1. Se a te mea e fakauiga ki ei ke tausi ‵tou mafaufau ke ‵lei? (2 Timoteo 4:5)

 KAFAI ko fe‵paki tatou mo puapuaga, e mafai o tofotofo aka i ei ‵tou a‵lofa fakamaoni ki a Ieova mo tena fakapotopotoga. E mafai pefea o manumalo tatou i vaegā tulaga faiga‵ta penā? E ‵tau o tausi ‵tou mafafau ke ‵lei kae tumau i te matapula‵pula, telā ko te tu ‵mautakitaki i te fakatuanaki. (Faitau te 2 Timoteo 4:5.) E tausi ne tatou ‵tou mafaufau ke ‵lei mai te uiga filemu, mafaufau faka‵lei, kae taumafai ke kilo atu ki tulaga faiga‵ta konā e ‵tusa mo te kilokiloga a Ieova. Kafai e fai tatou penā, ka se pulegina ‵tou mafaufau ne ‵tou lagonaga.

2. Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

² I te mataupu mai mua, ne mafau‵fau tatou ki mea faiga‵ta e tolu e mafai o fe‵paki mo tatou mai tua o te fakapotopotoga. I te mataupu tenei, ka mafau‵fau tatou ki mea faiga‵ta e tolu mai i loto i te fakapotopotoga, kolā e mafai o tofotofo aka ei a te ‵tou a‵lofa fakamaoni ki a Ieova. A te mea (1) māfai ko fai fakamasei tatou ne se taina Kelisiano, (2) māfai ko polopoloki tatou, kae ko te (3) māfai ko faigata ki a tatou ke fakafetaui aka ki ‵fuliga i ‵tou fakapotopotoga kātoa. E mafai pefea o fakatumau ne tatou ‵tou mafaufau ke ‵lei, kae ‵piki ‵mau mo te fakamaoni ki a Ieova mo tena fakapotopotoga, māfai ko fe‵paki mo vaegā tulaga faiga‵ta penā?

3. Ne a mea e mafai ne tatou o fai māfai e mafau‵fau me ko fai fakamasei tatou ne se taina Kelisiano?

³ Kai lagona aka eiloa ne koe a tou fai fakamasei ne se taina Kelisiano, kāti se tino telā e maua ne ia se tauliaga tāua i te fakapotopotoga? Kāti ne seki mafaufau a te taina ke fakalogo‵mae  atu ki a koe. (Loma 3:23; Iako. 3:2) Kae koi fai eiloa ne ana faifaiga ke kaitaua koe. E mafai o se moe faka‵lei koe ona ko te mafaufau ki ei. E mafai foki o mafaufau koe penei, ‘Kafai e mafai ne se taina o amio penei, e mata, tenei eiloa te fakapotopotoga a te Atua?’ Tenā te mea e manako a Satani ke mafau‵fau tatou ki ei. (2 Koli. 2:11) A vaegā mafaufauga sē ‵lei penā e mafai o fai ei tatou ke ‵vae keatea mai i a Ieova mo tena fakapotopotoga. Tela la, kafai e mafau‵fau tatou me ko fai fakamasei tatou ne se taina io me se tuagane, e mafai pefea o tausi ‵tou mafaufau ke ‵lei, kae ‵kalo keatea mai i mafaufauga fakalogo‵mae?

4. Ne tausi pefea ne Iosefa tena mafaufau ke ‵lei i te taimi ne fai fakamasei ei a ia tou tagata, kae ne a akoakoga e mafai o tauloto ne tatou mai i a ia? (Kenese 50:19-21)

⁴ Ke mo a ma nofo mo te loto ita. I te taimi koi talavou ei a Iosefa, ne fai fakamasei a ia ne ana taina ma‵tua. Ne takalia‵lia latou ki a ia, kae ne ma‵nako a nisi o latou ke tamate tou tagata. (Kene. 37:4, 18-22) Fakamuli ifo, ne ‵togi atu ne latou tou tagata e pelā me se pologa. Ne iku atu te mea tenā mo te fe‵paki o Iosefa mo tofotofoga faiga‵ta mō se 13 tausaga. Ne mafai o fakalotolotolua a Iosefa me ko Ieova e alofa tonu ki a ia io me ikai. Kae ne mafai foki o mafaufau tou tagata me ko tiaki a ia ne Ieova i te taimi e manako malosi ei a ia ki se fesoasoani. Kae ne seki maua ne Iosefa a te loto ita. I lō te fai penā, ne tausi ne ia tena mafaufau ke ‵lei mai te tumau i ana uiga filemu. I te taimi ne maua ne ia te avanoaga ke taui ma sui atu ki ana taina, ne ‵kalo keatea a ia mai te faiga penā kae ne fakaasi atu ne ia te alofa kae fakamagalo foki ne ia latou. (Kene. 45:4, 5) Ne amio penei a Iosefa ona ko te mea ne mafai o mafaufau faka‵lei tou tagata. I lō te saga fua ki ana fakalavelave, ne lavea ne ia te ata kātoa—te fuafuaga a Ieova. (Faitau te Kenese 50:19-21.) Se a te akoakoga? Kafai ko fai fakamasei koe, ke mo a ma kaitaua koe ki a Ieova io me mafaufau me ko oti ne tiaki ne ia koe. I lō te fai penā, mafaufau ‵loto ki te auala e fesoasoani atu a ia ki a koe ke kufaki i se tofotofoga. E se gata i ei, kafai e fai fakamasei koe ne nisi tino, taumafai ke ‵tao ne koe olotou vāivāiga ki te alofa.—1 Pe. 4:8.

5. Ne tausi pefea ne Miqueas tena mafaufau ke ‵lei i te taimi ne lagona ne ia a tena fai fakamasei?

⁵ Mafaufau ki se tala i aso nei e uiga ki se toeaina mai Amelika ki Saute e igoa ki a Miqueas. b Ne masaua ne ia se taimi telā ne lagona ne ia a tena fai fakamasei ne nisi tino taina kolā ne maua ne latou a tauliaga tāua i te fakapotopotoga. Ana muna: “Ne seki fepaki aka eiloa au mo se vaegā tulaga faigata penei muamua. Ne mataku au. Ne seki mafai o moe ‵lei au i te po, kae ne ‵sofi ifo faeloa oku loimata ona ko te seai o se fesoasoani ne maua ne au.” Kae ne tausi faka‵lei ne Miqueas tena mafaufau kae taumafai malosi ke pule faka‵lei atu ki ana lagonaga. Ne ‵talo atu faeloa a ia kae fakamolemole atu ki a Ieova ke tuku atu te agaga tapu mo te malosi ke kufaki. Ne onoono foki a ia ki fakamatalaga i ‵tou tusi kolā e mafai o fesoasoani atu ki a ia. Se a te akoakoga? Kafai e mafaufau koe me ko fai fakamasei koe ne se taina io me se tuagane, ke tumau i ou uiga filemu, kae taumafai ke pule faka‵lei ki so se lagonaga sē ‵lei e mafai o maua ne koe. Kāti e se iloa ne koe a fakanofonofoga o te tino telā ne faipati atu io me ne fai ei a ia penā. Tela la, ‵talo atu ki a Ieova i se ‵talo kae akai atu ki a ia ke fesoasoani ko te mea ke kilo atu koe ki ei e ‵tusa mo te kilokiloga a te suā tino. A te faiga penā, e mafai o fesoasoani atu ki a koe ke mafai o maua te loto talitonu ki tou taina tapuaki kae ke se saga atu ki tena mea ‵se. (Faata. 19:11) Masaua, e iloa ‵lei ne Ieova tou tulaga kae ka tuku atu ne ia te malosi e manakogina ne koe ke kufaki.—2 Nofo. 16:9; Fai. 5:8.

6. Kaia e tāua ei ke ‵kilo atu ki te polopolokiga a Ieova e pelā me se fakaasiga o tena alofa? (Epelu 12:5, 6, 11)

⁶ E mafai o logo‵mae ‵ki ‵tou lagonaga māfai ko polopoloki. Kae kafai e ‵saga atu fua tatou ki te logo‵mae, e mafai o manatu mā‵ma tatou ki te polopolokiga kae mafaufau me e se tonu io me ko tō ‵mafa a te polopolokiga. Ona ko te mea tenā, e mafai o galo i a tatou se mea tāua ‵ki—ko te kilo atu ki te polopolokiga e pelā me se fakaasiga o te alofa o Ieova ki a tatou. (Faitau te Epelu 12:5, 6, 11.) Kae kafai e talia ne tatou ke pule tatou ne ‵tou lagonaga, e tuku atu i ei ne tatou ki a Satani ke fakaaoga ne ia ‵tou lagonaga. E manako a ia ke ‵teke atu tatou ki te polopolokiga, kae e sili atu i ei, ke faka‵mao tatou mai i a Ieova mo tena fakapotopotoga. Kafai ko oti ne polopoloki koe, e mafai pefea o tausi ne koe tou mafaufau ke ‵lei?

7. (a) E pelā mo te ata, e fakaaoga pefea ne Ieova a Petelu mai tua o te fakapolopolokiga ne ia? (e) Se a te mea e tauloto ne tatou mai te fakaakoakoga a Petelu?

⁷ Talia te polopolokiga, kae fai a fakama‵fuliga e manakogina. E uke a taimi ne fakatonutonu ei a Petelu ne Iesu i mua o nisi apositolo. (Male. 8:33; Luka 22:31-34) Se mea fakama ‵ki! Kae ne tumau a Petelu i te fakamaoni ki a Iesu. Ne talia ne ia te polopolokiga kae tauloto mai i ana mea ‵se. Tela la, ne taui ne Ieova a te alofa fakamaoni o Petelu kae tuku atu ki a ia a tiute tāua i te fakapotopotoga. (Ioa. 21:15-17; Galu. 10:24-33; 1 Pe. 1:1) Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai te fakaakoakoga a Petelu? E maua ne tatou mo nisi tino a mea aoga māfai e se ‵saga atu tatou ki te fakamā o te polopolokiga, talia te fakatonutonu, kae fai a fakama‵fuliga e manakogina. Kafai e fai tatou penā, e momea aka te tāua o tatou ki a Ieova mo ‵tou taina.

8-9. I te otiga ne polopoloki, ne pefea a lagonaga mua o Bernardo, kae ne a mea ne fesoasoani atu ke faka‵tonu ana mafaufauga?

⁸ Mafaufau ki te mea ne tupu ki a Bernardo, se taina i Mozambique. Ne tapale keatea tena tofiga e pelā me se toeaina. Ne a lagonaga muamua o Bernardo? Ana muna, “Ne kaitaua au me ne seki fiafia au ki taku polopolokiga.” Ne manavase malosi a ia ki kilokiloga a nisi tino i te fakapotopotoga ki a ia. Ne taku ‵tonu mai a ia, “Kāti mai tua o nai masina kae maua ne au se kilokiloga tonu e uiga ki te tulaga tenā kae toe maua ne au te loto talitonu ki a Ieova mo tena fakapotopotoga.” Se a te mea ne fesoasoani atu ki a Bernardo ke maua ne ia se kilokiloga tonu?

 ⁹ Ne faka‵tonu ne Bernardo ana mafaufauga. Ana muna: “I te taimi ne tavini atu au e pelā me se toeaina, ne fakaaoga sāle ne au a te Epelu 12:7 ke fesoasoani ki nisi tino ke maua ne latou se kilokiloga tonu e uiga ki polopolokiga a Ieova. Nei la, ko fesili ifo au, ‘Ko oi e ‵tau o fakagalue ne ia a te tusi siki tenei?’ Ko tavini katoa a Ieova—e aofia i ei a au.” Tenā, ne gasuesue a Bernardo o fai a nisi mea ke toe ati aka tena loto talitonu ki a Ieova mo Tena fakapotopotoga. Ne momea aka te uke o ana mea e fai i ana polokalame faka-te-agaga i te faitau ki te Tusi Tapu mo te mafaufau ‵loto ki ei. E tiga eiloa ne tai fai fakaa‵tea e uiga ki kilokiloga o ana taina mo tuagane, ne ga‵lue eiloa a ia mo latou i te galuega talai, kae kau atu ki fakatasiga a te fakapotopotoga. E seki leva, kae ne toe ‵tofi aka a Bernardo mo fai se toeaina. Kafai koe e pelā mo Bernardo, ne maua ne koe te polopolokiga, taumafai ke se mafaufau koe ki ou lagonaga mā, talia te polopolokiga kae fai a ‵fuliga kolā e manakogina. c (Faata. 8:33; 22:4) Kafai e fai koe penā, e mafai o mautinoa i a koe me ka taui ne Ieova a tou ‵piki ‵mau mo te fakamaoni ki a ia mo Tena fakapotopotoga.

10. Ne tofotofo aka pefea a te fakamaoni o nisi tāgata Isalaelu ona ko ‵fuliga i nisi fakatokaga?

¹⁰ E mafai o tofotofo aka a te ‵tou a‵lofa fakamaoni ne ‵fuliga i te ‵tou fakapotopotoga kātoa. Kafai e se fakaeteete tatou, e mafai o talia ne tatou a mea konā ke ‵vae keatea ei tatou mai i a Ieova. E pelā me se mea e tasi, mafaufau ki te auala ne pokotia ei a nisi tino Isalaelu i se ‵fuliga ne fai mai lalo i te Tulafono faka-Mose. A koi tuai o kamata te Tulafono, ne ‵tau o fai ne ulu o kāiga a tiute fakafaitaulaga. E faite ne latou a fatafaitaulaga kae ofo atu ne latou ki a Ieova a taulaga mō olotou kāiga. (Kene. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Iopu 1:5) Kae i te taimi ne kamata ei te Tulafono, ne seki toe fai ne ulu o kāiga a te tauliaga tenā. Ne ‵tofi aka ne Ieova a faitaulaga mai te kāiga o Alona ke ofo atu ne latou a taulaga. Mai tua o te ‵fuliga tenā, kafai ko kamata o fai pelā me se faitaulaga se ulu o te kāiga telā ne seki vau mai te gafa o Alona, e ‵tau o tamate a ia. d (Levi. 17:3-6, 8, 9) E mata, kāti ne fai ne te ‵fuliga tenei ke ‵teke atu a Kola, Tatano, Apilamo, mo matai o kāiga e 250 ki te pulega a Mose mo Alona? (Nume. 16:1-3) E se mautinoa i a tatou. Faitalia me se a te pogai, ne fakata‵mala a Kola mo ana taugasoa o tumau i te fakamaoni ki a Ieova. Kafai e tofotofo aka ne ‵fuliga i te ‵tou fakapotopotoga kātoa a te ‵tou a‵lofa fakamaoni, ne a mea e mafai o fai ne tatou?

11. Se a te mea e tauloto ne tatou mai i te fakaakoakoga a nisi tino Levi mai te kaukāiga o Kola?

¹¹ Ke ‵lago katoatoa atu ki ‵fuliga i te ‵tou fakapotopotoga kātoa. I taimi ne faima‵laga atu ei i te koga lavaki, ne tausi ne te kaukāiga o Kola se tōfiga tāua. I taimi takitasi e ‵tau o ga‵sue ei a te kau Isalaelu, ne ‵tau o amo ne nisi tino mai te kaukāiga o Kola a te pusa o te feagaiga i mua o tino katoa. (Nume. 3:29, 31; 10:33; Iosu. 3:2-4) Se tauliaga tāua eiloa! Kae ne ‵fuli a nisi fakatokaga i te taimi ne ‵nofo atu ei te kau Isalaelu i te Fenua o te Folafolaga. Ne seki ‵tau o toe aveave sāle a te Pusa. Tela la, i te taimi ne pule mai ei a Solomona e pelā me ko te tupu, ne ‵tofi aka a nisi tino i te kaukāiga o Kola ke ga‵lue e pelā me ne tino usuusu, tino tausi mataloa, kae ko nisi ne tausi ne latou a potu ‵teu kope. (1 Nofo. 6:31-33; 26:1, 24) E seai eiloa se fakamatalaga me ne fameo a te kaukāiga o Kola io  me ne ma‵nako latou ki nisi tōfiga tāua ona ko te tāua o te lotou tauliaga. Se a te akoakoga e mafai o tauloto ne tatou mai i ei? A te ‵lago atu mo te loto kātoa ki ‵fuliga e fai ne te fakapotopotoga a Ieova, e aofia i ei so se mea telā e pokotia i ei tou tōfiga. Ke fiafia ki so se tōfiga e tuku atu ki a koe. Masaua, me e se fakaata atu ne tou tōfiga a tou tāua e pelā me se tino. E fakatāua ne Ieova tou fakalogo i lō so se tōfiga.—1 Samu. 15:22.

12. Ne a lagonaga o Zaina i te taimi ne ‵tofi aka ei a ia ki se isi tōfiga mai tua o te Peteli?

¹² Mafaufau ki te tala o Zaina, se tuagane mai te Middle East, telā ne ‵fuli tena tōfiga kae ne galo atu ei tena tauliaga tāua. Ne ‵tofi aka a ia ke fanatu ki te galuega talai mai tua o te tavini atu i te Peteli mō tausaga e 23 tupu. Ne fai mai tou fafine: “Ne poi ‵ki au i te ‵fuliga o toku tōfiga. Ne mafaufau au me ko seai soku aoga kae ne fesili ifo faeloa au, ‘Se a te mea ne fakatamala au ki ei?’” Se mea fakafanoanoa, me ne fakaopoopo atu ne nisi taina mo tuagane i te fakapotopotoga a tena logo‵mae mai te fai atu: “Moi ne ‵lei malosi koe penei e se ‵tofi aka koe ke fanatu ki se isi koga.” Mō se taimi tai leva, ne loto vāivāi a Zaina telā ne tagi sāle a ia i po katoa. Kae ne fai mai tou fafine: “Ne seki talia lele ne au oku lagonaga ke fakalotolotolua ki te fakapotopotoga io me ki te alofa o Ieova.” Ne tausi pefea ne Zaina tena mafaufau ke ‵lei?

13. Ne a mea ne fai ne Zaina ke manumalo i ana lagonaga sē ‵lei?

¹³ Ne manumalo a Zaina i ana lagonaga sē ‵lei. E pefea la? Ne faitau tou fafine ki mataupu i ‵tou tusi kolā ne fakasino tonu atu ki tena tulaga. A te mataupu, “E Mafai ne Koe o Fa‵ki i te Loto Vāivāi!” i te lōmiga o Te Faleleoleo Maluga i a Fepuali 1, 2001, ne fesoasoani malosi atu ki a ia. E fakamatala mai i te mataupu tenā a te faigata ki se tino tusitala i te Tusi Tapu ko Maleko, a lagonaga tai ‵pau i te taimi ne fulifuli sāle ei ana tōfiga. Ne fai mai a Zaina, “a te fakaakoakoga a Maleko ne fai mo fai se vailakau ke manumalo i te loto vāivāi.” Ne ‵piki ‵mau foki a ia ki ana taugasoa. Ne seki ‵vae keatea tou fafine io me ne talia ne ia ana lagonaga fanoanoa ke fakavāivāi atu. Ne fakaiku aka ne tou fafine me e galue te agaga o Ieova e auala i tena fakapotopotoga, kae ko latou kolā e fai ne latou te takitakiga, e atafai malosi atu ki a ia. Kae ne iloa foki ne tou fafine me i te fakapotopotoga a te Atua, e ‵tau o fai ne ia te ‵toe mea ‵lei ko te mea ke fai te galuega a Ieova.

14. Se a te ‵fuliga i te ‵tou fakapotopotoga kātoa ne faigata ki a Vlado, kae se a te mea ne fesoasoani atu ki a ia?

 ¹⁴ A Vlado, se toeaina Slovenia, telā ko 73 ana tausaga, ne faigata ki a ia a te taimi ne tuku tasi tena fakapotopotoga mo te suā fakapotopotoga, kae ne ‵pono a te Fale Tapuaki, telā ne fanatu sāle a ia ki ei. Ana muna: “Ne seki malamalama au i te pogai ne ‵pono i ei a te Fale Tapuaki gali tenā. Ne logo‵mae au ona ko te mea ne fatoa fakafou te fale tenā. Au se kamuta, kae ne faite ne au a nisi nofoga ‵fou i ei. Kae ne manakogina foki i nisi fakatokaga konā a ‵fuliga e uke kolā ne faigata ki a matou, tino talai ma‵tua.” Se a te mea ne fesoasoani atu ki a Vlado ke ‵lago atu ki te fakatakitakiga tenā? Ne fai mai tou tagata: “A te fakafetaui aka ki ‵fuliga ne fai ne te fakapotopotoga a Ieova, e maua faeloa i ei a fakamanuiaga. A ‵fuliga konei e fakatoka ei tatou mō ‵fuliga tai ‵lasi atu i aso mai mua.” E mata, e faigata ki a koe a te ‵fuliga ke tuku fakatasi a nisi fakapotopotoga io me ko te ‵fuliga o tou tōfiga? Ke na talitonu me e malamalama a Ieova i ou lagonaga. Kafai e ‵lago atu koe ki vaegā ‵fuliga penā kae ‵piki ‵mau ki a Ieova mo tena fakapotopotoga telā e fakaaoga ne ia, e mautinoa me ka fakamanuia ne ia koe.—Sala. 18:25.

15. E tausi pefea ne tatou ‵tou mafaufau ke ‵lei māfai ko fe‵paki mo mea faiga‵ta mai te fakapotopotoga?

¹⁵ I te taimi ko pilipili atu ei tatou ki te gataga o te olaga masei tenei, e mafai o fakamoe‵moe tatou ke fe‵paki mo mea faiga‵ta mai te fakapotopotoga. E mafai ne mea faiga‵ta konā o tofotofo aka ei ‵tou a‵lofa fakamaoni ki a Ieova. Tela la, e ‵tau o tausi ‵tou mafaufau ke ‵lei. Kafai ne fai fakamasei koe ne se taina Kelisiano, ke mo a ma nofo koe mo te loto ita. Kafai ne polopoloki koe, ke mo a ma mafaufau ki ou lagonaga mā, talia te polopolokiga kae fai a ‵fuliga e manakogina. Kae kafai e fai ne te fakapotopotoga a ‵fuliga kolā e pokotia tonu ei koe, ke talia ne koe mo te loto kātoa kae fakalogo ki te fakatakitakiga.

16. E fakatumau pefea ne koe tou loto talitonu ki a Ieova mo tena fakapotopotoga?

¹⁶ E mafai o fakatumau ne koe tou loto talitonu ki a Ieova mo tena fakapotopotoga māfai ko tofotofo aka tou alofa fakamaoni. Kae ke fai penā, e ‵tau o tausi tou mafaufau ke ‵lei, telā ko te tumau i ou uiga filemu, mafaufau faka‵lei, kae kilo atu ki ei e ‵tusa mo te kilokiloga a Ieova. Ke fakaiku aka ke sukesuke malosi koe e uiga ki tino kolā ne manumalo i vaegā mea penā, kae mafaufau ‵loto ki olotou fakaakoakoga. ‵Talo ki a Ieova mō tena fesoasoani. Ke mo a ma ‵vae keatea koe mai te fakapotopotoga. Kae faitalia me se a te mea e tupu, ka se mafai ne Satani o ‵vae keatea koe mai i a Ieova io me ko Tena fakapotopotoga.—Iako. 4:7.