1, 2. (a) Se a te galuega tāua ne maua ne Solomona? (e) Kaia ne fakaasi atu ne Tavita tena manavase ki a Solomona?

NE FAKATONU atu ki a Solomona ke takitaki ne ia te ‵toe galuega fakatu‵tu tāua i te taimi tenā—te faitega o te faletapu i Ielusalema. A te fale tenei ne ‵tau o fai pelā me se fale “tafasili i te gali, ko te mea ke iloa ne tino i fenua katoa.” A te ‵toe mea tāua, me i te faletapu ka fai mo “fale o Ieova te Atua tonu.” Ne fakatonu atu a Ieova ke takitaki ne Solomona a te galuega fakatu‵tu tenei.​—1 Nofo. 22:1, 5, 9-11, NW.

² Ne loto talitonu te tupu ko Tavita ki te fesoasoani o te Atua, kae ko Solomona koi “foliki kae e se lasi tena mea e iloa.” E mata, e maua ne ia te loto toa ke talia te galuega ki te faitega o te faletapu? E mata, ka fai tena foliki io me ko te sē lasi o tena iloa mo fakalavelave ki a ia? Ko te mea ke manuia, ne ‵tau o maua ne Solomona te loto toa kae ke fano o fai te galuega.

3. Ne a mea ne mafai o tauloto ne Solomona e uiga ki te loto toa mai i tena tamana?

³ E mautinoa eiloa me ne tauloto ne Solomona a mea e uke e uiga ki te loto toa i tena tamana. I te taimi koi talavou ei a ia, ne taua atu a Tavita ki manu fe‵kai kolā ne puke ne laua a mamoe a tena tamana. (1 Samu. 17:34, 35) Ne fakaasi atu ne ia te loto toa fakaofoofogia i te  taimi ne fakafesagai atu ei a ia ki se tagata mafi i te taua. Ao, mai te fesoasoani o te Atua mo se fatu, ne fakatakavale ei ne Tavita a Koliata.​—1 Samu. 17:45, 49, 50.

4. Kaia ne ‵tau ei o loto toa a Solomona?

⁴ Se mea fakafiafia fakamuli ifo ke fakamalosi ne Tavita a Solomona ke loto toa kae ke faite ne ia te faletapu! (Faitau te 1 Nofoaiga Tupu 28:20.) Moi ne seki fakamaoni atu ne Solomona tena loto toa, penei e mafai ne te mataku o taofi a ia mai te faiga o te galuega.

5. Kaia e manakogina ei ne tatou te loto toa?

⁵ E pelā mo Solomona, e ma‵nako tatou ki te fesoasoani mai i a Ieova ke mafai o loto ‵toa kae fakaoti ‵tou galuega. Tela la, e mafai o mafaufau ‵loto ki fakaakoakoga mua o te loto toa. Kae e mafai o mafau‵fau tatou ki te auala e mafai ei ne tatou o fakaasi atu te loto toa kae fakataunu ‵tou galuega.

6. Se a te mea e gali ki a koe e uiga ki te loto toa o Iosefa?

⁶ Mafaufau la ki te loto toa telā ne fakaasi atu ne Iosefa i te taimi ne fakaosooso ne te avaga a Potifala ke ‵moe laua. Ne ‵tau o iloa ne ia a tulaga fakama‵taku māfai e ‵teke ne ia tou fafine. Kae tiga eiloa, i lō te talia ne ia, ne fakaasi atu ne ia te loto toa kae gasuesue a ia e ‵tusa mo tena fakaikuga.​—Kene. 39:10, 12.

7. Fakamatala mai te loto toa telā ne fakaasi atu ne Lahapa. (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

⁷ A Lahapa se suā fakaakoakoga o te loto toa. I te taimi ne olo atu ei a sipai Isalaelu ki tena fale i Ieliko, ne mafai fua o mataku tou fafine kae faka‵foki atu latou ke olo. Kae ona ko te loto talitonu ki a Ieova, ne loto toa tou fafine o faka‵muni a tagata e tokolua kae fesoasoani atu ki a laua ke mafai o ‵sao. (Iosu. 2:4, 5, 9, 12-16) Ne talia ne Lahapa me i a Ieova ko te Atua tonu, kae ne talitonu a ia me ka tuku atu eiloa ne ia i se auala seki fakamoemoegina a te fenua ki te kau Isalaelu. Ne seki talia ne tou fafine a te mataku ki tino, e aofia i ei te tupu o Ieliko mo ana tāgata. I lō te fai penā, ne gasuesue tou fafine i se auala telā i te fakaotiga ne mafai ei o ‵sao atu a ia fakatasi mo tena kāiga.​—Iosu. 6:22, 23.

8. Ne aoga pefea te loto toa o Iesu ki te kau apositolo?

⁸ Ne tuku mai ne apositolo fakamaoni a Iesu se fakaakoakoga ‵lei o te loto toa. Ne lavea ne latou te loto toa telā ne fakaasi atu ne Iesu. (Mata. 8:28-32; Ioa. 2:13-17; 18:3-5) Ne fesoasoani atu te fakaakoakoga tenā ke ati aka ne latou te loto toa. I te taimi ne ‵teke atu ei a te kau Satukaio, ne seki mafai ne te kau apositolo o taofi aka te lotou akoako atu e uiga ki te igoa o Iesu.​—Galu. 5:17, 18, 27-29.

9. E fesoasoani mai pefea a te 2 Timoteo 1:7 ke lavea ne tatou a te koga ne māfua mai ei te loto toa?

⁹ Ne fakaasi mai ne Iosefa, Lahapa, Iesu, mo te kau apositolo se malosi i loto telā e fakamalosi aka ei latou ke fai a galuega ‵lei. Ne seki tō loto talitonu latou ki te lotou loto ‵toa. Ne fakalagolago eiloa latou ki a Ieova. E fakafesagai foki tatou mo fakanofonofoga kolā e manakogina i ei te loto toa. I lō te fakalagolago ki a tatou eiloa, e ‵tau mo tatou o fakalagolago ki a Ieova. (Faitau te 2 Timoteo 1:7.) Ke na sau‵tala nei tatou ki feitu e lua i te olaga kolā e manakogina i ei ne tatou te loto toa: i ‵tou kāiga mo te fakapotopotoga.

10. Kaia e manakogina ei ne talavou Kelisiano a te loto toa?

¹⁰ E fakafesagai atu eiloa a talavou Kelisiano ki tulaga e uke kolā e manakogina i ei te loto toa ke tavini atu ki a Ieova. E mafai o tauloto ne latou a te fakaakoakoga a Solomona telā ne fakaasi atu ne ia te loto toa i te faiga o fakaikuga ‵poto ke fakaoti te faitega o te faletapu. E tiga eiloa e mafai kae ‵tau foki o maua ne talavou Kelisiano a te takitakiga mai i olotou mātua, e ‵tau foki o fai ne talavou a fakaikuga tāua. (Faata. 27:11) E manakogina ne latou te loto toa ke fai a filifiliga ‵poto e uiga ki taugasoa ‵lei, fakafiafiaga lei, amioga ‵ma, mo te papatisoga. Tenā te mea e taua atu ei a talavou konā ki a Satani, telā e fakaitaita atu ki te Atua.

11, 12. (a) Se a te fakaakoakoga ‵lei o te loto toa ne tuku mai ne Mose? (e) E mafai pefea ne talavou o tau‵tali atu i te fakaakoakoga a Mose?

 ¹¹ A te fakaikuga tāua e tasi e ‵tau o aofia ne tama‵liki, ko olotou fakamoemoega. I nisi fenua, ko oti ne fakamalosi atu ki tama‵liki ke ‵saga atu ki fakamoemoega ke kausaki ki akoakoga ma‵luga mo se galuega ‵togi ‵lei. I nisi fenua, e mafai ne tulaga i mea tau tupe o fai ke ‵saga atu a talavou o fesoasoani atu ki olotou kāiga i te feitu faka-te-foitino. Kafai e aofia koe i tulaga konā, mafaufau ki te tala o Mose. Ona ko te mea ne puti aka a ia ne te tamaliki fafine a te Falao, ne mafai ne Mose o kausaki atu ki fakamoemoega kolā e maua i ei ne ia te tulaga maumea mo se puipuiga. Mafaufau ki fakamalosiga e mafai o maua ne ia mai tena kāiga Aikupito, faiakoga, mo ana tino fakatonutonu! I lō te talia ne ia, ne loto toa a Mose o tu mō te tapuakiga ‵ma. I te taimi ne tiakina ei ne ia a koloa o Aikupito, ne loto talitonu a Mose ki a Ieova. (Epe. 11:24-26) Tela la, ne fakamanuia a ia ne Ieova i te taimi tenā, kae e mautinoa eiloa me ka maua ne Mose a fakamanuiaga e uke i aso mai mua.

¹² I se auala tai ‵pau, ka fakamanuia ne Ieova a talavou kolā e ga‵lue mo te loto ‵toa o fakatoka olotou fakamoemoega faka-te-agaga kae fakamuamua a manakoga o te Malo i olotou olaga. Ka fesoasoani atu a ia ki manakoga o latou mo olotou kāiga. I te senitenali muamua, ne saga tonu atu eiloa a te tamataene ko Timoteo ki fakamoemoega faka-te-agaga, kae e mafai foki koe o fai penā. *​—Faitau te Filipi 2:19-22.

13. Ne fesoasoani atu pefea te loto toa ki te tuagane talavou ke kausaki atu ki ana fakamoemoega?

¹³ Ne manakogina ne se tuagane Kelisiano i Alabama, U.S.A., a te loto toa ke fakatoka ana fakamoemoega faka-te-agaga. Ne tusi mai a ia: “I taku tupuakaga, au ne mata mā ‵ki eiloa. Ne mafai fua ne au o faipati atu ki tino i te Fale Tapuaki, kae se mafai o tukituki atu i mataloa o tino kolā e se iloa lele ne au.” Mai te fesoasoani o ana mātua mo nisi tino i te fakapotopotoga, ne mafai o taunu te fakamoemoega o te tuagane talavou tenei ke fai pelā me se paenia tumau. E fai mai tou fafine: “E fakamalosi aka ne te lalolagi a Satani a akoakoga ma‵luga, tulaga takutakua, tupe, mo te mauaga o koloa faka-te-foitino e pelā me ne fakamoemoega ‵lei. Kae e se maua ne tino a mea katoa e kausaki latou ki ei, kae aumai fua ne ia te fi‵ta mo te loto ita. Kae ne maua ne au a te fiafia sili mo te lotomalie mai te tavini atu ki a Ieova.”

14. Ne a nisi fakaakoakoga e manakogina i ei ne mātua a te loto toa?

¹⁴ E manakogina foki ne mātua Kelisiano a te loto toa. E pelā me se fakaakoakoga, e mafai o fakamolemole mai faeloa ‵tou pule ke ga‵lue ovataimi i afiafi io me ko fakaotiga o vaiaso—taimi kolā ne fakaavanoa ne koe mō te tapuakiga a kāiga, galuega talai, mo fakatasiga faka-Kelisiano. E manakogina te loto toa ko te mea ke mafai o se talia ne koe a fakamolemole konā kae ke tuku atu ne koe se fakaakoakoga ‵lei ki au tama‵liki. Io me kāti e talia ne nāi mātua i te fakapotopotoga a olotou tama‵liki ke fai ne latou a mea kolā e se manako koe ke fai ne tau tamaliki. E mafai o fesili mai a mātua konā ki te pogai kāti e se aofia i ei tau tamaliki i mea konā. E mata, ka loto toa kae atamai koe o fakamatala atu a te pogai o tau fakaikuga ne fai?

15. E mafai pefea o fesoasoani atu te Salamo 37:25 mo te Epelu 13:5 ki mātua?

¹⁵ E fakaasi atu ne tatou a te loto toa māfai e fesoasoani atu tatou ki ‵tou tama‵liki ke fakatoka kae kausaki atu ki fakamoemoega faka-te-agaga. E pelā me se fakaakoakoga, e mafai o fakatalave a nisi mātua ke fakamalosi atu ki te lā tamaliki ke kausaki atu ki te galuega fakapaenia, ke tavini atu i koga kolā e lasi te manakoga i ei, ke fanatu o galue i te Peteli, io me galue i nisi galuega fakatu‵tu. E mafai o manava‵se a mātua i te mea mā se mafai ne te la tamaliki o tausi atu ki a laua māfai ko ma‵tua. Kae tiga te feitu tenā, e fakaasi atu ne mātua ‵poto a te loto toa kae fakatuanaki ki  folafolaga a Ieova. (Faitau te Salamo 37:25; Epelu 13:5.) Kae ko te suā auala aka e mafai ei ne koe o fakaasi atu atu te loto toa kae fakalagolago ki a Ieova, ko te fesoasoani atu ki tau tamaliki ke fai foki penā.​—1 Samu. 1:27, 28; 2 Timo. 3:14, 15.

16. Ne fesoasoani atu pefea a nisi mātua ke fakatoka ne olotou tama‵liki a fakamoemoega faka-te-agaga, kae ne a mea aoga ne maua ne olotou tama‵liki?

¹⁶ Ne fesoasoani atu eiloa se tauavaga i Amelika ke fakatoka ne la tamaliki a fakamoemoega faka-te-agaga. Ne fakamatala mai te tagata: “A koi tuai o sa‵sale kae fai‵pati mā tamaliki, e fai‵pati atu eiloa māua ki a latou e uiga ki te fiafia ne maua mai te paenia kae tavini atu ki te fakapotopotoga. Nei la, tenei te lotou fakamoemoega. A te mauaga mo te fakataunuga o fakamoemoega faka-te-agaga ne fesoasoani atu ki ma tamaliki ke ‵teke atu ki fakamalosiga mai te lalolagi a Satani kae ‵saga tonu atu ki te mea tonu—ko Ieova.” Ne tusi mai se taina telā e tokolua ana tamaliki, penei: “E fai ne te tokoukega o mātua a taumafaiga mo kope e uke ke fesoasoani atu ki olotou tama‵liki ke kausaki atu ki fakamoemoega i mea tau tafaoga, fakafiafiaga mo akoakoga. Se faiga poto eiloa ke fai a taumafaiga kae fakaaoga ma kope i te fesoasoani atu ki mā tamaliki ke kausaki atu ki fakamoemoega kolā ka fakatumau i ei ne latou se tulaga ‵lei i mua o Ieova. Se mea fakamalie loto eiloa ke lavea atu ma tamaliki e kausaki atu ki fakamoemoega faka-te-agaga kae se me gali foki me ‵pau eiloa omotou fakamoemoega.” E mafai o talitonu koe me ka fakamanuia eiloa ne te Atua a mātua kolā e fesoasoani atu ki olotou tama‵liki ke fakatoka kae kausaki atu ki fakamoemoega faka-te-agaga.

17. Taku mai ne fakaakoakoga o te loto toa i te fakapotopotoga Kelisiano.

¹⁷ E manakogina foki ke fakaasi atu te loto toa i te fakapotopotoga. E pelā me se fakaakoakoga, e ‵tau o maua ne toeaina te loto toa māfai e fai ne latou a fakamasinoga io me māfai e fesoasoani atu ki tino kolā e ‵tu atu olotou ola i se tulaga fakamataku i mea tau masaki. Nisi toeaina e asi sale atu ki falepuipui o fesoasoani atu ki manakoga faka-te-agaga o tino i ei. Kae e a tuagane ‵nofo taka? Ko uke ‵ki nei a avanoaga ke fakalauefa atu te lotou taviniga mai te paenia, olo atu ki koga kolā e  manakogina malosi i ei te galuega, ga‵lue fakatasi mo te kau i galuega fakatu‵tu, io me ‵kau atu ki te Akoga mō Tino Talai o te Malo. Nisi e mafai foki o ‵kau atu ki te Akoga Kileata.

18. E mafai pefea o fakaasi atu ne tuagane ma‵tua te loto toa?

¹⁸ A fafine ma‵tua se fakamanuiaga eiloa ki te fakapotopotoga. E ‵tau eiloa o a‵lofa tatou ki tuagane pele konei! A nisi o latou e se mafai o fai a mea e uke e pelā mo te taimi muamua i te galuega a te Atua, kae e mafai eiloa ne latou o fakaasi atu te loto toa kae olo o fai te galuega. (Faitau te Tito 2:3-5.) E pelā me se fakaakoakoga, e manakogina ne se tuagane matua te loto toa māfai e faipati atu a ia ki se tuagane talavou e uiga ki teuga ‵tau. Ka se kote ne ia te tuagane tenā e uiga ki te filifiliga o ana gatu, kae e mafai ne ia o fakamalosi atu te tuagane talavou ke mafaufau ki te auala e pokotia ei a nisi tino mai te filifiliga o ana teuga. (1 Timo. 2:9, 10) A te fakaasiga alofa tenā e mafai o maua mai i ei a ikuga ‵lei.

19. (a) E mafai pefea o loto ‵toa a taina papatiso? (e) E mafai pefea o fesoasoaani atu te Filipi 2:13 mo te 4:13 ke ati aka ne taina a te loto toa?

¹⁹ A nisi tino kolā e ‵tau o loto ‵toa kae olo atu o ga‵lue, ko taina papatiso. A tagata loto ‵toa kolā e loto fia‵fia o fai a galuega e uke se fakamanuiaga eiloa ki te fakapotopotoga. (1 Timo. 3:1) Kae kāti a nisi tino e se ma‵nako o kausaki atu ki ei. Kāti se taina telā ne fai ne ia a mea ‵se i aso ko ‵teka, kae nei ko mafaufau a ia me e se ‵tau o fai a ia mo tavini fesoasoani io me se toeaina. E mafai o mafaufau te suā taina me sē lava te atamai ke fai ne ia se galuega. Kafai e penā loa ou lagonaga, e mafai o fesoasoani atu a Ieova ke ati aka ne koe te loto toa. (Faitau te Filipi 2:13; 4:13.) Masaua, me ne mafaufau foki a Mose i se taimi e tasi me se fetaui ‵lei a ia mo se galuega ne tuku atu ki a ia. (Eso. 3:11) Kae ne fesoasoani atu eiloa a Ieova ki a ia, kae fakamuli loa, ne ati aka ne Mose te loto toa kae fakaoti faka‵lei tena galuega. E mafai o ati aka ne se taina papatiso te vaegā loto toa tenā mai te ‵sala atu ki te fesoasoani o te Atua e auala i te ‵talo atu mo te loto finafinau kae faitau ki te Tusi Tapu i aso katoa. Ka fesoasoani atu foki a te mafaufau ‵loto o ia ki tala e uiga ki te loto toa. E mafai o fakamolemole atu a ia mo te loto maulalo ki toeaina ke fakaakoako kae fai ke avanoa eiloa a ia o fesoasoani atu i so se auala telā e manakogina. E fakamalosi atu matou ki taina papatiso katoa ke loto ‵toa kae ga‵lue malosi mō te fakapotopotoga!

20, 21. (a) Se a te fakatalitonuga ne tuku atu ne Tavita ki a Solomona? (e) Se a te mea e mafai o tali‵tonu tatou ki ei?

²⁰ Ne fakamasaua atu te tupu ko Tavita ki a Solomona me ka fakatasi atu a Ieova ki a ia ke oko loa ki te taimi e oti ei te faitega o te faletapu. (1 Nofo. 28:20) Mai pati fakamalosi a tena tamana ki tena mafaufau mo tena loto, ne seki talia ei ne Solomona tena tulaga talavou mo te sē lava o tena iloa ke fai pelā me se fakalavelave ki a ia. Ne fakaasi atu ne ia te loto toa malosi, fano o galue, kae mai te fesoasoani o Ieova ne mafai ei o oti atu te faletapu tafasili i te gali i se fitu mo te āfa tausaga.

²¹ E pelā mo te fesoasoani o Ieova ki a Solomona, e mafai foki o fesoasoani mai a Ieova ki a tatou ke loto ‵toa kae ke fakaoti te ‵tou galuega, i ‵tou kāiga mo te fakapotopotoga. (Isa. 41:10, 13) Kafai e fakaasi atu ne tatou te loto toa i ‵tou tapuakiga ki a Ieova, e mafai o loto tali‵tonu tatou ki ana fakamanuiaga i te taimi nei e penā foki mo aso mai mua. Tela la, “ke loto toa . . . Kae fano o fai te galuega.”