1, 2. (a) Kaia e manumalo eiloa a talavou Kelisiano i te taua atu ki agaga ma‵sei? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.) (e) Ne a mea ka suke‵suke tatou ki ei?

NE FAKATUSA ne te apositolo ko Paulo a ‵tou olaga e pelā me ne Kelisiano ki olaga o sotia kolā e aofia i se taua. E tonu, e aofia tatou i se taua faka-te-agaga, kae e sē se taua tonu. E se gata i ei, a ‵tou fili ne tino ‵tonu eiloa. A Satani mo ana temoni ne toa ata‵mai kae apo malosi. Ona ko te foliga sē mautinoa o te fakamoemoega i te taimi muamua, e mafai eiloa o mafau‵fau a talavou Kelisiano me ka se manumalo latou i te taua tenei. Kae e mafai pefea o fakamoe‵moe latou ke manumalo i tino faka-te-agaga ma‵sei kolā e ma‵losi ‵ki? A te ‵tonuga loa, e mafai o manumalo a talavou, kae ka manumalo eiloa latou! Kaia? Me e maua ne latou a “te ‵mana mai te Aliki.” Kae e ‵tau o uke atu olotou mea e fai i lō te ‵sala atu fua ki te ‵mana o te Atua. Ne fakatoka latou mō te taua. E pelā me ne sotia kolā ne akoako faka‵lei, ne “fakapei ki luga i a [latou] a vaega katoa o te gatu tau mai te Atua.”—Faitau te Efeso 6:10-12.

² I te taimi ne faipati ei a ia ki te tala fakatusa tenei, kāti ne masaua ne Paulo a te gatu tau telā ne pei ne kautau Loma. (Galu. 28:16) Ke na  suke‵suke nei tatou ki te pogai e aoga ei a te tala fakatusa tenā. I te taimi e suke‵suke ei tatou ki ei, ke mafau‵fau ki pati a nisi talavou e uiga ki mea faiga‵ta mo mea aoga e maua mai ne latou mai te pei ki vaega takitasi o te gatu tau faka-te-agaga.

3, 4. E fakatusa pefea a te munatonu i te Tusi Tapu ki se fusi o te sotia Loma?

³ Faitau te Efeso 6:14. A te fusi o te sotia Loma e faite ki fiti ke puipui i ei a te taugasulu o te sotia. Ne faite eiloa penā ke fesoasoani o fakamāmā te ‵mafa o te koga ki luga o tena gatu tau. E isi foki ne mea faka‵mau o te fusi telā e ‵sulu ki ei te pelu mo te sīfi a te sotia. Ona ko te ‵mau o tena fusi, ko mafai ei ne te sotia o tu ‵mautakitaki mo te loto malosi i te taimi o te taua.

⁴ I se auala tai ‵pau, a muna‵tonu kolā e tauloto ne tatou mai te Muna a te Atua e puipui ei tatou mai te tulaga fakamataku i te feitu faka-te-agaga telā e māfua mai i akoakoga ‵se. (Ioa. 8:31, 32; 1 Ioa. 4:1) Kae ko te lasi o te ‵tou a‵lofa ki muna‵tonu mai te Atua, ko te faigofie foki ke tauave ne tatou a ‵tou “ufi fatafata,” telā ko te ola e ‵tusa mo tulaga amio‵tonu o te Atua. (Sala. 111:7, 8; 1 Ioa. 5:3) E se gata i ei, kafai e malamalama faka‵lei tatou i muna‵tonu mai te Muna a te Atua, ko mafai ei o ‵tu atu tatou mo te loto tali‵tonu o ‵pulu te munatonu mai tino ‵teke.—1 Pe. 3:15.

5. Kaia e ‵tau ei mo tatou o fai‵pati ki te mea tonu?

⁵ Kafai e fusi faka‵mau ne tatou a te munatonu i te Tusi Tapu, ka fakamalosi aka ei ke ola tatou e ‵tusa mo te mea tenā kae fai‵pati ki te mea tonu i taimi katoa. Kaia ka ‵kalo kea‵tea ei tatou mai te faipati ki te loi? Me i te loi se tasi o toe meatau magoi e fakaaoga ne Satani. E fakamasei ne te loi a te tino loi mo te tino telā e talitonu ki ei. (Ioa. 8:44) Tela la, mai te atamai sē ‵lei katoatoa telā e maua ne tatou, ke ‵kalo kea‵tea mai te pati loi. (Efe. 4:25) Kae e mafai o fai pelā me se tofotofoga. Ne fai mai a Abigail, telā ko sefulu valu ana tausaga, penei: “A te faipati ki te mea tonu e se mafai o fesoasoani mai, maise loa māfai e fia sao koe mai se tulaga fakamataku.” Kae kaia e taumafai faeloa tou fafine o faipati ki te mea tonu? “Kafai au e faipati ki te mea tonu,” ko ana muna, “e maua ne au se loto lagona ‵ma i mua o Ieova. Kae e tali‵tonu mai eiloa oku mātua mo oku taugasoa ki a au.” Ne fai mai a Victoria, telā ko 23 ana tausaga, penei: “Kafai e faipati koe ki te mea tonu kae ‵pulu ne koe ou talitonuga, e mafai eiloa koe o fai fakamasei. Kae e maua eiloa ne koe mai i ei a mea aoga: E maua ne koe te loto talitonu, e lagona ne koe a tou pili atu ki a Ieova, kae e āva atu a tino kolā e a‵lofa ki a koe.” E manino ‵lei, me e tāua ‵ki eiloa ke tausi a te “fusi o te munatonu e ‵sai i [tou] taugasulu” i taimi katoa.

6, 7. Kaia e fakatusa i ei a te amiotonu ki te ufi fatafata?

⁶ A te vaega e tasi o te ufi fatafata telā ne pei ne se sotia Loma i te senitenali muamua ne faite ki fiti kolā e fakamoe fakaseke‵seke. Ne ofe a fiti konei ke ofi ‵lei ei tena foitino kae ne saisai faka‵mau ki uka kolā e tui i loto i pa‵kolo fiti. A te ‵toega o te koga ki luga o te gatu o te sotia ne tui ki fiti kolā e saisai ki uka. Ne fai ne te vaegā gatu tenei ke sē lasi te gasuesue a te foitino i luga o te sotia, kae ne manakogina ke onoono faka‵lei ke ‵mau faeloa a te ufi fatafata tenā. Kae e puipui ne tena ufi fatafata fiti a tena fatu io me ko nisi tōtōga tāua o tena foitino ke mo a ma pa‵kia i se pelu io me se matasana.

⁷ A te mea tenei ko te fakatusaga tāua eiloa e uiga ki te auala e mafai ei ne tulaga amio‵tonu o Ieova o puipui ‵tou fatu fakatusa ko te loto! (Faata. 4:23) E pelā mo te sotia telā e se manako ke sui ne ia se ufi fatafata telā ne faite ki se fiti malosi ki se fiti vāivāi, e se ma‵nako lele tatou ke sui a tulaga amio‵tonu o Ieova ki te mea telā e ma‵nako tatou ki ei. E se mafai o maua ne tatou se puipuiga ‵lei mai ‵tou faka‵tauga e fai. (Faata. 3:5, 6) I lō te fai penā, ke iloilo ne tatou i aso katoa me e ‵mautakitaki faeloa i ‵tou loto a te ‘ufi fatafata fiti’ telā ne tuku mai ne Ieova ki a tatou.

8. Kaia e aoga i ei a te ‵piki ‵mau ki tulaga o Ieova?

 ⁸ E mata, e mafaufau koe i nisi taimi me e fakatapulā ne tulaga amio‵tonu o Ieova a tou saolotoga io me ko mea kolā e manako koe o fai? E fai mai a Daniel, telā ko 21, penei: “A oku faiakoga mo tama‵liki ne fakaitaita ne latou au ona ko au e ola e ‵tusa mo tulaga o te Tusi Tapu. Mai tua ifo malie, ne galo toku loto talitonu kae ne loto mafatia au.” Ne ‵lei pefea tou tagata? “Fakamuli ifo,” ko ana muna, “ne lavea ne au te aoga ke ola e ‵tusa mo tulaga o Ieova. A nisi o oku ‘taugasoa’ ne kamata o fakaaoga ne latou a vailakau tapu; nisi ne tiakina ne latou te akoga. Se mea fakafanoanoa ke lavea atu a ikuga o olotou olaga. E puipui eiloa tatou ne Ieova.” E fai mai a Madison, telā ko 15, penei: “Se mea faigata ke ‵piki ‵mau au ki tulaga o Ieova kae ke sē tautali ki mea kolā e mafau‵fau ki ei oku taugasoa me ne mea ‵gali kae fakafiafia.” Ne kufaki pefea tou fafine i ei? “Ne tuku eiloa i toku mafaufau me tauave ne au a te igoa o Ieova kae ko te tofotofoga tenā ko te auala fua o Satani ke taketi mai ki a au. Kafai e manumalo au i se tofotofoga, e fiafia eiloa au ki au eiloa.”

9-11. (a) Ne a taka fakatusa kolā e pei ne Kelisiano? (e) Ne a mea e mafai o fesoasoani mai ke toka ‵lei tatou māfai e folafola atu te tala ‵lei?

⁹ Faitau te Efeso 6:15. A te sotia Loma telā e seki pei ana taka e se toka ke fano ki te taua. A ana taka kolā ne faite ki pa‵kili manu, e ‵fili tolu fakatasi ko te mea ke ‵mau ‵lei i ana vae. Ne faite eiloa a taka konā ke ma‵losi kae gali i te pei.

¹⁰ E tiga eiloa a taka kolā e pei ne te sotia Loma e fakaaoga i te taua, a taka fakatusa kolā e pei ne Kelisiano e fesoasoani atu ki a latou ke mafai o fakaoko atu te fekau o te filemu. (Isa. 52:7; Loma 10:15) Kae e manakogina te loto malosi ke faipati atu māfai ko maua te avanoaga. “Ne mataku au ma talai atu ki tama‵liki i taku vasega,” ko pati a Bo telā ko 20 ana tausaga. “Ne mafaufau au i au e mā. Kae i te taimi ne toe mafaufau au ki ei, e se iloa me se a te pogai e ‵tau fua i ei mo au o mā. Nei la, ko fiafia au o talai ki oku taugasoa.”

¹¹ Ne iloa aka ne te tokoukega o talavou me kafai ne toka ‵lei latou o folafola atu te tala ‵lei, e fia‵fia eiloa latou i ei. Ne a mea e mafai ne koe o fai ke toka ‵lei koe? “E tuku ne au a ‵tou tusi i loto i taku ato akoga,” ko pati a Julia, telā ko 16, “kae fakalogologo atu ki manatu mo talitonuga a tama‵liki i taku vasega. Ka oti, ko mafai ei ne au o mafaufau ki mea kolā ka fesoasoani atu ki a latou. Kafai au ne fakatoka, e mafai ne au o faipati ki a latou e uiga ki mea kolā ka aoga tonu eiloa ki a latou.” E fai mai a Makenzie, telā ko 23, penei: “Kafai koe se tino atafai kae fakalogologo faka‵lei, ka iloa ne koe a mea kolā e fakafesagai atu ki ei ou taugasoa. E fakamautinoa aka ne au me e faitau ne au a tusi katoa kolā ne ‵lomi mō talavou. I te auala tenā, ko mafai ei ne au o takitaki atu oku taugasoa ki se mataupu mai te Tusi Tapu io me ki te fakatuatusi ko te jw.org telā ka fesoasoani atu eiloa ki a latou.” E pelā mo manatu kolā e fakaasi mai, a te fakatoka faka‵lei o koe ke talai atu, e fai eiloa e pelā mo te pei ki “taka” kolā e ofi ‵lei i ou vae.

12, 13. Ne a nisi “matasana ‵ka” a Satani?

¹² Faitau te Efeso 6:16. A “te talita lasi” telā e sau ne se sotia Loma e fatafā kae loa kae e ‵kava loa i ei a ia mai i ana tuauma ke oko loa ki ana tuli. Ne faite eiloa ke puipui ei a ia mai meatau mo matasana a te fili.

¹³ A nisi “matasana ‵ka” kolā e mafai o sana mai ne Satani ko pati ‵loi e uiga ki a Ieova—me e se atafai mai a Ia ki a tatou kae e se alofagina tatou. Ne nofo eiloa a Ida telā ko sefulu iva ana tausaga mo lagonaga me i a ia ko sē aoga. Ne fai mai a ia, “Ne mafaufau faeloa au i a Ieova e se pili mai ki a au kae e se manako a ia o fai mo oku Taugasoa.” Ne fakafesagai atu pefea a tou fafine ki te lagonaga tenei? “A te kau atu ki fakatasiga e fakamalosi i ei toku fakatuanaki,” ko pati a Ida. “Ne masani  o sagasaga au kae se fai aku tali, kae mafaufau me e seai se tino e manako o fakalogologo mai ki aku pati. Kae nei la, e fakatoka eiloa au mō fakatasiga kae taumafai o fai ne aku tali e lua io me tolu. E faigata ‵ki, kae ko maua eiloa ne au te loto malosi māfai e fai aku tali. Kae ko oko loa i te fakamalosi loto mai o taina mo tuagane. Kafai ko oti a fakatasiga, e fiafia eiloa au ke iloa atu me i a Ieova e alofa mai ki a au.”

14. Se a te munatonu telā e faka‵mafa mai i te tala o Ida?

¹⁴ E fakaasi mai eiloa i te tala o Ida a te munatonu tāua: A te talita tonu telā e tuku atu ki se sotia e malosi ‵ki eiloa, kae ko te ‵tou talita o te fakatuanaki e mafai o gasolo aka o malosi io me vāivāi. E pule loa tatou. (Mata. 14:31; 2 Tesa. 1:3) Ko oko eiloa i te tāua ke ati aka a te ‵tou fakatuanaki!

15, 16. E fai pefea a te fakamoemoega e pelā me se puloutau?

¹⁵ Faitau te Efeso 6:17. A te puloutau telā ne pei ne se sotia Loma ne faite ke sē mafai o pakia te ulu, te ua mo mata o te sotia i te polofana. A nisi pulou e isi ne olotou kau ke mafai ne te sotia o puke ne ia i tena lima.

¹⁶ E pelā eiloa mo te puloutau telā e puipui ne ia a te faiai o se sotia, a ‵tou “fakamoemoega o te fakaolataga” e puipui ei ‵tou mafaufau, mo te atamai ke mafaufau faka‵lei. (1 Tesa. 5:8; Faata. 3:21) E fai ne te fakamoemoega ke ‵saga tonu atu tatou ki folafolaga a te Atua kae fesoasoani mai ke lavea ne tatou a fakalavelave i se auala ‵lei. (Sala. 27:1, 14; Galu. 24:15) Kae kafai e ma‵nako tatou ke puipui ne te ‵tou “puloutau” tatou, e  ‵tau o fakapei ki ‵tou ulu kae ke sē puke ne tatou i ‵tou lima.

17, 18. (a) E mafai pefea o fakakolekole ne Satani tatou ke tapale kea‵tea ‵tou puloutau? (e) E mafai pefea o fakaasi atu ne tatou me ne seki fakaloiloigina tatou ne Satani?

¹⁷ E mafai pefea ne Satani o fakaloiloi tatou ke tapale kea‵tea ‵tou puloutau? Mafaufau la ki te auala ne saga atu ei a ia ki a Iesu. Ne iloa ‵lei ne Satani me ne maua ne Iesu a te fakamoemoega ke pule fakamuli mai ki luga i tino. Kae ne ‵tau mo Iesu o faka‵tali ke oko ki te taimi tonu o Ieova. Kae koi tuai o tupu te mea tenā, ne ‵tau mo ia o logo‵mae kae mate. Tela la, ne ofo atu ne Satani ki a Iesu se avanoaga ke fakataunu fakavave tena fakamoemoega. Ne mafaufau a Satani me kafai e fakaasi atu ne Iesu se vaega e tasi o te tapuakiga, ka maua ne ia a mea katoa mo te saolotoga ke pule atu ki ei. (Luka 4:5-7) I se auala tai ‵pau, e iloa ne Satani me ka tuku mai ne Ieova a fakamanuiaga faka-te-foitino i te lalolagi fou. Kae e ‵tau mo tatou o faka‵tali, kae e mafai eiloa o logo‵mae tatou i te vaitaimi tenei. Tela la, e ofo mai ne Satani a fakaosoosoga ke maua ne tatou se olaga manuia mō te taimi nei. E manako a ia ke ‵sala muamua tatou ki koloa faka-te-foitino—ke maua ne tatou a mea katoa i te taimi nei. E fakamalosi ne Satani tatou ke fakatulaga lua a te ‵sala atu ki te Malo.—Mata. 6:31-33.

¹⁸ E pelā mo te tokoukega o talavou Kelisiano, a Kiana telā ko 20 ana tausaga ne seki mafai o fakaloiloigina ne Satani. “E iloa ne au me i te auala fua e tasi ke faka‵lei ei ‵tou fakalavelave ko te Malo o te Atua,” ko ana pati. Ne pokotia pefea ana mafaufauga mo ana faifaiga i te taimi nei ona ko te fakamoemoega mautinoa tenei? “E fesoasoani mai a te fakamoemoega e uiga ki te Palataiso ke maua ne au se kilokiloga ‵lei me i mea o te lalolagi nei e se tumau,” ne toe fai mai a ia. “E se taumafai au o fakaaoga oku taleni io me taumafai ke maua se galuega ‵togi ‵lei. I lō te fai penā, e fakaaoga ne au oku taimi mo toku malosi ki fakamoemoega faka-te-agaga.”

19, 20. E mafai pefea o momea aka a ‵tou ata‵mai i te fakaaogaga o te Muna a te Atua?

¹⁹ A te pelu telā ne fakaaoga ne te sotia Loma i te taimi ne tusi ei te tusi a Paulo e nofo ki se 20 inisi (50 sm) te loa kae ne faite ke mafai o fakaaoga i te taimi o te taua. A te pogai e tasi ne apo i ei a sotia Loma, me ne fakaakoako eiloa latou ki olotou meatau konā i aso katoa.

²⁰ Ne fakatusa ne Paulo a te Muna a te Atua ki se pelu telā ne tuku mai ne Ieova ki a tatou. Kae e ‵tau o iloa ne tatou o fakaaoga mo te atamai māfai ko ‵pulu ne tatou a ‵tou talitonuga—io me fakamafuli‵fuli a ‵tou mafaufauga. (2 Koli. 10:4, 5; 2 Timo. 2:15) E mafai pefea o momea aka te ‵lei o ‵tou atamai? Ne fai mai a Sebastian, telā ko 21, penei: “Ne tusi ne au se fuaiupu mai se mataupu i te Tusi Tapu telā e faitau ne au. Ka oti, ko tuku fakatasi ne au se fakasologa o fuaiupu kolā e ‵gali ki a au. I te auala tenā, e lagona ne au me ko talia ne au a mafaufauga o Ieova.” A Daniel, telā ne taku mai muamua, ne fai mai, penei: “Kafai e fai a taku faitauga ki te Tusi Tapu, e filifili ne au a fuaiupu kolā e mafaufau au me ka fesoasoani atu ki tino kolā e fetaui mo au i te galuega talai. Ne iloa aka ne au me e ‵saga tonu mai eiloa a tino māfai e lavea ne latou me i a koe e fiafia ki te Tusi Tapu kae fai ne koe te ‵toe mea ‵lei ke fesoasoani atu ki a latou.”

21. Kaia e se ‵tau i ei o ma‵taku tatou ki a Satani mo ana temoni?

²¹ E pelā mo manatu o talavou kolā ne fakaasi mai i te mataupu tenei, e se ‵tau eiloa o ma‵taku tatou ki a Satani mo ana temoni. A latou e fakama‵taku, kae e se mafai o manumalo. Kae ko latou ne tino faka-te-agaga. E se leva nei, i te Afe Tausaga o te Pulega a Keliso, ka ‵loka faka‵mau eiloa latou ki se tulaga telā e se mafai o gasue‵sue, kae fakamuli ifo ka fakaseai atu eiloa latou. (Faka. 20:1-3, 7-10) E iloa ne tatou a ‵tou fili, ana togafiti ma‵sei, mo ana manakoga. E auala i te fesoasoani o Ieova, e mafai ei ne tatou o ‵tu ‵mautakitaki o taua atu ki a ia!