1, 2. Fakamatala mai te pogai e aoga ei a fakamalosiga.

“E FAIGATA o fakamalosi mai oku mātua ki a au, kae uke ‵ki a fakatauemuga e fai mai ne laua. E faka‵mae loto a lā pati,” ko pati a Cristina, telā ko 18 ana tausaga. ^[1] “Ne fai mai laua i a au koi foliki, au foki ko to ‵fula kae se mafai o matua toku mafaufau. Tela la, ne tagi faeloa au kae seki manako au o faipati ki a laua. Ne mafaufau au me seai soku aoga.” Ko oko eiloa te masei o te olaga e aunoa mo pati fakamalosi!

² Kae i te suā feitu, a fakamalosiga se malosi telā e maua mai ei a mea ‵lei. “E uke tausaga ne taua atu ei au ki lagonaga me seai soku aoga,” ko pati a Rubén: “Kae e tasi te taimi ne ga‵lue māua i te galuega talai mo se toeaina telā ne iloa aka ne ia me isi se fakalavelave ki a au i te aso tenā. Ne fakalogologo mai a ia mo te atafai i te taimi ne fakaasi atu ei oku lagonaga ki a ia. Tenā ne fakamasaua mai ei ne ia a mea ‵lei katoa kolā ko oti ne fai ne au. Ne fakamasaua mai foki ne ia a pati a Iesu—me i a tatou taki tokotasi e tāua fakafia atu i lō manu eva fo‵liki. Ne fakamasaua faeloa ne au te tusi faitau tenā, kae koi tumau eiloa te otia o toku loto i ei. Ne fai ne pati a te toeaina tenā se ‵fuliga lasi ‵ki i toku olaga.”—Mata. 10:31.

3. (a) Ne a pati a te apositolo ko Paulo e uiga ki fakamalosiga? (e) Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

³ E se ‵tau o ‵poi tatou me faka‵mafa mai i te Tusi Tapu a te manakoga  ke tumau faeloa i te faiga o fakamalosiga. Ne tusi atu te apositolo ko Paulo ki Kelisiano Epelu: “Ke fakaeteete koutou, e oku taina, ke mo a ma tupu aka se mea masei i te loto o se tino i a koutou e aunoa mo te fakatuanaki mai te fano keatea mai te Atua ola. Ke tumau i te fakatau fakamalosi atu te suā tino ki te suā tino, i aso takitasi, . . . ko te mea ke mo a se tino i a koutou e fakamakeke tena loto ne te malosi fakaloiloi o te agasala.” (Epe. 3:12, 13) E mafai o iloa ne koe a te aoga o te fakatonuga ke fakatau fakamalosi atu te suā tino ki te suā tino, māfai e masaua ne koe se taimi telā ne fiafia ei koe i te mauaga o pati fakamalosi. Tela la, ke mafau‵fau tatou ki fesili konei: Kaia e aoga ei a fakamalosiga? Se a te akoakoga e tauloto ne tatou mai i te aulala ne fakamalosi atu ei a Ieova, Iesu mo Paulo ki nisi tino? Kae mafai pefea o tuku atu ne tatou a fakamalosiga aoga?

4. Ko oi e ma‵nako ki pati fakamalosi, kae kaia ko mauagatā ei i aso nei?

⁴ E ma‵nako katoa tatou ki fakamalosiga. Kae se mea tonu eiloa te mea tenā maise eiloa māfai koi ‵tupu aka tatou. “E ma‵nako a tamaliki ki fakamalosiga e pelā eiloa mo lakau e ma‵nako ki te vai,” ne fakamatala mai ne te faiakoga ko Timothy Evans. “Mai pati fakamalosi, e fai ei se tamaliki ke tāua kae manakogina.” Kae ola nei tatou i toe taimi faiga‵ta. A tino e ma‵natu fakapito, e galo te alofa masani, kae ko mauagatā ‵ki o maua a pati fakamalosi. (2 Timo. 3:1-5) A nisi mātua e se ti tavae ne latou olotou tamaliki ona me seai foki ne pati fakamalosi ne avatu ne olotou mātua ki a latou. A te tokoukega o tino ga‵lue e se ti maua ne latou ne pati fakamālō, tela la, e fameo latou me seai ne pati fakamalosi e maua sale i koga ga‵lue.

5. Ne a mea e aofia i fakamalosiga?

⁵ E aofia i fakamalosiga a pati fakamālō ki se tino ona ko mea ‵lei ne fai ne ia. E mafai foki o fakamalosigina tatou mai te fakatalitonu atu ki nisi tino me isi ne uiga ‵gali o latou io me fai‵pati “fakamafanafana atu ki tino loto mafatia.” (1 Tesa. 5:14.) A te pati Eleni telā e masani o ‵fuli ki ei te “fakamalosiga” e fakauiga loa ki te “kau tasi.” I te taimi e ga‵lue fakatasi ei tatou mo ‵tou taina mo tuagane, e mafai eiloa o maua ne tatou ne avanoaga ke fai atu se pati fakamalosi. (Faitau te Failauga 4:9, 10.) E mata, e fakaaoga ne tatou a taimi ‵lei ke mafai o iloa mai ne nisi tino a te pogai e a‵lofa kae loto fakafetai ei tatou ki a latou? Koi tuai o tali ne tatou te fesili tenā, se mea ‵lei ke mafaufau tatou ki te faataoto tenei: “Te pati e faipati atu i te taimi tonu—ko oko eiloa i te ‵lei!”—Faata. 15:23.

6. Kaia e manako te Tiapolo ke fakavāivāi tatou? Tuku mai se fakaakoakoga.

⁶ E manako a Satani te Tiapolo ke fakavāivāi tatou ona e iloa ne ia me mafai ne faka‵tukāga o fai ke vāi‵vāi tatou i te feitu faka-te-agaga penā foki mo nisi feitu aka. “Kafai koe e vaivai i te taimi e tupu ei se fakalavelave,” ko pati i te Faataoto 24:10, “a koe e vāivāi eiloa.” Ne fakaaoga ne Satani a puapuaga fakatasi mo ‵losiga ‵se ke fakavāivāi atu ki te tagata amiotonu ko Iopu, kae ne seki iku manuia tena aofaga matagā tenā. (Iopu 2:3; 22:3; 27:5) E mafai ne tatou o taua atu ki galuega a te Tiapolo mai i te fai atu o pati fakamalosi ki tino i ‵tou kāiga mo te fakapotopotoga. Ka fesoasoani mai te mea tenei ke fai a ‵tou fale mo te Fale Tapuaki e pelā me ne koga e fia‵fia kae tokaga malie ei tatou.

7, 8. (a) Ne a fakaakoakoga i te Tusi Tapu e fakaasi mai ei me fakatāua malosi ne Ieova a te tukuatuga o pati fakamalosi? (e) Ne a mea e mafai o fai ne mātua ke tau‵tali atu ki te fakaakoakoga a Ieova? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

⁷ Ieova. Ne usu mai te faisalamo: “[Ieova] e nofo pili ki a latou kolā e loto vāivāi.” (Sala. 34:18.) I te taimi ne mataku kae loto vāivāi ei  a Ielemia, ne fakamalosi ne Ieova te loto talitonu o te pelofeta tenā. (Iele. 1:6-10) Kae mafaufau aka la ki te auala ne fakamalosi ei te pelofeta matua ko Tanielu i te taimi ne uga atu ne te Atua se agelu ke fakamalosi a ia. Ne taku ne te agelu tenā a Tanielu se tagata “manakogina malosi,” io me “fakatāua malosi”! (Tani. 10:8, 11, 18, 19; ftn, NW.) E mata, e mafai foki o fakamalosi ne koe penā a tino talai, paenia, mo taina mo tuagane ma‵tua kolā ko sē ma‵losi?

⁸ Ne seki maua ne te Atua se lagonaga me se ‵tau mo ia o fakamālō kae fakamalosi atu ki a Iesu i te taimi ne nofo ei i te lalolagi, ona ko te leva o tausaga ne ga‵lue fakatasi laua mo tena Tama pele. I lo te fai penā, e fakalua taimi ne lagona ne Iesu a tena Tamana e faipati mai penei i te lagi: “Tenei eiloa taku Tama, ko taku fagasele telā ko oti ne talia ne au.” (Mata. 3:17; 17:5) Ne fakamālō atu te Atua ki a Iesu kae fakatalitonu atu foki ki a ia me ko oko eiloa i te ‵lei ana galuega ne fai. Ne mafai eiloa o malosi te loto o Iesu i taimi e lua ne lagona ei ne ia a pati konā—i te kamataga o tena taviniga mo te tausaga fakaoti o tena olaga i te laloagi tenei. Ne uga mai foki ne Ieova se agelu ke fakamalosi a Iesu i te taimi ne vāivāi ei tena loto i te po mai mua o tena mate. (Luka 22:43) Kafai tāua ne mātua, ke na tau‵tali tatou ki te fakaakoakoga a Ieova mai te tuku atu faeloa o pati fakamalosi mo pati fakamālō ki ‵tou tamaliki māfai e fai ne latou a mea ‵lei. E ‵tau foki o tai momea aka a ‵tou fakamalosiga e tuku atu ki a latou māfai e fe‵paki latou mo tofotofoga ki te lotou fakamaoni i aso takitasi i te akoga.

9. Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai faifaiga a Iesu ki ana apositolo?

⁹ Iesu. I te po ne kamata ei ne Iesu a te Fakamanatuga, ne lavea ne ia i te fakamatamata se vāivāiga e tasi i ana apositolo. Ne ‵fulu ne Iesu mo te loto maulalo a olotou vae, kae ne tumau eiloa latou i te kinau me ko oi te ‵toe tino sili i a latou; kae ne lasi te loto talitonu o Petelu ki a ia eiloa. (Luka 22:24, 33, 34) Kae ui ei, ne fakamālō atu eiloa a Iesu ki ana apositolo fakamaoni mō te ‵piki mau ki a ia i taimi o ana tofotofoga. Ne ‵valo atu ne ia me ka uke atu a olotou galuega e fai i lō ia, kae ne fakatalitonu atu foki ne ia i te Atua e alofa ki a latou. (Luka 22:28; Ioa 14:12; 16:27) Ke fesili ifo ki a tatou eiloa penei, ‘E mata, e ‵tau o fakaakoako atu au ki a Iesu mai te tuku atu o pati fakamālō ki aku tamaliki mo nisi tino ona ko mea ‵lei ne fai ne latou i lō te saga atu fua ki vāivāiga o latou?’

10, 11. Ne fakaasi mai pefea ne te apositolo ko Paulo me ne lavea ne ia te manakoga ke fakamalosi nisi tino?

¹⁰ Te apositolo ko Paulo. I ana tusi, ne tavae ne Paulo ana taina Kelisiano. Ne faima‵laga sale a ia mo nisi o latou i ne tausaga telā e mautinoa eiloa me ne iloa ‵lei ne ia olotou vāivāiga, kae ne faipati eiloa a ki mea ‵lei e uiga ki a latou. E pelā me se fakaakoakoga, ne fakamatala mai ne Paulo a Timoteo e pelā me ko tena “tama fagasele kae fakamaoni i te Aliki,” ko ia telā ka saga faka‵lei atu o tausi a nisi Kelisiano. (1 Koli. 4:17; Fili. 2:19, 20) Ne fakamalō atu te apositolo ko Tito ki te fakapotopotoga i Kolinito e pelā me “ko toku taugasoa telā e ga‵lue fakatasi māua mō otou manakoga.” (2 Koli. 8:22, 23) Ko oko eiloa i te fakamalosi loto ki a Timoteo mo Tito ke iloa ne laua te kilokiloga a Paulo ki a laua!

¹¹ Ne ‵tu atu a ola o Paulo mo Panapa i se tulaga fakamataku i te taimi ne ‵foki ei ki koga kolā ne fakasauā masei ei laua. E pelā me se fakaakoakoga, e tiga ne fakafesagai laua mo tekemaiga i Lusa, ne ‵foki atu eiloa laua ki konā o fakamalosi a soko ‵fou ke tumau i te fakatuanaki. (Galu. 14:19-22) I Efeso, ne fakafesagai atu a Paulo ki se vaitino kaitāua. E fai mai te Galuega 20:1, 2 penei: “I te ‵nogaifoga o te fakalavelave tenā, ne uga atu ei te fekau a Paulo ke o‵mai te kau soko, kae i te otiga ne fakamalosi kae fakatofa atu ki a latou, ne faimalaga atu ei a ia ki Maketonia. Ne fanatu a ia ki nisi fenua i konā kae fakamalosi atu a taina  i ei, fano ei a ia ki Eleni.” E mautinoa eiloa me ne tāua malosi ki a Paulo a te tukuatuga o pati fakamalosi.

12. Kaia e tāua ei ‵tou fakatasiga i te tuku atu mo te maua mai o fakamalosiga?

¹² A te pogai e tasi ne alofa ei a te ‵tou Tamana faka-te-lagi o fakatoka ke fai faeloa ne tatou a fakatasiga, ko te mea ke mafai o tuku atu kae maua foki ne tatou a fakamalosiga i ei. (Faitau te Epelu 10:24, 25.) E pelā mo soko o Iesu i aso mua, e maopopo fakatasi tatou ke tauloto kae fakatau fakamalosi. (1 Koli. 14:31) Ne fai mai penei a Cristina, telā ne fakasae aka i te kamataga o te mataupu: “A te mea telā ne fiafia malosi ei au ki fakatasiga, ko te alofa mo fakamalosiga kolā e maua ne au i ei. I nisi taimi e mafatia au māfai e oko atu ki te Fale Tapuaki. Kae au‵mai a tuagane o ‵sai mai ki a au, kae fai mai i au e tino gali. E fai mai latou me a‵lofa mai latou kae ‵fia‵fia malosi ki toku gasolo ki mua i te feitu faka-te-agaga. Ne fai ne olotou fakamalosiga ke pelā aka eiloa au!” Ko oko eiloa i te fakamalosi loto māfai a tatou katoa e fai ‵tou tusaga ke “fakatau fakama‵losi”!—Loma 1:11, 12.

13. Kaia e manakogina ei ne tavini atamai a te Atua a fakamalosiga?

¹³ Ke oko foki ki tavini atamai a te Atua e ma‵nako foki ki fakamalosiga. Mafaufau ki a Iosua. Ne tavini fakamaoni atu a ia ki te Atua mō se fia tausaga. Kae ne fai atu a Ieova ki a Mose, penei: “Tuku atu a fakatonuga ki a Iosua. Fakamalosi atu tena loto, me ka ‵taki ne ia te fanauga a Isalaelu ki te sua feitu o puke mō latou a te fenua tenā e lavea ne koe.” (Teu. 3:27, 28) Ka pili o puke ne Iosua a te tiute faigata ki te ‵takiga o te kau Isalaelu o puke a te Fenua o te Folafolaga. Ka fepaki a ia mo faka‵tukaga kae e isi foki ne kautau ka takavale a ia i ei. (Iosu. 7:1-9) Se tioa eiloa o manakogina ne Iosua a fakamalosiga! Tela la, ke fakamalosi ne tatou taki tokotasi a toeaina, e aofia ei a ovasia o fenua, kolā e ga‵lue malosi ki te tausiga o te lafu a te Atua. (Faitau te 1 Tesalonia 5:12, 13.) “I nisi taimi e tuku mai ne taina se tusi fakafetai kae fai mai ei me ne fia‵fia malosi latou ki te mā asiga,” ko pati a se ovasia o fenua. “E tausi ne māua a tusi kae fai‵tau ki ei māfai ko loto vāivāi māua. E maua tonu mai eiloa i ei a fakamalosiga.”

14. Se a te mea e fakaasi mai i pati fakamālō mo pati fakamalosi e aoga i taimi e tuku atu ei a manatu fesoasoani?

¹⁴ Ne iloa aka ne toeaina mo mātua Kelisiano i pati fakamālō mo fakamalosiga e aoga malosi ki te faka‵mafaga o pati fakatonutonu mai i te Tusi Tapu. I te taimi ne fakamālō atu ei a Paulo ki te kau Kolinito ona ko te fakagaluegāga ne latou ana pati fakatonutonu, ne mafai eiloa o fakamalosi ei latou ke tumau i te faiga o te mea tonu. (2 Koli. 7:8-11) Ne fai mai a Andreas, telā e tokolua ana tamaliki penei: “A pati fakamalosi e fesoasoani ki tamaliki ke gasolo ki mua i te feitu faka-te-agaga mo mea tau lagonaga. E ‵tuki faka‵mau ne koe a pati fakatonutonu ki tamaliki mai te tuku atu o  pati fakamalosi. E tiga eiloa e iloa ne ‵tou tamaliki a te mea tonu, a te faiga o te mea tonu ka fai pela me se mea masani i olotou olaga māfai e tuku atu faeloa ne tatou a pati fakamalosi.”

15. Se a te auala e tasi e mafai o fakamalosi atu ei tatou ki nisi tino?

¹⁵ Fakaasi atu te loto fakafetai ki taumafaiga ‵lei mo uiga gali a taina tapuaki. (2 Nofo. 16:9; Iopu1:8) E fakatāua malosi ne Ieova mo Iesu a mea katoa e fai ne tatou ke ‵lago atu ki manakoga o te Malo, e ui eiloa e mu‵tana fua a ‵tou taumafaiga mo ‵tou tusaga e fai ona ko ‵tou fakanofonofoga. (Faitau te Luka 21:1-4; 2 Kolinito 8:12.) E pelā me se fakaakoakoga, a nisi tino ma‵tua o tatou e taumafai malosi ke ‵kau kae fesoasoani atu i fakatasiga penā foki mo te galuega talai i taimi katoa. E a, e fia‵fia tatou o fakamālō kae fakamalosi atu ki a latou?

16. Kaia e se ‵tau mo tatou o taofi aka a pati fakamalosi ki nisi tino?

¹⁶ Fakaaoga faka‵lei avanoaga ke fakamalosi atu ki nisi tino. Kafai e lavea ne tatou se mea telā e ‵tau o fakamālō atu tatou ki ei, kaia la ka taofi ei ne tatou? Mafaufau ki te mea ne tupu ki a Paulo mo Panapa i Anitioka i Pisitia. Ne fai atu a ofisa tausi o te sunako ki a latou: “Taina, kafai e isi ne muna fakamalosi loto a koulua e fia fai ki tino konei, fai mai la.” Ne tali atu ei ne Paulo mai te tukuatuga o se lāuga gali. (Galu. 13:13-16, 42-44) Kafai e mafai o tuku atu ne tatou se pati fakamalosi, kaia la e se faipati ei ne tatou ki tua? Ka mafai ei ne tatou o fai e pela me se mea masani ke fakamalosi atu, kae ka fakamalosi mai foki a tino ki a tatou.—Luka 6:38.

17. Se a te ‵toe auala ‵lei ke fakamālō atu ki nisi tino?

¹⁷ Ke faipati mo te loto fakamaoni kae faipati ‵tonu atu. A pati fakamalosi mo pati fakamālō e fesoasoani ‵ki, kae ko te fekau a Iesu ki Kelisiano i Tuatila e fakaasi mai ei me ‵lei atu a te faipati ‵tonu. (Faitau te Fakaasiga 2:18, 19.) E pelā me se fakaakoakoga, kafai tatou ne mātua, e mafai o fai atu tatou ki ‵tou tamaliki me loto fakafetai tatou ki te ga‵solo ki mua o latou i te feitu faka-te-agaga. E mafai o fai atu tatou ki se mātua a te gali ki a tatou a te auala e puti aka ei ne ia ana tamaliki faitalia te faigata o ana fakanofonofoga. A vaegā pati fakamālō mo pati fakamalosi penā e mafai o aoga malosi!

18, 19. E mafai pefea o fakamalosi aka ne tatou a latou kolā e ma‵nako ki se fakamalosiga?

¹⁸ E se fai ‵tonu mai a Ieova ki a tatou ke fakamalosi atu ki se tino e pelā mo tena faiatuga ki a Mose ke fakamalosi a Iosua. Kae fiafia eiloa Ieova māfai e fai‵pati fakamalosi atu tatou ki taina tali‵tonu mo nisi tino. (Faata. 19:17; Epe. 12:12) E pelā me se fakaakoakoga, e mafai o fai atu tatou ki se taina ne fai ne ia se lāuga mō tino katoa, a te auala ne tuku mai ei ne tena lāuga a pati fesoasoani kolā ne ma‵nako tatou ki ei io me ne fesoasoani mai ke malamalama tatou i se tusi faitau. Ne tusi atu se tuagane ki se taina asiasi telā ne fai ne ia te lāuga: “E tiga eiloa ne nai minute fua ne fai‵pati ei tāua, ne lavea ne koe te mea telā e ‵mafa i toku loto, ne fakamafanafana kae ne fakamalosi ne koe au. E manako au ke iloa ne koe me kafai e faipati mai koe i se vaegā auala atafai penā, mai luga i te tulaga io me faipati mai eiloa koe ki a au, e fai eiloa ne au me se meaalofa mai i a Ieova.”

¹⁹ Ka mafai o uke atu auala e maua ne tatou ke fakamalosi a nisi tino i te feitu faka-te-agaga māfai e fakaiku aka ne tatou ke fakagalue a pati fakatonutonu a Paulo: “Tumau i te fakamalosi atu te suā tino ki te suā tino, e pelā eiloa mo te mea e fai nei ne koutou.” (1 Tesa. 5:11) Ka fakafiafia eiloa ne tatou a Ieova māfai tatou e “tumau i te fakamalosi atu te suā tino ki te suā tino i aso taki tasi.”