1, 2. (a) Kaia e se ‵tau ei mo tatou o ‵poi māfai e maua ne tatou te manava‵se? (Onoono ki te ata i te kamataga.) (e) Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

E OLA tatou i toe taimi faiga‵ta. A Satani te Tiapolo ko oko eiloa i te kaitaua kae ko “livaliva sāle e pela me se leona fekai, o salasala ke folo ne ia se tino.” (1 Pe. 5:8; Faka. 12:17) Tela la, e se ‵poi tatou māfai e maua ne tavini a te Atua a te lagonaga o te manavase i nisi taimi. E se gata i ei, e isi ne taimi, a tavini fakamaoni a te Atua i taimi ko ‵teka, e pelā mo te tupu ko Tavita, ne “manavase” foki i nisi taimi. (Sala. 13:2) Masaua foki, a te apositolo ko Paulo ne “manavase e uiga ki fakapotopotoga katoa.” (2 Koli. 11:28) Kae se a te mea e mafai ne tatou o fai māfai ko taotaomaki tatou ne lagonaga o te manavase?

² A te ‵tou Tamana alofa faka-te-lagi ne fesoasoani eiloa ki ana tavini i aso ko ‵teka, mo aso nei, ne fai ne ia ke mafai ne tatou o maua a fakamafanafanaga kolā e manakogina ke fakafeoloolo aka ei te manavase io me ko te mafatia. E fakamalosi mai te Tusi Tapu: “‵Pei atu ki luga i a ia a mea e manava‵se ei koutou, me atafai eiloa a ia ki a koutou.” (1 Pe. 5:7) Kae ka fai pefea ne koe a te mea tenā? Ka onoono nei tatou ki auala e fa e mafai ei o fai ne koe a te mea tenā—auala i ‵tou ‵talo, faitau ki te Muna a te Atua mo te mafau‵fau ‵loto ki ei, akai atu ki te fesoasoani o tena agaga tapu, mo te fakaasi atu ou lagonaga ki sou taugasoa tonu. I  te taimi e sau‵tala ei tatou ki mea e fa konei, taumafai ke iloa aka me mafai ne koe o fakagalue a auala kolā e manako koe ki ei.

3. E mafai pefea ne koe o “‵pei atu tau amoga ki a Ieova” auala i ‵talo?

³ A te mea muamua, ko te olo atu ki a Ieova auala i ‵tou ‵talo. Kafai ko isi se mea e ‵mafa i tou mafaufau kae ko se nofo ‵toka koe, io me manavase ki ei, ke tuku katoatoa atu ne koe a mea konā i tou loto ki ‵tou Tamana alofa faka-te-lagi. Te faisalamo ko Tavita ne fakamolemole atu penei ki a Ieova: “Te Atua, fakalogo mai ki taku ‵talo.” Kae i te salamo foki eiloa tenā, ne fai atu a ia: “‵Pei atu tau amoga ki a Ieova, kae ka fakamalosi ne ia koe.” (Sala. 55:1, 22, NW) Kafai ko oti ne fai ne koe te ‵toe mea e mafai o fai ke faka‵lei aka se fakalavelave, a te ‵talo atu mo te loto kātoa ka magoi atu a tena aoga i lō fua te nofo manavase. Kae ka fesoasoani mai pefea a ‵talo ke mo a e faka‵mae mai ki ‵tou mafaufau a mea kolā e manava‵se tatou ki ei?—Sala. 94:18, 19.

4. Ka fai e manava‵se tatou, kaia e tāua ei ke fai a ‵talo?

⁴ Faitau te Filipi 4:6, 7. Ka saga mai eiloa a Ieova ki ‵talo kolā e tumau o fai atu faeloa ki a ia mo ‵tou agaga tonu mo ‵tou loto kātoa. Kae pefea la? Mai te tuku mai ki a tatou se lagonaga tonu o te filemu telā e fakasaoloto ne ia te manavase o te mafaufau mo te loto mai mea kolā e mafai o faka‵mae mai ki ‵tou lagonaga. E mafai o fakamaoni mai ne tino e tokouke a te mea tenei, mai i mea ne ‵tupu i olotou olaga. Ona ko te manavase, me ne ‵nofo atu eiloa latou i se a tulaga fakamataku, ne fesoasoani eiloa a te Atua ki a latou ke maua ne latou se lagonaga tonu o te filemu mo te ‵tokagamalie telā e faigata ke malamalama ei se tino. E mafai o penā foki a koe. Tela la, a te “filemu mai te Atua” e mafai o fakatakavale ne ia so se fakalavelave e fakafesagai mo koe. E mafai o talitonu katoatoa koe ki te tautoga alofa a Ieova ne fai: “Sa manavase, me i a au ko tou Atua. Ka fakamalosi ne au a koe, ao, ka fesoasoani au ki a koe.”—Isa. 41:10, NW.

5. E maua pefea ne tatou mai i te Muna a te Atua a te filemu tonu o te loto?

⁵ A te lua o auala e maua ei ne tatou a te filemu tonu o te loto ko te faitau ki te Tusi Tapu kae mafaufau ‵loto ki ei. Kaia e tāua ei ke fai penā? E maua i te Tusi Tapu a takitakiga aoga faka-te-agaga kolā e mafai o fesoasoani atu ki a koe ke kalo kea‵tea, fakamāmā, io me fakafesagai atu ki te manavase. Ke mo a eiloa e manatu māmā koe ki te Muna a te Atua telā e maua mai i ei a manatu fesoasoani aoga kae fakamalosi loto me ko muna ‵tonu loa o te ‵tou Mafuaga poto. I te taimi e ‵toe mafaufau ei koe ki mafaufauga o te Atua i te—ao io me ko te po—ka fesoasoani eiloa a fakatakitakiga aoga konā mai te Tusi Tapu e pelā me se fakamalosiga lasi ‵ki ki a koe. E isi se sokoga ne fai ne Ieova ki te faitau ki tena Muna mo te ‘loto toa kae loto malosi’ kae “sa mataku io me loto vaivai.”—Iosu. 1:7-9.

6. E aoga pefea ki a tatou a pati a Iesu?

⁶ Mai te Muna a te Atua, e maua ne tatou i konā a muna fakamafanafana a Iesu. Ne fai ana pati mo ana akoakoga e pelā me ne mea fakamalosi loto ki ana tino fakalogo‵logo. E tokouke a tino ne fia‵fia ki a ia, me ne fakafilemu ne ia a loto o tino manava‵se, fakamalosi ne ia a tino vāivāi, kae ne fakamafanafana foki ne ia a tino loto mafatia. (Faitau te Mataio 11:28-30.) Ne fakaasi foki ne ia a te alofa atafai ki tino i olotou feitu faka-te-agaga, lagonaga, mo olotou manakoga faka-te-foitino. (Male. 6:30-32) Koi ‵lago mai eiloa a Iesu e ‵tusa mo tena tautoga. E fakamaoni eiloa ne koe a te ‵tonu o te mea tenā e pelā loa mo te taimi ne oloolo tasi ei a te kau apositolo mo Iesu. E se fakauiga i ei me ‵tau o nofo tonu mai eiloa a Iesu i te feitu faka-te-foitino ke maua ne tatou a mea aoga mai i a ia. E pelā me se Tupu i te lagi, koi tumau eiloa o fakaasi ne ia a te uiga tenei ko te alofa atafai. Tela la, kafai e manavase koe, e alofa loa a ia o ‘fanatu ki a koe’ o ‘tuku atu a te fesoasoani i te taimi tonu.’ E tonu, e fesoasoani atu faeloa a Iesu, ke mafai ne koe o fakafesagai atu ki fakalavelave kae e mafai ne ia  o faka‵fonu tou loto ki tete fakamoemoega mo te loto malosi.—Epe. 2:17, 18; 4:16.

7. E aoga pefea ki a koe māfai e saga atu te Atua ki tau fakamolemole mō tena agaga tapu?

⁷ Ne tauto mai a Iesu me i te ‵tou Tamana i te lagi e se fakatamala eiloa o tuku atu tena agaga tapu ki a latou kolā e fakamolemole atu ki a Ia. (Luka 11:10-13) A te mea tenei e pelā me ko te ‵tolu o mea malosi telā ka fakamāmā ne ia a te manavase—ko fuataga o te agaga tapu. A uiga ‵gali konei kolā e maua mai i te malosi galue o te Atua e fai ei ke lavea ne tatou a uiga ‵tonu totino o te Atua malosi. (Faitau te Kalatia 5:22, 23; Ko. 3:10) Mai te atiakaga ne koe a fuataga o te agaga tapu, ka faka‵lei i ei a tou fesokotakiga mo nisi tino. E se gata i ei, ka lavea foki ne koe me ka se pokotia foki koe i fakalavelave kolā e mafai o fakamafua mai i ei a te manavase. Mafaufau faka‵lei ki te auala ka fesoasoani atu ei a fuataga o te agaga tapu ki a koe.

8-12. E fesoasoani atu pefea a fuataga o te agaga tapu o te Atua ke mafai ne koe o fakafesagai atu io me kalo kea‵tea mai te manavase ma‵losi?

⁸ “Te alofa, te fiafia, te filemu.” Kafai e taumafai malosi koe o fesokotaki atu ki tino i se auala āva, ka lavea ei ne koe me ka fesoasoani atu eiloa a te faiga tenā ki ou lagonaga se ‵lei. I se auala pefea? Mafaufau aka la, kafai e fakaasi atu ne koe a te alofa fakataina, te alofa atafai, mo te āva, ka kalo kea‵tea eiloa koe mai i tulaga kolā e mafai o fakamāfua aka ei a te manavase.—Loma 12:10.

⁹ “Te kufaki, te atafai, te aga‵lei.” Ka fakamalosi se fesokotakiga filemu mo nisi tino mai te fakalogo ki te fakatonuga tenei: “Kae ke fakatau atafai koutou te suā tino ki te suā tino, kae fakatau a‵lofa atafai, kae fakatau fakamagalo atu te suā tino ki te suā tino.” (Efe. 4:32) Mai te fai penā, ka puipui eiloa ne koe se tulaga telā e mafai o fakamāfua i ei a te manavase. E se gata i ei, ka mafai foki eiloa ne koe o fakafesagai atu faka‵lei ki fakalavelave kolā e mafai o ‵sae aka ona ko ‵tou tulaga se ‵lei katoatoa.

¹⁰ “Fakatuanaki.” I aso nei, a ‵tou manavase e fakamāfua mai ne te ‵tou mafaufau faeloa ki tupe mo ‵tou kope faka-te-fotino. (Faata. 18:11) Tela la, a te fakatuanaki malosi ki te tausiga alofa a Ieova e fesoasoani mai ke mafai ne tatou o fakafesagai atu io me ‵kalo kea‵tea mai mea kolā e mafai o fakamāfua mai ei a te manavase. E pefea la? E mafai ne tatou o ‵kalo kea‵tea māfai e tau‵tali tatou i manatu fakatonutonu a te apositolo ko Paulo “Ke lotoma‵lie ki mea ko maua ne koutou.” Kae ne toe fai mai a Paulo: “Me ko oti ne fai mai a te [Atua]: ‘Ka se tiaki lele ne au koutou kae e se tuku tiaki lele ne au koutou.’ Ke maua ne tatou se loto malosi kae ‵lei kae fai atu: ‘A Ieova ko toku fesoasoani, ka se mataku lele au. Se a te mea e mafai o fai ne te tagata ki au?’”—Epe. 13:5, 6.

¹¹ “Te agamalu, te loto pulea.” Mafaufau aka ki te gali mo te aoga māfai e fakaasi atu ne koe a uiga ‵gali kona. Tela la, ka kalo kea‵tea a koe mai i faifaiga kolā e mafai o fakamāfua aka ei a te manavase ki a koe eiloa, kae ka aoga ki a koe māfai e kalo kea‵tea koe mai te “loto ita, te kaitaua, te pakalaga valevale, mo pati faka‵mae loto.”—Efe. 4:31.

¹² E tonu, e manakogina a te loto maulalo ke tuku atu koe ki “lima ‵mafi o te Atua” kae “ke ‵pei atu ki luga i a ia a mea e manava‵se ei” koe. (1 Pe. 5:6, 7) Mai te atiaka ne koe a te uiga tenei ko te loto maulalo, ka sasale eiloa a koe i te auala telā ka iku atu ki te maua ne koe a tena taliaga mo tena fesoasoani. (Mika 6:8) Mai te fakatumau o fai a mea kolā e mafai ne koe o fai i tou malosi faka-te-foitino, tou mafaufau, pelā foki mo ou lagonaga, ka fakamāmā ei tou manavase, me fakalagolago eiloa koe ki te Atua.

13. Se a te mea ne fakauiga ki ei a Iesu: “Ke mo a e manava‵se”?

¹³ I te Mataio 6:34 (faitau), e maua ne tatou a pati fakatonutonu a Iesu: “Ke mo a e manava‵se.” Kāti, e tai faigata eiloa ke tau‵tali tatou i te fakatonuga tenā. Ne fakauiga pefea ne Iesu ana pati konei: “Ke mo a e manava‵se”? E tonu, e se fakauiga eiloa a ia i konei me ka seai eiloa ne fakalavelave ki te manavase e fe‵paki mo tino o te Atua, ko oti ne sau‵tala tatou ki pati a Tavita mo Paulo e uiga loa ki te mataupu tenei. Ne fesoasoani eiloa a Iesu ki ana soko ke iloa ne latou me  i te manavase valea io me ko te manavase malosi ki mea o te olaga nei, ka se mafai o faka‵lei ki ei a fakalavelave. E panaki loa a aso takitasi mo olotou fakalavelave, tela la e se ‵tau mo Kelisiano o fakaopoopo ki olotou mafaufau a te manavase ki mea kolā ko oti ne ‵teka atu, ki mea mō aso mai mua, kae manavase fua ki mea mō te aso nei. E maua pefea ne koe se fakatapūga mafai e fakagalue ne koe a manatu fakatonutonu mo te atamai o Iesu e uiga ki se fakalavelave lasi telā ne manavase malosi a koe ki ei?

14. E fakafesagai atu pefea a koe ki se mea ne fai ne koe i aso ko ‵teka?

¹⁴ A nisi mea kolā e fai ne ia a te tino ke manavase ko ana mea ne fai i aso ko ‵teka io me se mea ne seki mafai ne ia o fai. Kāti e se ‵lei ‵ki ana lagonaga e uiga ki se agasala ne fai ne ia i se taimi ko teka, io me ko fia tausaga ko ‵teka atu. I nisi taimi ne mafaufau a te tupu ko Tavita me ko ‘malemu a ia i lofiaga o ana agasala.’ Ne fakaasi ‵tonu mai ne ia: “Ko fi‵ta toku fatu, kae tagi foki au i te ‵mae.” (Sala. 38:3, 4, 8, 18) I te tulaga tenā, se a te ‵toe mea poto e ‵tau o fai ne Tavita? Se a te mea ne fai ne ia?, Ne talitonu katoatoa a ia ki te lasi o te alofa mo te loto fakamagalo o Ieova. Ona ko tena loto talitonu ne fai mai a ia: “Amutia a tino kolā ko fakamagalogina a olotou agasala.”—Faitau te Salamo 32:1-3, 5.

15. (a) Kaia e se ‵tau mō tatou o manavase ki mea e ‵tupu i ‵tou aso nei? (e) Ne a auala aoga e fesoasoani atu ke fakamāmā a tou manavase? (Ke onoono ki te pokisi “ Nisi Auala ke Fakafoliki te Manavase.”)

¹⁵ I nisi taimi, kāti ko ‵to manavase koe ki mea e ‵tupu i ‵tou aso nei. E pelā me se fakaakoakoga, i te taimi ne tusi ei ne Tavita a te Salamo 55, ne tele loa a ia ki tena ola. (Sala. 55:2-5) E tigā i ei, ne seki talia eiloa ne Tavita a tena manavase ke fakaseaoga ei a tena loto talitonu ki a Ieova. Ne fai ne Tavita ana fakalavelave konei pelā me se mataupu e ‵talo faeloa a ia ki ei, kae ne iloa foki ne ia a te tāua o fakaaoga a nisi auala kolā e fesoasaoni atu ki a ia ke fakafesagai ki mea kolā e fakamāfua i ei a te manavase. (2 Samu. 15:30-34) Ke tauloto ki se fakaakoakoga mai i a Tavita. I lō te talia ne koe a te manavase ke pule ki luga i a koe, ke fai eiloa ne koe a taumafaiga e mafai o fai ne koe, kae tuku atu a mea katoa mo tou loto talitonu ki lima o Ieova.

16. E fakamalosi mai pefea ki ‵tou fakatuanaki a te uiga o te igoa o te Atua?

¹⁶ A te manavase valea e maua fua māfai se Kelisiano e ‵to saga atu ki fakalavelave kolā e mafai o ‵tupu i aso mai mua. Tela la, e se manakogina ke fai valevale koe ne te manavase io me ko te fanoanoa, ne mea kolā e seai lele eiloa sau mea e iloa i ei. Kaia? Me i mea e ‵tupu e se ko te masei katoa e pelā mo te mea ko leva ne manavase koe ki ei. Tela la, e seai eiloa se fakalavelave e se mafai o se faka‵lei ne te Atua, ko te Atua telā e ‵pei atu ne tatou a mea katoa kolā e manava‵se a tatou ki ei. Me maina tatou i te uiga o tena igoa “Ka fai eiloa ne au a te mea telā e manako au o fai.” (Eso. 3:14) A te uiga tonu o te igoa tapu tenei e fakamaoni mai ki a tatou me i te Atua e onoono faka‵lei eiloa ki te fakataunuga o ana fuafuaga e auala i ana tavini. E ‵tau o talitonu koe me i te Atua e mafai ne ia o fakamanuia a ana tavini fakamaoni kae fesoasoani foki ki a latou ke fakafesagai atu ki fakalavelave kolā ko oti ne ‵tupu, fakalavelave o te taimi nei, mo fakalavelave i aso mai mua.

17, 18. E fesoasoani atu pefea a fesokotakiga ‵lei ke fakafesagai atu koe ki te manavase?

¹⁷ A te fa o auala e fesoasoani atu ki a koe ke fakafesagai atu ki te manavase ko te maua se fesokotakiga  ‵lei i te va o koe mo se taugasoa telā e fakatuagagina, ko ia telā e fakaasi ne koe ki ei a mea e manavase ei koe. Ko tau avaga, se taugasoa pili, io me se toeaina i te fakapotopotoga telā e mafai o fesoasoani atu i mea kolā e manavase koe ki ei. “A te mafaufau ‵mafa ki se mea, e ave kea‵tea ne ia te fiafia mai i a koe, kae ko te alofa [io me ko pati ‵gali] e fakafiafia ne ia a koe.” (Faata. 12:25) A te faipati tonu mo te fakamaoni ka fesoasoani atu eiloa ke maina ‵lei koe i mea kolā e manavase ei koe. E fakaasi mai i te Tusi Tapu: “Taumafai ke maua ne koe a manatu fakatonutonu e uke, kae ka manuia koe, kafai e se saga koe o ‵sala ne manatu fakatonutonu, ko tena uiga ko se mafai o manuia a tou taumafai.”—Faata. 15:22.

¹⁸ E fesoasoani foki eiloa a Ieova ki Kelisiano ke fakafesagai atu ki fakalavelave kolā e manava‵se latou ki ei e auala i fakatasiga kolā e fai i vaiaso takitasi. E fakatasitasi koe mo ‵tou taina tali‵tonu kolā e manava‵se tonu ki a koe kae e ma‵nako foki o fakamalosi atu te suā ki te suā tino. (Epe. 10:24, 25) A te “fakatau fakamalosi aka” ka fai ei ke malosi tou feitu faka-te-agaga ke mafai ne koe o fakafesagai atu ki so se fakalavelave telā e manavase ei koe.—Loma 1:12.

19. Kaia e talitonu ei koe, me i tou fesokotakiga mo te Atua ka fai pelā me se fakamalosiga ki a koe?

¹⁹ Ke onoono aka tatou ki se ‵tala a se toeaina mai Kanata telā e fakaasi mai ne ia a te tāua o tuku atu ki a Ieova a mea kolā e manavase a ia ki ei. Ne fai eiloa a ia e pelā me se faiakoga mo se tino fakatonutonu kae ne tai faigata eiloa a tena galuega tenei, telā ne māfua mai ei tena manavase valea ki mea ‵tupu i aso nei mo aso mai mua. Kae ne fakafesagai atu pefea a te taina tenei ki ei? “Kae sili atu i mea katoa,” muna ia, “Ne iloa ne au i te galue malosi ke fakamalosi aka a toku fesokotakiga pili mo Ieova ne tuku mai ei se ma‵tuga fakamalosiga lasi ‵ki ke fakafesagai atu au ki fakalavelave faiga‵ta i mea tau lagonaga. A te ‵lago mai o taugasoa ‵tonu mo taina faka-te-agaga e tāua ‵ki a te mea tenā i taimi o fakalavelave. E uiga faigofie au, kae e fakaasi ‵tonu foki ne au ki taku avaga a oku lagonaga ‵tonu. Ne aoga ‵ki eiloa a fakamalosiga ne fai mai ne nisi toeaina mo te ovasia o fenua ke maua ne au se kilokiloga tonu e uiga ki mea e manavase au ki ei. Ne ‵sala foki au ki fesoasoani fakatokitā, ne fai ne au a fakama‵fuliga ki te auala e fakaaoga ei ne au oku taimi, ne fakatoka ne au ne taimi ke malōlō sāle ei au, mo taimi ke fakamalosi toku foitino. Ne gasolo malielie eiloa o ‵lei a toku fakalavelave. Kafai e isi ne fakalavelave kolā e se mafai eiloa ne au o fai se mea ki ei, e tuku atu loa ne au a mea konā ki lima o Ieova.”

20. (a) E ‵pei atu pefea ne tatou ki te Atua a mea kolā e manava‵se tatou ki ei? (e) Se a te mea ka sau‵tala tatou ki ei i te suā mataupu telā e soko mai?

²⁰ E lavea atu ne tatou i te mataupu tenei, a te tāua o ‵pei atu ki te Atua e auala i tou ‵talo a mea kolā e manava‵se tatou ki ei, mo te fai‵tau ki tena Muna kae mafaufau ‵loto e uiga ki ei. Ne sau‵tala foki tatou ki te tāua ke atiaka ne tatou a fuataga o te agaga tapu, te fakaasi atu a ‵tou lagonaga ‵tonu ki se taugasoa telā e fakatuagagina, mo te maua foki ne tatou a fakamalosiga mai i ‵tou fakatasitasiga faka-Kelisiano. I te suā mataupu ka sau‵tala eiloa tatou ki te auala e fakamalosi ei ne Ieova a tatou ki te fakamoemoega e uiga ki te taui.—Epe. 11:6.