1, 2. Mai tua o te fanakaga a Iesu ki te lagi, se a te mea ne mafau‵fau ki ei te kau apositolo?

NE ‵TU atu a apositolo o Iesu i te Mauga o Olive, kae ‵kilo atu ki te lagi. Ne ‵kilo atu latou ki te matai mo te taugasoa o latou ko Iesu, ko fanaka ki te lagi kae ‵pono ne se kaumana. (Galu. 1:9, 10) I se lua tausaga, ne akoako, fakamalosi kae takitaki ne Iesu latou. Nei la ko galo a ia. Ne a olotou mea ka fai?

² Ne tuku atu ne Iesu ki ana soko se fakatonuga: “Ka fai koutou mo molimau ki a au i Ielusalema, i Iuta kātoa mo Samalia, ke oko eiloa ki toe koga ‵mao i te lalolagi.” (Galu. 1:8) Ne mafai pefea ne latou o fakaoti te galuega tenā? E tonu, ne fakatalitonu atu ne Iesu me ko pili o maua ne latou te agaga tapu. (Galu. 1:5) Kae ke fakasalalau atu te talaiga ki fenua ‵mao, e manakogina eiloa te takitakiga mo fakatokaga. Ke takitaki kae fakatoka ana tino i aso mua, ne fakaaoga ne Ieova a tino ke fai mo ana sui. Tela la, kāti ne mafau‵fau te kau apositolo penei, ‘E mata, ka filifili nei ne Ieova se takitaki fou?’

3. (a) Mai tua o te fanakaga a Iesu ki te lagi, se a te fakaikuga tāua ne fai ne apositolo fakamaoni konei? (e) Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

 ³ A koi tuai o kātoa te lua vaiaso mai tua ifo, ne suke‵suke a soko o Iesu ki te Tusi Tapu, ‵talo mō te takitakiga a te Atua, kae filifili ne latou a Matatia ke sui ne ia a Iuta te Isikaliota e pelā me ko te apositolo i te toko 12. (Galu. 1:15-26) Kaia ne tāua ‵ki a te filifiliga tenei ki a latou mo Ieova? Ne fakataunu ne Matatia se manakoga tāua. * Ne seki filifili ne Iesu ana apositolo ko te mea ke olo tasi fua mo ia i te galuega talai kae ke fakamasani ne ia latou ki se tiute tāua i te va o tino o te Atua. Se a te tiute tenā, kae ne fakatoka pefea ne Ieova e auala i a Iesu a latou mō te galuega tenā? Ne a fakatokaga tai ‵pau e fai ne tino o te Atua i aso nei? Kae e mafai pefea o masaua ne tatou a “tino kolā e fai ne latou a te takitakiga” i a tatou, maise eiloa a latou kolā e aofia i te “tavini fakamaoni kae poto”?—Epe. 13:7; Mata. 24:45.

4. Ne a tiute ne maua ne te kau apositolo mo nisi toeaina i Ielusalema i te senitenali muamua?

⁴ I te Penitekoso 33 T.A., ne kamata o takitaki ne te kau apositolo a te fakapotopotoga Kelisiano. I te taimi tenā, “ne tu aka a Petelu fakatasi mo te toko sefulu tasi” kae akoako atu ne latou a muna‵tonu fakaola tino ki se vaitino tokouke o tino Iutaia mo latou kolā ne ‵fuli ki te lotu Iutaia. (Galu. 2:14, 15) E tokouke i a latou ne fai mo tino tali‵tonu. Mai tua ifo, ne tumau eiloa a Kelisiano ‵fou konei o “‵saga tonu atu ki akoakoga a te kau apositolo.” (Galu. 2:42) Ne mafai o fakatoka ne te kau apositolo a mea tau tupe i te fakapotopotoga. (Galu. 4:34, 35) Ne tausi atu latou ki manakoga faka-te-agaga o tino o te Atua, mai te fai atu: “Ke ‵saga atu matou ki te faiga o ‵talo mo te talaiatuga o te muna.” (Galu. 6:4) Kae ne filifili ne latou a Kelisiano apo ke fakava‵vave ne latou te galuega talai i koga ‵fou. (Galu. 8:14, 15) Fakamuli ifo, ne ‵kau atu nisi toeaina fakaekegina ki te kau apositolo ki te takitakiga o te fakapotopotoga. E pelā me ko te Potukau Pule, ne tuku atu ne latou a fakatakitakiga ki fakapotopotoga katoa.—Galu. 15:2.

5, 6. (a) Ne fakamalosi pefea ne te agaga tapu a te potukau pule? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.) (e) Ne fesoasoani atu pefea a agelu ki te potukau pule? (i) Ne takitaki pefea ne te Muna a te Atua a te potukau pule?

⁵ Ne iloa ne Kelisiano i te senitenali muamua me i te potukau pule ne takitaki ne Ieova te Atua e auala i te lotou Takitaki ko Iesu. Ne mafai pefea o mautinoa i a latou te mea tenei? Muamua la, ko te agaga tapu ne fakamalosi ne ia te potukau pule. (Ioa. 16:13) Ne ‵ligi atu te agaga tapu ki luga i Kelisiano fakaekegina katoa, kae ne mafai ei o fakataunu ne te kau apositolo mo nisi toeaina i Ielusalema a olotou tiute e pelā me ne ovasia. E pelā me se fakaakoakoga, i te 49 T.A., ne takitaki ne te agaga tapu a te potukau pule ke fai se fakaikuga ki te mataupu e uiga ki te pilitome. Ne faka‵logo a fakapotopotoga ki te olotou takitakiga kae “ne tumau kae ‵mautakitaki a te fakatuanaki o fakapotopotoga konā kae ne gasolo aka faeloa o tokouke i aso takitasi.” (Galu. 16:4, 5) A te tusi telā e fakamatala mai ei te fakaikuga tenā e fakaasi mai foki i ei me ne fakaasi mai ne te potukau pule a fuataga o te agaga o te Atua, e aofia ei te alofa mo te fakatuanaki.—Galu. 15:11, 25-29; Kala. 5:22, 23.

⁶ Te lua, e fesoasoani atu a agelu ki te potukau pule. A koi tuai o papatiso a Konelio  e pelā me ko te Kelisiano muamua mai Fenua Fakaa‵tea seki pilitome, ne takitaki ne se agelu a ia ke ‵sala atu ki te apositolo ko Petelu. I te otiga ne talai atu a Petelu ki a Konelio mo tena kāiga, ne ‵ligi atu te agaga tapu ki a latou, faitalia me seki pilitome a tāgata konei. Ne fakamalosi ne te mea tenei a apositolo mo nisi taina ke faka‵logo ki te loto o te Atua kae ke talia a tino seki pilitome mai Fenua Fakaa‵tea ki te fakapotopotoga Kelisiano. (Galu. 11:13-18) E se gata i ei, ne gasue‵sue eiloa a agelu o fakamalosi kae fakalauefa atu te galuega talai telā ne takitakigina ne te potukau pule. (Galu. 5:19, 20) Te tolu, ne takitaki ne te Muna a te Atua a te potukau pule. Faitalia me ne faka‵lei aka ne latou a kinauga i mea tau talitonuga io me tuku mai ne latou a takitakiga ki te fakapotopotoga, ne takitakigina eiloa a toeaina fakaekegina konei ne te Tusi Tapu.—Galu. 1:20-22; 15:15-20.

7. Kaia e mafai o fai atu tatou me ne takitaki ne Iesu a Kelisiano i te senitenali muamua?

⁷ E tiga eiloa ne takitaki ne te potukau pule a te fakapotopotoga i te senitenali muamua, ne iloa ne latou me i te lotou Takitaki ko Iesu. “Ne tuku mai ne ia [Keliso] a nisi tino ke fai pelā me ne apositolo,” ne tusi mai te apositolo ko Paulo. “Ke na ‵tupu aka tatou i te alofa i mea katoa mai lalo i a Keliso, telā ko te ulu.” (Efe. 4:11, 15) I lō te fakaigoa o latou ki se apositolo lauiloa, ne “fakaigoa a soko ki Kelisiano, e ‵tusa eiloa mo te loto o te Atua.” (Galu. 11:26) E tonu, ne iloa ne Paulo te tāua o te ‘puke ‵mau latou ki mea kolā ne tuku atu ne ia ki a latou,’ io me ko faifaiga kolā e fakavae ki te Tusi Tapu, kolā ne tuku atu ne apositolo mo nisi tāgata kolā ne fai ne latou te takitakiga. Kae ne fakaopoopo mai a ia: “Kae e manako au ke iloa ne koutou i te ulu o tāgata katoa [e aofia ei so se sui o te potukau pule] ko Keliso . . . A ko te ulu o Keliso ko te Atua.” (1 Koli. 11:2, 3) E tonu, mai lalo i tena Ulu ko Ieova te Atua, ne takitaki eiloa ne te ‵malu o Keliso Iesu telā e se matea a te fakapotopotoga.

8, 9. Talu mai i te kamataga o te 1870, se a te tiute tāua ne maua ne te taina ko Russell?

⁸ Talu mai i te 1870, ne fakamalosi ne Charles Taze Russell mo nisi o ana taugasoa ke toe fakatu aka ne latou te tapuakiga a Kelisiano ‵tonu. Ke fesoasoani ki a latou ke folafola atu a te munatonu mai te Tusi tapu i ‵gana e uke, ne fakatu aka te Zion’s Watch Tower Tract Society i te 1884, telā ne pelesitene i ei te taina ko Russell. * A ia se tino akoga tu ‵kese o te Tusi Tapu, kae ne seki mataku a ia o fakaasi faka‵sau atu a akoakoga ‵se e pelā mo te Tolutasi mo te tumau o te agaga o te tino i te ola mai tua o te mate. Ne malamalama a ia me ka toe foki mai a Keliso i se auala sē matea, kae ko “taimi ne fuafuagina mō fenua fakaa‵tea” e oti atu i te 1914. (Luka 21:24) Ne fakaaoga faka‵lei ne Russell ana taimi, tena malosi, mo ana tupe ke fakailoa atu a muna‵tonu konei ki nisi tino. E manino ‵lei, mai i te taimi tāua tenā, ne fakaaoga ne Ieova mo te ulu o te fakapotopotoga a te taina ko Russell.

⁹ Ne seki ‵sala atu te taina ko Russell ki tavaega mai tino. I te 1896, ne tusi mai a ia: “E se ma‵nako matou ke āva, io me fakaaloalo mai koutou ki a matou io me ko motou tusitusiga; e se ma‵nako foki ke taku matou ki Faiakoga io me ne Faifeau. E se ma‵nako foki matou ke fakaigoa a te fakapotopotoga ki motou igoa.” Ne toe fai mai a ia: “Te galuega tenei e se i a tāgata.”

10. (a) Ko te taimi fea ne ‵tofi aka ei ne Iesu a “te tavini fakamaoni kae poto”? (e) Fakamatala mai te pogai e ‵kese ei te Potukau Pule mai te Watch Tower Society.

¹⁰ I te 1919, telā ko te tolu tausaga mai tua  o te mate o te taina ko Russell, ne ‵tofi aka ne Iesu a te “tavini fakamaoni kae poto.” Se a te pogai? Ke tuku atu ki ana tavini katoa a “meakai i te taimi tonu.” (Mata. 24:45) I tausaga foki konā, ne fakatoka kae tufatufa atu ne se potukau foliki o taina fakaekegina kolā ne ga‵lue i te laumua i Brooklyn, i Niu Ioki, a mea‵kai faka-te-agaga ki soko o Iesu. A te tugapati “potukau pule” ne kamata o sae aka i ‵tou tusi i te 1940 tupu, i te taimi foki tenā ne fakasino atu foki a latou ki takitaki o te Watch Tower Bible and Tract Society. Kae i te 1971, ne maina faka‵lei atu i ei i te Potukau Pule e ‵kese mai i te Watch Tower Society telā e saga atu fua ki mea tau tulafono. Tela la, talu mai i te taimi tenā ne seki toe aofia a taina fakaekegina kolā e aofia i te Potukau Pule e pelā me ne takitaki o te Sosaiete. I tausaga fakamuli nei, ne tavini atu a taina tofia mai “nisi mamoe” e pelā me ne takitaki o te Sosaiete pelā foki mo nisi kamupane kolā ne fakaaoga ne tino o te Atua, kae fakaavanoa eiloa a te Potukau Pule ke ‵saga tonu atu ki te fakatokaga o fakatakitakiga faka-te-agaga. (Ioa. 10:16; Galu. 6:4) Ne fakamatala mai i te lōmiga o Te Faleleoleo Maluga i a Iulai 15, 2013, me i te “tavini fakamaoni kae poto” se potukau foliki o taina fakaekegina kolā ne fai mo Potukau Pule.

11. E fakateletele pefea te Potukau Pule?

¹¹ A te Potukau Pule e fai fakatasi ne latou a fakaikuga tāua. E pefea la? E fono faeloa a sui konei i vaiaso katoa, ke fakamalosi ei olotou fesokotakiga kae ‵kau fakatasi. (Faata. 20:18) I tausaga takitasi, e sui faeloa te takitaki fono i fono konā, ona ko te mea e seai se sui o te Potukau Pule e ‵tau o sili atu i lō nisi sui. (1 Pe. 5:1) E fakasolosolo eiloa a sui taki tokotasi o komiti e ono o te Potukau Pule ki te ‵tofi o te takitaki fono. Kae e se kilo atu se sui e tokotasi o te potukau tenā ki a ia eiloa e pelā me ko te takitaki o ana taina, kae e pelā me se tokotasi o “nisi tavini,” kolā ne fagai ne te tavini fakamaoni kae faka‵logo ki tena takitakiga.

12. Ona ko te mea e se faipati ‵tonu mai te agaga tapu ki te Potukau Pule kae ko latou foki e se ‵lei katoatoa, ne a fesili e mafai o ‵sae aka?

¹² E se faipati ‵tonu mai te agaga tapu io me tuku mai ne fakaasiga mai i te lagi ki te Potukau Pule kae ko latou foki ne tino e se ‵lei katoatoa. Tela la, e mafai eiloa o ‵se i akoakoga fakalotu io me ko takitakiga a te fakapotopotoga. E tonu, e aofia i te Watch Tower Publications Index a te ulutala “Beliefs Clarified,” telā e fakasolo mai i ei a mainaga ‵fou e uiga ki ‵tou malamalama i te Tusi Tapu talu mai te 1870. Ne seki fakaasi mai ne Iesu ki a tatou me ka tuku mai ne tena tavini fakamaoni a mea‵kai faka-te-agaga ‵lei katoatoa. Tela la, e mafai pefea o tali aka ne tatou te fesili a Iesu: “Ko oi te tavini fakamaoni kae poto?” (Mata. 24:45) Ne a fakamaoniga me ko fakataunu nei ne te Potukau Pule te tiute tenā? Ke na sau‵tala nei tatou ki manatu ‵tonu e tolu kolā ne takitaki ki ei te potukau pule i te senitenali muamua.

13. Ne fesoasoani atu pefea te agaga tapu ki te Potukau Pule?

¹³ Fakamaoniga o te agaga tapu. Ne fesoasoani atu te agaga tapu ki te Potukau Pule ke malamalama i muna‵tonu mai te Tusi Tapu kolā e seki malamalama muamua i ei. E pelā me se fakaakoakoga, mafaufau la ki te fakasologa o mainaga ‵fou e uiga ki talitonuga kolā ne fakasino ki ei te palakalafa mai mua atu. E manino ‵lei, me seai se tino e manako ke tavae a ia mō te mauaga pelā foki mo te fakamatalamaiga o “mea ‵loto a te Atua”! (Faitau te 1 Kolinito 2:10.) Ne ‵lago eiloa te Potukau Pule ki te apositolo ko Paulo, telā ne tusi mai: “E fai‵pati atu foki ne tatou a mea konei, e se i pati kolā e akoako  mai e auala i poto o tāgata, kae ko mea kolā e akoako mai ne te agaga.” (1 Koli. 2:13) Mai tua o se fia selau tausaga o akoakoga aposetasi kae seki ai foki se takitakiga mautinoa i te feitu faka-te-agaga, e mata, e isi aka foki se mea i tafa o te agaga tapu e mafai o fakamaoni ki ei te gasolo ki luga o te malamalama faka-te-agaga talu mai te 1919?

14. E ‵tusa mo pati i te Fakaasiga 14:6, 7, e fesoasoani atu pefea a agelu ki tino o te Atua i aso nei?

¹⁴ Fakamaoniga o te fesoasoani o agelu. E fai ne te Potukau Pule se galuega lasi ‵ki i te takitakiga o te galuega talai i te lalolagi kātoa telā e aofia ei te valu miliona tino talai. Kaia ko gasolo ei ki mua a te galuega? Me e aofia i ei a agelu. (Faitau te Fakaasiga 14:6, 7.) I te ukega o taimi, e asi sale atu a tino talai ki tino kolā ne fatoa oti eiloa ne ‵talo atu mō se fesoasoani! * Ne mafai fua o gasolo aka ki luga te galuega talai mo te faiga o soko faitalia a ‵tekemaiga matagā i nisi fenua ona fua ko te fesoasoani o agelu.

15. Se a te mea e ‵kese i te Potukau Pule mo takitaki o Lotu Kelisiano? Taku mai se fakaakoakoga.

¹⁵ Fakalagolago ki te Muna a te Atua. (Faitau te Ioane 17:17.) Mafaufau ki te mea ne sae aka i te 1973. Ne sae aka se fesili i te lōmiga o The Watchtower i a Iuni 1, penei: “E mata . . . a tino kolā e se mafai o ‵kalo keatea mai te umiti ki te ‵pusi e mafai o papatiso?” Tenei te tali: “E fakamaoni mai i te Tusi Tapu me e se mafai.” Mai tua o te sikiatuga o nai tusi fai‵tau, ne fakamatala mai i The Watchtower te  pogai e ‵tau o fakatea ei se tino ‵pusi telā e seki salamō. (1 Koli. 5:7; 2 Koli. 7:1) E fai mai penei: “A te mea tenei e sē se ikuga ne fai fua ne se tino e tokotasi. Ne aumai eiloa te fakatonuga tenā mai i te Atua, telā e fakaasi mai ne ia a ia eiloa e auala i tena Muna tusia.” E mata, e isi ne nisi fakapotopotoga fakalotu ne fakalagolago katoatoa ki te Muna a te Atua, faitalia me ka fai te mea tenā e pelā me se tofotofoga ki nisi tino? E fakamatala mai se tusi i mea tau talitonuga i Amelika, penei: “E faka‵fou faeloa ne takitaki Kelisiano a olotou akoakoga ke fakafetaui ki talitonuga mo manatu o te tokoukega kolā e ‵lago atu ki a latou.” Kafai a te Potukau Pule e talia ne latou a te Muna a te Atua i lō manatu o tino ke takitaki ei olotou fakaikuga, ko oi la e takitaki ne ia a tino o te Atua i aso nei?

16. Se a te auala e tasi ke masaua ne tatou te Potukau Pule?

¹⁶ Faitau te Epelu 13:7. A te pati telā ne ‵fuli ki te “masaua” e mafai foki o ‵fuli ki te “aofia.” Tela la, a te auala e tasi e mafai ei o “masaua ne [tatou] a tino kolā e fai ne latou te takitakiga” ko te aofia ne tatou a te Potukau Pule i ‵tou ‵talo. (Efe. 6:18) Mafaufau ki olotou tiute ke tuku mai a mea‵kai faka-te-agaga, ke takitaki a te galuega talai i te lalolagi kātoa, kae ke fakaaoga faka‵lei a meaalofa tupe. E mautinoa eiloa me manakogina ne latou a ‵tou ‵talo mō latou!

17, 18. (a) E ga‵lue fakatasi pefea tatou mo te Potukau Pule? (e) E ‵lago atu pefea te ‵tou galuega talai ki te tavini fakamaoni mo Iesu?

¹⁷ E tonu, a te masaua ne tatou a te Potukau Pule e se aofia fua i pati kae ko ‵tou faka‵logo foki ki te olotou takitakiga. E tuku mai ne te Potukau Pule a te takitakiga e auala i ‵tou tusi mo fakatasiga, fono o te fenua, mo fono o te atufenua. E se gata i ei, e ‵tofi aka ne ia a ovasia o fenua, kolā e ‵tofi ne latou a toeaina i te fakapotopotoga. E masaua ne ovasia o fenua mo toeaina a te Potukau Pule mai te tau‵tali faka‵lei atu ki fakatakitakiga ne tuku mai ne latou. E fakaasi atu ne tatou katoa a te āva ki ‵tou Takitaki ko Iesu, mai te faka‵logo katoatoa ki tagata kolā e fakaaoga ne ia ke takitaki tatou.— Epe. 13:17.

¹⁸ A te suā auala e mafai o masaua ne tatou te Potukau Pule ko te ga‵lue malosi i te galuega talai. Mai mea katoa, ne fakamalosi ne Paulo a Kelisiano ke fakaakoako ki te fakatuanaki o latou kolā e fai ne latou te takitakiga. Ne fakagalue ne te tavini fakamaoni te fakatuanaki tu ‵kese mai te loto finafinau o fakamalosi kae fakasalalau atu te tala ‵lei o te Malo. E a, a koe se tokotasi o nisi mamoe telā e ‵lago atu ki te kau fakaekegina i te galuega tāua tenei? Ka lavea ne koe te fiafia māfai ko fai atu tou Takitaki, ko Iesu penei: “Me ona ko te mea ne fai ne koutou te mea tenā ki te ‵toe tino fatauva i oku taina konei, ne fai eiloa ne koutou a mea konā ki a au.”—Mata. 25:34-40.

19. Kaia e fakaiku aka ne koe ke fakalogo ki ‵tou Takitaki, ko Iesu?

¹⁹ I te fokiatuga a Iesu ki te lagi, ne seki tiakina ne ia ana soko. (Mata. 28:20) Ne iloa ne ia i te taimi muamua a te lasi o te fesoasoani o te agaga tapu, agelu, mo te Muna a te Atua ke fai ne ia te takitakiga i tena nofoga i te lalolagi nei. Tela la, ne tuku mai foki ne ia ki te tavini fakamaoni i aso nei a te fesoasoani tenā. E pelā me ne Kelisiano fakaekegina, a sui o te tavini tenā “e tau‵tali atu faeloa i te Tamā Mamoe faitalia me tefea te koga e fanatu a ia ki ei.” (Fa. 14:4) Tela la, kafai e faka‵logo tatou ki te lotou takitakiga, ko faka‵logo eiloa tatou ki te ‵tou Takitaki, ko Iesu. E se leva nei, ka takitaki ne ia tatou ki te ola se-gata-mai. (Fa. 7:14-17) E seai lele eiloa se takitaki i te lalolagi nei e mafai o tauto mai ne ia te mea tenā!