1, 2. (a) E iloa pefea ne tatou me e mafai o fai a tino mo taugasoa o te Atua? (e) Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

A TE ‵tou manakoga sili talu mai te taimi ne fa‵nau ei tatou ke oko atu ki te mate, ko te alofa. E ma‵nako malosi a tino ki te alofa—kae e se fua ko te alofa fakafamau. E ma‵nako malosi tatou o fai taugasoa kae ke maua se fesokotakiga ‵pili mo nisi tino. Kae e isi se alofa telā e manakogina malosi ne tatou i lō so se isi mea aka—ko te alofa o Ieova. E faigata ki te tokoukega o tino ke mafau‵fau me e mafai eiloa o maua se va fakataugasoa ‵pili kae alofa mo te Atua Malosi Katoatoa, se Tino faka-te-agaga i luga te lagi. E mata, e ‵tau o fakalotolotolua tatou i te manatu tenā? E se ‵tau eiloa!

² E fakaasi mai i te Tusi Tapu me i tino sē ‵lei katoatoa ne fai mo fai a taugasoa o te Atua. E tāua ke tau‵tali faka‵lei tatou ki olotou fakaakoakoga ‵lei, me i te atiakaga o se va fakataugasoa penā ko te ‵toe fakamoemoega aoga e mafai o kausaki atu tatou ki ei i ‵tou olaga. A Apelaamo se tokotasi telā ne tuku mai ne ia se fakaakoakoga tu ‵kese e uiga ki te atiakaga o se va fakataugasoa penā. (Faitau te Iakopo 2:23.) Ne mafai pefea o pili ‵ki te va fakataugasoa o Apelaamo mo Ieova?  A te kī tāua i te va fakataugasoa tenā ko te fakatuanaki. E tonu, ne taku ne te Tusi Tapu a Apelaamo e pelā me ko te “tamana o tino fakatuanaki.” (Loma 4:11) Ke na onoono nei tatou ki te auala ne maua ei ne Apelaamo se va fakataugasoa ‵pili mo te Atua ona ko tena fakatuanaki. Kae e mafai o ‵sili ifo tatou taki tokotasi penei, ‘E mafai pefea o fakaakoako atu au ki te fakatuanaki o Apelaamo kae fakamalosi aka toku va fakataugasoa mo Ieova?’

3, 4. (a) Fakamatala mai me se a te ‵toe tofotofoga o te fakatuanaki ne fakafesagai atu ki ei a Apelaamo. (e) Kaia ne loto fiafia ei a Apelaamo o ofo atu tena tama tagata ko Isaako e pelā me se taulaga?

³ Ke fakaataata ne koe se toeaina matua e sasale malielie atu ki luga i te mauga. A te malaga tenei, ko te ‵toe malaga faigata eiloa i tena olaga. E se ko tena tulaga matua ne ala ei o fakamataku ki a ia a te malaga tenei. Kāti ko nofo ki te 125 tausaga o Apelaamo, kae koi malosi eiloa tou tagata. ^[1] Ne tautali atu i ana tua a tena tama tagata ko Isaako telā ko 25 fua ana tausaga, kae puke i ana lima a fafie. E puke ne Apelaamo se naifi mo mea kolā e fakaaoga ne ia mo faka‵ka te afi. Ne fakamolemole atu a Ieova ki a ia ke ofo atu tena tama eiloa e tokotasi mo fai se taulaga!—Kene. 22:1-8.

⁴ Kāti tenei eiloa te ‵toe tofotofoga faigata o te fakatuanaki ne fakafesagai atu ki ei a Apelaamo. E fai mai a nisi tino me i te Atua e se alofa mai te fakamolemole atu ke fai ne Apelaamo se vaegā mea penā, kae e fai mai a nisi tino me i a Apelaamo ne fakalogo fua ona me se fakatonuga kae e seai foki se loto alofa ki tena tama. E mafau‵fau eiloa latou penā ona ko te mea e seai ne olotou fakatuanaki kae e se malama‵lama foki i te auala e fakagalue aka ei te fakatuanaki. (1 Koli. 2:14-16) Ne seki fakalogo fua a Apelaamo ona ko te mea se fakatonuga, kae ona ko tena fakatuanaki tonu. Mai tena fakatuanaki tonu, ne lavea ei ne Apelaamo me e se mafai o fakamolemole atu tena Tamana faka-te-lagi ko Ieova, ki Ana tavini fakamaoni ke fai ne latou so se mea telā ka iku atu ki se fakalavelave. Ne iloa ne Apelaamo me kafai e fakalogo a ia ki a Ieova, ka fakamanuia eiloa ne te Atua a ia mo tena tama fagasele. Se a te mea ne fakavae ki ei te fakatuanaki o Apelaamo? Ne fakavae eiloa ki tena iloaga e uiga ki a Ieova mo mea kolā ne ‵tupu i tena olaga.

5. Ne maua pefea ne Apelaamo te iloaga e uiga ki a Ieova, kae ne pefea ana lagonaga e uiga ki te iloaga tenā?

⁵ Iloaga. E tiga eiloa ne tupu aka a Apelaamo i Ulo, se fa‵kai maumea o Kaletaia telā e ‵fonu i faifaiga ifo ki tupua, kae ne kamata o iloa ne ia a mea e uiga ki a Ieova. Ne mafai pefea o iloa ne Apelaamo a Ieova, me i tena tamana ko Tala se tino telā e tapuaki atu ki tupua? (Iosu. 24:2) E se fakamatala ‵tonu mai i te Tusi Tapu, kae e fakaasi mai i ei me i a Apelaamo ne aofia i te iva o kautama telā ne tupu mai i a Semu, se tokotasi o tama tāgata a Noa kae se tagata e malosi tena fakatuanaki. Ne ola mai eiloa a Semu ke oko atu loa ki te taimi ko 150 ei a tausaga o Apelaamo. E se mautinoa i a tatou māfai ne iloa ne Apelaamo a mea e uiga ki a Ieova mai i a Semu. Kae e mafai o tali‵tonu tatou me ne fakailoa atu ne Semu ki tena kāiga a mea ne iloa ne ia e uiga ki a Ieova. Kāti e isi loa se auala ne oko atu ei te iloaga tenā ki a Apelaamo kae fai ei ke otia tena loto. Ne kamata o alofa a ia ki te Atua telā ne tauloto a ia ki ei, kae ne fesoasoani atu te iloaga tenā ke ati aka ne ia te fakatuanaki.

6, 7. Ne fakamalosi aka pefea te fakatuanaki o Apelaamo ona ko mea kolā ne ‵tupu i tena olaga?

⁶ Mea kolā ne ‵tupu i tena olaga. Ne fakamalosi aka pefea te fakatuanaki o Apelaamo ki a Ieova ona ko mea kolā ne ‵tupu i tena olaga? E fai mai a nisi tino me i mea kolā e mafau‵fau tatou ki ei e mafai o pokotia i ei ‵tou lagonaga kae fai ei ke fakagalue ne tatou i ‵tou olaga. Tela la, a mea kolā ne tauloto ne Apelaamo e uiga ki te Atua ne otia malosi i ei tena loto, kae fai ei ke āva malosi foki a ia ki te “Aliki [Ieova] te Atua Tafasili i te Malosi, telā ne faite ne ia te lagi mo te lalolagi.” (Kene. 14:22) Ne taku ne te Tusi Tapu a te lagonaga tenā ki te “mataku ki te Atua,” kae e tāua ‵ki eiloa i te atiakaga o se va fakataugasoa  ‵pili mo te Atua. (Epe. 5:7; Sala. 25:14) Ne fakamalosi aka ne te mataku ki te Atua ke fakalogo a Apelaamo ki a Ieova.

⁷ Ne fakatonu atu te Atua ki a Apelaamo mo Sala kolā ko ma‵tua ‵ki ke tiakina ne laua a Ulo kae ke olo atu ki se fenua fakaa‵tea. Ka ‵nofo eiloa laua i faleie i te lā olaga kātoa. Mai te fakalogo, ne ‵tala atu ei ne Apelaamo a te auala ke fakamanuia kae puipui a ia ne Ieova. E pelā me se fakaakoakoga, ne mataku a Apelaamo me ka puke kea‵tea tena avaga tinogali ko Sala mai i a ia kae tamate tou tagata. Ne mataku eiloa a ia, kae ne seki talia ne Apelaamo a te fakalavelave tenā ke sē fakalogo ei a ia ki a Ieova. Tela la, e uke a taimi ne gasuesue ei a Ieova o puipui a Apelaamo mo Sala i se auala fakaofoofogia. (Kene. 12:10-20; 20:2-7, 10-12, 17, 18) Ne fai ne mea kolā ne ‵tupu i tena olaga ke fakamalosi aka ei ne Apelaamo a tena fakatuanaki.

8. E mafai pefea o maua ne tatou a te iloaga mo tala o mea katoa kolā ne ‵tupu ke fakamalosi aka ei ‵tou va fakataugasoa mo Ieova?

⁸ E mata, e mafai o ati aka ne tatou se va fakataugasoa mo Ieova? Ao, e mafai eiloa! Ko maua ne tatou i aso nei a te iloaga mo tala katoa o mea kolā ne ‵tupu. Ne maua fua ne Apelaamo se vaega foliki o te poto telā ko maua nei ne tatou i loto i te Tusi Tapu. (Tani. 12:4; Loma 11:33) E ‵fonu eiloa te Muna a te Atua i koloa kolā e mafai o faka‵poko aka ei ‵tou iloaga e uiga ki te Tino “telā ne faite ne ia te lagi mo te lalolagi” kae fesoasoani mai ke ati aka ne tatou te āva mo te alofa ki a ia. Kafai ko fakamalosi aka tatou ne lagonaga penā ke faka‵logo ki te Atua, ka maua eiloa ne tatou te atamai me e lavea ne tatou a ikuga ‵lei ona ko te faka‵logo ki a ia. E puipui tatou ne te Atua e auala i ana polopolokiga, e fakamanuia kae e fakamalosi foki ne ia tatou. E iloa ne tatou me i te tavini atu ki te Atua mo te loto kātoa e maua i ei a fakamanuiaga, te filemu mo te fiafia. (Sala. 34:8; Faata. 10:22) Ko te lasi o te iloaga i mea kolā e tauloto ne tatou e uiga ki a Ieova, ko te malosi foki o te ‵tou fakatuanaki mo te ‵tou va fakataugasoa mo ia.

9, 10. (a) Se a te mea e manakogina ke fakamalosi aka ei se va fakataugasoa? (e) Se a te mea e fakaasi mai me ne fakatumau kae fakamalosi ne Apelaamo tena va fakataugasoa mo Ieova?

⁹ A te va fakataugasoa e mafai o fakatusa ki se koloa tāua. (Faitau te Faataoto 17:17) E fai pelā me se mea ola telā e ‵tau o tausi kae fagai faka‵lei ko te mea ke olaola ‵lei, kae e se pelā me se mea faite telā e mafai fua o ‵togi kae tausi i se koga e oko ki ei te ‵pefu. Ne fakamalosi kae fakatumau ne Apelaamo a tena va fakataugasoa mo Ieova. Ne fai pefea ne ia te mea tenā?

¹⁰ Ne seki mafaufau lele a Apelaamo me i mea kolā ne ‵tupu ki tena olaga, se fakaasiga me ko lava kae ‵toe a tena mataku mo tena fakalogo ki te Atua. I te taimi ne faima‵laga atu ei tena kāiga ki Kanana, ne manako eiloa a Apelaamo ke takitaki ne Ieova a ia i te faiga o ana fakaikuga, faitalia te foliki io me ko te lasi. I se tausaga mai mua o fanau a Isaako, i te taimi ko 99 ei a tausaga o Apelaamo, ne manako a Ieova ke pilitome a tāgata katoa i te kāiga o Apelaamo. E mata, ne fakafesili ne Apelaamo te fakatonuga tenā io me ‵sala atu ki se fakamasakoga? Ikai, ne  talitonu a ia ki te Atua kae fakalogo “i te aso eiloa tenā.”—Kene. 17:10-14, 23.

11. Kaia ne manavase ei a Apelaamo e uiga ki fa‵kai o Sotoma mo Komolo, kae ne fesoasoani atu pefea a Ieova ki a ia?

¹¹ Ona ko te mea ko fai pelā me se mea masani ke fakalogo a Apelaamo ki a Ieova ke oko foki loa ki fakalavelave fo‵liki, ne fakatumau eiloa ne ia tena va fakataugasoa mo te Atua ke malosi kae manuia. Ne toka eiloa a ia o ‵tala atu tena loto ki a Ieova, kae akai atu foki ki a ia mō se fesoasoani i te taimi ne ‵sili atu ei ne ia a fesili faiga‵ta. E pelā me se fakaakoakoga, i te taimi ne iloa ei ne ia me ka fakaseai ne te Atua a fa‵kai o Sotoma mo Komolo, ne manavase a Apelaamo me e mafai o fakaseai fakatasi atu a tino amio‵tonu mo tino amio ma‵sei. Kāti ne manavase a Apelaamo e uiga ki tena tuātina ko Lota mo tena kāiga, kolā ne ‵nofo atu i Sotoma. Ne ‵sili atu ne Apelaamo a fesili i se auala loto maulalo kae talitonu ki te Atua “te Famasino o te lalolagi kātoa.” Ne akoako ne Ieova mo te kufaki a Apelaamo e uiga ki Tena alofa fakamagalo. Ne fakamatala atu ne Ieova me e tiga eiloa e fakaoko mai ne ia Tena fakamasinoga, e salasala eiloa a ia ki tino amio‵tonu ke faka‵sao latou.—Kene. 18:22-33.

12, 13. (a) Ne fesoasoani atu fakamuli pefea ki a Apelaamo a te iloaga mo mea kolā ne ‵tupu i tena olaga? (e) Ne fakaasi atu pefea ne Apelaamo te loto talitonu ki a Ieova?

¹² E seai se fakalotolotolua me ne fesoasoani atu so se iloaga mo mea kolā ne ‵tupu ki a Apelaamo ke fakatumau ei te ‵pili o tena va fakataugasoa mo Ieova. Fakamuli ifo, i te taimi ne fepaki ei a ia mo se tofotofoga faigata—ko te fakamolemole a Ieova ke ofo atu ne ia tena tama tagata ko Isaako—ne iloa ‵lei eiloa ne Apelaamo me ko Ieova se vaegā taugasoa pefea. Kafai e mafau‵fau tatou ki te tagata fakamaoni telā ne sasale malielie atu ki luga i te mauga o Molia, e mata, ne talitonu a ia me ka sauā kae sē loto alofa a Ieova? Ne talitonu a Apelaamo me e se taitai eiloa o tupu se vaegā mea penā! E iloa pefea ne tatou?

¹³ A koi tuai o tiakina ne laua a tavini kolā ne olo fakatasi latou, ne fai atu a Apelaamo, penei: “‵Nofo i konei mo te asini. Māua e olo mo Isaako ki te koga tenā i mua o tapuaki i ei, ka oti ko ‵foki mai ei māua.” (Kene. 22:5) Se a te mea ne fakauiga ki ei a Apelaamo? E mata, ne loi a ia ki ana tavini, mai te fai atu me ka foki mai a Isaako faitalia me ko iloa ne Apelaamo me ka ofo atu a Isaako pelā me se taulaga? Ikai. E fakamatala faka‵lei mai i te Tusi Tapu a mafaufauga o Apelaamo. (Faitau te Epelu 11:19) Ne “talitonu a [Apelaamo] me e mafai ne te Atua o toe fakatu mai a Isaako mai te mate.” E tonu, ne talitonu a Apelaamo e uiga ki te toe‵tuga. Ne iloa ne ia mo Sala me ne fakafou ne Ieova a lā ma‵losi ko te mea ke mafai o fanafanau faitalia te lā tulaga ma‵tua. (Epe. 11:11, 12, 18) Ne iloa ne Apelaamo me e seai se mea e faigata ki a Ieova. Tela la, ne talitonu a ia me faitalia me se a te mea e tupu i te taimi faigata tenā, ka mafai eiloa o toe fakatu mai tena tama fagasele ko te mea ke fakataunu ei a folafolaga katoa a Ieova. E se tioa eiloa o taku a Apelaamo ki te “tamana o tino katoa kolā e fakatuanaki”!

14. Ne a mea faiga‵ta e fe‵paki mo koe i te taviniga ki a Ieova, kae e mafai pefea o fesoasoani atu ki a koe a te fakaakoakoga a Apelaamo?

¹⁴ Kae e pefea la tatou? E tonu, e se fakamolemole  mai te Atua ke fai ne tatou se vaegā mea penā i aso nei. Kae e fakamolemole mai eiloa a ia ki a tatou ke faka‵logo ki ana fakatonuga faitalia te faigata io me sē mafai o malama‵lama tatou i te pogai e fai ei penā. E mata, e mafai koe o mafaufau ki se mea telā e fakamolemole mai te Atua ke fai ne koe kae e faigata ki a koe? Mō nisi tino, kāti ko te faiga o te galuega talai. Kāti e tai faigata ki a latou ke talai atu ki tino a te tala ‵lei ona ko te mata mā. Se mea faigata foki ki nisi tino ke tu ‵kese latou i te akoga mo koga ga‵lue. (Eso. 23:2; 1 Tesa. 2:2) E mata, e fai koe pelā mo Apelaamo, ke sasale malielie atu koe ki luga i te mauga o Molia kae fakafesagai atu ki se tiute telā e foliga mai me e se mafai ne koe o fai? Kafai e fai koe penā, ke tauloto mai te loto malosi mo te fakatuanaki o Apelaamo! A te mafaufau ‵loto ki fakaakoakoga o tagata mo fafine fakamaoni e fakamalosi ei tatou ke fakaakoako atu ki a latou kae fakapili‵pili atu ki a Ieova e pelā me ko te ‵tou Taugasoa.—Epe. 12:1, 2.

15. Kaia e mafai ei o tali‵tonu tatou me ne seki salamō eiloa a Apelaamo o fakalogo mo te fakamaoni ki a Ieova?

¹⁵ E mata, e mafaufau koe me ne salamō a Apelaamo i tena fakalogo mo te fakamaoni ki a Ieova? Mafaufau ki te auala e fakamatala ne te Tusi Tapu a te fakaotiga o tena olaga: “Ne ‵pusi ne Apelaamo tena toe manavaga, mate atu ei, kae ko oti ne ola a ia i se olaga leva kae fakamalie loto.” (Kene. 25:8, NW) I te taimi ko 175 ei a tausaga o Apelaamo, ne gasolo ifo ki lalo tena malosi, kae ne lotomalie eiloa a ia ki te olaga ne ola ei a ia. Ne fakatāua ne ia tena va fakataugasoa mo Ieova te Atua. Kae, kafai e fai‵tau tatou ki te tala o Apelaamo telā ne ola i “se olaga leva kae fakamalie loto,” ke mo a ma fakaiku aka ne tatou me ne lotomalie katoatoa a ia i tena olaga, ko sē manako ei a ia ki te olaga i aso mai mua.

16. Ne a fakamanuiaga ka maua ne Apelaamo i te Palataiso?

¹⁶ E fai mai te Tusi Tapu e uiga ki a Apelaamo, penei: “Me ne fakatalitali a ia ki se fa‵kai telā e isi ne ana fakavae ‵tonu, kae telā ne fakatoka kae fakatu eiloa ne te Atua.” (Epe. 11:10) Ne talitonu a Apelaamo me ka isi se aso ka lavea ei ne ia te fa‵kai tenā, ko te Malo o te Atua, telā ka pule mai ki te lalolagi tenei—kae ka lavea eiloa ne ia! E mata, e mafai o fakaataata ne koe a te fiafia o Apelaamo ke ola i te lalolagi Palataiso kae toe fakamalosi aka ei tena va fakataugasoa mo Ieova? Ka otia eiloa tena loto ke iloa ne ia me ne fesoasoani atu a tena fakaakoakoga e uiga ki te fakatuanaki ki tavini a Ieova i te fia afe o tausaga mai tua ifo o tena mate! I te Palataiso, ka iloa foki ne ia me i te auala telā ne fai ei ke ofo atu a Isaako pelā me se taulaga “se ata fakatusa” fua o se mea telā e sili atu i te tāua. (Epe. 11:19) Ka iloa ne ia me i te logo‵mae telā ne fepaki mo ia i te taimi ne fakatoka ei ke ofo atu a Isaako, ne fesoasoani atu ki te fia miliona o tino fakamaoni ke fakaataata ne latou te logo‵mae o Ieova i te taimi ne tuku mai ei ne ia tena Tama, ko Iesu Keliso, e pelā me se togiola. (Ioa. 3:16) Ne fesoasoani mai te fakaakoakoga o Apelaamo ke fakaasi atu ne tatou katoa a te loto fakafetai mō te togiola telā ko te fakaasiga sili o te alofa i tala fakasolopito katoa!

17. Se a tau fakaikuga ka fai, kae se a te mea ka sau‵tala tatou ki ei i te suā mataupu?

¹⁷ Ke na fakaiku aka ne tatou taki tokotasi ke fakaakoako ki te fakatuanaki o Apelaamo. Kafai e tumau tatou i te taumafai ke iloa faka‵lei ne tatou a Ieova, ka ati aka eiloa ne tatou te fakamaoni ki a ia kae ka maua ne tatou a atamai e uke atu fakatasi mo fakamanuiaga o te tavini atu mo te fakamaoni ki a ia. (Faitau te Epelu 6:10-12.) Ke fai a Ieova mo fai ‵tou Taugasoa ki te se-gata-mai! I te suā mataupu, ka sau‵tala tatou ki fakaakoakoga e tolu o nisi tavini fakamaoni kolā ne fai mo taugasoa ‵pili o te Atua.