1, 2. (a) Kaia ne manava‵se i ei a te tokoukega o tino i aso o te apositolo ko Paulo e uiga ki saolotoga mo galuega fakapologa? (e) Ko oi ne taumafai a Paulo ke takitaki atu ki ei a tino ko te mea ke maua ne latou te saolotoga tonu?

A NISI tino i te taimi o te malo o Loma, kolā ne aofia loa i ei a Kelisiano muamua kolā ne ‵nofo atu i taimi konā, ne fakamata‵mata eiloa latou mo te manatu me e sili latou i mea tau tulafono, fakamasinoga amio‵tonu, mo saolotoga. Kae e ui i ei, te lasiga o tavaega mo te malosi o te Emupaea o Loma ne fakavae mai eiloa i galuega o ana tino fakapologa. I se taimi e tasi, ne nofo ki se 30 pasene o te aofaki o tino ne pologa. Tela la, e mautinoa eiloa, me i mataupu e uiga ki saolotoga mo galuega fakapologa ne mataupu i loto i mafaufau mo sau‵talaga a tino, e aofia i ei a Kelisiano.

² A tusi a te apositolo ko Paulo ne faipati loa i taimi e uke e uiga ki te saolotoga. Kae e ui i ei, te pogai tāua o tena talaiga e se fakavae ki mea tau fakapolitiki io me ko atiakega ‵kau fakatasi, ko te mea eiloa telā ne salasala atu ki ei a tino i taimi konā. I lō te ‵sala atu ki saolotoga mai i pulega o malo io me ko fakapotopotoga a tāgata, ne ga‵lue malosi eiloa a Paulo mo ana taina Kelisiano ke fesoasoani atu ki nisi tino ke tauloto e uiga ki te tala ‵lei o te Malo o te Atua mo te tāua o te togiola a Iesu Keliso. Ne takitaki atu eiloa ne Paulo ana taina tali‵tonu ki te Mafuaga o  te saolotoga tonu. E pela me se fakaakoakoga, i te lua o ana tusi ki taina Kelisiano i Kolinito, ne fakamatala manino atu a ia, penei: “A Ieova ko te Agaga eiloa, kae ko so se koga e nofo i ei te agaga o Ieova, e nofo foki i konā te saolotoga.”—2 Koli. 3:17.

3, 4. (a) Se a te mea ne takitaki atu ei ke fai aka ei a pati a Paulo i te 2 Kolinito 3:17? (e) Ne a ‵tou mea e ‵tau o fai ko te mea ke maua te fiafia telā e maua mai te saolotoga mai i a Ieova?

³ Mai mua atu o tena tusi tenei ki te kau Kolinito, ne faipati loa a Paulo e uiga ki te ‵malu o Mose i te taimi ne fanaifo ei ki lalo mai i te Mauga o Sinai i te otiga ne faipati atu a ia pelā me se agelu a Ieova. I te laveatuga a Mose, ne ma‵taku a tino, kae ne ‵pono ne Mose ana mata ki te veli. (Eso. 34:29, 30, 33; 2 Koli. 3:7, 13) “Kae,” ne fakamatala mai a Paulo, penei “kafai e ‵fuli atu se tino ki a Ieova, ko tapale ei a te veli kea‵tea.” (2 Koli. 3:16) Ne a uiga o pati a Paulo?

⁴ E pelā mo mea ne tauloto ne tatou i te mataupu muamua, a Ieova, telā ko te Mafuaga o mea katoa, ko te ‵toe Tino muamua ne maua ne ia te fiafia mai te saolotoga katoatoa kae sē fakanafagina. Se manatu ke fakasako‵sako ki ei me i te fakatasi mai o Ieova mo “so se koga e nofo i ei te agaga o Ieova,” e nofo foki i konā te saolotoga. Kae ke maua a mea aoga mo te fiafia mai te saolotoga tenā, e ‵tau mo tatou o ‘‵fuli atu ki a Ieova,’ e fakauiga i ei, ke maua ne tatou taki tokotasi se va fesokotaki ‵pili mo ia. Ne seki ‵kilo atu a tino Isalaelu i te koga lavaki ki faifaiga a Ieova i se kilokiloga faka-te-agaga. Ne fai eiloa pelā me ne ‵ponogina olotou loto mo mafaufau ne se veli kae loto ma‵keke, ne saga ‵tonu atu fua latou ki te lotou saolotoga fou telā ne maua mai i Aikupito i te auala faka-te-foitino.—Epe. 3:8-10.

5. (a) Se a te vaegā saolotoga telā e maua mai i te agaga o Ieova? (e) E iloa pefea ne tatou me i te pologa faka-te-foitino e se mafai o fakaseai atu ei te saolotoga mai i a Ieova? (i) Ne a fesili ka tali aka ne tatou?

⁵ A te saolotoga telā e isi sena sokoga mo te agaga o Ieova, e sili atu fakafia i te saolotoga mai te pologa i te feitu faka-te-foitino. E se pelā mo taumafaiga a tāgata ne fai, a te agaga o Ieova e tuku mai loa i ei te saolotoga mai te pologa ki te agasala mo te mate, e penā foki mai te pologa ki faifaiga mo tapuakiga ‵se. (Loma 6:23; 8:2) Mafaga la o toe saolotoga sili! E mafai eiloa o fiafia te tino mai mea aoga e maua ne ia mai te saolotoga tenā faitalia me falepuipuigina io me fakapologa. (Kene. 39:20-23) E tonu eiloa te mea tenei e pelā mo te tala e uiga ki te tuagane ko Nancy Yuen mo te taina ko Harold King, kolā ne kufaki mō tausaga e uke i loto i falepuipui ona ko te lā fakatuanaki. Ka mafai eiloa o matea ne koe io me fakalogologo ki lā tala i luga i te fakatuatusi a tatou i te JW Broadcasting. (Ke onoono ki te INTERVIEWS AND EXPERIENCES > ENDURING TRIALS.) E ‵tau o mafau‵fau ifo tatou, e mata, i auala fea e fakaasi atu ei me e loto fakafetai tatou ki te ‵tou saolotoga? Kae ne a foki ‵tou mea e mafai o fai i te auala poto e fakaaoga ei te saolotoga tenei?

6. I te auala fea ne fakata‵mala ei te kau Isalaelu i te fakaasi atu o te loto fakafetai ki te saolotoga telā ne tuku atu ne Ieova ki a latou?

⁶ I te taimi e iloa ei ne tatou te tāua o se meaalofa ‵togi ‵mafa, ka fai loa i ei ke gasue‵sue tatou o fakaasi atu te loto fakafetai ki te tino ne tuku mai ne ia te meaalofa tenā. Ne seki loto fakafetai a te kau Isalaelu ki te saolotoga ne tuku atu ne Ieova ki a latou i te taimi ne faka‵sao ne ia latou mai te ‵nofo pologa i Aikupito. I se fia o masina mai tua o te lotou faka‵saoga, ne kamata eiloa latou o ma‵nako ki mea‵kai mo meainu kolā ne maua ne latou i Aikupito kae ne kamata foki o mui‵mui atu e uiga ki mea‵kai kolā ne tuku atu ne Ieova, kae ne fia ‵foki atu latou ki Aikupito. Ke mafau‵fau ki te mea tenei, me ne fakatulaga muamua ne latou a ‘ika, kukama, meleni, lau aniani, aniani, mo kaliki’ i lō te lotou saolotoga ne tuku atu ne te Atua ke tapuaki atu ki te Atua tonu, ko Ieova. E mata, e se tenā te pogai ne kaitaua i ei a Ieova ki ana tino? (Nume. 11:5, 6, 10; 14:3, 4) A te mea tenei se fakaakoakoga eiloa mō tatou!

7. Ne mafai pefea o gasuesue a Paulo e ‵tusa mo ana pati fakatonutonu i te 2 Kolinito 6:1, kae e mafai foki pefea o fai tatou penā?

 ⁷ Ne fakamalosi atu loa te apositolo ko Paulo ki Kelisiano ke mo a e manatu mā‵ma ki te saolotoga telā ne tuku mai ne Ieova mo te kaimalie e auala i tena Tama, ko Iesu Keliso. (Faitau te 2 Kolinito 6:1.) Ke toe mafau‵fau ki te fanoanoa mo te se ‵lei o te loto lagona o Paulo i te taimi ne logo‵mae ei ona ko te pologa ki te agasala mo te mate. Kae e ui i ei, ne fai atu loa a ia mo te loto fakafetai, penei: “Ke fakafetai ki te Atua e auala i a Iesu Keliso te ‵tou Aliki!” Kaia? Ne fakamatala atu ne ia ki ana taina Kelisiano, penei: “Me i te Tulafono o te agaga telā e tuku mai ne ia te ola i te ‵kau fakatasi mo Keliso Iesu ko oti ne fakasaoloto ne ia koutou mai te tulafono o te agasala mo te mate.” (Loma 7:24, 25; 8:2) Mai i te tau‵tali atu i te fakaakoakoga a Paulo, e se ‵tau o manatu mā‵ma tatou ki te saolotoga ne tuku mai ne Ieova e uiga ki te saoloto mai te ‵nofo pologa ki te agasala mo te mate. E auala i te togiola, ko mafai eiloa o tavini atu tatou ki te Atua mo se loto lagona ‵lei kae maua foki te fiafia mai te fai penā.—Sala. 40:8.

8, 9. (a) Se a te fakailoaga ne tuku mai ne te apositolo ko Petelu e uiga ki te fakaaogaga o ‵tou saolotoga? (e) Ne a mea fakama‵taku e fakafesagai mo tatou i aso nei?

⁸ Kae e se gata fua i te fakaasiga o te loto fakafetai, e ‵tau eiloa mo tatou o masaua ke mo a eiloa e fakaaoga ‵se a ‵tou saolotoga tāua tenei. Ne fakailoa mai eiloa a te apositolo ko Petelu ke se fakaaoga a ‵tou saolotoga ke fai mo fai se pogai ke fakataunu i ei a ‵tou manakoga faka-te-foitino. (Faitau te 1 Petelu 2:16.) E mata, e se fakamasaua mai ne te fakatonuga tenei a te mea ne tupu ki te kau Isalaelu i te koga lavaki? Kae e fakamataku atu la mō tatou i aso nei. E ofo mai eiloa ne Satani mo tena lalolagi a mea e uke e uiga ki gatu mo teuga, mea‵kai mo meainu, fakafiafiaga mo faigāmea, mo nisi mea aka. E ofo mai eiloa ne tino ‵poto fakasalalau a vaegā ata o tino kolā e fakamaluga aka ei te manako ki mea kolā e se na ko tāua mō tatou i te olaga nei. Ko oko aka eiloa i te faigofie ke tosina atu ki mea fakaloi‵loi konei kae fakaaoga ‵se i ei a te ‵tou saolotoga!

⁹ A pati polopoloki a Petelu e fakagalue foki i nisi faigāmea tāua atu i te olaga, e pelā mo te filifiliga a te tino ki akoga, galuega, io me se fakamoemoega o ia. E pelā me se fakaakoakoga, a talavou i aso nei ko fakamalosigina eiloa ne tino ko te mea ke mafai o kausaki atu ki akoga tai ma‵luga atu. Ne takitakigina eiloa latou ke tali‵tonu me i akoga ma‵luga e ‵tala mai ei a avanoaga e uke ke maua a galuega togi ‵lei kae ma‵luga, kae e fakaasi atu ne tino konā a fakamatalaga e uiga ki te ‵lei atu o te ‵togi o latou kolā ne oti ‵lei mai i akoakoga ma‵luga i lō latou kolā ne gata atu fua i akoga lasaga lua. Mai te fakafesagai atu ki filifiliga kolā ka pokotia i ei olotou olaga kātoa, ne mafai eiloa o tosina atu a talavou ki mea katoa konei. Ne a mea e ‵tau o mafau‵fau ki ei a talavou e penā foki olotou mātua?

10. Ne a mea e ‵tau o masaua ne tatou i te taimi e fakagalue aka ei te ‵tou saolotoga ke fai a filifiliga totino?

¹⁰ Ona ko nisi e mafau‵fau aka me i filifiliga ki mea konei ne mea totino, tela la e isi eiloa se saolotoga o latou ke filifili aka te mea telā e fiafia latou ki ei e tusa mo olotou loto lagona. Kāti e ma‵natu aka latou e pelā mo pati a Paulo ki Kelisiano i Kolinito e uiga loa ki mea‵kai: “Me kaia e fakamasino ei toku saolotoga ne te loto lagona o te suā tino?” (1 Koli. 10:29) E tiga eiloa e isi se ‵tou saolotoga ke fai aka filifiliga totino e uiga ki ‵tou akoakoga mo galuega ‵togi, kae ke masaua me isi se tapulā ki ‵tou saolotoga kae ko filifiliga katoa e fai ne tatou e isi eiloa ne ikuga o latou. Ona ko te pogai tenā, ne kamata ne Paulo ana muna i ana pati konei ne fai, penei: “E saoloto a mea katoa; kae e se ko mea katoa e aoga. E saoloto a mea katoa; kae e se ko mea katoa e fakamalosi loto.” (1 Koli. 10:23) E fesoasoani mai te mea tenā ke lavea ne tatou me isi ne mea e sili atu i te tāua i lō te ‵saga atu fua ki ‵tou manakoga totino i te taimi e fakagalue aka ei a ‵tou saolotoga i vaega katoa o ‵tou olaga.

11. Se a te pogai tonu ne fakasaoloto ei tatou?

¹¹ I tena fakailoaga e uiga ki te fakaaogaga ‵se o ‵tou saolotoga, ne fakaasi mai foki loa i ei ne Petelu te mea e ‵tau o fai. Ne fakamalosi mai a ia ke fakaaoga ‵tou saolotoga ke fai pelā “me ne pologa a te Atua.” Tela la, a te pogai tonu ne fakasaoloto ei ne Ieova tatou mai te tulaga o te agasala mo te mate e auala i a Iesu, ko te mea ke ola tatou i se olaga tukugina atu e pelā “me ne pologa a te Atua.”

12. Se a te fakaakoakoga ne tuku mai ne Noa mo tena kāiga mō tatou?

¹² A te ‵toe auala ‵lei ke puipui tatou mai i te fakaaogaga ‵se o ‵tou saolotoga io me mai te ‵nofo pologa ki manakoga o te lalolagi mo manakoga totino ko te kausaki katoatoa atu ki fakamoemoega faka-te-agaga. (Kala. 5:16) E pela me se fakaakoakoga, ke mafau‵fau ki te tala o Noa mo tena kāiga. Ne ola atu latou i se lalolagi e ‵fonu i amioga fakasaua kae finalalolagi. E ui i ei, ne ‵kalo kea‵tea eiloa latou mai te tosina atu ki manakoga mo faifaiga a tino i olotou tafa. Ne mafai pefea o fai latou penā? Ne filifili eiloa ne latou ko te mea ke fakalave‵lave malosi i galuega katoa kolā ne fakatonu atu ne Ieova ke fai ne latou— i te faitega o te vaka, ke ‵luku mai a mea‵kai mō latou fakatasi mo manu, kae talai atu te fakatonuga ki nisi tino. “Kae ne fai eiloa ne Noa a mea katoa kolā ne fakatonu atu te Atua ke fai ne ia. Ne fai eiloa ne ia a mea katoa.” (Kene. 6:22) Te ikuga? Ne ‵sao eiloa a Noa mo tena kāiga i te fakaseaiatuga o te lalolagi mua tenā.—Epe. 11:7.

13. Se a te fakatonuga ne maua ne Iesu telā ne fakaoko atu ne ia ki ana soko?

¹³ Se a te mea ne fakatonu mai te Atua ke fai ne tatou i aso nei? E pelā me ne soko o Iesu, ko masani ‵lei eiloa tatou mo te ‵tou galuega ne tuku mai ne te Atua. (Faitau te Luka 4:18, 19.) I aso nei, te tokoukega o tino koi fakapouli eiloa olotou mafaufau ne te atua o te olaga masani tenei kae e pelā foki eiloa me falepuipuigina latou—i mea fakalotu, mea tau pisinisi, mo fakapotopotoga. (2 Koli. 4:4) Se tauliaga eiloa mō tatou ke tau‵tali i te fakaakoakoga a Iesu ke fesoasoani atu ki tino ke iloa kae tapuaki atu ki a Ieova, telā ko te Atua o te saolotoga. (Mata. 28:19, 20) E se faigofie  faeloa te galuega tenei, kae e uke eiloa a mea faiga‵ta. I nisi fenua, a tino e se fia‵fia ke iloa ne latou te Atua, kae ko nisi ko ga‵solo aka eiloa o amio fakasaua. Tenei la te fesili telā e ‵tau o mafau‵fau ifo tatou ki ei: ‘E mafai ne au o fakaaoga toku saolotoga ke ‵lago malosi atu ki galuega o te Malo o te Atua?’

14, 15. Ne a fakamaoniga mai i nisi tino o Ieova e uiga ki te galuega talai? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

¹⁴ Se mea fakafiafia loto me ne lagona eiloa ne te tokoukega a te tāua ke fai fakavave kae fakafaigofie aka te olaga ko te mea ke mafai o tavini tumau atu i te galuega talai. (1 Koli. 9:19, 23) Ne mafai eiloa o tavini atu a nisi i olotou koga ‵nofo tumau; a ko nisi ne olo atu ki koga kolā e manakogina malosi i ei se fesoasoani. E ‵tusa mo lipoti mai i te lima tausaga ko ‵teka, a te aofaki masani o paenia tumau ko silia atu mo te 1,100,000, kae ko fakaopoopo atu ki te kuata miliona o tino talai kolā e ga‵lue i te taviniga tumau i te lalolagi kātoa. Se ikuga fakafiafia eiloa tenā mai i te fakaaogaga faka‵lei o te saolotoga ke tavini atu ki a Ieova! —Sala. 110:3.

¹⁵ Se a te mea ne fesoasoani ki taina mo tuagane konei ke fakaaoga faka‵lei olotou saolotoga? Ke mafau‵fau ki te tala o John mo Judith, kolā ne tavini atu mō se 30 tausaga i fenua kese‵kese. Ne fakamatala mai lāua me i te taimi ne kamata ei te Akoga mō Paenia i te 1977, ne faka‵mafa mai eiloa i ei te uiga ke taliagofie ke olo atu ki se isi koga kae talai atu i te koga telā e manakogina malosi i ei te fesoasoani. Ko te mea ke tumau te ‵saga tonu atu ki te fakamoemoega tenei, ne fai mai eiloa a John me ne manakogina ke fulifuli faeloa tena galuega ‵togi i taimi e uke ko te mea ke fakafaigofie aka te olaga. Kae i te okoatuga ki se fenua fakaa‵tea e tasi, ne iloa i ei ne lāua me i te fakalago‵lago ki a Ieova e auala i ‵talo ne fesoasoani atu eiloa ko te mea ke manumalo i mea faiga‵ta e pelā mo te tauloto ki se ‵gana fou, fakamasani atu ki tuu mo faifaiga ‵fou, kae kufaki foki i mafulifuliga o tau o aso faiga‵ta. Ne aoga pefea ki a lāua a te lā taviniga i tausaga konā? “Ne lagona eiloa ne au me e pelā eiloa me ne ‵loto ‵ki eiloa toku fiafia ki te ‵toe galuega ‵lei ne fai ne au,” ko muna a John. “Ne gasolo o foliga tonu ki a au a Ieova, e pelā eiloa me se tamana tonu. Tela la, ko malamalama faka‵lei au i te mea e fakauiga ki ei a te Iakopo 4:8 telā e fai mai, penei: ‘Fakapilipili atu ki te Atua, kae ka fakapilipili mai a ia ki a koe.’ E talitonu au me ne maua eiloa ne au te mea telā ne salasala ne au, ko te fakamoemoega fakamalie loto i te olaga nei.”

16. Ne mafai pefea ne te tokofia afe o tino o fakaaoga faka‵lei olotou saolotoga faitalia olotou fakanofonofoga?

¹⁶ E se pela mo John mo Judith, a nisi tino ne mafai o aofia i te taviniga tumau mō se taimi toetoe e ‵tusa mo olotou fakanofonofoga. E se gata i ei, a te tokoukega ne volenitia i galuega fakatu‵tu o te Malo i te lalolagi kātoa. E pelā mo se fakaakoakoga, i te taimi ne kamata ei te galuega i te ‵tou laumua i Warwick, i Niu Ioki, e nofo ki se 27,000 taina mo tuagane ne fesoasoani atu—mō se lua vaiaso io me se tasi tausaga io me silia atu te leva. A te tokoukega ne taofi katoa olotou mea fai i te olaga ko te mea ke tavini atu i konā. Mafaga la o fakaakoakoga gali i te fakaaogaga o te saolotoga ne tuku mai ne te Atua ke tuku atu a tavaega mo vikiga ki a Ieova, te Atua o te saolotoga!

17. Ne a fakamanuiaga ‵gali i aso mai mua mō latou kolā e fakaaoga i se auala poto olotou saolotoga ne tuku mai te Atua i aso nei?

¹⁷ E loto fakafetai eiloa tatou me ko iloa tonu ne tatou a Ieova kae fia‵fia foki ki te saolotoga ne tuku mai ne te tapuakiga tonu. Ke na fakaasi atu la e auala i ‵tou filifiliga e fai me e fakatāua ne tatou te saolotoga tenā. I lō te fakaaoga ‵se atu, ke fakaaoga faka‵lei ‵tou saolotoga mo avanoaga e uke e mafai o maua mai i ei ke tavini katoatoa atu ki a Ieova i te ‵toe mea e mafai o fai ne tatou. Kafai e fai eiloa penā tatou, ka fai eiloa ke olioli tatou ki fakamanuiaga kolā ko oti ne tauto mai ne te Atua me ka fakataunu ne ia ana valoaga konei: “Me i mea ne faite ka fakasaoloto foki mai te nofo pologa ki te masei kae ka maua i ei a te saolotoga ‵malu o tama a te Atua.”—Loma 8:21.