1, 2. Kaia e fai ei te va fakataugasoa o Ionatana mo Tavita e pelā me se fakaakoakoga tu ‵kese o te fakamaoni?

NE MAFAI eiloa o ofo a Ionatana i te auala ne fakafesagai atu ei a te talavou ko Tavita ki te mafi ko Koliata. Nei la, ko tu atu a Tavita i mua o te tamana o Ionatana, te tupu o Isalaelu ko Saulo, kae e “pukepuke mai eiloa ne ia te ulu o Koliata.” (1 Samu. 17:57) E mautinoa eiloa me ne tavae ne Ionatana a te loto malosi o Tavita. E manino ‵lei me ne fakatasi atu te Atua ki a Tavita, kae “ne fai a Ionatana mo Tavita e pelā me ne taugasoa ‵pili.” A te tonuga loa, ne “fai ne Ionatana mo Tavita se feagaiga, me ne alofa a [Ionatana] ki tou tagata [Tavita] e pelā mo ia ki a ia eiloa.” (1 Samu. 18:1-3, NW) I te ‵toega o tena olaga, ne fakamaoni eiloa a tou tagata ki a Tavita.

² Ne tumau eiloa te fakamaoni o Ionatana ki a Tavita, faitalia me ne filifili ne te Atua a Tavita ke fai mo fai te sui tupu. Ne manavase eiloa a Ionatana ki a Tavita i te taimi ne salasala ei ne Saulo tou tagata ke tamate. Ke fakamalosi atu ne ia tena taugasoa, ne faimalaga atu eiloa a Ionatana ki te koga lavaki i Iutaia telā e pili ki Holesa. Ne fesoasoani atu a Ionatana ki a Tavita ke “sa mataku i a ia e puipui eiloa ne te Atua.” Ne toe fai atu a Ionatana, penei: “Sa mataku . . . ; e iloa ‵lei eiloa ne ia me ko koe ka fai mo tupu o Isalaelu, ka ko au e tulaga lua atu ki a koe.”—1 Samu. 23:16, 17.

3. Se a te mea ne fakatāua muamua ne Ionatana i lō tena fakamaoni muamua ki a Tavita? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

 ³ E masani eiloa o tavae ne tatou a tino kolā e fakamaoni. Kae e mafai eiloa o galo atu i a tatou a te manatu tāua māfai e fakatāua fua ne tatou a te fakamaoni o Ionatana ki a Tavita kae sē ko tena fakamaoni ki te Atua. Kaia ne kilo atu ei a Ionatana ki a Tavita e pelā me se taugasoa kae e sē se fili? E mautinoa eiloa me isi se mea telā ne fakatāua malosi atu ne Ionatana i lō tena ‵lei eiloa. Masaua la me ne fesoasoani atu tou tagata ki a Tavita “ke sa mataku i a ia e puipui eiloa ne te Atua.” Tela la, e manino ‵lei me ne fakatāua muamua ne Ionatana i tena loto a te fakamaoni ki te Atua. E tonu, a te fakamaoni o Ionatana ki a Ieova ne fakavae ki ei tena fakamaoni ki a Tavita. Kae ne fakamaoni eiloa a tāgata konei o ola e ‵tusa mo te lā tautoga ne fai: “Ke nofo a Ieova i te va o koe mo au mo te va o au fanau mo aku fanau ke oko ki te se-gata-mai.”—1 Samu. 20:42.

4. (a) Se a te mea ka aumai ne ia te lotomalie mo te fiafia tonu? (e) Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

⁴ E pelā me ne Kelisiano, e se fia‵fia fua tatou ki te fakamaoni telā e lavea ne tatou i nisi tino; e ‵tau eiloa o fakaasi atu ne tatou te fakamaoni ki ‵tou kāiga, taugasoa mo taina tali‵tonu. (1 Tesa. 2:10, 11) Kae se a te vaegā fakamaoni e ‵tau o fakamuamua ne tatou i ‵tou loto? Ko te fakamaoni ki te Tino telā ne tuku mai ne ia te ola ki a tatou! (Faka. 4:11) A te fakatumauga o te fakamaoni tenā e aumai ne ia te fiafia mo te lotomalie tonu. Kae kafai e fakatalitonu atu ‵tou fakamaoni ki te Atua, e ‵tau o ‵piki ‵mau tatou ki a ia i taimi o fakalavelave faiga‵ta. I te mataupu tenei, ka sau‵tala eiloa tatou ki te auala e mafai o fesoasoani mai te fakaakoakoga a Ionatana ke fakatalitonu atu ‵tou fakamaoni ki a Ieova i tulaga faiga‵ta e fa kolā e mafai o fakafesagai mo tatou: (1) māfai e mafau ‵fau tatou me ko sē ‵tau o fakaasi atu te āva ki se tino pule, (2) māfai ko ‵tau o filifili aka te tino ke fakamaoni ki ei, (3) māfai ko fe‵paki tatou mo mafaufauga sē ‵tonu io me ko faifaiga sē ‵lei, a ko te (4) māfai ko faigata ke tausi se feagaiga.

5. Kaia ne faigata ei ki tino Isalaelu kolā ne ‵nofo mai lalo i te pulega a te tupu ko Saulo ke fakamaoni ki te Atua?

⁵ E tiga eiloa ne fakaeke ne te Atua a Saulo, te tamana o Ionatana ke fai mo tupu, ne seki fakalogo fakamuli a Saulo kae ne seki talia ne Ieova. (1 Samu. 15:17-23) Ona ko te mea ne seki tapale fakavave ne te Atua a Saulo mai tena nofogaaliki, ne fai ana uiga ma‵sei e pelā me se tofotofoga ki tino kolā e ‵nofo mai lalo i tena pulega e pelā foki mo latou kolā e ‵pili ki a ia. Ne tai faigata eiloa ki tino konei ke fakamaoni ki te Atua ona ko mea ma‵sei ne fai ne te tupu telā e sui ne ia te ‘nofogaaliki o Ieova.’—1 Nofo. 29:23.

6. Se a te mea e fakaasi mai ei me ne tumau eiloa te fakamaoni o Ionatana ki a Ieova?

⁶ I te taimi muamua ne fakaasi atu ne Saulo a te uiga sē fakalogo, kae ne fakatalitonu atu eiloa ne tena tama ko Ionatana a tena fakamaoni ki a Ieova. (1 Samu. 13:13, 14) Ne fai mai te pelofeta ko Samuelu, penei: “A te Aliki [Ieova] ko oti ne fai tena feagaiga, tela la, e se mafai ne ia o tiakina koutou.” (1 Samu. 12:22) Ne fakaasi atu ne Ionatana me ne talitonu a ia ki pati konā i te taimi ne fakamatakutaku ei a tino Isalaelu ne se kautau lasi mai Filisitia mo olotou kaliota e nofo ki se 30,000. E toko 600 fua a tagata a Saulo, kae ko ia fua mo tena tama ko Ionatana e isi ne lā meatau! Kae ne olo atu eiloa a Ionatana mo tena tino ave meatau ki te koga e ‵nofo i ei te kautau Filisitia. “E se taumate kāti ka fesoasoani mai te Aliki [Ieova] ki a tāua,” ko muna a Ionatana. Ne tamate ne te tokolua Isalaelu konei a tāgata e toko 20 i te koga tenā. Kae ne “galulu te laukele, tenā, ne fakatau ‵tele valevale ei a tino i te ma‵taku.” Ona ko te ‵numi valevale o olotou mafaufau, ne fakatau taua eiloa te kau Filisitia i a latou eiloa. Tela la, ne manumalo eiloa a Ionatana ona ko tena fakatuanaki ki te Atua.—1 Samu. 13:5, 15, 22; 14:1, 2, 6, 14, 15, 20.

7. Ne pefea a faifaiga a Ionatana ki tena tamana?

⁷ E tiga foki eiloa ne gasolo o masei te fesokotakiga o Saulo mo te Atua, kae ko Ionatana ne fakalogo ki tena tamana i nisi mea. E pelā me se  fakaakoakoga, ne taua fakatasi atu laua mō tino o te Atua.—1 Samu. 31:1, 2.

8, 9. E fakamaoni pefea tatou ki te Atua māfai e āva tatou ki tino pule?

⁸ E pelā mo Ionatana, e mafai o fakatalitonu atu ‵tou fakamaoni ki a Ieova mai te faka‵logo ki tino pule e pelā mo te fakatonuga a te Atua, faitalia me mafau‵fau tatou me e se ‵tau o fakaasi atu ne tatou a te āva. E pelā me se fakaakoakoga, kafai e se fakamaoni se tino pule, kae e ‵tau eiloa o āva tatou ki tena tulaga, me e ‵tau mo tatou o faka‵logo ki pulega a “pule ma‵luga.” (Faitau te Loma 13:1, 2.) E tonu, e mafai o fakatalitonu atu ne tatou katoa a te ‵tou fakamaoni ki a Ieova mai te āva ki tino kolā e fai ne latou te takitakiga.—1 Koli. 11:3; Epe. 13:17.

⁹ I Amelika ki Saute, ne fakatalitonu atu ne Olga ^[1] a tena fakamaoni ki te Atua mai te fakaasi atu o te āva ki tena avaga faitalia mea faiga‵ta ne fepaki mo tou fafine. Ne kaitaua atu eiloa tou tagata ki a Olga i se fia o tausaga ona ko tena fai pelā me se tokotasi o Molimau a Ieova. Ne fakalogo‵mae ne ia tou fafine e auala i ana pati, ta ne ia, se manako o faipati atu ki tou fafine, kae fai atu ki tou fafine me ka puke ne ia ana tama‵liki kae tiakina a ia. Kae ne seki taui atu eiloa ne Olga a te masei ki te masei. Ne fai eiloa ne tou fafine a te ‵toe mea e mafai o fai e pelā me se avaga ‵lei mai te tausi atu ki manakoga o tena avaga e auala i mea‵kai, ana gatu, mo tena kāiga. (Loma 12:17) Ne olo fakatasi atu tou fafine mo ia ki maopoopoga a tena kāiga io me ko ana taugasoa māfai e mafai. E pelā me se fakaakoakoga, i te taimi ne manako ei tou tagata o fanatu ki te suā fa‵kai ki te mate o tena tamana, ne fakatoka ne tou fafine a tama‵liki mo mea katoa kolā ne manakogina mō te malaga. Ne faka‵tali a tou fafine ki tena avaga mai tua o te mataloa o te falesa ke oko loa ki te taimi ne oti ei te sauniga. I se fia o tausaga mai tua ifo, ne kamata ei o ‵fuli a uiga a tena avaga ona ko te kufaki mo te āva o Olga ki a ia. Nei la, ko fanatu eiloa tou tagata o tuku atu tena avaga ki te Fale Tapuaki, kae fakamalosi foki tou fafine ke fano ki fakatasiga, kae i nisi taimi, ko olo fakatasi tou tagata mo tena avaga ki fakatasiga.—1 Pe. 3:1.

10. Ne iloa pefea ne Ionatana te tino e ‵tau o fakamaoni a ia ki ei?

¹⁰ Ona ko te mea ne fakaiku aka ne Saulo ke tamate a Tavita, ne faigata ke filifili aka ne Ionatana me ko oi e ‵tau o fakamaoni a ia ki ei. E tiga eiloa ne fai ne ia se feagaiga mo Tavita, kae ne  fakalogo foki a Ionatana ki tena tamana. Kae ne iloa ne Ionatana me ne fakatasi atu te Atua ki a Tavita kae e se ko Saulo. Tela la, ne fakamaoni eiloa a Ionatana ki a Tavita i lō a Saulo. Ne fakailoa atu ne ia ki a Tavita ke ‵muni, kae faipati atu ne ia ki tena tamana ko Saulo a te pogai e se ‵tau ei o tamate ne ia a Tavita.—Faitau te 1 Samuelu 19:1-6.

11, 12. E mafai pefea o fesoasoani mai te alofa ki te Atua ke fakamaoni tatou ki a ia?

¹¹ Ne fesoasoani atu eiloa a te fakamaoni ki te Atua ki se tuagane Ausetalia e igoa ki a Alice ke mafai o filifili aka ne ia te tino e ‵tau o fakamaoni a ia ki ei. I te taimi ne kamata ei o sukesuke a ia ki te Tusi Tapu, ne fakailoa atu ne ia ki tena kāiga a mea ‵gali kolā ne tauloto ne ia. Fakamuli ifo, ne fai atu ne Alice ki ana kāiga me ka sē fakamanatu ne ia te Kilisimasi fakatasi mo latou. Ne fakamatala atu ne ia a pogai, kae ne kamata o fanoa‵noa kae kaitaua malosi latou ki tou fafine. Ne mafau‵fau latou me ko fulitua atu tou fafine ki tena kāiga. Ne fai mai a Alice: “Ne fai mai toku mātua me ka fakaoti ne ia au. Ne poi kae logo‵mae au ona ko toku alofa malosi ki toku kāiga. Kae ui i ei, ne fakaiku aka ne au ke fakamuamua a Ieova mo tena Tama i toku loto, telā ne papatiso ei au i te suā fono o te fenua.”—Mata. 10:37.

¹² Kafai e se fakaeteete tatou, e mafai loa o fakamuamua ne tatou a te fakamaoni ki ‵tou fenua, akoga io me se tafaoga i lō te Atua. E pelā me se fakaakoakoga, ne fiafia eiloa a Henry ki te tafaoga ko te faka‵tolo. Ona ko te manumalo faeloa o te lotou akoga i te tafaoga tenei, ne fakapalele eiloa tena malosi ke sili te lotou akoga i te faka‵tolo. Kae ne fakaasi ‵tonu mai ne ia, penei: “Ne kamata o fakamaoni au ki te akoga i lō toku fakamaoni ki te Atua. Ne fai a te tafaoga tenei e pelā me se mea ke fakalavelave mai ki taku galuega talai o te Malo i fakaotiga o vaiaso. Tela la, ne fakaiku aka ei ke sē toe aofia au i te tafaoga tenei.”​—Mata. 6:33.

13. E mafai pefea o fesoasoani mai a te fakamaoni ki te Atua ke kufaki tatou i fakalavelave i te kāiga?

¹³ Se mea faigata māfai ko sē iloa ne tatou me ko tatou e ‵tau o fakamaoni ki ‵tou kāiga io me ikai. E pelā me se fakaakoakoga, ne fai mai a Ken, penei: “Ne manako eiloa au o asi atu faeloa ki toku mātua telā ko matua ‵ki kae fai ke ‵nofo foki matou i nisi taimi. Kae ko toku mātua mo taku avaga e se ‵lei te lā fesokotakiga. Muamua la, ne fakafesagai atu au ki te tulaga faigata me e se mafai ne au o fakafiafia te suā tino kae fakafanoanoa atu te suā tino. Kae ne iloa aka ne au me i vaegā tulaga penā, ne ‵tau mo au o fakamaoni muamua ki taku avaga. Tela la, ne ‵sala ne au se auala poto ke fakafiafia atu ei ki tou fafine.” Ne fai ne te fakamaoni ki te Atua mo te āva ki tena Muna ke loto malosi a Ken o fakamatala atu ki tena avaga a te pogai e ‵tau ei o fakaasi atu a uiga atafai ki tena mātua, kae fakamatala atu foki ne ia ki tena mātua te pogai e ‵tau ei o āva tou fafine ki tena avaga.—Faitau te Kenese 2:24; 1 Kolinito 13:4, 5.

14. Ne a faifaiga sē ‵lei a Saulo ne fai ki a Ionatana?

¹⁴ E mafai eiloa o tofotofogina ‵tou fakamaoni ki a Ieova māfai ko fai mai ne se tino pule ne faifaiga sē ‵lei ki a tatou. Ne mafai eiloa o fakafesagai atu a Ionatana ki te tulaga faigata tenā. Ne iloa ‵lei ne te tupu ko Saulo telā ne fakaeke ne te Atua, a te va fakataugasoa o tena tama mo Tavita, kae ne seki malamalama a ia i te pogai. Ne fakamasiasi ne Saulo a Ionatana mai te kaitaua atu ki tou tagata i mua o tino e tokouke. E ui i ei, ne seki taui atu ne Ionatana te kaitaua o tena tamana. Ne seki loto vāivāi foki a ia i tena fakamaoni ki te Atua io me ko Tavita, te sui tupu o Isalaelu.—1 Samu. 20:30-41.

15. Kafai e fakaasi mai ne se taina a faifaiga sē ‵lei, e ‵tau o pefea ‵tou faifaiga e uiga ki ei?

¹⁵ I fakapotopotoga o tino o Ieova i aso nei, e se masani ke fakaasi mai ne toeaina a faifaiga sē ‵lei ki a tatou. Kae e iloa ne tatou me i taina konei ne tino sē ‵lei katoatoa kae e mafai foki o sē malamalama latou i nisi faifaiga e fai ne tatou. (1 Samu. 1:13-17) Tela la, kafai ko fakaasi mai ne latou a mafaufauga sē ‵tonu io me ko faifaiga sē ‵lei, kae e ‵tau eiloa mo tatou o tumau i te fakamaoni ki a Ieova.

16. Ne a tulaga e ‵tau ei o fakaasi atu ne tatou te fakamaoni ki te Atua kae ke sē mō te ‵lei fua o tatou?

¹⁶ Ne fakamalosi ne Saulo a Ionatana ke kausaki atu ki mea kolā e ‵lei fua i ei a ia. (1 Samu. 20:31) Kae ne fakamalosi aka ne te fakamaoni ki te Atua ke fai taugasoa a Ionatana ki a Tavita i lō te ‵sala atu ki tena ‵lei eiloa kae ke maua ne ia te tulaga fakatupu. E ma‵nako eiloa tatou o fakaakoako ki te uiga kaimalie o Ionatana māfai e tuku i ‵tou mafaufau me i te tino telā e talia ne Ieova, e ‘fakamaoni ki ana folafolaga e ‵tusa eiloa me pefea te faigata.’ (Sala. 15:4) A Ionatana ne ‘fakamaoni ki ana folafolaga’ io me ko tena tautoga ki a Tavita; e ‵tau foki mo tatou o fakamaoni ki ‵tou tautoga ne fai. E pelā me se fakaakoakoga, kafai e tai faigata ke fai ne tatou se tautoga i mea tau pisinisi, e ‵tau o tausi tatou ki ‵tou pati ne fai, me e fakaasi atu ei te ‵tou fakamaoni ki te Atua mo tena Muna ko te Tusi Tapu. Kae kafai e isi ne fakalavelave i ‵tou olaga avaga, ka fakaasi atu loa ne tatou te ‵tou a‵lofa ki a Ieova mai te tumau i te fakamaoni ki ‵tou avaga. Faitau te Malaki 2:13-16.

17. I te auala fea ka fesoasoani atu a te mataupu tenei ki a koe?

¹⁷ Kafai e mafau‵fau tatou ki te fakaakoakoga a Ionatana, e mata, e se ma‵nako tatou o fakaakoako atu ki tena fakamaoni ki te Atua? Ke mo a e ‵sala atu tatou ki te ‵tou ‵lei eiloa. Kae e pelā mo Ionatana, ke na fakatalitonu atu ne tatou a te ‵tou fakamaoni ki a Ieova mai te fakamaoni atu ki ana tino, e pelā foki mo tino kolā e mafai o fakafanoanoa mai ki a tatou. Kafai e fakamaoni tatou ki a Ieova te Atua i toe taimi faiga‵ta, ka fakafiafia ne tatou tena loto kae ka maua ne tatou a te lotomalie tonu. (Faata. 27:11) Kafai e tumau tatou i te fakamaoni ki a Ieova, ka lavea ne tatou te auala ka tausi mai a ia ki tino kolā e alofa a ia ki ei. I te suā mataupu, ka sau‵tala eiloa tatou ki akoakoga tāua kolā e mafai o tauloto ne tatou mai te suke‵suke ki galuega ne fai ne tino kolā ne fakamaoni mo latou foki kolā ne seki fakamaoni i taimi o Tavita.