1. E pelā mo te mea ne fakamatala mai te Efeso 6:10-13, se a te auala fakafiafia e tasi e fakaasi mai ei ne Ieova tena manavase ki a tatou? Fakamatala mai.

TASI o toe auala fakafiafia e fakaasi mai ei ne Ieova tena manavase ki a tatou e pelā me ko ana tavini ko te fesoasoani mai ke ‵teke ne tatou a ‵tou fili. A ‵tou fili tonu eiloa ko Satani mo ana temoni. E fakailoa mai a Ieova ki a tatou e uiga ki fili konei, kae e tuku mai ne ia a mea kolā e ‵tau o maua ne tatou ke mafai o ‵teke latou. (Faitau te Efeso 6:10-13.) Kafai e talia ne tatou a te fesoasoani o Ieova kae fakalago‵lago katoatoa ki a ia, ko mafai ei o manuia tatou i te ‵teke atu ki te Tiapolo. E mafai o maua ne tatou a te vaegā loto talitonu telā ne maua ne te apositolo ko Paulo. Ne tusi mai a ia: “Kafai a te Atua e kau mai ki a tatou, ko oi la ka ‵teke mai ki a tatou?”—Loma 8:31.

2. Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

² E pelā me ne Kelisiano ‵tonu, e se ‵saga katoatoa atu tatou ki a Satani mo ana temoni. E ‵saga tonu atu eiloa tatou o tauloto e uiga ki a Ieova kae tavini atu ki a ia. (Sala. 25:5) Kae e ‵tau o iloa ne tatou a mea kolā e fai ne Satani. Kaia? Ko te mea ke mo a e ‵poa tatou ne ia. (2 Koli. 2:11) I te mataupu tenei, ka sau‵tala eiloa tatou ki te ‵toe auala telā e taumafai a Satani mo ana temoni o takitaki ‵se a tino. Ka sau‵tala foki tatou ki te auala e mafai ei ne tatou o ‵teke atu latou mo te manuia.

3-4. (a) Se a te faivailakau? (e) E pefea te salalau atu o te talitonuga ko te faivailakau?

³ A te ‵toe auala magoi telā e fakaaoga ne Satani mo ana temoni ke takitaki ‵se i ei a tino, ko te faivailakau. A latou kolā e faivailakau e fai mai me e iloa io me e mafai o fai ne latou a mea  kolā e se mafai o fai ne tino. E pelā me se fakaakoakoga, e fai mai a nisi tino me e iloa ne latou a mea ‵tupu i aso mai mua mai te fakaaogaga o pati ‵lau io me iloilo ne latou a fetū. E fai mai a nisi tino me e mafai o fai‵pati atu latou ki tino ‵mate. A ko nisi tino e aofia i te faiga o sai io me ko mea fakataulaitu, kae taumafai o fakavailakau ne latou se tino. *

⁴ E pefea te salalau o te talitonuga ki te malosi o mea faivailakau? Ne fai se savea i fenua e 18 i Latina Amelika, kae ne maua aka ne tino mai i te Caribbean me e nofo ki se tasi vae tolu o tino e tali‵tonu ki mea fakataulaitu mo te fai tapune, kae e tokouke foki e tali‵tonu me e mafai eiloa o fesokotaki atu latou ki agaga ma‵sei. A te suā savea ne fai i fenua e 18 i Afelika. I konā, e silia atu mo te āfa o te aofaki o tino i te savea tenā e tali‵tonu ki mea fakataulaitu. E tonu, faitalia me e ‵nofo tatou i fea, e ‵tau mo tatou o ‵teke atu ki te faivailakau. E tonu, e ‵sala eiloa a Satani ke takitaki ‵se ne ia a te “lalolagi nofoaki kātoa.”—Faka. 12:9.

5. E pefea a lagonaga o Ieova e uiga ki te faivailakau?

⁵ A Ieova ko “te Atua o te munatonu.” (Sala. 31:5) Tela la, e pefea ana lagonaga e uiga ki te faivailakau? E takalialia ki ei! Ne fai atu a Ieova ki te kau Isalaelu: “E se ‵tau o maua atu i a koutou se tino telā e ‵sunu tena tama tagata io me ko tena tama fafine i te afi, se tino fai mea fakataulaitu, io me faivailakau, io me salasala ki ne fakailoga o mea ka ‵tupu, se tino fai tapune, se tino fai pati ‵lau, se tino telā e fesokotaki ki agaga, se tino fakamatala mea ‵tupu i aso mai mua, io me se tino e ‵sala se fesoasoani mai i tino ‵mate. So se tino e fai ne ia a mea konei ka takalialia ki ei a Ieova.” (Teu. 18:10-12) A Kelisiano ko sē ‵nofo mai lalo i te Tulafono telā ne tuku atu ne Ieova ki te kau Isalaelu. Kae e iloa ne tatou me ne seki ‵fuli a tena kilokiloga e uiga ki te faivailakau.—Mala. 3:6.

6. (a) E fakaaoga pefea ne Satani a te faivailakau ke fakalogo‵mae ne ia a tino? (e) E ‵tusa mo te Failauga 9:5, se a te munatonu e uiga ki te tulaga o te tino mate?

⁶ E fakailoa mai a Ieova ki a tatou ke ‵teke atu ki te faivailakau, me e iloa ne ia me e fakaaoga ne Satani ke fakalogo‵mae ne ia a tino. E fakaaoga ne Satani a te faivailakau ke fakamalosi aka ei a akoakoga ‵loi konei—me i tino ‵mate e ola eiloa i nisi koga aka. (Faitau te Failauga 9:5.) E fakaaoga foki ne Satani a te faivailakau ke fai ke ma‵taku a tino kae ke fulitua atu ki a Ieova. E manako a ia ko tino faivailakau ke tali‵tonu ki agaga ma‵sei i lō a Ieova.

7. Se a te mea e fakatonu mai a Ieova ke fai ne tatou?

⁷ E pelā mo te mea ne taku atu muamua, e fai mai ne Ieova a te mea e ‵tau o iloa ne tatou ko te mea ke ‵kalo kea‵tea mai te takitaki ‵se ne Satani mo ana temoni. Ke onoono nei ki nisi auala aoga kolā e mafai o fakagalue aka ne tatou i te ‵tou taua ki a Satani mo ana temoni.

8. (a) Se a te auala tāua e ‵teke atu ne tatou a agaga ma‵sei? (e) I te auala fea e fakaasi faka‵sau mai i te Salamo 146:4 a te loi o Satani e uiga ki tino ‵mate?

⁸ Faitau kae mafaufau ‵loto ki te Muna a te Atua. A te mea tenei ko te ‵toe auala tāua ke ‵teke ne tatou a loi kolā e fakamalosi aka ne agaga ma‵sei. A te Muna a te Atua e fai pelā me se pelu mata ‵kai telā e mafai o fakaasi faka‵sau ne ia a loi kolā e fakamalosi aka ne Satani. (Efe. 6:17) E pelā me se fakaakoakoga, e fakaasi faka‵sau ne te Muna a te Atua a te loi me i tino ‵mate e mafai o  fesokotaki atu ki tino ola. (Faitau te Salamo 146:4.) E fakamasaua mai foki ki a tatou me ko Ieova fua e mafai o iloa ne ia a mea ‵tupu i aso mai mua. (Isa. 45:21; 46:10) Kafai e fai‵tau tatou ki te Muna a te Atua kae mafaufau ‵loto ki ei i aso katoa, ka toka eiloa tatou o ‵teke kae takalia‵lia ki loi kolā e ma‵nako a agaga ma‵sei ke tali‵tonu tatou ki ei.

9. Ne a nisi vaegā faifaiga faivailakau e ‵tau o ‵kalo kea‵tea tatou mai i ei?

⁹ ‵Teke atu ke fai so se mea telā e isi sena sokoga ki te faivailakau. E pelā me ne Kelisiano ‵tonu, e se mafai o aofia tatou i so se vaega o te faivailakau. E pelā me se fakaakoakoga, e se ‵tau o olo atu tatou ki tino kolā e fesokotaki mo agaga o tino ‵mate io me taumafai o fesokotaki atu ki tino ‵mate i so se auala. E pelā mo te mea ne fakamatala mai i te mataupu muamua, e ‵kalo kea‵tea tatou mai tuu mo faifaiga i fanoanoa kolā e fakavae ki te talitonuga me i tino ‵mate koi tumau eiloa i te ola i se isi koga. Kae e se fakaaoga ne tatou a te iloiloga o fetū io me ko te fakamatalaga o mea ‵tupu i aso mai mua ke taumafai fua tatou o iloa a mea ‵tupu i aso mai mua. (Isa. 8:19) E iloa ne tatou me i vaegā faifaiga penā e fakama‵taku kae e mafai o fai ei ke fesokotaki ‵tonu atu tatou ki a Satani mo ana temoni.

10-11. (a) Ne a mea ne fai ne nisi tino i te senitenali muamua i te taimi ne tauloto ei ne latou te munatonu? (e) E ‵tusa mo pati i te 1 Kolinito 10:21, kaia e ‵tau ei mo tatou o fakaakoako ki Kelisiano i te senitenali muamua, kae e mafai pefea o fai tatou penā?

¹⁰ ‵Kalo kea‵tea mai mea kolā e isi se lotou sokoga ki mea fakataulaitu. A nisi tino kolā ne ‵nofo i Efeso i te senitenali muamua ne aofia i te faivailakau. I te taimi ne tauloto latou ki te munatonu, ne gasue‵sue latou o fai a ‵fuliga e uke. “E tokouke a tino faivailakau ne ‵luku fakatasi olotou tusi kae ‵sunu ne latou i mua o tino katoa.” (Galu. 19:19) Ne fai ne tino konei a mea katoa ke ‵teke atu ki agaga ma‵sei. A olotou tusi e uiga ki mea fakataulaitu e ‵togi ‵mafa ‵ki. Kae i lō te ‵togi atu ne latou ki nisi tino, ne ‵sunu fakamasei ne latou a tusi katoa. Ne manava‵se malosi  latou e uiga ki te fakafiafia atu ki a Ieova i lō te mānumānu ki tupe e uke kolā ne fakamāumāu ki te ‵togiga o tusi.

¹¹ E mafai pefea o tau‵tali tatou ki te fakaakoakoga a Kelisiano i te senitenali muamua? Se faiga poto ke ‵kalo kea‵tea mai so se mea telā e isi sena sokoga ki mea fakataulaitu. E aofia i ei a mea taulima mo malele, io me ko nisi mea faite kolā e pei ne tino io me taumafai o puipui latou mai agaga ma‵sei.—Faitau te 1 Kolinito 10:21.

12. Ne a fesili e ‵tau o ‵sili ifo ne tatou ki a tatou eiloa e uiga ki ‵tou fakafiafiaga?

¹² Iloilo faka‵lei aka a fakafiafiaga. Ke ‵sili ifo ki a koe eiloa: ‘E mata, e faitau au ki tusi, mekesini, io me ko mataupu i te itaneti e uiga ki mea fakataulaitu? Kae e pefea a pese kolā e fakalogologo au ki ei, ata io me ko polokalame i te TV kolā e onoono au ki ei, io me ko tafaoga vitio kolā e tafao au i ei? E mata, e aofia i so se vaega o fakafiafiaga konei a te faivailakau? E mata, e fakaasi mai i ei a mea e uiga ki tino ‵kai tino io me ko ata agaga? E mata, e aofia i ei a mea fakataulaitu, pati ‵lau, io me ko pati fetū kolā e fakafoliga mai e pelā me ne mea faifa‵kata? E tonu, e se ko fakafiafiaga katoa e fakaasi mai i ei a mea fakaloiloi konā io me ko tala ‵kai katoa e isi se lotou sokoga ki te faivailakau. Kafai e iloilo ne koe a fakafiafiaga, ke fai a filifiliga kolā ka fesoasoani atu ke kalo kea‵tea koe mai so se mea telā e takalialia ki ei a Ieova. E ma‵nako tatou o fai te ‵toe mea e mafai o fai ke “maua se loto lagona ‵ma” i mua o te ‵tou Atua.—Galu. 24:16. *

13. Ne a mea e ‵tau o ‵kalo kea‵tea tatou mai ei?

¹³ ‵Kalo kea‵tea mai te sau‵tala e uiga ki temoni. I te feitu tenei, e ma‵nako tatou o  tau‵tali i te fakaakoakoga a Iesu. (1 Pe. 2:21) A koi tuai o vau ki te lalolagi, ne nofo muamua a Iesu i te lagi, kae ne iloa ne ia a mea e uke e uiga ki a Satani mo ana temoni. Kae ne seki faipati a ia e uiga ki mea a agaga ma‵sei konā ne fai. Ne manako a Iesu ke fai mo molimau a Ieova, kae e se ko Satani. E mafai o fakaakoako tatou ki a Iesu mai te sē fakasalalau atu a tala e uiga ki temoni. I lō te fai penā, e fakaasi atu i ‵tou pati me e fakamalosi a ‘‵tou loto ne se mea ‵lei’ telā ko te munatonu.—Sala. 45:1.

14-15. (a) Kaia e se ‵tau ei o ma‵taku tatou ki agaga ma‵sei? (e) Ne a fakamaoniga e lavea ne tatou me e puipui ne Ieova ana tino i aso nei?

¹⁴ Ke mo a e ma‵taku i agaga ma‵sei. I te lalolagi sē ‵lei katoatoa tenei, e mafai o ‵tupu a mea ma‵sei ki a tatou. E mafai o ‵tupu a fakalavelave, ma‵saki io me ko te mate i se auala seki fakamoemoegina. Kae e se ‵tau o mafau‵fau tatou ke ‵losi atu ki agaga sē lavea konei. E fakamatala mai te Tusi Tapu me “i taimi o fakalavelave mo mea ‵tupu fakafuasei” e mafai o ‵tupu ki so se tino. (Fai. 9:11) E pelā mo temoni, ko oti ne fakaasi mai ne Ieova me e sili atu tena malosi i lō a agaga ma‵sei konā. E pela me se fakaakoakoga, ne seki talia ne te Atua ke tamate ne Satani a Iopu. (Iopu 2:6) I aso o Mose, ne fakaasi ne Ieova me e malosi fakafia atu a ia i faitaulaga faivailakau o Aikupito. (Eso. 8:18; 9:11) Fakamuli ifo i te lagi, ne tuku atu ne Ieova ki a Iesu a te pule i luga i a Satani mo ana temoni, telā ne ‵pei ifo ei ne Iesu latou mai te lagi ki te lalolagi nei. Kae i aso mai mua nei, ka toe ‵pei latou ki te lua ‵poko, te koga telā ka se toe mafai o fakalogo‵mae ne latou so se tino.—Faka. 12:9; 20:2, 3.

¹⁵ E lavea ne tatou a fakamaoniga e uke me e puipui ne Ieova ana tino i aso nei. Mafaufau ki te mea tenei: E talai kae akoako ne tatou te munatonu ki vaega katoa o te lalolagi. (Mata. 28:19, 20) Tela la, e fakaasi faka‵sau atu ne tatou a galuega ma‵sei a te Tiapolo. E mautinoa eiloa me moi ne mafai ne Satani, penei ko taofi ne ia ‵tou galuega katoa, kae e se mafai ne ia. Tela la, e se ‵tau o ma‵taku tatou ki agaga ma‵sei. E iloa ne tatou me “i mata o Ieova e kilokilo faeloa ki te lalolagi kātoa ke fakaasi atu tena malosi ona ko latou kolā e tuku katoatoa atu olotou loto ki a ia.” (2 Nofo. 16:9) Kafai e fakamaoni tatou ki a Ieova, ka se mafai eiloa ne temoni o fakalogo‵mae tatou.

16-17. Taku mai se fakaakoakoga o te loto malosi ke ‵teke atu a agaga ma‵sei.

¹⁶ E manakogina te loto malosi ke ‵teke atu a agaga ma‵sei, maise loa māfai e ‵teke mai ‵tou kāiga ‵tonu mo taugasoa. Kae e fakamanuia ne Ieova a latou kolā e fakaasi mai ne latou te loto malosi tenā. Mafaufau ki te fakaakoakoga o se tuagane e igoa ki a Erica, telā e nofo i Ghana. Ko 21 tausaga o Erica i te taimi ne talia ei ne ia se akoga faka-te-Tusi Tapu. E pelā me ko te tama a te faifeau telā e faivailakau, ne ‵tau o fakalogo kae fai ne ia se tuu e aofia ei mea faivailakau, ko te kai ki meafasi kolā ne ofo atu ki atua a tena tamana. I te taimi ne ‵teke atu a Erica ki ei, ne mafau‵fau tena kāiga i a ia ko sē āva ki atua konā. Ne tali‵tonu te kāiga me ka fakasala ne atua konā a latou e auala i se masaki o te foitino io me ko te mafaufau.

¹⁷ Ne taumafai a kāiga o Erica o faimalo a ia ke tautali ki te tuu tenā, kae ne ‵teke atu a ia ki ei, faitalia me e mafai o iku atu ki te ‵tuli o ia mai te fale. Ne talia ne nisi Molimau ke ‵nofo tasi latou mo ia. I te feitu tenā, ne fakamanuia ei ne Ieova a Erica ki se kāiga fou—tino tali‵tonu kolā ne fai mo taina mo tuagane ki tou fafine. (Male. 10:29, 30) E tiga eiloa ne tiakina ne ana kāiga a ia kae ‵sunu foki ne latou ana kope, ne tumau eiloa te fakamaoni o Erica ki a Ieova, papatiso, kae nei la ko paenia tumau a ia. Ko sē mataku a ia i temoni. Kae e uiga ki tena kāiga, e fai mai a Erica, “Ne ‵talo au i aso katoa me ka maua ne toku kāiga a fakamanuiaga mai te iloa ne latou a Ieova kae maua te saolotoga ke tavini atu ki te Atua alofa.”

18. Ne a fakamanuiaga ka maua ne tatou mai te tali‵tonu ki a Ieova?

¹⁸ E se ko tatou katoa ka fakafesagai mo tofotofoga ‵lasi o ‵tou fakatuanaki. Kae e ‵tau mo tatou katoa o ‵teke atu a agaga ma‵sei kae tali‵tonu ki a Ieova. Kafai e fai tatou penā, ka maua ne tatou a fakamanuiaga e uke, kae ka ‵kalo kea‵tea tatou mai te takitaki ‵se ne Satani ki ana loi. E se gata i ei, ka sē ma‵taku tatou ki temoni. Kae mai mea katoa, ka fakamalosi aka eiloa ‵tou vā fakataugasoa mo Ieova. “Faka‵logo koutou ki te Atua,” ne tusi mai te soko ko Iakopo, “kae ‵teke te Tiapolo, kae ka tele a ia kea‵tea mai i a koutou. Fakapilipili atu ki te Atua, kae ka fakapilipili mai a ia ki a koutou.”—Iako. 4:7, 8.