga o te Atua kae fakamatala atu a te auala e fakagalue ne tatou a mea konā i ‵tou olaga. I taimi e sau‵tala i ei, ke tumau i te sē kau atu ki se manatu fakapolitiki telā ne fakasae aka. E se ‵tau o fai ne ‵tou manatu e uiga ki tulafono a tagata kolā e manakogina ke fakamalosi aka, ke fakaseai io me ke faka‵fou, kae e se ‵tau foki o fakamalosi ne tatou a nisi tino ke ‵lago mai ki ‵tou kilokiloga.

10. E mafai pefea o fakamautinoa aka me e tumau tatou i te sē ‵kau atu ki se feitu māfai e fakalogo‵logo ki tala i mea fakasalalau?

¹⁰ Mea fakasalalau. I nisi taimi, a “tala” kolā e fakasalalau atu i letio e mafai o fai i se auala fapito. E fai eiloa a mea fakasalalau i nisi taimi e pelā me se mea faigaluega e fakaaoga ne tino e aofia i mea fakapolitiki. E mafai eiloa o seai ne tala ‵gali e lagona atu i mea fakasalalau kolā e pule ki ei a te malo, kae e ‵tau foki o fakaeteete se Kelisiano ke mo a ma fakaasi atu a te uiga fapito. Fesili ifo ki a koe eiloa, ‘E mata, e fiafia au o fakalogologo ki se tino fakasalalau ona ko te mea e ‵lago atu au ki ana manatu i mea fakapolitiki?’ Kafai e ma‵nako koe ke tumau i te sē kau ki se feitu, ke fakagata a te fakalogologo ki tala fakasalalau kolā e fakamalosi aka ei a faifaiga fakapolitiki. Kae taumafai ke fakapau‵pau a mea kolā e lagona ne koe mo “pati aoga” kolā e maua i te Tusi Tapu.—2 Timo. 1:13.

11. E mafai pefea o faigata ke tumau tatou i te sē ‵kau ki se feitu māfai e fakatāua ne tatou a ‵tou kope?

¹¹ Fia maumea. Kafai e fakatāua ne tatou a ‵tou kope, ka faigata eiloa ke tumau tatou i te sē ‵kau ki se feitu māfai ko fe‵paki mo tofotofoga. I Malawi, ne lavea ne Ruth a te fakalavelave tenā i nisi Molimau kolā ne fakasauagina i te 1970 tupu. Ne fai mai a ia, penei: “Ne seki mafai o tiaki ne latou a olotou olaga mau‵mea. A nisi tino kolā ne ave fakapagota fakatasi  mo matou, ne ‵kau atu fakamuli ki potukau fakapolitiki kae toe ‵foki atu ki olotou fale, me e se mafai ne latou o fakafesagai atu ki tulaga faiga‵ta i falepuipui. E ‵kese mai i ei, ne tumau eiloa a te tokoukega o tino o te Atua i te sē ‵kau atu ki se feitu faitalia a fakalavelave i mea tau tupe io me ‵galo atu katoa a olotou kope.—Epe. 10:34.

12, 13. (a) Se a te kilokiloga a Ieova e uiga ki tino? (e) E mafai pefea o iloa ne tatou māfai ko maua ne tatou te uiga fia sili ki ‵tou fenua?

¹² Fia sili. Se mea masani ke fakamata‵mata a tino i olotou telega, matakāiga, tuu, fa‵kai io me ko olotou fenua. Kae kafai ko fia sili tatou ona ko ‵tou telega, matakāiga io me ko fenua, ko se fetaui i ei mo te kilokiloga a Ieova e uiga ki tino. E tonu, e se manako a ia ke fakaseaoga ne tatou a ‵tou tuu mo aganuu. A te tonuga loa, a te kese‵kese o tuu se fakaasiga o te kese‵kese o te kaukāiga o tino. Kae e ‵tau o masaua ne tatou me i te kilokiloga a te Atua, e ‵pau katoa a tino ki a ia.—Loma 10:12.

¹³ Ke mo a e fakamata‵mata tatou me e ‵lei fakafia atu ‵tou fenua i lō a nisi fenua. Kafai e mafau‵fau tatou penā, ka mafai eiloa o iku atu ki te gutugutulua i te sē ‵kau atu ki se feitu. E se mafai eiloa o ‵sao a Kelisiano mai te uiga ko te fia sili, e pelā loa mo nisi Kelisiano i te senitenali muamua kolā ne fakaasi atu te lotou uiga fapito ki nisi taina ona ko te lotou loto fenua. (Galu. 6:1) E mafai pefea o iloa ne tatou māfai ko kamata o ati aka ne tatou a te uiga fia sili? Mafaufau la māfai e tuku atu ne se taina io me se tuagane mai suā fenua se manatu fesoasoani. E mata, ka sē talia ne koe, kae mafaufau penei, ‘E ‵lei fakafia atu a faifaiga e fai ne matou i konei’? I lō te fai penā, e ‵tau o fakagalue ne tatou a te polopolokiga tāua tenei: “Mafau‵fau mo te loto maulalo me e tāua atu a nisi tino i a koutou.”—Fili. 2:3.

14. E mafai pefea o fesoasoani mai a te ‵talo, kae se a te fakaakoakoga mai te Tusi Tapu e fakamaoni mai ne ia te ‵tonu o te mea tenei?

¹⁴ A te tolu o auala ke fakatumau ei te sē ‵kau atu o tatou ki se feitu ko te ‵sala atu ki te malosi mai i a Ieova. Ke ‵talo mō te agaga tapu, telā e mafai o aumai ne ia te kufaki mo te loto pulea, ko uiga kolā e manakogina ke fa‵ki i faifaiga sē fakamaoni a te malo. E mafai o fakamolemole atu koe ki a Ieova mō te poto ke mafai o lavea kae fakafesagai atu koe ki tulaga kolā e mafai o iku atu ki te gutugutulua. (Iako. 1:5) Kafai koe ‵pei ki te falepuipui io me fakasala ona ko tau fakaikuga ke ‵lago atu ki te tapuakiga tonu, ‵talo atu ke maua te malosi mo te loto toa o ‵pulu tau talitonuga kae ke kufaki i so se fakasauaga e fakafesagai mo koe.—Faitau te Galuega 4:27-31.

15. E mafai pefea o fesoasoani mai a te Tusi Tapu ke tumau tatou i te sē ‵kau atu ki se feitu? (Ke onoono ki te pokisi “Ne Fakamalosi Aka ne te Muna te Lotou Loto Tali‵tonu.”)

¹⁵ E mafai ne Ieova o fakamalosi koe e auala i tena Muna. Ke mafaufau ‵loto ki fuaiupu kolā ka fesoasoani atu ke tumau koe i te sē kau atu ki se feitu i taimi o tofotofoga. Ke ‵mau a fuaiupu konā i tou mafaufau ko te mea ke fakamalosi ne ia koe māfai ko sē mafai o maua ne koe se Tusi Tapu fakamuli ifo. E mafai foki o fakamalosi aka ne te Muna a te Atua a tou fakamoemoega mō aso mai mua e auala i fakamanuiaga o te Malo. E tāua ‵ki eiloa a te fakamoemoega tenei māfai e kufaki tatou i fakasauaga. (Loma 8:25) Ke filifili aka a fuaiupu kolā e fakamatala mai i ei a fakamanuiaga kolā e fakamoemoe ke maua ne koe, kae ke fakaataata ne koe a fakamanuiaga konā i te Palataiso.

16, 17. Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai fakaakoakoga a tavini fakamaoni a te Atua kolā ne tumau i te sē ‵kau atu ki se feitu? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

¹⁶ A te fa o auala ke fakatumau ei ‵tou sē ‵kau atu ki se feitu, ko te mafau‵fau ki fakaakoakoga a tavini fakamaoni a Ieova. E auala i olotou fakaakoakoga, e mafai ei o maua ne tatou a te poto mo te malosi e manakogina ke kufaki. E pelā me se fakaakoakoga, ne seki talia ne Satalaka, Mesako mo Apeteniko ke tapuaki atu latou  ki se tupua telā e sui ne ia te atufenua o Papelonia. (Faitau te Tanielu 3:16-18.) A te faitau ki te tala e uiga ki te fakaikuga ne fai ne latou, e tuku mai ei ki a tatou te loto malosi ke mo a foki e talia ke ifo atu tatou ki te fuka telā ko te sui o te fenua e ‵nofo i ei tatou. Ne ‵vae katoatoa kea‵tea a Iesu mai kinauga fakapolitiki o te lalolagi. Ona ko te mea ne iloa ne ia a te aoga o tena fakaakoakoga ki nisi tino, ne fakamalosi atu ei ne ia ana soko, penei: “Ke loto ‵toa koutou! Ko oti ne fakatakavale ne au te lalolagi nei.”—Ioa. 16:33.

¹⁷ E tokouke a Molimau i aso nei ne tumau eiloa i te sē ‵kau atu ki se feitu. Ko oti ne logo‵mae a nisi tino i fakasauaga kae ‵pei atu ki falepuipui, kae ‵mate foki a nisi ona ko te lotou fakatuanaki. E mafai eiloa o fesoasoani mai olotou fakaakoakoga ke maua ne tatou te loto malosi. Ne fai mai a Baris mai Turkey, penei: “A Franz Reiter se taina talavou e tokotasi telā ne tamate me ne seki talia ne ia ke kau atu ki te kautau a Hitler. A te tusi telā ne tusi atu ne tou tagata ki tena mātua i te po mai mua o mate a ia, se fakaasiga o te fakatuanaki tu ‵kese mo te loto talitonu ki a Ieova, kae ne manako foki au o fakaakoako atu ki a ia māfai e fakafesagai atu au ki mea faiga‵ta.” ^[2]

18, 19. (a) E mafai pefea o fesoasoani atu tau fakapotopotoga ke tumau koe i te sē kau atu ki se feitu? (e) Se a te fakaikuga e ‵tau o fai ne koe?

¹⁸ E mafai o maua ne koe se fesoasoani mai taina mo tuagane i tau fakapotopotoga. Fai ke iloa ne toeaina a tofotofoga o tou sē kau atu ki se feitu, kae fakamolemole atu ke maua ne koe ne manatu fakatonutonu kolā e fakavae ki te Tusi Tapu. Ka fakamalosi atu foki a nisi tino i te fakapotopotoga māfai e iloa ne latou a mea faiga‵ta kolā e fe‵paki mo koe. Fakamolemole atu ki a latou ke ‵talo mō koe. E tonu, kafai e ma‵nako tatou ke fesoasoani mai a taina mo tuagane kae ke ‵talo foki mō tatou, e ‵tau foki o fai ne tatou a mea konā ki a latou. (Mata. 7:12) A te mataupu e tasi i te jw.org ko te “Jehovah’s Witnesses Imprisoned for Their Faith—By Location” telā e aofia i te vaega ko te NEWSROOM > LEGAL DEVELOPMENTS, e mafai o fesoasoani mai ke mafai o fakaasi ‵tonu atu ‵tou manakoga i ‵talo kolā e fai ne tatou. E aofia i te vaega tenei a igoa o Molimau kolā ne falepuipui fakamuli nei ona ko te lotou fakatuanaki. Filifili aka ne nāi igoa, kae ‵talo atu ki a Ieova ke fesoasoani atu ki a latou ke loto ma‵losi o tumau i te fakamaoni.—Efe. 6:19, 20.

¹⁹ Ona ko te mea ko pili mai te fakaseaiga o malo o tagata, e fakamoe‵moe eiloa tatou me ka uke a fakamalosiga e fai mai ne malo o tagata ke gutugutulua tatou kae ko sē fakamaoni ki a Ieova mo tena Malo. Tela la, ke na fakamalosi aka ne tatou a ‵tou loto talitonu ke tumau i te sē ‵kau atu ki se feitu o te lalolagi ‵nofo mavaevae tenei.