1, 2. Kaia te Loma mataupu e 8 e fakapatino eiloa ki Kelisiano fakaekegina?

I TAUSAGA katoa e fakamanatu ei te mate o Iesu, kai faitau aka eiloa koe ki te Loma 8:15-17? Kāti ko oti. I te fuaiupu eiloa tenā, e fakamatala mai ei te auala e iloa ei ne Kelisiano i a latou ko fakaekegina​—ko te agaga tapu e molimau atu ki olotou agaga. Kae ko pati kamata i te fuaiupu tenā e fakasino atu ki a “latou kolā e ‵kau fakatasi mo Keliso Iesu.” Kae mata te Loma mataupu e 8 e fakauiga fua ki te kau fakaekegina? Io me faipati foki ki Kelisiano kolā e fakamoemoe ke ola i te lalolagi nei?

² E fakapatino ki Kelisiano fakaekegina ate mataupu tenā. E maua ne latou te “te agaga” e pelā mo tino kolā ‘koi fakatali‵tali ke fai latou mo tama puke, ko te fakasaolotoga mai i olotou foitino faka-te-foitino.’ (Loma 8:23) Ao, a te olotou fakamoemoega mō aso mai mua ko te fai pelā me ne tama puke a te Atua i te lagi. E mafai o tupu te mea tenā me ne fai latou e pelā me ne Kelisiano papatiso, kae ne fakagalue ne te Atua a te togiola mō latou, fakamagalo olotou agasala, kae taku amiotonugina latou e pelā me ne tama faka-te-agaga.—Loma 3:23-26; 4:25; 8:30.

3. Kaia e fakaiku aka ne tatou i te Loma mataupu e 8 e aoga foki ki a latou kolā e fakamoemoe ke ola i te lalolagi nei?

³ E tiga te feitu tenā, a te Loma mataupu e  8 e aoga foki ki a latou kolā e fakamoemoe ke ola i te lalolagi nei me kilo atu te Atua ki a  latou pelā me ne tino amio‵tonu. E lavea ne tatou se fakaasiga o te mea tenā i pati ne tusi mua atu ne Paulo i tena tusi. I te matapu e 4, ne faipati a ia e uiga ki a Apelaamo. Ne ola te tagata fakatuanaki tenā mai mua o tuku atu ne Ieova a tulafono ki tino Isalaelu kae mai mua foki o mate a Iesu mō ‵tou agasala. E ui ei, ne lavea ne Ieova te fakatuanaki tu ‵kese o Apelaamo telā ne taku ei a ia se tagata amiotonu. (Faitau te Loma 4:20-22.) I se auala tai ‵pau, e kilo atu foki a Ieova ki Kelisiano fakamaoni i aso nei pelā me amio‵tonu kae ne maua ne latou te fakamoemoega mai te Tusi Tapu ke ola ki te se-gata-mai i te lalolagi nei. Tela la, e mafai foki o aoga ki a latou a pati fakatonutonu i te Loma mataupu e 8 telā e fakasino atu ki tino amio‵tonu.

4. Se a te fesili ka fai ne te Loma 8:21 ke mafau‵fau tatou ki ei?

⁴ I te Loma 8:21, e maua ne tatou te tautoga mautinoa i te lalolagi ‵fou e oko mai eiloa. E tauto mai te fuaiupu tenei “me ka toe fakasaoloto a mea ne faite mai te pologa ki te masei ke maua ne latou a te saolotoga ‵malu, ko te fai mo fai a fanau a te Atua.” Kae ko te fesili la, e mata ka ‵nofo atu tatou i konā, io me maua ne tatou te taui tenā. E mata, e loto talitonu koe me ka mafai o maua ne koe? E tuku mai i te Loma mataupu e 8 a manatu fesoasoani ke mafai ne koe o fai penā.

5. I te Loma 8:4-13, se a te mataupu tāua ne faipati ki ei a Paulo?

⁵ Faitau te Loma 8:4-13. I te Loma mataupu e 8 e faipati ki a latou kolā e sa‵sale “i te foitino” e ‵kese ‵ki mo latou kolā e sa‵sale “i te agaga.” Kāti e mafau‵fau a nisi tino i te mea nei se faka‵tusatusaga i a latou kolā e se ‵nofo i te munatonu mo latou kolā i loto i te munatonu, i a latou kolā e se ne Kelisiano mo latou kolā ne Kelisiano. Kae ne tusi eiloa a Paulo ki “tino pele katoa o te Atua i Loma kolā ne kalagagina ke fai mo tino tapu.” (Loma 1:7) Kae ne fakatusa‵tusa eiloa ne Paulo a Kelisiano kolā ne sa‵sale i te foitino mo Kelisiano kolā ne sa‵sale i te agaga. Se a te ‵kesega i ei?

6, 7. (a) Ne a nisi auala ne fakaaoga ei te pati “foitino” i te Tusi Tapu? (e) I te Loma 8:4-13, se a te uiga o te pati “foitino” telā ne fakaaoga ne Paulo?

⁶ Ke mafaufau muamua ki te pati “foitino.” Se a te mea ne fakasino atu ki ei a Paulo? E fakaaoga ne te Tusi Tapu a te “foitiino” i auala kese‵kese. I nisi taimi, e fakaaoga ki ‵tou foitino tonu. (Loma 2:28; 1 Koli. 15:39, 50) E fakasino sale foki ki kāiga. A Iesu “ne vau i te gafa o Tavita i te feitu faka-te-foitino,” kae ne kilo atu a Paulo ki tino Iutaia e pelā me ne ana “kāiga faka-te-foitino.”—Loma 1:3; 9:3.

 ⁷ Kae tiga te feitu tenā, a te mea telā ne tusi ne Paulo i te mataupu e 7 e tuku mai ei se ata ki te “foitino” telā e faipati ki ei te Loma 8:4-13. Ne fakafetaui ne ia a te “ola e ‵tusa mo manakoga o te fotino” mo “manakoga agasala” kolā ne “ga‵lue i loto i a [latou].” (Loma 7:5) E tuku mai ei ne te mea tenei se mainaga ki te uiga o te fakamunaga me i a “latou kolā e sa‵sale i te foitino,” kolā ne fai mai a Paulo me ne “tuku atu olotou mafaufau ki mea faka-te—foitino.” Ne fakasino atu a ia ki tino kolā e pule io me ‵saga tonu atu ki olotou manakoga mo mea e ma‵nako ki ei e pelā me ne tino sē ‵lei katoatoa. I te tonuga, a latou konei ko latou kolā e tau‵tali i mea e ma‵nako malosi ki ei, mea e umiti ki ei, mo mea e va‵lea ki ei, faitalia me ne faifaiga fakatauavaga io me nisi mea aka.

8. Kaia ne ‵tau ei o tuku atu foki se fakailoaga ki Kelisiano fakaekegina ke fakaeteete i te sa‵sale “i te foitino”?

⁸ Kāti e mafai o mafaufau koe me kaia ne faka‵mafa ei ne Paulo ki Kelisiano fakaekegina a te fakamataku o te ola “e ‵tusa mo manakoga o te foitino.” Kae e mata, e mafai o tupu se mea fakamataku tai ‵pau penā ki Kelisiano i aso nei, kolā ko oti ne talia ne te Atua e pelā me ne ana taugasoa kae amio‵tonu i tena kilokiloga? Efakafanoanoa me mafai ne so se Kelisiano o sasale i manakoga agasala o te foitino. E pelā me se fakaakoakoga, ne tusi atu a Paulo me i nisi taina i Loma ne pologa ki “olotou manava,” telā e mafai o fakauiga ki te ma‵nako ki faifaiga faka-tauavaga io me ko te ma‵nako ki mea‵kai, meainu, mo nisi mea penā. A nisi o latou ne ‘faka‵se ne latou a tino e seai ne olotou mea e iloa.’ (Loma 16:17, 18; Fili. 3:18, 19; Iuta 4, 8, 12) Mafaufau foki ki se taimi, e isi se taina i Kolinito telā ne “‵nofo fakatasi . . . mo te avaga a tena tamana.” (1 Koli. 5:1) Tela la, e se ‵numi tatou i te pogai ne fakaaoga ne te Atua a Paulo ke fakailoa atu ki Kelisiano ke fakaeteete i te “tuku atu olotou mafaufau ki mea faka-te-foitino.”—Loma 8:5, 6.

9. Ne a mea e se fakauiga ki ei a Paulo i te Loma 8:6?

⁹ A te fakailoaga tenā koi aoga eiloa ki a tatou i aso nei. Mai tua o te tavini atu ki te Atua mō se fia tausaga, ne mafai eiloa o tuku atu ne Kelisiano a olotou mafufau ki mea faka-te-foitino. E se fakauiga i konei ki se Kelisiano telā e mafaufau faeloa ki mea‵kai, galuega ‵togi, fakafiafiaga, io me ko te fai famau. A mea konā ko vaega o te olaga kolā e masani o ma‵nako ki ei a tavini a te Atua. Ne fiafia a Iesu ki mea‵kai, kae ne fagai foki ne ia a nisi tino. Ne lavea foki ne ia te manakoga ki fakafiafiaga. Kae ne tusi mai foki a Paulo ki te manakoga ‵tau mō tauavaga i loto i te fakaipoipoga.

10. I te Loma 8:5, 6, se a te uiga o te “tuku atu o te mafaufau”?

 ¹⁰ Se a la te mea ne fakauiga ki ei a Paulo ki te “tuku atu o te mafaufau ki manakoga o te foitino”? A te pati Eleni telā ne fakaaoga ne Paulo e fakauiga ki te “tuku kātoa atu o te mafaufau, te loto io me ko palani ki se mea.” A latou kolā e ola e ‵tusa mo manakoga o te foitino e talia ne latou olotou olaga ke takitaki ne olotou manakoga agasala telā se uiga masani o tino ola. Ne fai mai se tino sukesuke e tokotasi e uiga ki te Loma 8:5: “E tuku atu olotou mafaufau—e fia‵fia malosi ki ei, e fai‵pati faeloa ki ei, e aofia kae ma‵nako ki ei—ki mea katoa faka-te-foitino.”

11. Ne a vaegā mea e ‵tau o aofia māfai e sili ifo tatou penei, ‘Se a te ‵toe mea tāua i toku olaga?’

¹¹ Se mea ‵tau eiloa mō Kelisiano i Loma ke iloilo ne latou me se a te mea e fakatāua ne latou i olotou olaga. E mata, e pule io me ko tuku katoatoa atu olotou olaga ki “mea faka-te-foitino”? Kae se mea ‵tau ke mafau‵fau foki tatou penā. Kaia e tāua ei ki a tatou, kae ne a mea e aofia i ‵tou pati e fai sale? Ne a mea e kausaki ki ei tatou i aso takitasi? A nisi tino e taumafai sale o tami ki vaega kese‵kese o mea inu malosi, fakagaligali te fale, ‵sala ki vaegā gatu ‵fou, ‵teu olotou tupe, palani ki koga ke olo o malōlō i ei, mo nisi mea penā. A mea konā e se masei; e mafai o fai pēlā me ne mea masani i olaga o tino. E pelā me se fakaakoakoga, i se taimi e tasi ne faite ne Iesu a uaina, ne fai atu foki a Paulo ki a Timoteo ke inu ki ne “mu uaina.” (1 Timo. 5:23; Ioa 2:3-11) Kae e mata a Paulo mo Iesu ne “tumau faeloa i te faipa‵ti ki te inu malosi kae fiafia” i uaina? E mata, ko te ma‵nako malosi o lāua ki uaina, telā ne ‘tumau faeloa i te fai‵pati’ ki ei? Ikai. Kae e a tatou? Se a te ‵toe mea tāua i ‵tou olaga?

12, 13. Kaia e fai ei a mea kolā e tuku ki ei ‵tou mafaufau e pelā me se mea fakamataku?

¹² E tāua ke fai se iloiloga ki a tatou eiloa. Kaia? Ne tusi mai a Paulo: “Me i te mafaufau faeloa ki mea faka-te-foitino e fakauiga eiloa ki te mate.” (Loma 8:6) Kae fakamataku ‵ki te mea tenā—e mate faka-te-agaga nei kae mate faka-te-foitino i aso mai mua. Kae ui ei, ne seki fakauiga a Paulo me kafai se tino ko oti ne kamata o ‘mafaufau ki mea faka-te-foitino’ e mautinoa eiloa a tena ikuga ko te mate. E mafai eiloa o ‵fuli. Mafaufau ki te tagata i Kolinito telā ne fai ne ia a amioga ma‵sei kae tautali atu i mea “faka-te-foitino” kae ne ‵tau o faka‵tea. E tiga i ei, ne ‵fuli eiloa a ia. Ne fakagata ne ia te sasale atu i manakoga faka-te-foitino kae foki atu i te auala tonu.—2 Koli. 2:6-8.

¹³ Kafai ne mafai ne te tagata tenā o ‵fuli, e mafai foki ne se Kelisiano i aso nei o ‵fuli, maise eiloa te tino telā ko kamata o mafaufau ki manakoga agasala kae seki oko ki te tulaga e pelā mo te mea ne fai ne te tagata i Kolinito. Tela la, a te fakailoaga a Paulo ke fakaetete i ikuga mautinoa e maua ne se tino telā e ‘mafaufau ki mea faka-te-foitino’ e ‵tau o fakamalosi ei a Kelisiano ke fai so se ‵fuliga telā e manakogina ke fai!

14, 15. (a) Se a te mea telā ne fakamalosi mai ne Paulo ke mafaufau faeloa ki ei i lō te ‘mafaufau ki mea faka-te-foitino’? (e) Se a te mea e se fakauiga ki ei te “mafaufau ki te agaga”?

¹⁴ Mai tua o te fakailoamaiga ne te apositolo ke ‵teke atu ki te “mafaufau ki mea faka-te-fotino,” ne tuku mai ne ia te fakatalitonuga mautinoa tenei: “Mafaufau faeloa ki te agaga e maua mai ei te ola mo te filemu.” Ko oko eiloa i te gali o te taui tenā—ola mo te filemu! E mafai pefea o maua ne tatou te taui tenā?

¹⁵ A te “mafaufau faeloa ki mea faka-te-agaga” e se fakauiga i ei me ‵tau mo se tino o ola kae fakasolo ana mafaufauga ki mea gali ka maua ne ia, e pelā me ne mea ‵tonu. E se ko tena uiga me ‵tau mo ia o mafaufau kae faipati ki mea tau Tusi Tapu io me ko tena alofa ki te Atua mo tena fakamoemoega ki aso mai mua i taimi katoa kae ko se mafaufau ki nisi mea aka. Kafai e toe mafau‵fau tatou ki a Paulo mo nisi tino i te senitenali muamua kolā ne fakafiafia  atu ki te Atua, ne ola eiloa latou i te olaga masani i feitu katoa. Ne ‵kai kae inu. A te tokoukega o latou ne fia‵fia ki te olaga ‵nofo kāiga, kae ne ga‵lue ke tausi atu ki a latou.—Male. 6:3; 1 Tesa. 2:9.

16. E tiga eiloa ne fai ne Paulo a vaegā e uke o te olaga masani, se a te mea ne saga tonu atu a ia ki ei?

¹⁶ E tiga te feitu tenā, a tavini konā a te Atua ne seki talia ne latou a vaega masani o te olaga ke fai pelā me ko te ‵toe mea tāua i olotou olaga. Mai tua o te fakaasimaiga i a Paulo ne galue e pelā me se tino faite faleie, ne fakamatala mai i te ‵tala a te mea telā ne fakatāua ne ia i tena olaga: Ne saga tonu atu faeloa a ia ki te galuega faka-Kelisiano ko te talai mo te akoako atu. (Faitau te Galuega 18:2-4; 20:20, 21, 34, 35.) Kae konā foki loa a galuega ne fakamalosi atu ne ia ki taina mo tuagane i Loma. Ao, ne fakatāua ne Paulo a fakatokaga mo galuega faka-te-agaga. Ne manakogina ko tino i Loma ke fakaakoako ki a ia, kae penā foki tatou.—Loma 15:15, 16.

17. Kafai e ‘tuku atu ‵tou mafaufau ki te agaga,’ se a te vaegā olaga ka maua ne tatou?

¹⁷ Se a te ikuga māfai e tumau tatou i te ‵saga tonu atu i te feitu faka-te-agaga? E tuku mai ne te Loma 8:6 te tali manino: “Mafaufau faeloa ki te agaga e maua ei te ola mo te filemu.” E fakauiga i ei ke tuku atu ‵tou mafaufau ke fakamalosi io me pule ne te agaga tapu, kae ke fakafetaui ki te Atua mo ana mafaufauga. E mafai o tali‵tonu tatou me i te fai o te “agaga” e pelā me ko te ‵toe mea tāua i ‵tou olaga, ka maua ei ne tatou se olaga fakamalie loto kae aoga i te taimi nei. Kae ko te ikuga fakaoti ko te ola se-gata-mai, i te lagi io me i te lalolagi nei.

18. I te auala fea e maua ei te filemu mai te “mafaufau faeloa ki te agaga”?

¹⁸ Ke toe mafau‵fau tatou ki te fakatalitonuga mautinoa me i te “mafaufau faeloa ki te agaga e maua ei te . . . filemu.” E tokouke a tino e taumafai malosi o ‵sala ke maua te filemu o te mafaufau. I te taimi e ‵sala malosi ei latou ki te filemu i loto i a latou, kae ko leva eiloa ne maua ne tatou a te mea tenā. E tasi te pogai e maua ei ne tatou te filemu tenā, ona ko tatou e taumafai ke maua te filemu mo tino i ‵tou kāiga mo ‵tou fakapotopotoga. E maua ne tatou te mafaufau ‵lei ke masaua faeloa i a tatou mo ‵tou taina mo ‵tou tuagane e se ‵lei katoatoa. Ona ko te pogai tenei, e mafai eiloa o ‵sae aka fakalavelave, kae kafai e tupu te mea tenā, ko oti ne akoako tatou ke tau‵tali ki pati fakatonutonu a Iesu konei: “Fano muamua o faka‵lei mo tou taina.” (Mata. 5:24) E faigofie te mea tenei māfai e masaua ne tatou i te suā taina io me se tuagane e tavini foki ki “te Atua o te filemu.”—Loma 15:33; 16:20.

19. Mai luga i mea kolā e mafau‵fau tatou ki ei, se a te filemu tu ‵kese telā e mafai o fia‵fia tatou i ei?

¹⁹ E isi aka foki se suā filemu telā e seai sena nafa. Mai te “mafaufau faeloa ki te agaga,” ka fia‵fia ei tatou ki te filemu telā e maua ne tatou mo ‵tou Mafuaga. Ne fakamau ki lalo ne Isaia a pati kolā e fakasino ki ana aso kae ko lasi atu nei tena fakataunuga i aso nei: “Ka puipui ne koe a latou kolā e fakalago‵lago katoatoa ki a koe; ka tuku atu ne koe ki a latou te filemu tumau, Me ko koe e tali‵tonu latou ki ei.”—Isa. 26:3, NW; faitau te Loma 5:1.

20. Kaia e loto fakafetai ei koe ki pati fakatonutonu i te Loma mataupu e  8?

²⁰ Tela la, faitalia i a tatou ko tino kolā ne fakaeke ki te agaga io me ko tino kolā e fakamoemoe ke ola tumau i te palataiso i te lalolagi nei, e mafai eiloa o loto fakafetai tatou ki pati fakaosofia i te Loma mataupu e 8. Ko oko eiloa i te ‵tou loto fakafetai ki te fakamalosiga ke mo a e tuku atu a mea “faka-te-foitino” ke fai mo toe mea tāua i ‵tou olaga! I lo te fai penā, e lavea ne tatou te poto ke ola e tusa mo te fakatalitonuga mautinoa tenei: “Mafaufau faeloa ki te agaga e maua ei te ola mo te filemu.” A te taui o te fai penā ko te ola se-gata-mai, me ne tusi mai a Paulo: “Me i te ‵togi o te agasala ko te mate, a ko te meaalofa telā e tuku mai ne te Atua ko te ola se-gata-mai i a Keliso Iesu te ‵tou Aliki.”—Loma 6:23.