1. Ne fakaasi atu pefea ne se tamaliki tagata a tena fakamoemoega ki te toetuga?

 NE MASAKI malosi te tamaliki tagata ko Matthew kae ne manakogina ke fai a ‵tipiga e uke ki a ia. I te taimi ko fitu ana tausaga, ne onoono te lotou kāiga i te polokalame o te Leo Fakasalalau o te JW^®. I te fakaotiotiga o te polokalame, ne onoono latou ki te pese vitio e uiga ki te fakafetaui atu ki tino pele kolā ko toe faka‵tu mai. b I te otiga o te polokalame, ne fanatu a Matthew ki ana mātua, puke lā lima, kae fai atu: “Lavea ne koulua, e mami mo teti? Kafai foki loa e mate au, ka toe ‵pula mai oku mata i te taimi o te toetuga. E mafai o faka‵tali koulua ki te taimi tenā; ka ‵lei a mea katoa.” E mata, e mafai o fakaataata ne koe a lagonaga o mātua konei i te iloaga ne lāua te malosi o te fakatuanaki o te lā tamaliki ki te toetuga?

2-3. Kaia e ‵lei ei ke mafau‵fau tatou ki te tautoga e uiga ki te toetuga?

² I te gasologa o taimi, se mea gali ke mafaufau ‵loto tatou ki te tautoga i te Tusi Tapu e uiga ki te toetuga i aso mai mua. (Ioa. 5:28, 29) Kaia? Me e se iloa ne tatou māfai ko ‵poko tatou i se masaki fakamataku io me galo fakavave atu se ‵tou tino pele i te mate. (Fai. 9:11; Iako. 4:13, 14) A te ‵tou fakamoemoega ki te toetuga e mafai eiloa o fesoasoani mai ke kufaki tatou i mea faiga‵ta penā. (1 Tesa. 4:13) E fakatalitonu mai te Tusi Tapu me e iloa ‵lei ne te ‵tou Tamana faka-te-lagi a tatou kae alofa malosi mai. (Luka 12:7) Mafaufau la, e ‵tau o iloa faka‵lei ne te Atua tatou ko te mea ke toe faka‵tu mai ne ia tatou, mo uiga kolā ne maua muamua ne tatou kae ke masaua foki a mea. E lavea atu te lasi o te alofa o Ieova i te tukumaiga ne ia te avanoaga ke maua te ola se-gata-mai, kae toe faka‵tu aka tatou mai te mate!

³ I te mataupu tenei, ka sau‵tala muamua tatou ki pogai e mafai  o tali‵tonu tatou ki te tautoga e uiga ki te toetuga. Ka oti, ko onoono tatou ki se tala mai te Tusi Tapu telā e fakamalosi ei ‵tou fakatuanaki kae ‵sae mai ei a pati i te ‵tou tusi siki fakavae: “Ka toetu mai tou tuagane.” (Ioa. 11:23) Kae ko te ‵toe mea, ka tauloto tatou ki auala ke fai ei ke malosi te ‵tou fakatuanaki ki te fakamoemoega ko te toetuga.

4. Ke talitonu ki se tautoga, ne a mea e ‵tau o fakamautinoa muamua ne tatou? Fakamatala mai.

⁴ Ke talitonu ki se tautoga, e ‵tau o fakamautinoa aka ne tatou me i te tino i a ia te tautoga e manako kae e isi foki sena malosi io me e mafai eiloa o fakataunu ne ia tena tautoga. Ke fai se fakatusaga: Mafaufau la me ne maofa valevale tou fale i se matagi. Ne vau sou taugasoa kae tauto atu, ‘Ka fesoasoani atu au o toe faite tou fale.’ A ia e fakamaoni kae talitonu koe me e manako tonu eiloa a ia o fesoasoani atu ki a koe. Kafai a ia se tino apo i te faite fale kae isi ne ana mea faigaluega, e iloa ne koe me e mafai eiloa o fesoasoani atu a ia ki a koe. Tela la, e talitonu koe ki tena tautoga. Kae e pefea la te tautoga a te Atua ki te toetuga? E mata, e manako a ia kae isi foki sena malosi ke fakataunu tena tautoga?

5-6. Kaia e mafai ei o tali‵tonu tatou me e manako a Ieova o faka‵tu aka a tino ‵mate?

⁵ E mata, e manako a Ieova ke toe faka‵tu mai a tino ‵mate? E seai se fakalotolotolua ki ei. Ne fakaosofia ne ia se aofaki o tino ne tusi ne latou te Tusi Tapu ke fakamau ki lalo a tena tautoga ki te toetuga i aso mai mua. (Isa. 26:19; Ho. 13:14; Faka. 20:11-13) Kae kafai e fai ne Ieova se tautoga, e fakataunu faeloa ne ia. (Iosu. 23:14) E tonu, e manako malosi eiloa a Ieova o toe faka‵tu mai a tino ‵mate. Kaia e fai atu ei tatou penā?

⁶ Mafaufau ki pati a te toeaina ko Iopu. Ne talitonu a ia me faitalia foki loa e mate a ia, ka manako malosi eiloa a Ieova ke lavea ne ia a Iopu ko toe ola mai. (Iopu 14:14, 15) E penā foki eiloa a lagonaga o Ieova ki ana tino tapuaki katoa kolā ko oti ne ‵mate atu. E olioli eiloa a ia ke toe faka‵tu mai latou ki te ola ko te mea ke mafai o ola ‵lei latou mo te fia‵fia. Kae pefea te fia piliona o tino kolā ko oti ne ‵mate kae seki maua ne latou se avanoaga ke tauloto ki te munatonu e uiga ki a Ieova? E manako eiloa te ‵tou Atua alofa o toe faka‵tu aka foki latou mai te mate. (Galu. 24:15) E manako a ia ke maua ne latou te avanoaga ke fai mo ana taugasoa kae ke ola ki te se-gata-mai i te lalolagi nei. (Ioa. 3:16) E tonu, e manako eiloa a Ieova o toe faka‵tu mai a tino ‵mate.

7-8. Kaia e tali‵tonu ei tatou me isi se malosi o Ieova ke toe faka‵tu aka a tino ‵mate?

⁷ E mata, e isi foki se malosi o Ieova ke toe faka‵tu aka a tino ‵mate? Ao! A ia ko te “Atua Malosi Katoatoa.” (Faka. 1:8) Tela la, e lava kae ‵toe tena malosi ke fakatakavale ne ia so se fili, ke oko foki loa ki te mate. (1 Koli. 15:26) I te taimi ne iloa ei ne tatou te mea tenā ne fakamalosi kae fakamafanafana mai. Mafaufau ki te tala o te tuagane ko Emma Arnold. Ne fepaki a ia mo tena kāiga mo tofotofoga o te fakatuanaki i te taimi o te Taua i te Lua a te Lalolagi. Ko te mea ke fakamafanafana ne ia tena tama fafine ona ko te ‵galo atu o ana tino pele i te falepuipui a te kau Nazi, ne fai atu a Emma: “Moi se mafai o toe ola mai a tino kolā ko oti ne ‵mate atu, ko tena uiga, e malosi fakafia atu a te mate i lō te Atua.” E mautinoa eiloa me e seai se mea e sili atu tena malosi i lō Ieova! E mafai eiloa ne te Atua malosi katoatoa telā ne māfua mai i ei te ola, o toe fakaola ne ia a tino kolā ko oti ne ‵mate.

⁸ A te suā pogai e iloa ei ne tatou me e mafai ne te Atua o toe faka‵tu mai a tino ‵mate, me e seai se tapulā ki mea e mafai o masaua ne ia. E kalaga atu a ia ki fetū takitasi i olotou igoa. (Isa. 40:26) E se gata i ei, e masaua ne ia a latou kolā ko oti ne ‵mate. (Iopu 14:13; Luka 20:37, 38) E faigofie ke masaua ne ia a tamā fakamatalaga e uiga ki a latou kolā ka toe faka‵tu aka, e aofia i ei olotou foliga mo uiga, olotou mea ne fai i te olaga mo mea e masaua ne latou.

9. Kaia e talitonu ei koe ki te tautoga a Ieova e uiga ki te toetuga i aso mai mua?

 ⁹ E manino ‵lei, me e mafai o tali‵tonu tatou ki te tautoga a Ieova ki te toetuga i aso mai mua, me e iloa ne tatou me e manako a ia kae isi foki sena malosi ke fakataunu tena tautoga. Mafaufau ki te suā pogai ke tali‵tonu tatou ki te tautoga a te Atua e uiga ki te toetuga: E isi ne tino ko oti ne faka‵tu aka ne Ieova mai te mate. I taimi o te Tusi Tapu, ne tuku atu ne ia te malosi ki nāi tāgata fakamaoni, e aofia ei a Iesu, ke faka‵tu aka a tino ‵mate. Ke onoono nei tatou ki te tala e uiga ki se tino ne fakatu aka ne Iesu mai te mate, telā ne fakamau i te Ioane mataupu 11.

10. Se a te mea ne tupu i te taimi koi talai atu ei a Iesu i te suā feitu o te Iolitana mai Petania, kae ne a ana mea ne fai? (Ioa. 11:1-3)

¹⁰ Faitau te Ioane 11:1-3. Fakaataata i tou mafaufau a mea ne ‵tupu i Petania i te fakaotiotiga o te 32 T.A. E isi ne taugasoa ‵pili o Iesu i te fakai tenei—ko Lasalo mo ana tuagane e tokolua, ko Malia mo Maleta. (Luka 10:38-42) Ne masaki a Lasalo, kae ne manava‵se ana tuagane. Ne avatu ne lāua se fekau ki a Iesu i te suā feitu o te Iolitana, telā e nofo ki se lua aso māfai e sasale atu ki ei mai Petania. (Ioa. 10:40) Se mea fakafanoanoa, me ne mate a Lasalo kāti i te taimi ne oko atu ei te avefekau ki a Iesu. E tiga eiloa ne iloa ne Iesu me i tena taugasoa ne fatoa mate, ne nofo a ia i konā mō se lua o aso, oti aka faimalaga atu ei ki Petania. Tela la, i te okoatuga a Iesu, kae ko fa a aso ne mate i ei a Lasalo. Ne fakaiku aka ne Iesu ke fai ne ia se mea telā ka aoga ki ana taugasoa kae faka‵malu atu ki te Atua.—Ioa. 11:4, 6, 11, 17.

11. Se a te akoakoga e uiga ki va fakataugasoa e tauloto ne tatou mai te tala tenei?

¹¹ E tauloto ne tatou mai te tala tenei se akoakoga e uiga ki va fakataugasoa. Mafaufau la: I te avatuga o te fekau a Malia mo Maleta ki a Iesu, ne seki fai atu lāua ke vau a ia ki Petania. Ne fai atu fua lāua me i tena taugasoa pele e masaki. (Ioa. 11:3) I te matega a Lasalo, ne mafai eiloa ne Iesu o toe fakatu aka a ia mai i se koga ‵mao. Kae ne fakaiku aka ne Iesu ke fano ki Petania ke ‵kau fakatasi mo ana taugasoa ko Malia mo Maleta. E mata, e isi sou taugasoa e toka faeloa o fesoasoani atu e aunoa mo se fakamolemole a koe ki ei? Kafai e isi, ko iloa ei ne koe me mafai o fakalagolago koe ki tena fesoasoani i “taimi o te puapuaga.” (Faata. 17:17) E pelā mo Iesu, ke fai tatou mo fai se vaegā taugasoa penā ki nisi tino! Nei la, ke toe ‵foki tatou ki te tala kae onoono aka me se a te mea ne tupu mai tua.

12. Se a te tautoga a Iesu ki a Maleta, kae kaia e mafai ei o talitonu a tou fafine ki ei? (Ioane 11:23-26)

¹² Faitau te Ioane 11:23-26. Ne iloa ne Maleta me ko pili mai a Iesu ki Petania. Ne fanatu fakavave a ia o fakafetaui ki tou tagata kae fai atu: “Te Aliki, moi ne nofo koe i konei penei e se mate toku tuagane.” (Ioa. 11:21) E tonu, ne mafai o faka‵lei ne ia te masaki o Lasalo. Kae ne manako a Iesu o fai se mea telā e sili atu i te fakaofoofogia. Ne tauto atu a ia: “Ka toetu mai tou tuagane.” Ne fai atu foki ne ia ki a Maleta a te suā pogai ke talitonu tou fafine ki tena tautoga, i ana pati: “Au ko te toetu mo te ola.” Ao, ne maua ne ia te malosi mai i te Atua ke faka‵tu a tino mai te mate ki te ola. Mai mua malie, ne fakatu aka ne Iesu se tamaliki fafine telā ne fatoa mate atu, kae  fakatu foki ne ia se tamataene i te aso eiloa telā ne mate i ei. (Luka 7:11-15; 8:49-55) Kae e mata, e mafai o fakatu mai ne ia se tino telā ko fa aso ne mate i ei kae ko kamata o manogi masei a tena foitino?

13. E pelā mo te mea ne fakamau i te Ioane 11:32-35, ne saga atu pefea a Iesu i te laveaga ne ia te ‵tagi fanoanoa o Malia mo nisi tino? (Onoono foki ki te ata.)

¹³ Faitau te Ioane 11:32-35. Fakaataata aka la a te mea ne tupu mai tua ifo. Ne fanatu a Malia, te suā tuagane o Lasalo, o fakafetaui ki a Iesu. Ne toe fai atu ne ia a pati a tena taina: “Te Aliki, moi ne nofo koe i konei, penei e se mate toku tuagane.” Ne fanoanoa malosi a tou fafine pelā foki mo nisi tino. Mai te kilo atu kae lagona ne ia olotou ‵tagi, ne fanoanoa malosi eiloa a Iesu. Ona ko te alofa atafai ki ana taugasoa, ne tagi i ei a tou tagata. Ne malamalama a ia i te lasi o te logo‵mae māfai ko mate atu sou tino pele. E mautinoa me e manako malosi eiloa a ia o fakaseai atu a te pogai o te lotou ‵tagi!

14. Se a te mea e mafai o tauloto ne tatou e uiga ki a Ieova mai te auala ne saga atu a Iesu ki te loto fanoanoa o Malia?

¹⁴ A lagonaga o Iesu ki te fanoanoa o Malia e akoako mai ki a tatou me i a Ieova se Atua alofa atafai. Kaia e fai atu tatou penā? Me pelā mo mea ne tauloto ne tatou i te mataupu mai mua, e fakaata faka‵lei mai ne Iesu i se auala ‵lei katoatoa a mafaufauga mo lagonaga o tena Tamana. (Ioa. 12:45) Tela la, kafai e fai‵tau tatou ki te lasi o te alofa atafai o Iesu ki ana taugasoa loto fanoa‵noa, telā ne tagi ei a ia, e mafai o fakaiku aka ne tatou me e alofa malosi foki a Ieova māfai e lavea ne ia tatou e ‵tagi ona ko te lasi o te fanoanoa. (Sala. 56:8) E mata, e se fai ne te mea tenā ke fia fakapilipili malosi atu koe ki te ‵tou Tamana alofa atafai?

15. E pelā mo te mea ne fakamatala mai i te Ioane 11:41-44, se a te mea ne tupu i te tanuga o Lasalo? (Onoono foki ki te ata.)

¹⁵ Faitau te Ioane 11:41-44. Ne oko atu a Iesu ki te tanuga o Lasalo kae fakamolemole atu ke tapale kea‵tea te fatu mai te tanuga. Ne ita a Maleta, kae fai atu i te foitino o Lasalo ko ‵tau o manogi masei i te taimi tenā. Ne tali atu a Iesu: “E a, e seki fai atu au ki a koe me kafai e talitonu mai koe, ka lavea eiloa ne koe a te ‵malu o te Atua?” (Ioa. 11:39, 40) Tenā ne kilo aka ei a Iesu ki luga kae ‵talo atu i mua o tino katoa. Ne manako a ia ke maua katoatoa ne Ieova a vikiga mo tavaega  ona ko te mea telā ka tupu mai tua ifo. Ne kalaga atu a Iesu: “Lasalo, vau ki tua!” Kae ne sasale mai a Lasalo ki tua mo te tanuga! Ne fai eiloa ne Iesu a te mea telā ne mafau‵fau a nisi tino me ka se mafai eiloa o fai.—Onoono ki te manatu mō sukesukega i te Ioane 11:17.

16. E fakamalosi aka pefea ne te tala i te Ioane mataupu 11 a ‵tou fakatuanaki ki te fakamoemoega ko te toetuga?

¹⁶ A te tala i te Ioane mataupu 11 e fakamalosi ne ia ‵tou fakatuanaki ki te fakamoemoega ki te toetuga. E pefea la? Masaua te tautoga a Iesu ki a Maleta: “Ka toetu mai tou tuagane.” (Ioa. 11:23) E pelā mo tena Tamana, e manako kae maua foki ne Iesu te malosi ke fakataunu te tautoga tenā. Ne fakaasi mai i ana loimata a te lasi o tena manakoga ke toe faka‵tu a tino mai te mate kae ave kea‵tea te fanoanoa telā e fakamāfua aka ne te mate. Kae i te taimi eiloa ne sasale mai a Lasalo ki tua mo te tanuga, ne toe fakatalitonu mai ne Iesu me isi sena malosi ke faka‵tu aka a tino ‵mate. E se gata i ei, mafaufau ki te fakamasauaga a Iesu ki a Maleta: “E a, e seki fai atu au ki a koe me kafai e talitonu mai koe, ka lavea eiloa ne koe a te ‵malu o te Atua?” (Ioa. 11:40) E maua eiloa ne tatou a pogai ‵lei ke tali‵tonu me i te tautoga a te Atua ki te toetuga ka fakataunu eiloa. Ne a la mea e mafai ne tatou o fai ke fakamalosi aka ‵tou fakatuanaki ki te fakamoemoega ko te toetuga?

17. Se a te mea e ‵tau o masaua faeloa ne tatou māfai ko fai‵tau ki tala i te Tusi Tapu e uiga ki te toetuga?

¹⁷ Faitau kae mafaufau ‵loto ki tala o tino i aso mua kolā ne toe faka‵tu aka mai te mate. E fakamatala mai i te Tusi Tapu a tala e valu o tino kolā ne toe faka‵tu aka ki te ola i te lalolagi nei. c Kaia e se sukesuke faka‵lei ei koe ki tala takitasi konā? I te taimi e sukesuke ki ei, masaua me i tino konei ne tino ‵tonu eiloa—ne tāgata, fāfine mo tama‵liki. ‵Sala ki akoakoga e mafai o tauloto ne koe mai i ei. Mafaufau ki te auala e fakaasi mai i tala takitasi a te manakoga o te Atua mo tena malosi ke toe faka‵tu aka a tino mai te mate. Kae sili atu  i ei, ke mafaufau ‵loto ki te toetuga tāua ‵ki eiloa—ko te toetuga o Iesu. Masaua la me ne molimau atu a te fia selau o tino ki te toetuga o Iesu kae tuku mai i ei se fakavae ‵mautakitaki mō te ‵tou fakatuanaki.—1 Koli. 15:3-6, 20-22.

18. E mafai pefea o fakaaoga faka‵lei ne koe a ‵tou pese e uiga ki te fakamoemoega ki te toetuga? (Onoono foki ki te fakamatalaga mai lalo.)

¹⁸ Fakaaoga faka‵lei a “pese faka-te-agaga” kolā e taku mai i ei a te fakamoemoega ki te toetuga. d (Efe. 5:19) E fakamalosi mai a pese konei ke fai te toetuga pelā me se mea tonu ki a tatou kae ke malosi ‵tou fakatuanaki ki te fakamoemoega tāua tenei. Fakalogologo ki ei, fakaakoako, kae sau‵tala ki te uiga o pati i ei i taimi o tapuakiga a kāiga. Tauloto ke ‵mau a pati i tou mafaufau mo tou loto. Me kafai ko fepaki koe mo se fakalavelave faigata io me galo atu sou tino pele i te mate, ka fesoasoani atu a te agaga o Ieova ke masaua ne koe a pese konei kae ke maua se fakamafanafanaga mo te malosi mai i ei.

19. Ne a mea kāti e mafai o fakaataata ne tatou i ‵tou mafaufau e uiga ki te toetuga? (Onoono foki ki te pokisi ko te “ Ne a Fesili ka Fai Atu ne Koe ki a Latou?”)

¹⁹ Fakaataata a mea i tou mafaufau. Ko oti ne tuku mai ne Ieova a te atamai ke fakaataata ne tatou a tatou eiloa i te lalolagi fou. Ne fai mai se tuagane penei: “Ne fakamāumāu ne au a taimi e uke ke fakaataata ne au a au eiloa i te lalolagi fou, telā ko pelā eiloa me ko ‵sogi ne au te manogi ‵gali o pula losa i te Palataiso.” Fakaataata i tou mafaufau me ko fakafetaui atu koe ki tāgata mo fāfine fakamaoni mai i taimi o te Tusi Tapu. Ko oi te tino e olioli malosi koe ke fetaui koulua? Ne a fesili ka ‵sili atu ne koe ki te tino tenā? Fakaataata foki i tou mafaufau me ko ‵kau fakatasi koe mo ou tino pele kolā ne ‵mate atu. Mafaufau ki te taimi muamua e fetaui ei koutou—au pati ka fai atu, te auala ka ‵sai atu koe ki a latou, mo loimata o te fiafia.

20. Se a te fakaikuga e ‵tau o fai ne tatou?

²⁰ Ko oko eiloa i te ‵tou loto fakafetai ki te tautoga a Ieova e uiga ki te toetuga! E mafai o tali‵tonu tatou me ka taunu eiloa a te tautoga tenei, me e manako kae e isi foki se malosi o Ieova ke fakataunu ne ia. Tela la, ke na fakaiku aka ne tatou ke tumau i te fakamalosi aka ‵tou fakatuanaki ki te fakamoemoega tāua tenei. Mai te faiga penā, ka fakapili‵pili malosi atu tatou ki te ‵tou Atua, telā e tauto mai ki a tatou taki tokotasi penei, ‘Ka toe‵tu mai ou tino pele!’