1, 2. (a) Kaia e fakamalosigina tatou ne latou kolā e talai atu mo te fakamaoni i koga talai kolā e se fia ‵saga mai ki ei a tino? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.) (e) Ne a pati a Iesu e uiga ki te talai atu i tena “fenua tonu”? (Ke onoono ki te fakamatalaga mai lalo.)

A SERGIO mo Olinda se tauavaga paenia kolā ko taki 80 tupu lā tausaga kae ‵nofo atu i Amelika. Fakamuli nei, ne fai ne te ‵mae o lā vae ke fakafaigata te oloolo sāle o lāua. Kae ui i ei, e pelā mo mea ne fai ne lāua i se fia sefulu o tausaga ko ‵teka, e sa‵sale atu faeloa lāua i taeao ki se koga e tasi o te fakai telā e fakalave‵lave faeloa, kae oko atu ki ei i te fitu. E ‵tu atu lāua i se koga e pili ki koga e ‵tu i ei a pasi kae ofo atu ne lāua a tusi faka-te-Tusi Tapu ki tino kolā e pāsi i lā tafa. A te tokoukega o tino e se fia ‵saga atu ki a lāua, kae tumau eiloa te tauavaga konei i te saga‵saga atu i te koga tenā, kae fakamisikata atu ki tino kolā e kilo‵kilo atu ki a lāua. I te fakaafiafi, e toe sa‵sale malielie atu lāua o ‵foki ki te fale. I te suā aso, i te fitu i te taeao, ne ‵toe ‵foki atu lāua ki te koga tenā. A te ‵tonuga loa, e fakalave‵lave faeloa te tauavaga fakamaoni tenei i te talaiatuga o te fekau o te Malo i konā e fakaono  taimi i taeao i loto i se vaiaso, i te tausaga kātoa.

² E pelā mo Sergio mo Olinda, e tokouke a taina mo tuagane fakamaoni i te lalolagi kātoa ko oti ne talai atu mō se fia sefulu tausaga i koga talai kolā e se fia ‵saga mai ki ei a tino. Kafai tenā foki tou tulaga, e fakamālō atu eiloa ki a koe mō te kufaki. * A tou tu ‵mautakitaki i te tavini atu ki a Ieova se tasi o fakamalosiga ki te tokoukega—e penā foki a taina tali‵tonu apo. Mafaufau la ki pati konei ne fai ne ovasia o fenua: “Kafai e ga‵lue fakatasi au mo taina mo tuagane fakamaoni penā i te galuega talai, ne maua eiloa ne au te malosi mai olotou fakaakoakoga.” “A te lotou fakamaoni e fakamalosi mai ke kufaki au kae ke loto malosi i taku galuega talai.” “E fakafiafia loto mai eiloa a olotou fakaakoakoga.”

3. Ne a fesili e tolu ka sau‵tala tatou ki ei, kae kaia?

³ Ke fakamalosi aka ‵tou fakaikuga ke fakaoti te galuega talai telā ne tuku mai ne Iesu ki a tatou, ke na mafau‵fau nei tatou ki tali o fesili konei e tolu: Kaia e mafai ei o loto vāi‵vai tatou i nisi taimi? E mafai pefea o ‵fua mai ne tatou a fuataga? Ne a mea ka fesoasoani mai ke tumau tatou i te ‵fua mai a fuataga i te kufaki?

4. (a) Ne pokotia pefea a Paulo ona ko te sē ‵saga mai o te tokoukega o tino Iutaia? (e) Kaia ne maua i ei ne Paulo a lagonaga penā?

⁴ Kafai ne loto vāivāi koe i te taimi ne talai atu ei i koga talai kolā e se fia‵fia i ei a tino, ka ‵pau eiloa koe mo te apositolo ko Paulo. Talu mai te 30 tausaga ne fai ei tena galuega talai, ne fesoasoani atu a ia ki tino e tokouke ke fai mo soko o Keliso. (Galu. 14:21; 2 Koli. 3:2, 3) Kae ui i ei, ne seki manuia ana taumafaiga ke fai a te tokoukega o tino Iutaia mo fai ne tino tapuaki ‵tonu. E ‵kese mai i ei, e tokouke ne ‵teke ne latou a Paulo, kae ko nisi ne fakasaua ne latou a ia. (Galu. 14:19; 17:1, 4, 5, 13) Ne pokotia pefea a Paulo ona ko faifaiga matagā a tino Iutaia konei? Ne fai ‵tonu mai a ia: “Au e faipati ki te mea tonu i a Keliso . . . e mafatia malosi toku loto kae e se gata te ‵mae.” (Loma 9:1-3) Kaia ne maua i ei ne Paulo a vaegā lagonaga penā? Ne fiafia tonu a ia ki te faiga o te galuega talai. Ne talai atu a ia ki tino Iutaia ona ko tena manavase tonu ki a latou. Tela la, ne logo‵mae ki a Paulo ke lavea atu me e ‵teke atu latou ki te alofa fakamagalo o te Atua.

5. (a) Se a te mea e fakamalosi ne ia tatou ke talai atu ki ‵tou tuakoi? (e) Kaia e mafai ei o loto vāi‵vai tatou i nisi taimi?

⁵ E pelā mo Paulo, e talai atu tatou ki tino ona ko te manava‵se tonu ki a latou. (Mata. 22:39; 1 Koli. 11:1) Kaia? E iloa ne tatou mai mea ne ‵tupu ki a tatou a te uke o fakamanuiaga kolā e faka‵tali mai mō latou kolā e filifili ke tavini atu ki a Ieova. Kafai e mafau‵fau tatou ki tino i ‵tou koga talai, e fai ifo tatou penei, ‘Moi ne mafai fua la o fesoasoani atu tatou ke lavea ne latou a mea kolā e se iloa ne latou!’ Tela la, e tumau eiloa tatou i te fakamalosi atu ki a latou ke tauloto ki te munatonu e uiga ki a Ieova mo tena fuafuaga mō tino katoa. E tonu, e pelā eiloa me fai atu tatou ki tino kolā e talai tatou ki ei: ‘Ne aumai ne matou se meaalofa gali mō koe. Fakamolemole ke talia ne koe.’ Tela la, kafai e se talia ne tino a te meaalofa, se mea masani eiloa ke ‘se gata te ‵mae o ‵tou loto.’ E se fakaasi mai i vaegā lagonaga penā me e se lava ‵tou fakatuanaki, kae ona ko ‵tou loto finafinau ki te galuega talai. Tela la, faitalia me loto vāi‵vai tatou i nisi taimi, e kufaki eiloa tatou. E tai ‵pau eiloa a lagonaga o te tokoukega mo Elena, se paenia mō tausaga e silia atu mo te 25, telā ne fai mai: “Ne faigata ki a au a te galuega talai. Kae e seai aka foki se isi galuega e ‵tau o filifili ke fai ne au.”

6. Se a te fesili ka sau‵tala tatou ki ei, kae ka fai pefea ne tatou?

⁶ Kaia e mafai ei o mautinoa i tatou me faitalia te koga e talai ei tatou, e mafai eiloa o maua ne  tatou a fuataga ‵lei i te galuega talai? Ke tali aka te fesili tāua tenā, ke na suke‵suke nei tatou ki tala fakatusa a Iesu e lua i tena faipatiga e uiga ki te tāua ke “‵fua mai i ei a fuataga.” (Mata. 13:23) A te tala muamua e uiga ki te vine.

7. (a) Ko oi e fakasino atu ki ei a te “tino e galue i vine” “te vine” mo “kaula”? (e) Se a te fesili telā e ma‵nako tatou ke iloa te tali ki ei?

⁷ Faitau te Ioane 15:1-5, 8. Mafaufau la ki pati a Iesu kolā ne fai atu ki ana apositolo: “E faka‵malugina toku Tamana i te mea tenei, māfai e ‵fua malosi mai faeloa koutou kae e fakatalitonu atu i a koutou ko oku soko.” Ne fakamatala mai ne Iesu a Ieova e pelā me ko te “tino e galue i vine,” a ko ia ko te “vine tonu,” kae ko ana soko ko “kaula.” * Tela la, ne a fuataga kolā e ‵tau o ‵fua mai ne soko o Keliso? I te tala fakatusa tenei, ne seki fai ‵tonu mai ne Iesu a te uiga o te fuataga, kae ne fakasae mai ne ia se manatu tāua telā e fesoasoani mai ke iloa ne tatou a te tali ki ei.

8. (a) I te tala fakatusa tenei, kaia e se mafai o fakasino atu a te fuataga ki soko ‵fou? (e) Se a te mea e manako a Ieova ke fai ne tatou?

⁸ Mai te faipati e uiga ki tena Tamana, ne fai mai Iesu: “E ‵kati ne ia kea‵tea mai i a au a kaula katoa kolā e se ‵fua mai.” I nisi tugapati, e kilo mai a Ieova ki a tatou e pelā me ne ana tavini māfai fua e ‵fua ne tatou a fuataga. (Mata. 13:23; 21:43) Tela la, i te tala fakatusa tenei, a te fuataga telā e ‵tau o fua mai ne se Kelisiano e se mafai o fakasino atu ki soko ‵fou kolā e maua ne tatou. (Mata. 28:19) Kae kafai e penā, ko tena uiga a Molimau fakamaoni kolā e se manuia i te faiga o soko ona ko te talai atu i koga talai kolā e se fia‵fia a tino i ei, ka fai eiloa pelā mo kaula kolā e se ‵fua mai i te tala fakatusa a Iesu. Kae e sē tonu te manatu tenā! Kaia? Me e se mafai o faimālō ne tatou a tino ke fai mo soko. E se fetaui mo auala alofa o Ieova ke fakaseaoga ne ia ana tavini ona ko te sē mafai ne latou o fai te mea e mafai ne latou o fai. E fakamolemole mai eiloa a Ieova ke fai ne tatou a mea kolā e mafai ne tatou o fai.—Teu. 30:11-14.

9. (a) Se a te galuega telā e ‵fua mai i ei ne tatou a fuataga? (e) Se a te tala fakatusa ka sau‵tala tatou ki ei, kae kaia?

⁹ Kae ne a la fuataga e ‵tau o maua ne tatou? E manino ‵lei me i te fuataga e fakasino atu ki se galuega telā e mafai o fai ne tino taki tokotasi. Se a te galuega telā e fai ei ke “‵fua mai i ei a fuataga”? Ko te talaiatuga o te tala ‵lei o te Malo. * (Mata. 24:14) E maua eiloa ne tatou a te tali ki ei mai te tala fakatusa a Iesu e uiga ki te tino ‵toki fuaga. Ke onoono aka tatou ki te tala fakatusa i te lua.

10. (a) I te tala fakatusa tenei, se a te mea e fakauiga ki ei a te fuaga mo te laukele? (e) Se a te fuataga e fua mai ne te saito?

¹⁰ Faitau te Luka 8:5-8, 11-15. I te tala fakatusa e uiga ki te tino ‵toki fuaga, a te fuaga ko “te muna a te Atua,” io me ko te fekau o te Malo. A te laukele e fakauiga eiloa ki te loto o te tino. A te fuaga telā ne to ki te laukele ‵lei e ola ‵lei ana aka, tupu aka, kae ola mai te saito. Kae ne “‵fua mai ei i taki 100.” Kae se a te vaegā fuataga telā e fua mai ne te saito? E mata, e ‵fua mai i ei a tamā kau saito? Ikai, e fua mai i ei se fuaga fou, telā e mafai o fua fakamuli mai e pelā me ne kau saito. I te tala fakatusa tenei, a te fuaga saito e tasi e mafai o fua mai ki se selau fuaga. Se a te mea e akoako mai ne te tala fakatusa tenei e uiga ki ‵tou galuega talai?

11. (a) E fakagalue pefea ne tatou i te ‵tou galuega talai a te tala fakatusa e uiga ki te tino ‵toki fuaga? (e) E ‵toki pefea ne tatou a fuaga ‵fou o te Malo?

¹¹ Mafaufau ki tausaga ko ‵teka, kāti ne akoako ne nisi Molimau io me ko ‵tou mātua Kelisiano tatou ki te tala ‵lei e uiga ki te Malo. Ne fia‵fia latou me ne talia ne ‵tou loto a te fekau o te Malo telā e fai pelā me se fuaga. E pelā mo te fuaga telā ne ola eiloa i te laukele ‵lei i te tala fakatusa a Iesu,  ne talia ne tatou a te fekau kae puke ‵mau ki ei. Tela la, ne ‵mau a aka o te fuaga telā ko te fekau o te Malo i ‵tou loto kae ola aka, kae ‵fua mai ki kau saito, telā ko toka ke ‵fua fakamuli mai ki fuataga. Kae e pelā me se kau saito telā e fua mai ki se fuataga, telā se fuaga fou kae e sē se kau saito fou, e ‵fua mai i a tatou a fuataga, kolā ko fuaga ‵fou o te Malo kae e se ko soko ‵fou. * E ‵fua mai pefea ne tatou a fuaga ‵fou o te Malo? I taimi kolā e folafola atu i ei ne tatou a te fekau o te Malo, e fai eiloa pelā me laku atu ne tatou a fuaga i se auala fakatusa, ko te fuaga telā ne ‵toki i ‵tou loto. (Luka 6:45; 8:1) Tela la, e akoako mai ne te tala fakatusa tenei me kafai e tumau tatou i te talai atu te fekau o te Malo, ko “‵fua mai i ei a fuataga i te kufaki.”

12. (a) Se a te akoakoga e maua ne tatou mai tala fakatusa a Iesu e uiga ki te vine mo te tino ‵toki fuaga? (e) E aoga pefea ki a koe a te akoakoga tenā?

¹² Se a te akoakoga e mafai o tauloto ne tatou mai te tala fakatusa a Iesu e uiga ki te vine mo te tino ‵toki fuaga? E fesoasoani mai eiloa ke malamalama tatou me i ‵tou atamai ke ‵fua mai a fuataga e se fakalagolago ki te ‵saga mai o tino i ‵tou koga talai. Kae e fakalagolago eiloa ki ‵tou fakamaoni. Ne taku mai foki ne Paulo a te munatonu tenā i te taimi ne fai mai ei a ia: “Ka maua eiloa ne tino taki tokotasi a tena taui e ‵tusa mo ana galuega ne fai.” (1 Koli. 3:8) A te taui e maua ona ko te galuega ne fai, kae e se ko ikuga o te galuega. Ne fai mai a Matilda, telā ne paenia mō se 20 tausaga: “E maua ne au te fiafia ke iloa aka me e taui mai ne Ieova aku galuega ne fai.”

13, 14. E ‵tusa mo te Loma 10:1, 2, ne a pogai ne seki ‵fiu i ei a Paulo i a latou kolā ne seki ‵saga tonu atu ki te fekau o te Malo?

¹³ Se a te mea ka fesoasoani mai ke tumau i te ‵fua mai ne tatou a fuataga i te kufaki? E pelā mo te mea ne sau‵tala ki ei, ne loto vāivāi a Paulo ona ko te sē ‵saga tonu mai o tino Iutaia ki te fekau o te Malo. Kae ui i ei, ne seki ‵fiu eiloa a ia i a latou. Onoono aka la ki ana pati i tena tusi ki Kelisiano i Loma e uiga ki ana lagonaga ki tino Iutaia: “A te mea telā e manako au ki ei mo toku loto kātoa kae e ‵talo malosi au ki te Atua e uiga ki ei ko te mea ke maua ne tino Isalaelu te lotou fakaolataga. E  molimau atu au me e lasi te lotou toaga ki te Atua, kae e se fakavae te toaga tenā ki te iloaga tonu.” (Loma 10:1, 2) Ne a pogai ne faka‵mafa mai ne Paulo e uiga ki te tumau o ia i tena galuega talai?

¹⁴ Muamua la, ne fai mai ne Paulo te pogai ne tumau ei a ia i te talai atu ki tino Iutaia. Ne gasuesue a ia “ki te mea telā e manako [a ia ki ei mo tena] loto kātoa.” Ko tena loto kātoa eiloa ke maua ne nisi tino Iutaia a te fakaolataga. (Loma 11:13, 14) Te lua, ne fakasae mai ne Paulo tena “‵talo ki te Atua mō latou.” Ne fakamolemole atu a ia ki te Atua i se ‵talo ke fesoasoani atu ki tino Iutaia taki tokotasi ke talia ne latou te fekau o te Malo. Te tolu, ne fakaopoopo mai a Paulo, penei: “E lasi te lotou toaga ki te Atua.” Ne lavea ne ia se mea ‵lei i tino konei. A te toaga, māfai e takitaki faka‵lei, e mafai o ‵fuli ne ia a tino loto ‵lei ki soko loto finafinau o Keliso, e pelā mo te mea ne iloa ‵lei ne Paulo.

15. E mafai pefea o fakaakoako atu tatou ki a Paulo? Taku mai ne fakaakoakoga.

¹⁵ E mafai pefea o fakaakoako tatou ki a Paulo? Muamua la, e taumafai tatou ke tumau i te ‵sala atu mo te loto kātoa a “tino loto ‵lei kolā e ‵tau o maua ne latou a te ola se-gata-mai.” Te lua, e akai atu tatou ki a Ieova e auala i te ‵talo ke ‵tala ne ia a loto o tino fia‵fia tonu. (Galu. 13:48; 16:14) Ne fai mai a Silvana telā ne paenia mō tausaga toeitiiti ko kātoa te 30, “A koi tuai o fanatu au ki se fale i taku koga talai, e ‵talo atu au ki a Ieova, fakamolemole ki a ia ke tuku mai ki au se kilokiloga ‵lei.” E ‵talo atu foki tatou ki te Atua ke takitaki tatou ne agelu o ‵sala a tino loto ‵lei. (Mata. 10:11-13; Faka. 14:6) Mafaufau ki a Robert, telā ne paenia mō tausaga e silia atu mo te 30, “A te ga‵lue fakatasi mo agelu kolā e iloa ne latou a mea e uiga ki olaga o tino se mea fakafiafia eiloa.” Te tolu, e taumafai tatou ke ‵kilo ki mea ‵lei i tino. Ne fai mai a Carl, se toeaina telā ne papatiso i se 50 tupu tausaga ko ‵teka, “E ‵sala ne au so se fakailoga foliki telā e mafai o fakaasi mai i ei te fiafia tonu o te tino, kāti se fakamisikata, mata fiafia kae atafai, io me se fesili.” Ao, e pelā mo Paulo, e mafai o ‵fua mai i a tatou a fuataga i te kufaki.

16, 17. (a) Se a te akoakoga e mafai o tauloto ne tatou mai te fakatonuga telā e maua ne tatou i te Failauga 11:6? (e) Fakamatala mai te auala e mafai o aoga i ei a ‵tou galuega ki te ‵tokiga o fuaga ki tino kolā e kilo‵kilo mai ki a tatou.

¹⁶ Kafai foki loa e foliga mai me e se oko tonu atu a te fekau o te Malo telā e talai ne tatou ki loto o tino, kae e se ‵tau eiloa o manatu mā‵ma tatou ki te aoga o te galuega a tatou ki te ‵tokiga o te fuaga. (Faitau te Failauga 11:6.) E tonu, e tokouke a tino e se faka‵logo mai ki a tatou, kae e kilo‵kilo mai ki galuega e fai ne tatou. E lavea ne latou a ‵tou gatu kolā e fai faka‵lei, ‵tou amioga ‵lei, mo ‵tou mata fia‵fia kae fakamisikata. Fakamuli loa, e mafai o fesoasoani atu ‵tou amioga ke lavea ne nisi tino me e se ‵tonu eiloa a olotou kilokiloga ‵se e uiga ki a tatou. Ne lavea eiloa ne Sergio mo Olinda, kolā ne taku atu muamua, a vaegā ‵fuliga penā.

¹⁷ Ne fai mai a Sergio: “Ona ko te fakamasakisaki, ne seki toe olo atu māua ki te koga tenā mō se vaitaimi. I te taimi ne toe ‵foki atu māua ki ei, ne fai mai a tino kolā ne pāsi sāle i mā tafa, ‘Se a te mea ne tupu? Ko misi ne matou a koe.’” Ne toe fakaopoopo mai a Olinda mo te fakamisikata, penei: “Ne tātālo mai a tino faka‵tele pasi ki a māua kae ne paka‵laga mai a nisi mai olotou motoka, ‘Mālō mo te galuega!’ Ne fakamolemole mai foki latou mō ne mekesini.” Ne ‵poi a te tauavaga tenei, me ne tu atu se tagata i te lā kā tusi, tuku atu ki a lāua ne pulalakau, kae ne fakafetai atu mō te galuega ne fai ne lāua.

18. Kaia e fakaiku aka ei ne koe ke “‵fua mai a fuataga i te kufaki”?

¹⁸ E tonu, kafai e tumau eiloa tatou i te fai ke “mo a eiloa ma mānava [‵tou] lima” mai te ‵tokiga o fuaga o te Malo, ka aofia eiloa tatou i te tukuatuga o “se molimau ki fenua katoa.” (Mata. 24:14) Mai mea katoa, e maua eiloa ne tatou a te fiafia sili mai te iloa atu me e maua ne tatou te taliaga a Ieova, me e alofa eiloa a ia ki tino kolā e “‵fua mai i ei a fuataga i te kufaki”!