1. Kafai ko mafaufau se tuagane taka ke avaga a ia, ne a fesili e ‵tau o fesili ifo ne ia ki a ia eiloa?

A KELISIANO katoa e ‵nofo mai lalo i te takitakiga a Iesu Keliso telā ko te ulu ‵lei katoatoa. Kae kafai ko avaga se fafine Kelisiano, ko nofo a ia mai lalo i te takitakiga a se tagata sē ‵lei katoatoa. A te mea tenā e se faigofie. Tela la, kafai ko mafaufau tou fafine ke avaga ki se taina, se mea ‵lei ke fesili ifo a ia penei: ‘Ne a mea e fakaasi mai ei me i te taina tenei ka fai pelā me se ulu ‵lei o se kāiga? E mata, e fakatāua ne ia a mea faka-te-agaga i tena olaga? Kafai e se fai penā, kaia e mafaufau ei au me ka mafai o fai a ia mo fai se ulu ‵lei o se kāiga i te feitu faka-te-agaga māfai ko oti māua ne avaga?’ Kae e ‵tau foki mo se tuagane o fesili ifo penei: ‘Ne a uiga o oku kolā ka aoga ki te mā olaga avaga? E mata, au e kufaki kae kaimalie? E mata, e malosi toku fesokotakiga mo Ieova?’ (Fai. 4:9, 12) A fakaikuga ‵lei kolā e fai ne se fafine mai mua o avaga a ia, ka fesoasoani malosi atu ke fiafia a ia i tena olaga avaga.

2. Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

² E lau i miliona a tuagane Kelisiano ne tuku mai ne latou se fakaakoakoga ‵lei o te faka‵logo ki olotou avaga. E ‵tau eiloa o fakamālō atu ki a latou! Se mea fakafiafia ke tavini fakatasi tatou mo fāfine fakamaoni konei ki a Ieova! I te mataupu tenei ka tali aka ne tatou a fesili e tolu: (1) Ne a nisi tulaga faiga‵ta e fe‵paki mo fāfine a‵vaga? (2) Kaia e fakaiku ei ne se fafine avaga ke fakalogo a ia ki tena avaga? (3) Ne a mea e mafai o tauloto ne se tagata mo se fafine avaga Kelisiano e uiga ki te fakalogo mai i te fakaakoakoga a Iesu, Apikaila, mo Malia te avaga a Iosefa, telā ko te mātua o Iesu?

3. Kaia e se mafai ei o maua se fakaipoipoga ‵lei katoatoa?

³ A te fakaipoipoga se meaalofa ‵lei katoatoa mai te Atua, kae ko tino e se ‵lei katoatoa. (1 Ioa. 1:8) Tenā te pogai e fai mai ei te Muna a te Atua ki taki tauavaga me ka fe‵paki latou mo tulaga faiga‵ta kolā e fakamatala mai e pelā me ne “puapuaga i te foitino.” (1 Koli. 7:28) Ke onoono nei tatou ki nisi tulaga faiga‵ta e mafai o fepaki mo se fafine avaga.

4. Kaia e mafai ei o mafaufau se fafine me se mea fakamasiasi a te fakalogo ki tena avaga?

⁴ Ona ko te auala ne tupu aka ei a ia, e mafai o mafaufau te fafine me i te fakalogo ki tena avaga se mea fakamasiasi ki a ia. “I te koga ne tupu aka ei au,” ko pati a Marisol, telā e nofo i te Iunaite Sitete, “ne fakamasaua atu faeloa ki fāfine me e ‵tau o ‵pau latou mo tāgata i mea katoa. E iloa ne au me ne fai ne Ieova te fakatokaga ki te ulu o te kāiga kae ne tuku ne ia ki fāfine se tiute tāua ke faka‵logo kae ‵tau foki o amanaiagina latou. Kae e sē se mea faigofie ke maua se kilokiloga paleni ki te ulu o te kāiga.”

5. Ne a manatu e se fetaui mo te Tusi Tapu e maua ne nisi tino e uiga ki te tiute o fāfine?

⁵ I te suā feitu, e mafai o avaga se fafine ki se tagata telā e mafaufau me i fāfine e se tāua pelā mo tāgata. “I te koga e ‵nofo matou i ei,” ko pati a te tuagane ko Ivon, telā e nofo i Amelika ki Saute, “a tāgata e mua o ‵kai kae oti ko fāfine. A tama‵liki fāfine e fai ne latou a kūka kae ‵fulu a mea lai‵lai, kae ko tama‵liki tāgata e ‵tau o situati ne olotou mātua mo tuagane, kae e taku latou me ko te ‘tupu o te fale.’” E fai mai se tuagane e igoa ki a Yingling, telā e nofo i Asia: “E isi se tugapati i te motou ‵gana telā e fakauiga me e se manakogina ke ‵poto io me ke atamai a fāfine. A te lotou tiute ko te fai fua o galuega i te fale, kae e se ‵tau mo latou o fai ne olotou manatu ki olotou avaga.” A te tagata avaga telā e fakamalosi ne ia a faifaiga sē a‵lofa penā kae sē tautali ki mea e fai mai i te Tusi Tapu, ka fakafaigata ne ia te olaga o tena avaga, e fakatamala o fakaakoako ki a Iesu, kae fakafanoanoa ne ia a Ieova.—Efe. 5:28, 29; 1 Pe. 3:7.

6. Ne a mea e ‵tau o fai ne fāfine a‵vaga ke fakamalosi aka te lotou fesokotakiga totino mo Ieova?

⁶ E pelā mo te mea ne sae mai i te mataupu mai mua, e manako a Ieova ke tausi atu a tāgata a‵vaga Kelisiano ki manakoga faka-te-agaga, lagonaga, mo manakoga faka-te-foitino o tino i tena kāiga. (1 Timo. 5:8) Kae e ‵tau mo tuagane a‵vaga o fakaavanoa se taimi mai olotou tiute fai i aso takitasi ke fai‵tau ki te Muna a te Atua kae mafaufau ‵loto ki ei kae ke ‵talo ki a Ieova mo olotou loto kātoa. E mafai o faigata te mea tenei. E uke a galuega e fai ne fāfine a‵vaga, tela la, e mafai o mafau‵fau latou me ko se lava te taimi mo te malosi ke fai a mea konā, kae se mea tāua eiloa ke fakaavanoa olotou taimi ki ei. Kaia? Me e manako a Ieova ko tatou taki tokotasi ke ati aka kae fakamalosi te ‵tou fesokotakiga totino mo ia.—Galu. 17:27.

7. Se a te mea ka fai ei ke faigofie ki se fafine avaga ke fakalogo ki tena avaga?

⁷ E maina tatou me e ‵tau mo te fafine avaga o galue malosi ke fakalogo ki tena avaga telā e se ‵lei katoatoa. Kae ka sili atu te faigofie ki tou fafine ke fakataunu ana tiute mai i a Ieova māfai e malamalama kae talia ne ia a manatu faka-te-Tusi Tapu ki te pogai e ‵tau ei mo ia o fakalogo ki tena avaga.

8. E pelā mo te Efeso 5:22-24, kaia e fakaiku ei ne se fafine avaga Kelisiano ke fakalogo a ia ki tena avaga?

⁸ E fakaiku aka ne se fafine avaga Kelisiano  ke fakalogo a ia ki tena avaga me tenā te mea e manako a Ieova ke fai ne tou fafine. (Faitau te Efeso 5:22-24.) E talitonu tou fafine ki tena Tamana faka-te-lagi, me iloa ne ia me alofa tou tagata ki a ia kae e se mafai o fai atu ke fai ne ia se mea telā e se aoga ki a ia.—Teu. 6:24; 1 Ioa. 5:3.

9. Se a te mea e tupu māfai e āva se tuagane Kelisiano ki te tulaga pule a tena avaga?

⁹ E fakamalosi ne te lalolagi a fāfine ke mo a ma fakatāua ne latou a tulaga o Ieova kae ke ‵kilo atu ki te fakalogo ki ulu o kāiga e pelā me se mea fakamasiasi. Ao, e se iloa ne tino kolā e fakamalosi ne latou a manatu konā a te ‵tou Atua alofa. E se mafai eiloa o fai ne Ieova se fakatonuga telā ka fakamasiasi ei ana tama fāfine pele. A te tuagane telā e galue malosi o fakataunu tena tiute mai i a Ieova e fai ne ia ke maua ne tena kāiga a te filemu. (Sala. 119:165) E maua ne tena avaga a mea aoga mai i ei, penā foki mo tou fafine, mo tama‵liki.

10. Ne a mea e tauloto ne tatou mai pati a Carol?

¹⁰ A te fafine avaga telā e fakalogo ki tena avaga sē ‵lei katoatoa e fakamaoni mai ne ia me alofa kae āva a ia ki a Ieova, te tino ne talia ne ia ke tuku atu se tulaga pule ki nisi tino. “E iloa ne au me isi ne mea ‵se ka fai ne taku avaga,” ko pati a Carol, telā e nofo i Amelika ki Saute. “E iloa foki ne au me ko te auala e saga ei au ki mea ‵se konā e fakaasi atu ei te tāua o toku va fakataugasoa mo Ieova. Tela la, e taumafai faeloa au o fakalogo me manako au ke fakafiafia a toku Tamana faka-te-lagi.”

11. Se a te mea ne fesoasoani atu ki te tuagane ko Aneese ke loto fakamagalo, kae ne a mea e tauloto ne tatou mai i ana pati?

¹¹ E sē se mea faigofie ke fakaasi atu ne se fafine avaga a te āva mo te fakalogo māfai e iloa ne ia me e se fakatāua ne tena avaga ana lagonaga mo mea e manavase a ia ki ei. Kae mafaufau ki te auala ne saga atu ei te tuagane ko Aneese, telā ko oti ne avaga, ki te mea tenā. Ana muna: “E taumafai au ke mo a eiloa au e kaitaua. E masaua ne au me fai ne tatou katoa a mea ‵se. E taumafai au o fakamagalo a ia e pelā eiloa mo Ieova. Kafai e fakamagalo ne au, e maua ne au se tulaga filemu o te mafaufau.” (Sala. 86:5) Kafai e loto fakamagalo se fafine avaga, ka faigofie foki ki a ia ke fakalogo ki tena avaga.

12. Ne a tala e maua i te Tusi Tapu?

¹² Kāti ka mafau‵fau a nisi tino me i te tino fakalogo se tino ‵seva. Kae e ‵kese ‵ki te kilokiloga tenā mo te munatonu. E maua i te Tusi Tapu a tala e uke o tino faka‵logo kolā ne tino loto ma‵losi. Mafaufau ki mea tāua e mafai o tauloto ne tatou mai i a Iesu, Apikaila, mo Malia.

13. Kaia e fakalogo ei a Iesu ki a Ieova? Fakamatala mai.

¹³ Iesu e fakalogo ki a Ieova, kae e se fakauiga i ei i a ia e sē se tino poto io me atamai. A akoakoga faigofie kae manino a Iesu e fakamaoni mai ei i a ia se tino poto ‵ki. (Ioa. 7:45, 46) E lasi ‵ki te āva o Ieova ki te atamai e maua ne Iesu, tenā ne talia ei ne Ia a Iesu ke galue i Ana tafa i te taimi ne faite ei ne Ieova te iunivesi. (Faata. 8:30; Epe. 1:2-4) Kae talu mai te taimi ne fakatu aka Iesu, ne tuku atu ne Ieova ki a ia a “te pule i mea katoa i te lagi mo te lalolagi.” (Mata. 28:18) Faitalia te lasi o te atamai o Iesu, ne fakalagolago faeloa a ia ki te takitakiga a Ieova. Kaia? Me e alofa a ia ki tena Tamana.—Ioa. 14:31.

14. Ne a mea e mafai o tauloto ne tāgata mai (a) te kilokiloga a Ieova ki fāfine? (e) manatu e fakamau i te Faataoto 31?

¹⁴ Mea e mafai o tauloto ne tāgata a‵vaga. Ne seki fai ne Ieova te fafine ke fakalogo ki tena avaga ona ko te mea ne kilo fatauva a ia ki fāfine me ma‵lalo atu i tāgata. Ne fakamaoni mai ne Ieova te mea tenā mai te fili ne ia a fāfine pelā foki mo tāgata ke pule fakatasi mo Iesu. (Kala. 3:26-29) Ne lavea atu a te loto talitonu o Ieova ki tena Tama mai te tuku atu ki a ia se tulaga pule. I se auala tai ‵pau, e tuku atu foki ne se tagata avaga poto se tulaga pule ki tena avaga. E fakamatala mai i te Muna a te Atua a nisi tiute kolā e mafai o fai ne se fafine avaga atamai, e mafai o onoono a ia ki te faiga o galuega i te fale, ‵togi kae fakatau atu a manafa, kae fakasoa foki a mea tau tupe. (Faitau te Faataoto 31:15, 16, 18.) A ia e sē se pologa telā e seai sena saolotoga ke fai ana manatu. Kae e talitonu tena avaga ki a ia kae fakalogologo ki ana manatu. (Faitau te Faataoto 31:11, 26, 27.) Kafai e fai faka‵lei kae āva se tagata ki tena avaga, ka fiafia tou fafine kae ka fakalogo foki ki tena avaga.

15. Ne a mea e mafai o tauloto ne fāfine a‵vaga mai te fakaakoakoga a Iesu?

¹⁵ Mea e mafai o tauloto ne fāfine a‵vaga. Faitalia a galuega ‵gali ne fai ne ia, ne seki mafaufau a Iesu me se mea fakamasiasi ke fakalogo a ia ki te takitakiga a Ieova. (1 Koli. 15:28; Fili. 2:5, 6) E penā foki a te fafine avaga atamai telā e tautali i te fakaakoakoga a Iesu, ka se mafaufau eiloa a ia me se mea masei ke fakalogo a ia ki tena avaga. Ka ‵lago a ia ki tena avaga ona ko tena alofa ki a ia kae maise i ei ko tena alofa mo tena āva ki a Ieova.

16. E ‵tusa mo te 1 Samuelu 25:3, 23-28, ne a mea faiga‵ta ne fepaki mo Apikaila? (Onoono ki te ata i te ‵kava.)

¹⁶ Apikaila e isi sena avaga ko Napalu tena igoa. A ia se tagata kaimanako, fakamatamata, kae sē loto fakafetai. E ui i ei, ne seki fai ne Apikaila se faiga ke tiaki tena avaga. Moi ne manako a ia ki ei, penei e talia ne ia ke tamate ne Tavita mo ana tāgata tena avaga. Kae ko ia ne gasuesue o fai se faiga ke puipui a Napalu mo te lotou kāiga kātoa. Mafaufau ki te loto malosi ne ‵tau o maua ne Apikaila ke fanatu ki mua o tāgata e toko 400 kolā e isi ne olotou meatau ke fai‵pati a ia mo Tavita. Ne loto fiafia foki a ia o fai te fakatoesega ona ko faifaiga a tena avaga ne fai. (Faitau te 1 Samuelu 25:3, 23-28.) Ne iloa ne Tavita me ne fakaaoga ne Ieova a te fafine loto malosi tenei ke tuku atu a pati fakatonutonu kolā e ‵tau o maua ne ia ke puipui ei a ia mai te faiga o se matugā agasala matagā.

17. Ne a mea e mafai o tauloto ne tāgata a‵vaga mai te tala o Tavita mo Apikaila?

 ¹⁷ Mea e mafai o tauloto ne tāgata a‵vaga. Apikaila se fafine poto. Ne fakalogo a Tavita mo te poto ki tou fafine. Ona ko te mea tenā, ne sao ei a ia mai te agasala ko te fakamaligi toto. I se auala tai ‵pau, e mafaufau faka‵lei foki se tagata avaga poto ki manatu o tena avaga māfai ko ‵tau o fai se fakaikuga tāua. Kāti ka mafai o aoga ana manatu ki tou tagata ke mo a ma fai ne ia se fakaikuga sē ‵lei.

18. Ne a mea e mafai o tauloto ne fāfine a‵vaga mai i a Apikaila?

¹⁸ Mea e mafai o tauloto ne fāfine a‵vaga. A te alofa mo te āva o te fafine avaga ki a Ieova ka aoga eiloa ki tena kāiga, faitalia me e se tavini tena avaga ki a Ieova io me ola e ‵tusa mo Ana tulaga. Ka se ‵sala a ia ki se auala sē tonu ke ‵tala ei te avaga. I lō te fai penā, kafai e āva kae fakalogo a ia, ka fakamalosi ne ia tena avaga ke fia tauloto ki mea e uiga ki a Ieova. (1 Pe. 3:1, 2) Kae kafai foki loa e se fia saga mai tou tagata ki tena fakaakoakoga ‵lei, e fakatāua eiloa ne Ieova a tena fakamaoni mo tena fakalogo ki tena avaga.

19. I tulaga fea ka se fakalogo ei se fafine avaga ki tena avaga?

¹⁹ A te fafine avaga Kelisiano fakalogo ka se fakalogo ki tena avaga māfai ko fai atu ki a ia ke ‵teke ki se tulafono io me se fakatakitakiga mai te Tusi Tapu. E pelā me se fakaakoakoga, mafaufau la me ko fai atu te avaga sē talitonu a se tuagane ki tou fafine ke loi, ke kaisoa, io me fai se amioga telā e se fetaui mo te Tusi Tapu. A Kelisiano katoa, e aofia ei a tuagane a‵vaga e ‵tau o faka‵logo muamua ki a Ieova te Atua. Kafai ko fai atu ki se tuagane ke ‵teke ne ia se tulafono i te Tusi Tapu, e se ‵tau o talia ne ia te mea tenā, kae e ‵tau o fakamatala atu ne ia i se auala alofa te pogai e se fai ei ne ia te manakoga o tou tagata.—Galu. 5:29.

20. E iloa pefea ne tatou me ne maua ne Malia se fesokotakiga pili mo Ieova?

²⁰ Malia ne pili ‵ki tena va fakataugasoa mo Ieova. Ne iloa faka‵lei ne ia a Tusitusiga Tapu. I te lā sau‵talaga mo Elisapeta, te mātua o Ioane te Papatiso, ne siki mai ne Malia a tusi fai‵tau e silia atu mo te 20 mai Tusitusiga Epelu. (Luka 1:46-55) Mafaufau la ki te manatu tenei: E tiga loa ne ‵sai feagaiga a Malia  mo Iosefa, ne seki fakasae muamua atu a te agelu a Ieova ki tou tagata. Ne faipati muamua te agelu ki a Malia kae fakailoa atu me ka fanau mai ne ia te Tama a te Atua. (Luka 1:26-33) Ne iloa ‵lei ne Ieova a Malia kae talitonu a ia me ka alofa kae tausi ne tou fafine a tena Tama. Kae mautinoa me ne tumau loa te fesokotakiga ‵lei o Malia mo Ieova ke oko foki loa ki te taimi ko mate ei a Iesu kae fakatu aka ki te lagi.—Galu. 1:14.

21. Ne a mea e mafai o tauloto ne tāgata a‵vaga mai te tala o Malia i te Tusi Tapu?

²¹ Mea e mafai o tauloto ne tāgata a‵vaga. E fiafia a te tagata avaga poto māfai e iloa faka‵lei ne tena avaga a te Tusi Tapu. E se kaitaua tou tagata ki a ia io me mafaufau me manako tou fafine ke fai pelā me ko te ulu o te kāiga. E iloa ne ia me i te fafine avaga telā e iloa ‵lei ne ia te Tusi Tapu mo fakatakitakiga mai ei ka fai eiloa pelā me se kope tāua ki te kāiga. Kafai foki loa ne akoga faka‵lei te fafine i lō te tagata, e ‵tau eiloa o fai ne te tagata avaga a tapuakiga a kāiga io me ko nisi polokalame faka-te-agaga.—Efe. 6:4.

22. Ne a mea e mafai o tauloto ne fāfine a‵vaga mai i a Malia?

²² Mea e mafai o tauloto ne fāfine a‵vaga. E ‵tau mo te fafine o fakalogo ki tena avaga, kae panaki loa a ia mo te tausiga o tena feitu faka-te-agaga ke malosi. (Kala. 6:5) Tela la, e ‵tau o ‵sala sena taimi ke fai ana sukesukega totino kae mafaufau ‵loto. Ka fesoasoani atu te mea tenā ke fakatumau tena alofa mo tena āva ki a Ieova kae ke fiafia o fakalogo ki tena avaga.

23. Ka aoga pefea a te fakalogo o te fafine avaga ki a ia, tena kāiga, mo te fakapotopotoga?

²³ A fāfine a‵vaga kolā e tumau i te faka‵logo ki olotou avaga ona ko te a‵lofa ki a Ieova, ka sili atu te lotou fia‵fia mo te lotoma‵lie, i lō fāfine kolā e ‵teke ki te fakatokaga a Ieova e uiga ki te ulu o te kāiga. E tuku mai ne latou se fakaakoakoga ‵lei ki tāgata mo fāfine koi fo‵liki. Kae ati aka foki ne latou te alofa i loto i te kāiga pelā foki mo te fakapotopotoga. (Tito 2:3-5) I aso nei, a te tokoukega o tavini fakamaoni a Ieova ne fāfine. (Sala. 68:11) A tatou katoa, faitalia me se tagata io me se fafine, e isi se ‵tou tiute tāua i loto i te fakapotopotoga. Ka sau‵tala tatou i te suā mataupu ki te auala ke fakataunu ei te tiute tenā.