I te ‵toe po mai mua o tena mate, ne polopoloki ne Iesu ana apositolo ke mo a e salasala atu ki se tulaga takutakua kae maluga i vā o olotou taina tali‵tonu. Ne fai atu a ia ki a latou: “A tupu o atufenua e pule atu ki luga i a latou e pelā me ne aliki, kae ko tino kolā e isi se lotou pule ki luga i a latou e fakaigoa ki Tino Fai Meaalofa. Kae ko koutou e se ‵tau o fai penā.”—Luka 22:25, 26.

Ko oi la a Tino Fai Meaalofa ne fakasino atu ki ei a Iesu? E fakaasi mai i tusitusiga mua, tupe fo‵liki, mo tusitusiga mai i nisi tusi me se tuu mo faifaiga masani ke fakaasi atu te fakaaloalo ki tino takutakua kae ma‵luga mo tino pule‵pule i loto i malo o te kau Eleni mo te kau Loma kae e tuku atu eiloa ki a latou te ‵tofi ko te Euergetes, io me ko te Tino Fai Meaalofa. E maua eiloa ne tāgata penei a te fakaaloalo me ne fai ne latou a nisi galuega tāua mō tino katoa o te fenua.

E tokouke a tupu ne maua ne latou te ‵tofi tenei. E aofia i a latou konei ko tino pule o Aikupito ko Ptolemy III Euergetes (k. 247-222 T.L.M.) mo Ptolemy VIII Euergetes II (k. 147-117 T.L.M.). E penā foki a pule o Loma ko Iulio Kaisala (48-44 T.L.M.) mo Aokuso (31 T.L.M.–14 T.A.) ne maua foki ne lāua te tōfiga tenei, e pelā eiloa mo Helota te Sili, te tupu o Iuta. Ne maua eiloa ne Helota a te fakaaloalo ke taku a ia e pelā me se Tino Fai Meaalofa i te taimi ne ‵togi mai ei ne ia a saito mai nisi fenua ke fesoasoani ki te oge mea‵kai telā ne pokotia i ei ana tino ke oko foki eiloa ki gatu mō tino fakaa‵lofa.

E fai mai a Adolf Deissmann, se tagata Siamani e poto i mea faka-te-Tusi Tapu, me ne lauiloa ‵ki eiloa a te fakaaogaga o te ‵tofi ko te Tino Fai Meaalofa. Ne fai mai a ia: “E sē se mea faigata ke ‵sala te ‵tofi tenei i tusitusiga mua, me faigofie fua ke maua ne koe a te fia selau o fakamaoniga e uiga ki ei.”

Tela la, se a te mea ne fakauiga ki ei a Iesu i tena faiatuga ki ana soko: “Kae ko koutou e se ‵tau o fai penā”? E mata, ne fai atu a Iesu ke mo a e fia takutakua latou, ko tena uiga, ke mo a ma ‵saga atu ki te ‵lei o tino katoa i olotou tafa? E se tenā eiloa te mea ne fakauiga a ia ki ei. A te mea telā ne manavase ki ei a Iesu ko te pogai tonu ke fakaasi atu ei te kaimalie.

I aso o Iesu, e salasala atu eiloa a tino mau‵mea ke taku ‵lei olotou igoa i mua o tino mai te ‵lago atu i mea tau tupe ke fai a fakafiafiaga mo tafaoga i loto i malae tafao ‵lasi, ke faite a faletapu mo fatoaga ‵lasi, mo te ‵lago atu foki ki nisi faigāmea penei. Kae e ui i ei, ne fai eiloa ne latou a mea konei mo te fakamoemoega ke maua ne latou a tavaega mai tino, ke takutakua, kae ke fakamalosi atu foki ki tino ke palota atu ki a latou. E ‵tusa mo sukesukega ne maua, e fai mai penei: “E ui ei ne tuku mai ne latou se fakaakoakoga o te loto kaimalie tonu mai te tuku atu o meaalofa tupe, ne fakamalosi fua a te faifaiga tenei mō te ‵lei eiloa o latou i olotou tulaga i mea fakapolitiki.” A te agaga fia fai tofi tenei mo te saga atu ki te ‵lei eiloa o te tino i a ia eiloa ko te mea telā ne fakamalosi atu ne Iesu ki ana soko ke ‵kalo kea‵tea mai i ei.

I tausaga fakamuli ifo, ne faka‵mafa mai ne te apositolo ko Paulo a te munatonu tāua tenei e uiga ki te pogai tonu o te tuku atu o meaalofa mo te loto kaimalie. Ne tusi atu a ia ki ana taina tali‵tonu i Kolinito, penei: “Ke fai ne tino taki tokotasi te mea telā ko oti ne fakaiku aka i tena loto, ke se fai mo te fameo io me ko te faimālō, me i te Atua e alofa ki te tino telā e tuku atu ana mea mo te loto fiafia.”—2 Koli. 9:7.