1, 2. (a) Kaia e lauiloa malosi ei a pati kolā ne siki mai i te Teutelonome 6:4? (e) Kaia ne fai atu ei ne Mose a pati konā?

I TE fia o senitenali, ne masani o fakaaoga a pati konei ne siki mai i te Teutelonome 6:4 ne tino i te lotu Iutaia e pelā me se vaega o se ‵talo tapu. E fai atu ne latou i aso katoa, i te taeao mo te afiafi. Ne taku a te ‵talo tenei ki te Shema, telā ko te pati muamua i te fuaiupu. E auala i te ‵talo tenei, e fakaasi atu ei ne tino Iutaia ‵lotu a te lotou tapuakiga katoatoa ki te Atua.

² A pati konā se vaega o te faipatiga fakamavae a Mose ki te fenua o Isalaelu i te taimi ne maopoopo ei latou i vanu o Moapi i te tausaga ko te 1473 T.L.M. Ko fai o olo atu a te fenua ki te suā feitu o te vaitafe o Iolitana ke ‵nofo i te Fenua o te Folafolaga. (Teu. 6:1) A Mose, te lotou takitaki i te 40 tausaga ko ‵teka, ne manako ke loto ma‵losi a tino māfai e fakafesagai atu ki mea faiga‵ta i olotou mua. Ne ‵tau o tali‵tonu latou ki a Ieova kae fakamaoni ki a ia e pelā me ko te lotou Atua. E maina ‵lei me ne fakamalosi atu eiloa a toe pati fakaoti a Mose ki tino. Mai tua o te ‵takuatuga o Tulafono e Sefulu mo nisi fakatonuga kolā ne tuku atu ne Ieova ki te fenua, ne  fai atu ei ne Mose a pati konā i te Teutelonome 6:4, 5, NW. * (Faitau.)

3. Ne a fesili ka mafau‵fau tatou ki ei i te mataupu tenei?

³ E mata, ne seki iloa ne te kau Isalaelu kolā ne maopoopo fakatasi mo Mose i konā, me i a Ieova te lotou Atua, ko “Ieova tokotasi eiloa”? E tonu, ne iloa ne latou. Ne iloa kae tapuaki atu a tino Isalaelu fakamaoni ki te Atua fua e tokotasi—te Atua o olotou tupuga ko Apelaamo, Isaako, mo Iakopo. Ona ko te mea tenā, kaia ne toe fai atu ei ne Mose me i a Ieova te lotou Atua ko “Ieova tokotasi eiloa”? E mata, a te tokotasi o Ieova e fakasino atu ki te alofa ki a ia mo te loto kātoa, ola kātoa, mo te malosi kātoa, e pelā mo te mea ne taku mai i te fuaiupu e 5? Kae se a te aoga o pati i te Teutelonome 6:4, 5 ki a tatou i aso nei?

4, 5. (a) Se a te uiga o te fuaiupu ko “Ieova tokotasi eiloa”? (e) E ‵kese pefea a Ieova mai nisi atua o fenua fakaa‵tea?

⁴ Tu ‵kese. A te pati “tokotasi” i te ‵gana Epelu mo nisi ‵gana e uke e mafai o fakauiga ki mea e uke kae se ko te napa tasi fua. E mafai o fakauiga ki te tu ‵kese, ko ia fua kae e seai aka foki. E se fakauiga i ei i a Mose ne faka‵se ne ia a te talitonuga ki te tolutasi tapu. A Ieova ko te Tino ne faite ne ia te lagi mo te lalolagi, te Pule Sili o te iunivesi. E seai aka foki se Atua tonu kae na ko ia; e seai se atua e pelā mo ia. (2 Samu. 7:22) Tela la, ne fakamasaua atu a Mose ki te kau Isalaelu me i te lotou tapuaki atu ki a Ieova e ‵tau o fai atu fua ki a ia tokotasi. E se ‵tau o tau‵tali atu latou ki tino i olotou tafa, kolā ne tapuaki atu ki atua mo atua fā‵fine kese‵kese. A nisi atua ‵se konei ne ‵kilo atu ki ei a tino e pelā me e pule atu ki nisi vaega o te natula. Kae ko nisi ne vaega ‵kese o se atua e tokotasi.

⁵ E pelā mo te kau Aikupito ne tapuaki ki te atua o te la ko Ra, te atua fafine o te lagi ko Nut, te atua o te lalolagi ko Geb, te atua o te Naila ko Hapi, mo nisi manu tapu e uke. Ne fakaseai atu a atua ‵se e uke konei ne Ieova e auala i Mala e Sefulu. A te atua lauiloa o te kau Kanana ko Paala, te atua o te fanafanau, telā ne foliga mai foki me ne fai mo atua o te lagi, te vaiua, mo te afā. I koga e uke, ne fai foki a Paala mo fai te atua fesoasoani i te fa‵kai. (Nume. 25:3) Ne ‵tau o masaua ne te kau Isalaelu me i te lotou Atua, ko “te Atua tonu,” ko “Ieova tokotasi eiloa.”—Teu. 4:35, 39, NW.

6, 7. Se a te suā uiga o te pati “tokotasi,” kae ne fakamaoni pefea me i a Ieova e “tokotasi” eiloa?

⁶ E se Mafai o Mafuli kae Alofa Fakamaoni. A te pati ko te “tokotasi” e mafai foki o fakauiga ki te ‵kaufakatasi mo te tasi i fuafuaga mo faifaiga. E se mafai o fakalotolotolua a Ieova te Atua. I lō te fai penā, e fakamaoni faeloa a ia, e se mafai o mafuli, e alofa fakamaoni kae fai mea tonu. Ne tauto atu a ia ki a Apelaamo me ka maua ne ana tamaliki a te Fenua o te Folafolaga, kae ne fai ne Ieova a mea fakaofoofogia ke fakataunu ei te folafolaga tenā. E ‵tusa mo te 430 tausaga ne ‵teka atu kae ne seki mafuli eiloa te fakaikuga a Ieova ke fai penā.—Kene. 12:1, 2, 7; Eso. 12:40, 41.

⁷ I te fia o senitenali mai tua ifo, i te taimi ne fai ei a te kau Isalaelu e pelā me ne ana molimau, ne fai atu a Ieova ki a latou: “Au ko te Atua e tokotasi. E seai aka foki se atua i oku tafa; e seki ai eiloa mai ana mua, e se toe ai foki eiloa ki te se gata ma!” Ke faka‵mafa atu a te sē mafai o ‵fuli a tena fuafuaga, ne toe fai mai a Ieova: “Au ko te Atua ki te se gata mai.” (Isa. 43:10, 13; 44:6; 48:12) Se tauliaga gali ‵ki mō tino Isalaelu—kae penā foki mo tatou ke fai pelā me ne tavini a Ieova, te Atua telā e se mafai o mafuli kae fakamaoni i ana auala katoa!—Mala. 3:6; Iako. 1:17.

8, 9. (a) Ne a mea e manako a Ieova ke fai ne ana tino tapuaki? (e) Ne faka‵mafa atu pefea ne Iesu a te tāua o pati a Mose?

 ⁸ Ao, ne fakamasaua atu a Mose ki tino me i a Ieova e tumau kae e se mafai o ‵fuli i tena alofa mo tena atafai ki a latou. Ona ko te mea tenā, se mea ‵lei ke tapuaki katoatoa atu fua ki a ia, alofa tonu ki a ia, mo olotou loto, ola, mo te malosi kātoa. E ‵tau foki mo tamaliki o tapuaki katoatoa atu ona ko te mea e ‵tau o akoako ne mātua olotou tamaliki i so se avanoaga.—Teu. 6:6-9.

⁹ Ona ko te sē mafai o mafuli kae tumau faeloa a Ieova e uiga ki tena loto mo tena fuafuaga, e manino ‵lei me e tumau eiloa a mea e manako a ia ke fai ne ana tino tapuaki ‵tonu i aso nei. Ke talia ne ia ‵tou tapuakiga, e ‵tau fua o tapuaki katoatoa atu tatou ki a ia kae a‵lofa ki a ia mo ‵tou loto, mafaufau, mo ‵tou malosi kātoa. A te ‵tonuga loa, tenā loa te mea ne fai atu ne Iesu Keliso ki se tino telā ne fesili atu ki a ia. (Faitau te Maleko 12:28-31.) Tela la, ke na fakaasi atu i ‵tou faifaiga me e malama‵lama tonu eiloa tatou i a “Ieova te ‵tou Atua ko Ieova tokotasi eiloa.”

10, 11. (a) Se a te uiga o te ‵tou tapuaki katoatoa atu fua ki a Ieova? (e) Ne fakaasi atu pefea ne talavou Epelu a te lotou tapuaki katoatoa atu fua ki a Ieova?

¹⁰ Ke fai a Ieova mo fai se Atua fua e tokotasi, e ‵tau o tapuaki katoatoa atu fua tatou ki a ia. E se ‵tau o vaelua io me e aofia ne tatou a nisi atua i ‵tou tapuakiga ki a ia io me fakalailai ne manatu io me ko faifaiga mai nisi vaegā tapuakiga. E ‵tau o masaua ne tatou me e se fai fua a Ieova mo fai se atua e tasi mai nisi atua e uke; io me ko te ‵toe atua maluga kae malosi katoatoa i a latou. Ko Ieova fua e ‵tau o tapuaki atu ki ei tatou.—Faitau te Fakaasiga 4:11.

¹¹ I te tusi o Tanielu, e fai‵tau tatou e uiga ki talavou Epelu ko Tanielu, Hanania, Misaeli, mo Asalia. Ne fakaasi atu te lotou tapuaki katoatoa atu ki a Ieova mai te ‵kalo kea‵tea i te ‵kai ki mea‵kai kolā e se ‵ma kae ne ita fitifiti foki ma ifo atu latou ki te tupua aulo a Nepukanesa. Ne manino ‵lei a mea kolā ne fakamuamua ne latou; e se ‵tau lele eiloa mo latou o gutugutulua i te lotou tapuakiga.—Tani. 1:1-3:30.

12. I te tapuaki katoatoa atu fua ki a Ieova, se a te mea e ‵tau o fakaeteete tatou i ei?

¹² Ke tapuaki katoatoa atu fua ki a Ieova, e ‵tau o fakaeteete tatou ke mo a ma talia so se mea ke fakaaoga io me ke aofia i te vaega o ‵tou olaga telā e ‵tau fua o maua ne Ieova. Ne a nisi mea penā? I Tulafono e Sefulu, ne fakaasi manino mai ne Ieova me e se ‵tau o isi aka foki ne olotou atua i tafa o ia kae e se ‵tau o aofia latou i so se vaega o te ifo ki tupua. (Teu. 5:6-10) I aso nei, e uke a vaega kese‵kese o te ifo ki tupua, telā e faigata ke lavea faka‵lei atu. Kae e seki ‵fuli eiloa a mea kolā e manako ki ei a Ieova—koi fai eiloa a ia e pelā me ko “Ieova tokotasi.” Ke na onoono aka tatou ki te aoga o te mea tenā ki a tatou.

13. Ne a mea e mafai o a‵lofa malosi tatou ki ei lō Ieova?

¹³ I te Kolose 3:5 (faitau), e maua ne tatou a pati fakatonutonu ki Kelisiano e uiga ki mea e mafai o fakamasei aka te lotou fesokotakiga ‵lei katoatoa mo Ieova. Masaua me e isi se sokoga o te kaimanako ki te ifo ki tupua. Ona ko te mea telā e manako ki ei se tino, e pelā mo te maumea io me ko te uke o kope togi ‵mafa, e mafai o pule atu ki te olaga telā ko fai ei pelā me se atua malosi. Kae kafai e onoono atu koe ki te fuaiupu kātoa, e lavea faka‵lei atu me e isi se sokoga o nisi faifaiga agasala katoa kolā ne taku mai i ei ki te kaimanako, telā ko te ifo ki tupua. A te manako malosi ki vaegā mea penā e mafai fua o malosi atu i te ‵tou a‵lofa ki te Atua. E mata, e mafai o talia ne tatou so se mea mai i mea fakamataku konei ke pule mai ki a tatou, telā ko se toe fai ei a Ieova e pelā me ko “Ieova tokotasi eiloa” ki a tatou? Ikai, e se mafai.

14. Se a te fakailoaga ne tuku mai ne te apositolo ko Ioane?

 ¹⁴ Ne fai mai eiloa ne te apositolo ko Ioane a te manatu tai ‵pau i te taimi ne fakailoa mai ei ne ia me kafai e isi se tino e fiafai ki mea i te lalolagi—“ko manakoga o te foitino mo manakoga o mata mo mea e sona fakamata‵mata ki ei a tino i te olaga nei”—ko tena uiga, “e se alofa a ia ki te Tamana i tena loto.” (1 Ioa. 2:15, 16) E fakauiga i ei me e ‵tau o iloilo aka faeloa ne tatou ‵tou loto ke onoono aka me ko oti ne faka‵se ne fakafiafiaga o te lalolagi, taugasoa, mo vaegā gatu mo teuga. Io me e aofia i te fiafai ki te lalolagi a taumafaiga ke maua ‘se togafiti ‵lei mō tatou,’ e pelā mo te kausaki atu ki akoakoga ma‵luga. (Iele. 45:4, 5) Ko ‵tu atu eiloa tatou i te mataloa ki te lalolagi fou telā ne folafola mai. Tela la, se mea tāua ke masaua faka‵lei ne tatou a pati tāua a Mose! Kafai e malamalama faka‵lei tatou kae tali‵tonu me i a “Ieova te ‵tou Atua ko Ieova tokotasi eiloa,” ka fai eiloa ne tatou te ‵toe mea e mafai o fai ke tapuaki katoatoa atu fua ki a ia, mai te tavini atu ki a ia i te auala e talia ne ia.—Epe. 12:28, 29.

15. Kaia ne fakamasaua atu ei ne Paulo me i te Atua ko “Ieova tokotasi” eiloa?

¹⁵ A te tokotasi o Ieova e fakauiga foki ki te kaufakatasi mo te tasi i fuafuaga, mo uiga kolā e ‵tau o maua ne tatou e pelā me ko ana tino tapuaki i te taimi e tavini atu ei tatou ki a ia. Ne aofia a te fakapotopotoga Kelisiano i te senitenali muamua i tino Iutaia, Eleni, Loma, mo tino mai nisi fenua. Ne kese‵kese olotou tupuakaga i mea tau lotu, tuu, mo olotou lagonaga. Ona ko te mea tenā, ne faigata ki nisi tino ke talia ne latou a te auala fou ke tapuaki atu ei io me ke tiaki katoatoa olotou auala mua. Ne iloa ne te apositolo ko Paulo me se mea ‵lei ke fakamasaua atu ki a latou me e tasi te Atua o Kelisiano, ko Ieova.—Faitau te 1 Kolinito 8:5, 6.

16, 17. (a) Se a te valoaga ko oti ne fakataunu i ‵tou aso nei, kae se a te mea ne iku mai i ei? (e) Se a te mea e mafai o fakamasei aka i ei te ‵tou kaufakatasi?

 ¹⁶ Kae e a te tulaga i te fakapotopotoga Kelisiano i aso nei? Ne ‵valo mai te pelofeta ko Isaia me “i aso mai mua nei,” io me ko aso fakaoti konei, ka ua‵lolo atu a tino mai fenua katoa ki te koga tapuaki tonu telā ka fakamaluga aka. Ne fai atu latou: “Ka akoako mai ne [Ieova] tatou ki mea e manako a ia ke fai ne tatou; ka sa‵sale tatou i auala me ne filifili ne ia.” (Isa. 2:2, 3) Ko oko eiloa i te ‵tou fia‵fia ke lavea atu a te fakataunuga o te valoaga tenei i ‵tou mua eiloa! Ne iku atu ei ki te uke o fakapotopotoga mo tino mai fenua kese‵kese, tuu kese‵kese, mo ‵gana kese‵kese, kolā e tavae atu ki a Ieova. Kae ko te kese‵kese tenei e mafai o ‵sae aka ei a fakalavelave kolā e ‵tau o mafaufau faka‵lei ki ei.

¹⁷ E pelā me se fakaaoakoga, e pefea ou lagonaga e uiga ki taina Kelisiano mai koga kolā e ‵kese ‵ki olotou tuu mai i a koe? Ko te lotou ‵gana, vaegā gatu, uiga, mo mea‵kai kolā e se masani koe ki ei. E mata, e ‵kalo keatea koe mai i a latou kae fesokotaki atu fua ki tino kolā e tai ‵pau otou tupuakaga? Io me e a māfai e fo‵liki a tino kolā ne ‵tofi aka e pelā me ne ovasia i tau fakapotopotoga—io me ko te ovasia o te fenua io me ko te sui mai te ofisa lagolago—e fo‵liki io me e ‵kese olotou tuu io me ko olotou fenua mai i a koe? E mata, e talia ne koe a vaegā mea penā ke fakamasei aka ei a te kaufakatasi mo te tasi i te fuafuaga telā e maua atu i va o tino o Ieova?

18, 19. (a) Ne a pati fakatonutonu i te Efeso 4:1-3? (e) Ne a mea e mafai ne tatou o fai ke fesoasoani ki te fakatumauga o te kaufakatasi i te fakapotopotoga?

¹⁸ Ne a mea e mafai o fesoasoani mai ke ‵kalo keatea tatou mai vaegā fakalavelave penā? Ne tuku atu ne Paulo a nisi pati fakatonutonu ki Kelisiano i Efeso, se fa‵kai maumea kae e uke a tino kese‵kese i ei. (Faitau te Efeso 4:1-3.) Mafaufau me ne taku atu muamua ne Paulo a vaegā uiga e pelā mo te loto maulalo, agamalu, kufaki, mo te alofa. E mafai o fai a mea konei e pelā mo pou o se fale kolā e taofi ne ia te fale. Kae i tafa o te manakogina o pou ma‵losi, e manakogina foki ke fakafou faeloa te fale, i te mea ma gasolo o lasi atu te fakamaseiga. Ne fakatagi atu a Paulo ki Kelisiano i Efeso ko te mea ke taumafai malosi latou ke ‘fakatumau te tasi o te agaga.’

¹⁹ E ‵tau mo tatou taki tokotasi o talia te mea tenā e pelā me se tiute o tino katoa ke fesoasoani atu ki te fakatumauga o te tasi i te fakapotopotoga. Ne a mea e mafai ne tatou o fai? Muamua la, ke ati aka kae fakaasi atu a uiga kolā ne taku atu ne Paulo—loto maulalo, agamalu, kufaki mo te alofa. Ko taumafai ei ke fakamalosi aka “te fusi o te filemu.” E ‵tau o ga‵lue ma‵losi tatou ke faka‵lei aka so se tamā vāivāiga telā e mafai o sae aka. A te faiga penā, e fesoasoani atu tatou ki te fakatumauga o ‵tou filemu mo te kaufakatasi.

20. E mafai pefea o fakaasi atu ne tatou me e malamalama tatou me i a “Ieova te ‵tou Atua ko Ieova tokotasi eiloa”?

²⁰ A “Ieova te ‵tou Atua ko Ieova tokotasi eiloa.” Ko oko eiloa i te malosi o te fuaiupu tenā! Ne fakamalosi atu a te fakamasauaga tenā ki te kau Isalaelu ke ‵teke atu ki mea faiga‵ta ne fe‵paki mo latou i te taimi ne ulu atu ei latou kae puke ei ne latou te Fenua o te Folafolaga. A te taliaga ne tatou o pati konā ki ‵tou loto ka fakamalosi aka ei tatou ke fakafesagai atu ki te fakalavelave lasi tenei fua i ‵tou mua kae fesoasoani ki te faiga o te Palataiso mai tua ifo. Ke na tapuaki katoatoa atu fua tatou ki a Ieova mai te alofa mo te tavini atu ki a ia mo te ola kātoa kae fakaoti foki ‵tou mafi i te taumafai ke fakatumau te tasi i te kautaina Kelisiano. Kafai e tumau tatou i ei, e mafai o ‵kilo atu tatou mo te loto tali‵tonu ki te fakataunuga o pati a Iesu e uiga ki tino kolā ka fakamasino aka e pelā me ne mamoe: “O‵mai, a koutou kolā ko oti ne fakamanuia ne toku Tamana, ke fai mō koutou te Malo telā ne fakatoka mō koutou talu mai te faitega o te lalolagi.”—Mata. 25:34.