1, 2. Ne a fakamalosiga sē ‵lei e fe‵paki mo tama‵liki i aso nei, kae ne a auala e mafai o fai ne latou ke fakafesagai atu ki ei?

NE FAI atu se tamaliki akoga ki se tuagane foliki i Peletania, “A koe ko tō poto ke talitonu ki te Atua.” Ne tusi mai se taina i Siamani: “Ne mafau‵fau oku faiakoga me i tala i te Tusi Tapu e uiga ki te faitega o mea ne te Atua ne tala ‵kai. Kae manatu mā‵m foki ki te tali‵tonu o tamaliki ki te evolusione.” Ne fai mai se tuagane foliki i Falani, penei: “Ne ofo a faiakoga i taku akoga me koi isi eiloa ne tamaliki e tali‵tonu ki te Tusi Tapu.”

² E pelā me se tavini foliki a Ieova io me se tino telā e tauloto e uiga ki a Ia, e mata, e maua ne koe a fakamalosiga sē ‵lei ke talia a akoakoga ‵fou konei ko lauiloa, e pelā mo te evolusione i lō te talitonu ki te Mafuaga? Kafai e penā loa, e isi ne auala e mafai o fai ne koe ke fakamalosi kae ke fakatumau tou fakatuanaki. E tasi te auala ko te fakaaoga ne koe a te atamai mai i te Atua, telā ka “puipui ne ia koe.” Ka puipui ne te mea tenā a koe mai i poto faka-te-lalolagi kolā e mafai o fakamasei ei tou fakatuanaki.—Faitau te Faataoto 2:10-12.

3. Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

³ A te fakatuanaki tonu e fakavae ki te iloaga tonu e uiga ki te Atua. (1 Timo. 2:4) I te taimi e sukesuke ei koe ki te Muna a te Atua mo ‵tou tusi faka-Kelisiano, ke mo a e faitau fakavave fua koe ki ei. Ke  fakaaoga te atamai o te mafaufau ko te mea ke ‘iloa te uiga’ o au mea kolā e faitau. (Mata. 13:23) Ke onoono aka tatou me ne fesoasoani atu pefea a te faiga tenā ke fakamalosi ei tou fakatuanaki ki te Atua e pelā me ko te Mafuaga e penā foki mo te Tusi Tapu—ko mataupu kolā e isi ne “fakaasiga manino” e uiga ki ei.—Epe. 11:1.

4. Kaia e aofia faeloa a te fakatuanaki i te talitonuga e uiga ki te Atua mo te evolusione, kae ne a mea e ‵tau o fai ne tatou?

⁴ Kai fai atu aka loa a tino ki a koe me tali‵tonu latou ki te evolusione me fakavae mai mea tau saienisi kae ko te talitonu ki te Atua e fakavae ki te fakatuanaki? E maua ne te tokoukega a te kilokiloga tenā. Kae se mea ‵lei ke ‵piki ‵mau i ‵tou mafaufau a te mea tenei: Faitalia me talitonu se tino ki te Atua io me ki te evolusione, e isi eiloa se fakatuanaki e aofia i ei. E pefea la? E seai se tino i a tatou ne lavea ne ia te Atua io me ne maina ‵lei i se mea telā ne faite ne te Atua. (Ioa. 1:18) Kae seai se tino ola—faitalia me se saienitisi io me ikai—ne mafaufau ki se vaegā mea ola telā ne ‵fuli ki se suā mea ola. E pelā me se fakaakoakoga, e seki ai eiloa se manu ‵tolo e pelā mo te pili ne ‵fuli ki se manu pelā mo te kuli. (Iopu 38:1, 4) Tela la, e ‵tau mo tatou katoa o iloilo faka‵lei a fakamaoniga kae fakaaoga a te atamai o ‵tou mafaufau ke mafai o oko atu tatou ki se ikuga telā e fakatalitonugina. E pelā mo te faitega o mea, ne tusi mai te apositolo ko Paulo: “E lavea faka‵lei atu . . . uiga sē lavea [o te Atua] talu mai te faitega o te lalolagi, me e mafai o lavea atu i ana mea ne faite, ke oko eiloa ki tena ‵mana telā e seai sena gataga mo tena tulaga e pelā me ko te Atua. Tela la, e seai se lotou fakamasakoga ki ei.”—Loma 1:20.

5. Ne a mea faigaluega e mafai o fesoasoani mai ke iloa ‵lei ne tatou a mea e uke e uiga ki mea ola ne faite?

⁵ A te “iloa” e fakauiga ki te masaua ne tatou o se mea telā e se mafai o lavea fakavave io me laveagofie. (Epe. 11:3) A tino kolā e lasi te lotou mea e iloa, e fakaaoga ne latou a olotou mafaufau, kae e se fua ko olotou mata mo olotou taliga. E tuku mai ne te fakapotopotoga a Ieova a mea faigaluega mō fai a sukesukega ko te mea ke fesoasoani mai ki a tatou. E fai ne mea konei ke mafai ne tatou ‘o lavea’ a te ‵tou Mafuaga e auala i mata o te fakatuanaki. (Epe. 11:27) E aofia i mea faigaluega konei ko te vitio ko te The Wonders of Creation Reveal God’s Glory, te polosiua ko te Was Life Created? mo te The Origin of Life—Five Questions Worth Asking, mo te tusi ko  te Is There a Creator Who Cares About You? E maua foki i ‵tou mekesini a mea‵kai ‵gali ‵ki ke mafau‵fau tatou ki ei. E tuku mai sale i te Awake! a sau‵talaga ne fai mo saienitisi e pelā foki mo nisi tino kolā ne fakamatala mai ne latou a te pogai ko tali‵tonu nei latou ki te Atua. A te fakasologa o mataupu telā e fakaigoa ki te “Was It Designed?” ne fakamatala mai ei a te auala fakaofoofogia ne faite i ei a mea ola konei e lavea ne tatou i te natula. Ne taumafai malosi faeloa a saienitisi ke fakaakoako atu ki te auala ne faite ei a mea ola fakaofoofogia konei.

6. Ne a mea aoga e maua mai i te fakaaogaga o mea faigaluega kolā e avanoa mai mō tatou, kae ne aoga pefea ki a koe?

⁶ Ne fai mai se taina i te Iunaite Sitete telā ko 19 ana tausaga e uiga ki polosiua e lua kolā ne fakaasi atu mai mua: “Ne aoga malosi a polosiua konei ki a au. E uke a taimi ne sukesuke ei au ki polosiua konā.” Ne tusi mai se tuagane i Falani, penei: “Ne gali ki a au te mataupu ko te ‘Was It Designed?’! E fakaasi mai ei me mafai ne initinia ‵poto o fakaakoako ki te auala ne faite ei a mea fakaofoofogia kae sē mafai loa o ‵pau ki te ‵loto o te faitega o te natula.” Ne fai mai a mātua o se tamaliki ko 15 ana tausaga mai Afelika ki Saute, penei: “A te mea muamua e faitau sale ne te mā tamaliki fafine i te Awake! ko te mataupu ko te ‘Interview’.” Kae pefea koe? E mata, e fakaaoga katoatoa ne koe a fakatokaga konei? E mafai ne mea konei o fesoasoani atu ki tou fakatuanaki ke fai pelā me se lakau telā e ‵poko ‵ki ana aka. I te auala tenā, ka mafai ei ne tou fakatuanaki o fesoasoani atu ki a koe ke ‵teke atu ki akoakoga ‵se.—Iele. 17:5-8.

7. Kaia e manako ei te Atua ke fakaaoga ne koe a tou malosi ke fakasakosako atu?

⁷ E mata, se mea ‵se ke ‵sili atu a fesili tāua mai i te Tusi Tapu? Ikai e se masei! E manako a Ieova ke fakaaoga ne koe a te “malosi o te mafaufau” ke fakatalitonu eiloa ne koe a te mea tonu. E se manako a ia ke talitonu koe ona fua ko nisi tino e tali‵tonu ki ei. Tela la, fakaaoga a te atamai o tou mafaufau ke maua ne koe a te iloaga tonu. E mafai o fai a te iloaga tenā e pelā me se fakavae ‵mautakitaki o te fakatuanaki tonu. (Faitau te Loma 12:1, 2; 1 Timoteo 2:4.) E tasi te auala ke maua te iloaga tenā ko te faiga o sukesukega kolā e kausaki koe ki ei.

8, 9. (a) Ne a vaegā sukesukega ne mafai o fia‵fia ki ei a nisi tino? (e) Ne maua pefea ne nisi tino a mea aoga mai i te mafau‵fau ‵loto ki mea ne sukesuke ne latou?

⁸ A nisi tino ne filifili ne latou a vaegā sukesukega kolā e aofia i ei a valoaga io me ko tala fakasolopito i te Tusi Tapu, mea kolā ne fakaaoga i aso mua, mo te ‵tonu o mea fakasaienisi. E tasi te valoaga fakaofoofogia ke mafaufau ki ei ko te Kenese 3:15. E fakamatala mai i te fuaiupu tenā a te matua fakavae o te Tusi Tapu, telā e fakamaoni mai ei te pulega sili a te Atua mo te faka‵maluga o tena igoa e auala i te Malo. I te fuaiupu loa e tasi tenā, e fakaaoga i ei a tugāpati fakatusa, kae fakaasi mai ei te auala ka faka‵lei aka ei ne Ieova a logo‵maega katoa kolā ne fe‵paki mo tino ola talu mai i Etena. Ka mafai pefea o sukesuke koe ki te Kenese 3:15? E tasi te auala ko te fakatoka ne koe se fakasologa o taimi. E mafai o fai se fakasologa ki tusi fai‵tau kolā e fai pelā me ko kī ke iloa ei te auala ne fakamaina malielie mai ne te Atua a te mainaga ki tino taki tokotasi mo te fakatokaga telā ne fakasino ki ei te fuaiupu tenei, kae ka fakatalitonu mai ei me ka fakataunu eiloa te valoaga tenei. Kafai ko lavea ne koe i tusi fai‵tau konei e fetaui ‵lei eiloa te fakasologa o latou, e mautinoa eiloa me ka fakaiku aka ne koe i pelofeta mo tino ne tusi ne latou te Tusi Tapu ne ‘takitaki ne te agaga tapu.’—2 Pe. 1:21.

⁹ Ne tusi mai se taina mai Siamani penei: “A te matua telā ko te Malo e tele eiloa pelā me se filo aulo i loto i te Tusi Tapu. E tonu eiloa te mea tenā, faitalia loa me ne tusi te Tusi Tapu ne tagata e toko 40. Kae ko te tokoukega o latou ne ola i taimi kese‵kese kae sē iloa ne te suā tino a te suā tino.” Ne otia se tuagane Ausetalia i se mataupu i Te Faleleoleo Maluga i a Tesema 15, 2013, telā e fakamatala mai ei te uiga o te Paseka. Kae fetaui ‵lei eiloa a te aso fakamanatu  tenā mo te Kenese 3:15 penā foki te ‵toe foki mai o te Mesia. Ne tusi mai tou fafine: “Ne fai ne te mataupu tenā ke ma‵tala oku mata ki te fakaofoofogia o Ieova. Ne fakaofoofogia ‵ki ki au a te mafaufau ki te fakatokaga tenei ne fai mō tino Isalaelu kae ne fakataunu ki a Iesu. Ne manava malie au kae mafaufau faka‵lei ki te tāua o te Paseka fakapelofeta tenei!” Kaia ne penā ei a lagonaga o te tuagane tenei? Ne mafaufau ‵loto a ia ki ana mea ne faitau kae ne “iloa ne ia tena uiga.” Ne fesoasoani atu te mea tenei ke fakamalosi aka tena fakatuanaki kae fakapilipili malosi atu ei a ia ki a Ieova.—Mata. 13:23.

10. Ne fakamalosi aka pefea a te ‵tou fakatuanaki ne te fakamaoni o tino tusitala o te Tusi Tapu i mea ne tusi ne latou?

¹⁰ A te suā mea ke mafaufau ki ei telā e mafai o fakamalosi ei ‵tou fakatuanaki ko te loto ‵toa mo te fakamaoni o tagata kolā ne tusi ne latou te Tusi Tapu. Ne tavae ne te tokoukega o tino tusitala mua a olotou takitaki kae faka‵malu ne latou a olotou malo. Kae ko pelofeta a Ieova ne fai‵pati faeloa ki te mea tonu. Ne loto fia‵fia latou o fakaasi mai a vāivāiga a olotou tino ke oko foki loa ki olotou tupu. (2 Nofo. 16:9, 10; 24:18-22) Ne fakamatala faka‵lei mai foki ne latou a vāivāiga o latou eiloa penā foki mo nisi tavini a te Atua. (2 Samu. 12:1-14; Male. 14:50) Ne fai mai se taina talavou mai Peletania: “E mauagatā te vaegā fakamaoni penā, kae ne fakamalosi aka ne te mea tenei a te motou loto tali‵tonu i te Tusi Tapu ne aumai eiloa i a Ieova.”

11. E mafai pefea o puti aka a tama‵liki ke loto fakafetai ki fakatakitakiga fakavae tāua i te Tusi Tapu?

¹¹ Ne tali‵tonu a tino e tokouke i te Tusi Tapu ne fakaosofia ne te Atua, ona ko ana fakatakitakiga fakavae. (Faitau te Salamo 19:7-11.) Ne tusi mai penei se tuagane mai Tiapani: “Ne maua ne te motou kāiga te fiafia tonu māfai e fakagalue ne matou a akoakoga mai i te Tusi Tapu. Ne maua ne matou te filemu, ‵kaufakatasi, mo te alofa.” E puipui ne fakatakitakiga fakavae mai i te Tusi Tapu a tatou mai i te ‵kau atu ki tapuakiga ‵se mo manatu sē ‵tonu kolā e pologa ki ei a tino e tokouke. (Sala. 115:3-8) E mata, e pokotia a tino i te fakamatalaga a tino ‵poto me seai se Atua? A vaegā akoakoga penā mo te evolusione e fai ei te natula ke fai pelā me se atua, telā ko avatu ki ei te malosi telā e ‵tau fua o maua ne Ieova. E fai mai a tino kolā e fai me seai se Atua, i te olaga o tatou i aso mai mua e faka‵na loa ki a tatou eiloa. E seai eiloa se lotou fakamoemoega mautinoa mō se olaga e tai ‵lei atu i aso mai mua.—Sala. 146:3, 4.

12, 13. Se a te auala magoi ke sau‵tala mo ou taugasoa i te akoga, faiakoga mo nisi tino e uiga ki mea ola ne faite mo te Tusi Tapu?

¹² E mafai pefea o magoi au fakasako‵sakoga mo nisi tino e uiga ki mea ne faite ne te Atua mo te Tusi Tapu? Te mea muamua, ke mo a e vave o fai atu me iloa ne koe a mea e tali‵tonu ki ei a nisi tino. A nisi tino e fai mai me tali‵tonu latou ki te evolusione kae tali‵tonu foki latou me isi se Atua. E mafau‵fau latou me ne fakaaoga ne te Atua a te evolusione ke faite i ei a mea ola kese‵kese. A nisi tino e fai mai me tali‵tonu latou ki te evolusione me moi fai e se tonu penei e se akoako i akoga. Kae ko nisi tino ne taofi aka te lotou tali‵tonu ki te Atua ona ko te sē fia‵fia ki lotu. Tela la, kafai e sau‵tala koe mo se tino ki te evolusione, se mea poto ke fesili muamua. Fai ke iloa ne koe a mea e talitonu ki ei te tino. Kafai koe e loto fiafia o fakalogologo faka‵lei kae apo i te fakasakosako atu, ka mafai eiloa o fiafia mai a ia o fakalogo ki a koe.—Tito 3:2.

¹³ Kafai e foliga mai i te tino e kinau atu ki tau talitonuga e uiga ki mea ola ne faite, e mafai ne koe o gasuesue mo te atamai ke fai mai ne ia a fakamatalaga. E mafai o fesili atu koe ke fakamatala mai ne ia me ne mafai pefea o kamata te olaga e aunoa mo se Mafuaga. Ko te mea ke fakatumau a te ola muamua, e ‵tau o fakafua mai i a ia eiloa a mea kolā e ‵pau loa mo ia. Ne fai mai se polofesa me aofia i mea e manakogina ko mea konei (1) se mea pelā me se pa‵kili  telā e puipui ki ei, (2) te atamai ke maua te malosi kae fakaaoga, (3) ko fakamatalaga ki foliga mo te tuputupuga, mo te (4) atamai ke mafai o toe faite ne fakamatalaga e ‵pau penā. Ne toe fakaopoopo mai tou tagata: “E mafai se tino o ofo i te uke o mea fakaofoofogia ke oko eiloa ki te ‵toe mea foliki telā ne māfua mai ei te ola.”

14. Se a te mea e mafai o fai ne koe māfai e se toka koe o fakasakosako atu ki te evolusione io me ko mea ola ne faite?

¹⁴ Kafai e se toka koe o fakasako‵sako atu e uiga ki te evolusione io me ko mea ola ne faite, e mafai ne koe o fakasako‵sako atu i se auala faigofie pelā mo te mea ne fai ne Paulo. Ne tusi mai a ia: “Me i fale katoa ne faite ne se tino, kae ko te tino telā ne faite ne ia a mea katoa ko te Atua.” (Epe. 3:4) A te fakasako‵sako atu penā e mafai o magoi kae fakatuagagina! E tonu, a mea fakaofoofogia ne faite, ne māfua mai i se mafaufau poto. E mafai foki o fakaaoga ne koe se tusi e fetaui ‵lei mo te mea tenā. Ne fakaaoga ne se tuagane a polosiua e lua kolā ne taku atu muamua ki se tamataene telā e fai mai i a ia e se talitonu ki te Atua kae talitonu ki te evolusione. I se vaiaso fakamuli ifo, ne fai ‵tonu mai te tamataene tenā: “Nei la, ko talitonu au ki te Atua.” Ne iku atu te mea tenei ki te faiga o tena akoga faka-te-Tusi Tapu, kae nei ko fai pelā me se taina o tatou.

15, 16. E mafai pefea o fakamafulifuli ne koe a te auala e fakamatala atu ei ne koe te Tusi Tapu, kae se a tou fakamoemoega?

¹⁵ E mafai foki o fakaaoga ne koe a fakamatalaga faigofie penā māfai e sau‵tala koe mo se tino telā e fakalotolotolua ki te Tusi Tapu. ‵Sala atu me ne a mea e talitonu a ia ki ei penā foki mo mataupu kolā e fiafia a ia ki ei. (Faata. 18:13) Kafai e fiafia a ia ki mea tau saienisi, e mafai o fia sau‵tala atu a ia māfai e fakaasi atu ne koe a te ‵tonu o te Tusi Tapu i mea tau saienisi. A nisi tino e mafai o fia‵fia ki fakaakoakoga kolā e fakaasi atu ei te ‵tonu o valoaga mo tala fakasolopito. Io me fakaasi atu ne koe a fakatakitakiga fakavae mai i te Tusi Tapu, e pelā mo mea kolā ne fakaasi mai i te Lāuga i luga i te Mauga.

¹⁶ Masaua a tou fakamoemoega, ko te maua ne koe a loto o tino kae sē ko kinauga. Tela la, fai pelā me se tino fakalogologo faka‵lei. Ke ‵sili atu a fesili aoga, kae fakamatala faka‵lei atu i se auala loto maulalo kae āva maise loa māfai e faipati atu koe ki tino ma‵tua. E mafai eiloa o āva mai a latou ki au fakamatalaga. E mafai foki o lavea faka‵lei ne latou me ne fakamatala faka‵lei atu ne koe a fakamatalaga faigofie e uiga ki tau talitonuga. Tenā te mea e se tī fai ne te tokoukega o talavou i aso nei. E tonu, se mea ‵lei ke tuku i tou mafaufau me sē ‵tau o tali atu koe ki tino kolā e fia kinau mai io me kolā e fakaitaita mai fua ki tau talitonuga.—Faata. 26:4.

17, 18. (a) Se a te mea ka fesoasoani atu ki a koe ke puke ‵mau ki te munatonu? (e) Se a te fesili ka sau‵tala tatou ki ei i te suā mataupu?

¹⁷ E uke atu a mea e fakavae ki ei te fakatuanaki malosi i lō te iloa fua o akoakoga fakavae i te Tusi Tapu. Tela la, keli malosi atu ki loto i te Muna a te Atua, e pelā eiloa mo koe ma ‵sala ki koloa ‵funa. (Faata. 2:3-6) Ke fakaaoga faka‵lei a mea faigaluega kolā e avanoa i tau ‵gana, e pelā mo te Watchtower Library i DVD, te Watchtower ONLINE LIBRARY, e penā foki te Watch Tower Publications Index io me ko te Research Guide for Jehovah’s Witnesses. Kae ke fai foki te faitauga ki te Tusi Tapu kātoa e pelā me se fakamoemoega o koe. E mafai o taumafai koe ki ei i se 12 masina. E isi ne nāi mea e mafai o ati aka ei te ‵tou fakatuanaki e pelā eiloa mo te faitauga ki te Muna a te Atua. Mai te ‵toe mafaufau ki te taimi ne talavou ei a ia, ne fai mai se ovasia o te fenua: “E tasi te mea ne fesoasoani mai ke loto fakafetai au i te Tusi Tapu ko te Muna a te Atua ko te faitau eiloa ke oti. Ne aoga ‵ki eiloa a tala i te Tusi Tapu kolā ne tauloto ne au i te taimi koi foliki ‵ki ei au. Ne kamata mai konā a toku gasolo ki mua i te feitu faka-te-agaga.”

¹⁸ Mātua—e lasi ‵ki te otou tusaga ki te putiakaga o otou tama‵liki i te feitu faka-te-agaga. E mafai pefea o fesoasoani atu koutou ke ati aka ne latou se fakatuanaki malosi? Ka fakamatala mai te mea tenei i te suā mataupu.