1. E ‵tusa mo te Epelu 12:1, ne a mea e ‵tau o fai ke mafai o oko atu tatou ki te laina fakaoti i te fakatau‵telega ki te ola?

 E FAKATUSA ne te Tusi Tapu a ‵tou olaga e pelā me ne Kelisiano ki se fakatau‵telega. A tino ‵tele kolā e oko ki te laina i te fakaotiga ka maua ne latou te taui ko te ola se-gata-mai. (2 Timo. 4:7, 8) E ‵tau mo tatou o fai te ‵toe mea e mafai ke tumau i te ‵tele malosi atu, maise me ko pili eiloa tatou ki te laina fakaoti o te fakatau‵telega. Ne taku mai ne te apositolo ko Paulo, telā ne iku mo te manuia tena fakatau‵telega ki te ola, a te mea telā ka fesoasoani mai ke manumalo tatou i te fakatau‵telega. Ne fakatonu mai a ia “ke na ‵pei foki ne tatou kea‵tea a mea ‵mafa katoa . . . kae ke na ‵tele tatou mo te kufaki i te fakatau‵telega tenei i ‵tou mua.”—Faitau te Epelu 12:1.

2. Se a te mea e fakauiga ki ei a te ‘‵pei kea‵tea a mea ‵mafa katoa’?

² I te tusimaiga a Paulo me e ‵tau mo tatou o ‘‵pei kea‵tea a mea ‵mafa katoa,’ e mata, ne fakauiga a ia me e seai loa ne amoga e ‵tau o amo ne Kelisiano? Ikai, e se tenā te mea ne fakauiga a ia ki ei. Kae ne fakauiga a ia me e ‵tau mo tatou o tapale kea‵tea so se mea sē aoga telā e faka‵mafa mai ki a tatou. A vaegā mea ‵mafa konei e mafai o fakatalave mai ki a tatou kae fai ei ke fi‵ta tatou. Ke kufaki tatou, e ‵tau o iloa fakavave kae tapale kea‵tea so se mea ‵mafa sē aoga telā e mafai o faka‵lave ne ia tatou. Kae e se ma‵nako foki tatou o ‵pei kea‵tea a amoga kolā e ‵tau eiloa o amo ne tatou. Kafai e fai penā, e mafai o se taulia tatou ke tumau i te fakatau‵telega. (2 Timo. 2:5) Ne a amoga e ‵tau o amo ne tatou?

3. (a) E ‵tusa mo te Kalatia 6:5, se a te mea e ‵tau o amo ne tatou? (e) Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei, kae kaia?

 ³ Faitau te Kalatia 6:5. Ne fakaasi mai ne Paulo se mea telā e ‵tau eiloa o amo ne tatou. Ne tusi mai a ia “me e amo eiloa ne te tino tena amoga.” Ne fakasino a Paulo i konei ki ‵tou amoga totino kolā ko ‵tou tiute i mua o te Atua, se mea telā e ‵tau o amo eiloa ne tatou taki tokotasi. I te mataupu tenei, ka mafau‵fau tatou ki mea kolā e aofia i ‵tou “amoga” kae amo pefea ne tatou. Ka onoono foki tatou ki mea ‵mafa sē aoga kolā e amo nei ne tatou kae tauloto ki auala ke ‵pei kea‵tea ne tatou. A te amo ne tatou a ‵tou amoga kae ‵pei kea‵tea a mea ‵mafa sē aoga ka fesoasoani mai ke manuia tatou i ‵tou fakatau‵telega ki te ola.

4. Kaia e se fai ei ‵tou tautoga i taimi o ‵tou tukuatuga e pelā me se amoga ‵mafa? (Onoono foki ki te ata.)

⁴ ‵Tou tautoga ne fai i ‵tou tukuatuga. I te taimi ne fai ei ‵tou tukuatuga ki a Ieova, ne tauto tatou me ka tapuaki kae fai ne tatou tena loto. E ‵tau o tausi ne tatou te tautoga tenā. A te ola e ‵tusa mo ‵tou tukuatuga se tiute tāua ‵ki  eiloa, kae e sē se amoga ‵mafa. Me ko Ieova eiloa ne faite ne ia tatou ke fai tena loto. (Faka. 4:11) Ko oti ne faulu ne ia ki loto i a tatou a te manakoga ki mea faka-te-agaga kae faite tatou ki ana foliga. Ona ko te mea tenā, ko mafai ei o fakapili‵pili atu tatou ki a ia kae ke fia‵fia foki i te faiga o tena loto. (Sala. 40:8) E se gata i ei, kafai e fai ne tatou te loto o te Atua kae tau‵tali i tena Tama, ka maua i ei ne tatou “se malosi fou.”—Mata. 11:28-30.

5. Ne a mea e mafai o fesoasoani atu ki a koe ke fakataunu tau tukuatuga? (1 Ioane 5:3)

⁵ E amo pefea ne koe te amoga? E lua mea e mafai o fesoasoani mai. Muamua la, tumau i te fakamalosi aka a tou alofa mō Ieova. E mafai o fai koe penā mai te mafaufau ‵loto ki mea ‵lei katoa ko oti ne fai ne ia mo fakamanuiaga ka fai ne ia mō koe i aso mai mua. Ko te lasi o te gasolo aka o tou alofa ki te Atua, ko te faigofie foki ke fakalogo koe ki a ia. (Faitau te 1 Ioane 5:3.) Te lua, fakaakoako ki a Iesu. Ne manuia a ia i te faiga o te loto o te Atua me ne ‵talo a ia ki a Ieova mō se fesoasoani kae tumau i te saga tonu atu ki tena taui. (Epe. 5:7; 12:2) E pelā mo Iesu, ‵talo ki a Ieova ke maua ne koe te malosi kae fai ke manino ‵lei i tou mafaufau a te fakamoemoega ko te ola ki te se-gata-mai. I te taimi e gasolo aka ei o lasi tou alofa ki te Atua kae fakaakoako ki tena Tama, ka mafai ei o fakataunu ne koe tau tukuatuga.

6. Kaia e ‵tau ei o ‵saga atu tatou ki ‵tou tiute i te kāiga? (Onoono foki ki te ata.)

⁶ ‵Tou tiute i te kāiga. I ‵tou fakatau‵telega ki te ola, e ‵tau o sili atu te ‵tou a‵lofa ki a Ieova mo Iesu i lō te ‵tou a‵lofa ki ‵tou kāiga. (Mata. 10:37) E se ko tena uiga me ko se fia ‵saga atu tatou ki ‵tou tiute i te kāiga, ona ko te mea e taofi aka i ei tatou mai te faiga o mea kolā e fakafiafia atu ki te Atua mo Keliso. E ‵kese mai ei, e ‵tau o fakataunu ne tatou ‵tou tiute i te kāiga ko te mea ke talia tatou ne te Atua mo Keliso. (1 Timo. 5:4, 8) Kafai e fai tatou penā, ka sili atu te ‵tou fia‵fia. Ne fakatoka ne Ieova a kāiga ke fia‵fia māfai e fakatau fakaasi atu ne te tagata mo te fafine avaga a te alofa mo te āva, māfai e a‵lofa kae akoako ne mātua olotou tama‵liki, kae māfai foki e faka‵logo a tama‵liki ki olotou mātua.—Efe. 5:33; 6:1, 4.

7. E fakataunu pefea ne koe tou tiute i loto i te kāiga?

⁷ E amo pefea ne koe te amoga? Faitalia ou tiute i te kāiga, ke talitonu eiloa koe ki te poto telā e maua i te Tusi Tapu i lō te tautali i ou lagonaga, tuu mo aganuu, io me ko fakamatalaga a tino ‵poto. (Faata. 24:3, 4) Fakaaoga faka‵lei a ‵tou tusi faka-te-Tusi Tapu. E maua i ei a manatu aoga ki te auala ke fakagalue aka a fakatakitakiga i te Tusi Tapu. E pelā mo te fakasologa o mataupu ko te “Help for the Family” e maua i ei a fakamatalaga e uiga ki fakalavelave e masani o fe‵paki mo taki tauavaga, mātua, mo talavou i aso nei. b Ke na fakaiku aka ke fakagalue a pati i te Tusi Tapu, faitalia foki loa me sē fai penā a nisi tino i te kāiga. Kafai e fai koe penā, ka maua ne tou kāiga a mea aoga, e pelā foki mo te fakamanuiaga a Ieova.—1 Pe. 3:1, 2.

8. E mafai pefea o pokotia tatou i ‵tou fakaikuga?

⁸ Nisi tiute e ‵tau o ‵saga ki ei ona ko ‵tou fakaikuga. Ko oti ne tuku mai ne Ieova ki a tatou te meaalofa ko te saolotoga ke fai ‵tou fakaikuga, kae manako a ia ke maua ne tatou a mea aoga mai fakaikuga ‵lei e fai ne tatou. Kae e se puipui ne ia tatou mai i ikuga o ‵tou fakaikuga sē ‵lei. (Kala. 6:7, 8) Ona ko te pogai tenā, e talia ne tatou a ikuga o ‵tou fakaikuga sē ‵lei ne fai, ko pati mo faifaiga ne fai e aunoa mo te mafaufau  faka‵lei. E ‵tusa mo mea ne fai ne tatou, e mafai o fai ei ke se ‵lei a ‵tou loto lagona. Ona ko te iloa atu me pokotia tatou i ‵tou fakaikuga e fai e ‵tau o fakamalosi mai i ei ke fakaasi atu ‵tou agasala, faka‵tonu ‵tou mea ‵se, kae ‵kalo kea‵tea mai te ‵toe fai te mea ‵se tenā. A te fai faeloa penā ka fesoasoani mai ke tumau tatou i te fakatau‵telega ki te ola.

9. Ne a au mea e mafai o fai māfai ne fai ne koe se fakaikuga sē ‵lei? (Onoono foki ki te ata.)

⁹ E amo pefea ne koe te amoga? Kafai ko oti ne fai ne koe se fakaikuga sē ‵lei, ke talia ne koe te tulaga ko oko koe ki ei. Masaua me e se mafai o ‵fuli ne koe a mea ko oti ne ‵tupu. Sa fakamaumau ne koe ou taimi mo tou malosi o fakasakosako atu io me ‵losi ifo ki a koe io me ko nisi tino mō te mea ‵se ne fai ne koe. I lō te fai penā, fakaasi atu au mea ‵se kae galue malosi o fai te ‵toe mea e mafai ne koe o fai. Kafai ko logosala ou lagonaga ona ko se mea ‵se ne fai ne koe, ke ‵talo atu ki a Ieova mo te loto maulalo, fakaasi atu ki ei tau mea ‵se, kae fakamolemole ki a ia ke fakamagalo mai koe. (Sala. 25:11; 51:3, 4) Fakatoese atu ki tino ne agasala koe ki ei, kae ‵sala ki te fesoasoani o toeaina māfai e manakogina. (Iako. 5:14, 15) Ke tauloto mai i au mea ‵se, kae ke mo a ma toe fai ne koe. Mai te fai penā, ka mautinoa i a koe me ka alofa fakamagalo a Ieova ki a koe kae fesoasoani atu.—Sala. 103:8-13.

10. Kaia e fai ei a te mafaufau me ‵tau o uke atu au mea e fai e pelā me se amoga ‵mafa? (Kalatia 6:4)

¹⁰ Te mafaufau me ‵tau o uke atu au mea e fai. E mafai o fakafi‵ta ne tatou a tatou eiloa mai te mafau‵fau me ‵tau o uke atu ‵tou mea e ‵tau o fai ona ko te fakapau‵pau ne tatou a tatou ki nisi tino. (Faitau te Kalatia 6:4.) Kafai e fakapau‵pau faeloa ne tatou a tatou ki nisi tino, e mafai o isi se uiga loto masei kae fakatau ‵fai i a tatou. (Kala. 5:26) Kafai e taumafai tatou o fakapau‵pau ‵tou mea e fai mo nisi tino, ka logo‵mae fua tatou i te faiga o mea kolā e se mafai ne tatou o fai kae e se fetaui mo ‵tou fakanofonofoga. Kae kafai ko masaki te loto ona ko te “fakamoemoega telā ko se taunu,” ka sili atu la te masei o te nofo fakatalitali ki se mea telā e se mafai eiloa o maua ne tatou! (Faata. 13:12) Ka fai ne te mea tenā ke fi‵ta malosi tatou kae ko se ‵tele malosi i te fakatau‵telega ki te ola.—Faata. 24:10.

11. Se a te mea e mafai o fesoasoani atu ke mo a ma mafaufau me ‵tau o uke atu au mea e fai?

¹¹ E ‵pei kea‵tea pefea ne koe a te mea ‵mafa tenā? Ke mo a ma mafaufau me ‵tau o uke atu au mea e ‵tau o fai i lō te mea e manako Ieova ki ei. E se manako eiloa a ia ke tuku atu ne koe a mea kolā e se maua ne koe. (2 Koli. 8:12) Ke masaua me e se fakapau‵pau ne Ieova a mea e fai ne koe mo mea e fai ne nisi tino. (Mata. 25:20-23) E fakatāua ne ia tau taviniga telā e fai mo te loto kātoa, tou fakamaoni, mo tou kufaki. Ke talia mo te loto maulalo me ko se uke au mea e mafai o fai ona ko tou tulaga matua, te fakamasakisaki, mo ou fakanofonofoga. E pelā mo Pasilai, ke loto fiafia o taofi a nisi tauliaga māfai ko fakamasakisaki io me ko matua koe. (2 Samu. 19:35, 36) E pelā mo Mose, ke talia te fesoasoani mai nisi tino kae tuku a tauliaga konā ke fai ne nisi tino kolā e fetaui ‵lei. (Eso. 18:21, 22) A te vaegā loto maulalo tenā ka fai ei ke mo a ma mafaufau me ‵tau o uke atu au mea e fai, telā e mafai o fakafi‵ta atu ki a koe i te fakatau‵telega ki te ola.

12. E mata, e ‵tau o ‵losi ifo ki a tatou a fakaikuga sē ‵lei e fai ne nisi tino? Fakamatala mai.

¹² Te ‵losi ifo ki a tatou a ikuga sē ‵lei a nisi tino. E se mafai o fai ne tatou a fakaikuga mō nisi tino; io me puipui faeloa ne tatou a latou mai i ikuga sē ‵lei o olotou fakaikuga ma‵sei ne fai. E pelā me se fakaakoakoga, ko fakaiku ne se tamaliki a koe ke se toe tavini atu a ia ki a  Ieova. E mafai o mafatia malosi a mātua ona ko te fakaikuga tenā. Kae ka fai te mea tenā pelā me se amoga ‵mafa ki mātua kolā e ‵losi ifo ki a latou eiloa a fakaikuga sē ‵lei e fai ne olotou tama‵liki. E se manako Ieova ke amo ne latou te amoga tenā.—Loma 14:12.

13. Ne a mea e ‵tau o fai ne se mātua ona ko te fakaikuga sē ‵lei a tena tamaliki?

¹³ E ‵pei kea‵tea pefea ne koe a te mea ‵mafa tenā? Ke masaua me ko oti ne tuku mai ne Ieova te saolotoga ke fai ‵tou filifiliga. Ke fai ne tino taki tokotasi olotou fakaikuga totino, me fia tavini latou ki a ia io me ikai. E iloa ne Ieova me i a koe se mātua telā e se ‵lei katoatoa; kae manako fua a ia ke fai ne koe te ‵toe mea e mafai o fai. A te fakaikuga e fai ne tau tamaliki e ‵losi loa ki a ia, kae e se ki a koe. (Faata. 20:11) Nisi taimi koi mafaufau eiloa koe ki mea ‵se ne fai ne koe pelā me se mātua. Kafai e penā loa, fakaasi atu ki a Ieova ou lagonaga kae akai atu ki ei mō tena fakamagaloga. E iloa ne ia me e se mafai o toe fakasao a te mea ‵se ko oti ne tupu. Kae e se manako a ia ke ‵pulu ne koe tau tamaliki mai i ikuga o te mea ‵se ne ‵toki ne ia. Ke mo a ma puli, me kafai e manako malosi tau tama ke toe foki mai ki a Ieova, ka talia eiloa ne Ia mo te loto fiafia.—Luka 15:18-20.

14. Kaia e fai ei te tō masei o te loto lagona pelā me se mea ‵mafa telā e ‵tau o ‵pei kea‵tea?

¹⁴ Māfai ko tō masei ‵tou loto lagona. Kafai ko agasala tatou, se mea ‵tau ke maua ne tatou se loto lagona sē ‵lei. Kae kafai ko tō masei ‵tou loto lagona, a te mea tenā se mea ‵mafa telā e se ‵tau eiloa o amo ne tatou. Se mea ‵mafa telā e ‵tau o ‵pei kea‵tea. E iloa pefea māfai ko tō masei ‵tou loto lagona? Kafai e fakaasi atu a ‵tou agasala, salamō, kae taumafai malosi ke se toe fai a agasala konā, ka maua eiloa ne tatou te loto talitonu me ko oti ne fakamagalo ne Ieova tatou. (Galu. 3:19) Kafai ko oti ne fai ne tatou a mea konā, e se manako a Ieova ke ‵nofo faeloa tatou mo te loto lagona sē ‵lei tenā. E iloa ne ia te masei o te nofo faeloa mo se loto lagona sē ‵lei. (Sala. 31:10) Kafai ko tō lasi te ‵tou fanoa‵noa, ka mafai eiloa o ‵fiu tatou i te  ‵tele atu i te fakatau‵telega ki te ola.—2 Koli. 2:7.

15. Ne a mea e mafai o fesoasoani atu ke fakafesagai ki te tō masei o tou loto lagona? (1 Ioane 3:19, 20) (Onoono foki ki te ata.)

¹⁵ E ‵pei kea‵tea pefea ne koe a te mea ‵mafa tenā? Kafai koi isi eiloa se loto lagona sē ‵lei i a koe, saga fua ki te “fakamagaloga tonu” telā e tuku mai ne te Atua. (Sala. 130:4) Kafai ko fakamagalo ne ia a latou kolā e salamō ‵tonu, e tauto mai a ia: “Ka se toe masaua ne au olotou agasala.” (Iele. 31:34) Ko tena uiga ka se toe mafaufau eiloa a Ieova ki agasala kolā ne fai ne koe i aso ko ‵teka. Tela la, ke mo a ma mafaufau me i mea ma‵sei kolā e ‵tupu ki a koe ona ko tau fakaikuga se fakamaoniga me seki fakamagalo ne ia koe. Kae ke mo a ma tō fanoanoa me ko se uke au mea e mafai o fai i te taviniga ki a Ieova ona ko mea ‵se ne fai ne koe i aso mua. Ko se toe mafaufau nei a Ieova ki au agasala, kae e ‵tau foki o fai koe penā.—Faitau te 1 Ioane 3:19, 20.

16. E pelā me ne tino ‵tele, ne a mea e ‵tau o iloa ne tatou?

¹⁶ I te taimi e ‵tele tatou i te fakatau‵telega ki te ola, e ‵tau mo tatou o “‵tele la i se auala telā ka maua ei ne [tatou] te failoga.” (1 Koli. 9:24) E mafai o fai tatou penā māfai e iloa ne tatou te ‵kese o amoga kolā e ‵tau o amo ne tatou mo mea ‵mafa kolā e ‵tau o ‵pei kea‵tea. Ne sau‵tala tatou i te mataupu tenei ki nai fakaakoakoga o mea kolā e ‵tau o amo ne tatou mo mea kolā e ‵tau o ‵pei kea‵tea. Kae e isi foki ne nisi mea. Ne fai mai a Iesu me e “mafai o faka‵mafa otou loto ki te ‵kai malosi mo te inu malosi mo te manavase ki te olaga nei.” (Luka 21:34) A tusi konei mo nisi tusi fai‵tau e mafai o fesoasoani atu ke iloa ne koe a fakama‵fuliga kolā e manakogina ke fai ne koe i te taimi e tele ei koe i te fakatau‵telega ki te ola.

17. Kaia e mafai o mautinoa i a tatou me ka manumalo tatou i te fakatau‵telega ki te ola?

¹⁷ E mafai o mautinoa i a tatou me ka manumalo eiloa tatou i te fakatau‵telega ki te ola me ka tuku mai ne Ieova a te malosi e manakogina ne tatou. (Isa. 40:29-31) Tela la, ke mo a ma tele malielie! Fakaakoako ki te apositolo ko Paulo, telā ne fai ne ia te ‵toe mea e mafai ke maua ne ia te failoga i ana mua. (Fili. 3:13, 14) E seai se tino e mafai o tele i te fakatau‵telega mō koe, kae mai te fesoasoani o Ieova e mafai eiloa koe o manuia. E mafai o fesoasoani atu a Ieova ke amo ne koe au amoga kae ‵pei kea‵tea a mea ‵mafa. (Sala. 68:19) Ona ko Ieova e kau i tou feitu, ka mafai ne koe o tele mo te kufaki i te fakatau‵telega kae manumalo!