Oku mātua ne ma‵losi ‵ki i te lotu Katolika. Kai i te taimi ne tauloto lāua mai te Tusi Tapu me i te igoa o te Atua ko Ieova, ne fai lāua mo Molimau a Ieova loto finafinau. Ne seki toe faite ne toku tamana a fakatusa o Iesu. Kae ne fakaaoga ne ia tena atamai i mea tau kamuta ke ‵fuli te fata ki lalo o te motou fale mō fai te Fale Tapuaki muamua eiloa i San Juan del Monte, se fakai foliki o Manila, te laumua o Filipaina.

Mai tua o taku fanauga i te 1952, ne aofia au ne oku mātua i akoakoga ‵gali faka-te-agaga e fai sāle ne lāua ki oku taina ma‵tua e tokofa mo oku tuagane ma‵tua e tokotolu. I taku tupuakaga, ne fakamalosi mai toku tamana ke faitau ne au se mataupu e tasi mai te Tusi Tapu i aso katoa, kae ne fai ne ia taku akoga faka-te-Tusi Tapu i tusi kese‵kese e uke. E uke a taimi ne ‵kami ne oku mātua a ovasia faima‵laga mo sui mai te ofisa lagolago ke ‵nofo i te motou fale. Ne maua ne te motou kāiga a fakamalosiga e uke mai i tala a taina konei, kae ne fai i ei ke fakamuamua ne matou a te faiga o te galuega talai i omotou olaga.

Ne tauloto ne au a mea e uke mai i oku mātua kolā ne fakamaoni faeloa ki a Ieova. Mai tua o te mateatuga o toku mātua pele i se masaki, ne kamata māua mo toku tamana o paenia i te 1971. Kae i te 1973 i te taimi ko 20 oku tausaga, ne mate toku tamana. A te ‵galo atu o oku mātua ne fai ei ke maua ne au a lagonaga sē sologa. Kae ne fesoasoani mai a te fakamoemoega “mautinoa kae ‵mautakitaki” telā e maua i te Tusi Tapu ke mo a ma loto mafatia au kae ke maua se kilokiloga ‵lei kae ke tumau i te fakapilipili atu ki a Ieova. (Epe. 6:19) E seki leva mai tua o te mate o toku tamana, ne talia ne au ke tavini pelā me se paenia fakapito i te motu ko Coron, i te kogā fenua o Palawan.

Ko 21 oku tausaga i taku okoga ki Coron. E pelā me se tamaliki ne tupu aka i se fakai lasi, ne poi au i te laveaga me i te ukega o fale e seai se iti mo  paipa vai i ei, kae e se uke foki a mea fakatele‵tele i te fenua. E tiga loa e isi ne nai taina i konā, kae seai se soa paenia o oku, tela la ne talai tokotasi sāle au i nisi taimi. Ne ‵misi malosi ne au oku kāiga mo taugasoa i te masina muamua. I po, e onoono atu au ki te lagi e ‵fonu i fetū kae ‵sali ifo a loimata i oku mata. Ne manako au o tiaki taku taviniga kae foki atu ki oku kāiga.

I taimi konā, ne fai atu ne au ki a Ieova a mea katoa i toku loto. E masaua ne au a manatu fakamalosi loto ne faitau ne au i te Tusi Tapu mo ‵tou tusi. E sae aka faeloa te Salamo 19:14 i toku mafaufau. Ne iloa aka ne au me ka fai a Ieova mo fai “toku Kaupapa mo toku Fakaola” māfai e mafaufau ‵loto au ki mea kolā e fiafia a ia ki ei, e pelā mo ana faifaiga mo ana uiga. A te mataupu i te Watchtower telā e fakaulutala penei “You Are Never Alone” a ne aoga malosi eiloa ki a au. Ne faitau fakafia au ki ei. I se auala fakatusa, ko pelā eiloa me ‵nofo tokolua māua mo Ieova i taimi penā, kae ne maua ne au i ei a avanoaga ‵gali ke ‵talo, fai a sukesukega, kae mafaufau ‵loto.

Mai tua malie o taku okoga ki Coron, kae fakasopo au mo fai se toeaina. E pelā me ko te toeaina fua e tokotasi, ne kamata o fai ne au i vaiaso katoa a te Akoga mō Tino Talai, Sukesukega i Potukau, mo te Sukesukega ki te Faleleoleo Maluga. Ne fai foki ne au a te lāuga mō tino katoa i vaiaso takitasi. A te mea e gali i ei me ko seai se taimi ke toe solopū au!

Ne fiafia au ki te galuega talai i Coron—e isi ne aku akoga faka-te-Tusi Tapu ne papatiso fakamuli ifo. Kae e isi foki ne fakalavelave. Nisi taimi e ‵tau o sasale au i se āfa aso ke oko ki te koga talai, kae e se iloa me ko au ka moe i fea i te koga tenā. Ne aofia foki i te koga talai a te fakapotopotoga a motu fo‵liki e uke. E masani o fanatu au i se pōti i loto i te tai sou ke oko ki motu konā, faitalia me e se iloa ne au o ‵kau! Kae ko Ieova ne puipui kae tausi ne ia au i tulaga faiga‵ta konei. Fakamuli ifo, ne iloa ne au me ne fakatoka ne Ieova au mō fakalavelave tai ‵lasi atu i te suā koga ka ‵tofi au ki ei.

I te 1978, ne ‵tofi au ke tavini i Papua Niu Kini, telā e tu i te feitu ki mātū o Ausetalia. A Papua Niu Kini se fenua maugā, kae tai ‵pau tena lasi mo te fenua ko Sepania. Ne poi au i te iloaga me e fai‵pati te toko tolu miliona tino i te fenua tenā ki ‵gana e silia atu mo te 800. Kae ‵lei me i te tokoukega o tino e fai‵pati ki te ‵gana Melanesian Pidgin, telā e fakaigoa ki te Tok Pisin.

Ne ‵tofi au mō se taimi toetoe ke kau ki te fakapotopotoga Palagi i Port Moresby telā ko te laumua. Oti aka, toe ‵tofi ei ke kau ki te fakapotopotoga Tok Pisin kae ne tauloto au ki te ‵gana i konā. Ne fakaaoga ne au i te galuega talai aku mea ne tauloto i te akoga. Ne fesoasoani mai i ei ke vave taku tauloto ki te ‵gana. E seki leva kae ne mafai o fai taku lāuga mō tino katoa i te ‵gana Tok Pisin. Ne poi malosi au me seki kātoa toku tausaga i Papua Niu Kini, kae ‵tofi au ke fai pelā me se ovasia o te seketi i fakapotopotoga i te ‵gana Tok Pisin i kogā fenua e uke.

Ona ko te ‵mao o fakapotopotoga mai nisi fakapotopotoga, ne fakatoka ne au ke fai a fono o seketi e uke kae uke foki a taimi ne faimalaga ei au. Muamua la, ne se sologa eiloa au me ne nofo atu au i se koga e se masani ki ei—se fenua fou, se ‵gana fou, mo tuu mo aganuu ‵fou. Ne seki ai ne  auala ki nisi fakapotopotoga ona ko mauga mo te sē laugatasi o te laukele. Tela la, ne faimalaga au i vakalele toeitiiti i vaiaso katoa. I nisi taimi ko au fua te pasese i se vakalele telā e tasi fua tena masini kae foliga mai me ko pili fua o tatela. Ko ‵pau eiloa te fakamataku o malaga penā mo te malaga atu i se pōti!

Ne nai tino fua e isi ne olotou telefoni, tela la, ne fesokotaki atu au ki fakapotopotoga e auala i te tusiga o tusi. E masani o taunu atu muamua au ki se koga i lō aku tusi, tela la, ko fesili sāle fua au o ‵sala te kautaina. Kae i so se taimi e maua ne au a taina, ne talimalo ne latou au mo te loto fia‵fia mo te a‵lofa kae fai ei ke masaua ne au te pogai ne taumafai malosi au ke oko atu ki konā. Ne lavea ne au te fesoasoani o Ieova i auala e uke, kae ne gasolo aka eiloa o ‵pili malosi toku fesokotakiga mo ia.

I taku fakatasiga muamua loa i te fenua ko Bougainville, ne o‵mai se tauavaga ki a au, fakamisi‵kata kae fesili mai, “E masaua ne koe māua?” Ne masaua ne au te taimi ne talai au ki a lāua i taku fatoa okoifoga loa ki Port Moresby. Ne kamata o fai ne au te lā akoga kae oti tuku ei ke faka‵soko ne se suā taina. Ko oti katoa nei lāua ne papatiso! A te mea tenei se fakamanuiaga e tasi mai fakamanuiaga e uke ne maua ne au i tausaga e tolu ne nofo au i Papua Niu Kini.

Mai mua o tiaki ne au a Coron i te 1978, ne masani au mo se tuagane gali, kae galue malosi ko Adel. A ia e paenia tumau kae tausi atu ki ana tama e tokolua ko Samuel mo Shirley. I te taimi foki loa tenā, e tausi foki ne ia tena mātua telā ko matua ‵ki. I a Me 1981, ne foki au ki Filipaina ke avaga mo Adel. I te otiga o te mā avaga, ne paenia tumau māua kae tausi atu ki te kāiga.

Faitalia me ne isi soku kāiga, kae ne toe ‵tofi au ke fai pelā me se paenia fakapito i te 1983 i te fenua ko Linapacan, i te kogā fenua o Palawan. Ne olo atu te motou kāiga kātoa ki te fenua tenei telā e seai ne Molimau i ei. Ne malōlō atu te mātua o Adel i se tausaga mai tua ifo. Kae ne ga‵lue malosi matou i te faiga o te galuega talai, telā ne fai pelā me se fakamafanafanaga ki a matou i te taimi fanoanoa tenā. Ne kamata ne matou a akoga faka-te-Tusi Tapu e uke i Linapacan telā ne manakogina ei ne matou se tamā Fale Tapuaki. Tenā ne faite ei ne matou se Fale Tapuaki ma matou. I se tolu tausaga mai tua ifo, ne fia‵fia matou ke ‵kilo atu ki se toko 110 tino ne ‵kau mai ki te Fakamanatuga, kae ko te tokoukega o latou ne papatiso fakamuli ifo kae ko oti ei matou ne olo.

I te 1986, ne ‵tofi au ki Culion, telā e tokouke a tino i ei ne ‵poko ne te lepela. Mai tua ifo, kae ‵tofi foki a Adel ke fai pelā me se paenia fakapito. Muamua la, ne manava‵se māua ma talai ki tino kolā ne ‵poko ne te lepela. Kae ne fakamautinoa mai ne tino talai i te fakapotopotoga me ko oti ne fai a talavaiga o tino konā kae e se ‵pisi te lotou masaki. Ne ‵kau atu a nisi tino ma‵saki konei ki fakatasiga kolā ne fai i se fale o se tuagane. Fakamuli ifo, ne masani matou ki ei kae se tauliaga eiloa ke fakailoa atu te fakamoemoega gali mai te Tusi Tapu ki tino kolā ne ‵nofo mo lagonaga me ko se talia latou ne te Atua mo tino. Se mea fakafiafia  eiloa ke ‵kilo atu ki tino kolā ne ma‵saki ‵ki ko fia‵fia ki te fakamoemoega me isi se aso ka se toe ma‵saki eiloa latou.—Luka 5:​12, 13.

E mata, ne fia‵fia mā tama‵liki ki te olaga i Culion? Ne ‵kami ne māua mo Adel ne tuagane talavou mai Coron ke olo tasi matou ko te mea ke isi ne lā taugasoa. Ne fia‵fia eiloa a Samuel, Shirley, mo tuagane talavou konei ki te lotou galuega talai, kae fai a akoga faka-te-Tusi Tapu mo tama‵liki e tokouke kae fai ne māua mo Adel a akoga a mātua o tama‵liki konei. E isi se taimi ne fai ne matou a akoga a kāiga e toko 11. Fakamuli ifo, ne ga‵solo ki mua omotou akoga faka-te-Tusi Tapu kae ne mafai o fakatu i ei te motou fakapotopotoga fou!

Muamua la, ko au fua te toeaina i te koga tenā. Tenā ne fakamolemole mai te ofisa lagolago ke fai ne au a fakatasiga i vaiaso mō tino talai e tokovalu i Culion kae penā foki ki tino talai e tokoiva i te fakai ko Marily, telā e tolu itula ma faimalaga ki ei i se pōti. Ka oti a fakatasiga i konā, e sa‵sale atu te motou kāiga mō se fia itula i koga maugā ke fai a akoga faka-te-Tusi Tapu i te fakai ko Halsey.

Fakamuli ifo, ne tokouke a tino i Marily mo Halsey ne ‵kau mai ki te munatonu tenā ne faite ei ne matou a Fale Tapuaki i fakai e lua konā. E pelā mo Linapacan, ne tuku mai foki ne taina mo tino fia‵fia a mea e uke mō faite a Fale Tapuaki kae ne ga‵lue foki latou i ei. E ‵tusa mo te toko 200 tino e mafai o ofi i te Fale Tapuaki i Marily kae mafai foki o fakalasi, telā ne mafai o fai a fono ‵lasi i ei.

I te 1993, i te taimi ko ma‵tua ei a tama‵liki, ne kamata māua mo Adel o tavini atu i te galuega o te seketi i Filipaina. I te 2000, ne kau au ki te Akoga Fakamasani mō Faifeau ko te mea ke fai au pelā me se faiakoga i te akoga tenā. Ne mafaufau au me e se mafai o fai au pelā me se faiakoga, kae ne fakamalosi faeloa au ne Adel. Ne fakamasaua mai a ia me ka tuku mai ne Ieova te malosi ke fai te tofiga fou tenei. (Fili. 4:13) Ne faipati mai Adel mo te iloa tonu me e tiga loa e isi sena masaki tumau kae e mafai eiloa o fai ne ia tena taviniga.

I te 2006 a koi fai au mo faiakoga, ne iloa aka i a Adel e maua ne te masaki ko te Parkinson. Ne ‵poi ‵ki māua! Ne fai atu toku manatu ke taofi  taku taviniga ko te mea ke tausi atu ki tou fafine, kae ne tali mai a Adel, “Fakamolemole ‵sala se tokita telā e mafai o fesoasoani mai ki toku masaki, kae talitonu au me ka fesoasoani mai a Ieova ke tumau tāua i tā taviniga.” Ne tumau loa Adel i tena taviniga ki a Ieova i tausaga e ono fakamuli ifo e aunoa mo se fameo. I te taimi ko se mafai eiloa a ia o sasale, ne fakaaoga ne ia se nofoga fakatekateka ke talai i ei. I te taimi ko se mafai ne ia o faipati, ne fai eiloa ana tali i fakatasiga mai te fai atu fua se pati e tasi io me lua. Ne maua faeloa ne Adel a tusi mai tino e fakaasi mai te lotou loto fakafetai mō te fakaakoakoga gali o tena loto kufaki ke oko ki te taimi ne mate atu ei i te 2013. E silia atu mo te 30 tausaga o toku olaga ne ‵nofo tasi ei au mo Adel, se soa fakamaoni kae alofa, tela la i te taimi ne malōlō atu a ia i te mate, ne toe maua ne au a lagonaga fanoanoa mo te sē sologa.

Ne manako a Adel ke tumau au i taku taviniga, kae ne fai eiloa ne au te mea tenā. Ne fakalavelave malosi au i taku galuega, kae ne fesoasoani mai ke fakafesagai atu ki oku lagonaga sē sologa. Mai te 2014 ke oko ki te 2017, ne ‵tofi au ke asi atu ki fakapotopotoga e fai‵pati ki te ‵gana Tagalog i fenua kolā ne fakatapu i ei te galuega talai. Oti aka, ne asi atu au ki fakapotopotoga Tagalog i Taiwan, Amelika, mo Kanata. I te 2019, ne fai ne au te Akoga mō Tino Talai o te Malo i te ‵gana Palagi i Initia mo Thailand. Ne maua eiloa ne au te fiafia tonu i tofiga katoa konei. E fiafia malosi atu au māfai e fakalavelave malosi au i te taviniga a Ieova.

I so se tofiga fou e maua ne au, ne alofa au ki taina mo tuagane e fetaui mo au, tela la, e sē se mea faigofie ke tiaki latou. I taimi penā, ne tauloto au ke talitonu katoatoa ki a Ieova. Ne lavea ne au tena fesoasoani i taimi e uke, kae ne fai ei ke talia ne au mo te loto kātoa a fakama‵fuliga e fai ki a au. Nei la, e paenia fakapito atu au i Filipaina. Ko isi se fakapotopotoga fou e kau au ki ei, kae fai latou pelā me se kāiga a‵lofa kae atafai mai ki a au. E fakamatamata foki au ke kilo atu ki a Samuel mo Shirley e fakaakoako ki te fakatuanaki o te lā matua.—3 Ioa. 4.

Ao, ne fepaki au mo mea faiga‵ta e uke i toku olaga, e aofia i ei te onoono atu ki taku avaga pele e logo‵mae kae mate i se masaki masei. Ne ‵tau foki o fakamasani au ki oku fakanofonofoga ‵fou. Kae ne lavea ne au me i a Ieova “e se ‵mao mai i a tatou taki tokotasi.” (Galu. 17:27) A te lima o Ieova “e se tō toetoe” ke fesoasoani kae fakamalosi atu ana tavini, ke oko ki koga talai kolā e ‵mao ‵ki. (Isa. 59:1) A Ieova, toku Kaupapa, ne fakatasi mai faeloa ki a au i toku olaga kātoa, kae ko oko loa i te lasi o toku loto fakafetai ona ko ia. Ne seki nofo tokotasi eiloa au.