1-2. E pelā mo Lota, se a te tulaga faigata e fe‵paki mo Kelisiano i aso nei?

 KAFAI e lavea ne tatou a te ma‵sei o amioga i te lalolagi nei, e ‵pau eiloa ‵tou lagonaga mo te tagata amiotonu ko Lota. Ne “mafatia malosi i amioga matafatu mo te sē āva o tino solitulafono,” me iloa ne ia te takalialia o te ‵tou Tamana i te lagi ki amioga ma‵sei. (2 Pe. 2:7, 8) Ona ko te lasi o tena mataku mo tena alofa ki te Atua ne fai ei ke takalialia malosi a ia ki amioga matagā a tino i ana tafa. E ola fakatasi foki tatou mo tino kolā e se fakatāua io me e se āva eiloa ki tulaga o Ieova i mea tau amioga. Kae e ui ei, e mafai eiloa o tumau te ‵ma o ‵tou amioga māfai e fakatumau te ‵tou a‵lofa ki te Atua kae fakamalosi aka te mataku tonu ki a ia.—Faata. 14:2.

² E tuku mai ne Ieova a fakamalosiga a‵lofa mo te manakoga tonu ke fai penā e auala i te tusi ko Faataoto. E mafai eiloa o maua ne Kelisiano katoa, tāgata mo fāfine, tama‵liki mo tino ma‵tua a mea aoga tonu mai te mafaufau faka‵lei ki polopolokiga ‵poto e maua i ei.

3. E ‵tusa mo te Faataoto 17:3, se a te pogai tāua e tasi e ‵tau ei o puipui ‵tou loto? (Onoono foki ki te ata.)

³ E tasi te pogai tāua e ‵tau ei o puipui ‵tou loto me e iloilo ne Ieova a ‵tou loto. Ko tena uiga e se kilo mai a ia ki ‵tou foliga i tua kolā e lavea ne nisi tino kae ki mea i ‵tou loto. (Faitau te Faataoto 17:3.) Ka alofa a ia ki a tatou māfai e faka‵fonu ‵tou mafaufau ki tena poto telā e maua i ei te ola. (Ioa. 4:14) Tenā ko se mafai ei o logo‵mae tatou i amioga ma‵sei mo loi a Satani mo tena lalolagi. (1 Ioa. 5:18, 19) Kafai e gasolo o ‵pili atu tatou ki a Ieova, ka momea aka foki te ‵tou a‵lofa mo te āva o tatou ki a ia. Ona ko te mea e se ma‵nako tatou o fakalogo‵mae te ‵tou  Tamana, ka takalia‵lia eiloa tatou ki te manatu ke fai se agasala. Kafai ko tofotofogina ke fai se mea masei, ka fesili ifo tatou, ‘E mafai pefea o fakalogo‵mae ne au se Tino telā ne alofa malosi mai ki a au?’—1 Ioa. 4:9, 10.

4. Ne puipui pefea se tuagane ne te mataku ki a Ieova ke mo a ma fai ne ia se mea masei?

⁴ Ne tusi mai a Marta, se tuagane i Croatia telā ne fepaki mo te tofotofoga ke aofia i amioga fakatauavaga sē ‵tau, penei: “Ne faigata ki a au ke mafaufau faka‵lei kae ke ‵teke te manakoga ke aofia i fakafiafiaga sē tumau o te agasala. Kae ne puipui au ne te mataku ki a Ieova.” b Ne puipui pefea a ia ne te mataku ki te Atua? Muna a Marta me ne mafaufau ‵loto a ia ki ikuga sē ‵lei kolā e maua mai ona ko se fakaikuga se ‵lei. E mafai foki o fai tatou penā. A te ‵toe ikuga masei eiloa ko te fakafanoanoa ne tatou a Ieova kae se talia ke tapuaki atu ki a ia ki te se-gata-mai.—Kene. 6:5, 6.

5. Se a te mea e tauloto ne koe mai te tala o Leo?

⁵ Kafai e ma‵taku tatou ki a Ieova, e fakaeteete tatou ke mo a ma fai taugasoa ki tino amio ma‵sei. Ne tauloto ne Leo, telā e nofo i Congo, se akoakoga tāua mai i ei. Mai tua o se fa tausaga o tena papatisoga, ne fai taugasoa a ia mo tino amio ma‵sei. Ne mafaufau a ia me e sē se agasala tenā ki a Ieova me e se fai ne ia a amioga ma‵sei. E seki leva, kae ne takitaki a ia ne ana taugasoa ke fakaaoga ‵se a meainu ma‵losi kae aofia i amioga fakatauavaga sē ‵tau. Tenā ne kamata ei o mafaufau a ia ki akoakoga ne fai atu ne ana mātua Kelisiano mo te fiafia telā ko galo i a ia. Se a te mea ne iku mai i ei? Ne toe saga tonu atu a ia o fai te mea tonu. Mai te fesoasoani o toeaina, ne toe foki mai a ia ki a Ieova. Nei la, ko tavini atu a ia mo te fiafia e pelā me se toeaina mo se paenia fakapito.

6. Ko oi a fāfine fakatusa e tokolua ka sau‵tala tatou ki ei?

 ⁶ Ke mafau‵fau tatou ki te Faataoto mataupu 9, telā e fai‵tau tatou i ei e uiga ki te poto mo te valea kolā e fai pelā me ne fāfine e tokolua. (Fakatusa ki te Loma 5:14; Kalatia 4:24.) I te taimi e mafau‵fau ki ei, ke masaua me i te lalolagi a Satani ko ‵fonu eiloa i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau mo ata ma‵sei. (Efe. 4:19) Tela la, se mea tāua ke tumau tatou i te ati aka a te mataku ki te Atua kae ‵fuli kea‵tea mai te masei. (Faata. 16:6) Fakamuli loa, ka maua ne tatou katoa, faitalia me se tagata io me se fafine, a mea tāua mai te mataupu tenei. E fakamatala mai me ne avatu ne fāfine takitasi konei se ‵kamiga ki tino e se lasi te lotou iloa—ko “latou kolā e se lava te faka‵tau.” E pelā me ne fai atu lāua taki tokotasi, ‘‵Mai ki toku fale ke ‵kai tatou.’ (Faata. 9:1, 5, 6, 13, 16, 17) Kae ne ‵kese ‵ki a mea ne ‵tupu ki tino kolā ne talia ne latou a ‵kamiga konā.

7. E ‵tusa mo te Faataoto 9:13-18, e iku atu ki fea te ‵kamiga e tasi? (Onoono foki ki te ata.)

⁷ Mafaufau ki te ‵kamiga mai te “fafine valea.” (Faitau te Faataoto 9:13-18.) Ne kalaga atu a ia mo te matafatu ki tino taki tokotasi kolā e se lava te faka‵tau, “Vau ki konei” o kai. Ne a mea ne ‵tupu ki a latou? “A latou kolā e seai se lotou malosi i te mate e ‵nofo i konā.” Kāti e masaua ne koe a nisi tugapati fakauiga tai ‵pau i mataupu ki mua o te Faataoto. Ne fai mai ke fakaeteete tatou i “te fafine masei” mo te “fafine amio matagā.” E fai mai te tala: “Kafai e fano koe ki tena fale e pelā eiloa me ko sasale atu koe ki te mate.” (Faata. 2:11-19) Faataoto 5:3-10 e fai mai foki i ei ke fakaeteete i te suā “fafine masei” telā “ana vae e olo ifo ki te mate.”

8. Se a te fakaikuga e ‵tau o fai ne tatou?

⁸ A tino kolā ne lagona ne latou te ‵kamiga a te “fafine valea” e ‵tau o fai se lotou fakaikuga: E mata, ka talia ne latou tena ‵kamiga io me ikai? Kāti e isi se taimi ko ‵tau foki o fai ne tatou se fakaikuga. Kafai ko ‵kami ne se tino tatou ke aofia i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau io me onoono ki ata ma‵sei, kolā ko salalau valevale fua i te itaneti, se a ‵tou fakaikuga ka fai?

9-10. Ne a nisi pogai e ‵tau ei o ‵kalo kea‵tea tatou mai amioga fakatauavaga sē ‵tau?

⁹ E isi ne pogai tāua e ‵tau ei ‵kalo kea‵tea tatou mai te aofia i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau. E fai mai te tala me ne fai atu ne te “fafine valea” a pati konei: “A te vai ne kaisoa e magalo atu.” Ne a “vai ne kaisoa”? E faka‵pau ne te Tusi Tapu a faifaiga fakatauavaga e fai ne se tauavaga ki vai kolā e maua i ei te malosi fou. (Faata. 5:15-18) A te tagata mo te fafine kolā  ne fakaipoipo faka‵lei e saoloto o fai ne lāua a amioga fakatauavaga i a lāua eiloa. Kae e ‵kese eiloa mo “vai ne kaisoa.” E mafai o fakasino atu ki faifaiga fakatauavaga kolā e tapu. Ko faifaiga kolā e fai ‵funa, e pelā loa mo te tino kaisoa e kaisoa ne ia a mea i se auala ‵funa. A “vai ne kaisoa” e mafai o foliga ma‵galo māfai e mafau‵fau a tino kolā ne aofia i ei me ka se iloa ne nisi tino a te agasala matagā tenā. Ma‵faga o mafaufauga faka‵se tino! E lavea ne Ieova a mea katoa. E seai se mea e sili atu i te fakalogo‵mae māfai ko galo i a tatou tena taliaga, kae e sē se mea “magalo” te mea tenā. (1 Koli. 6:9, 10) Kae e se tenā fua.

¹⁰ A amioga fakatauavaga sē ‵tau e mafai o iku atu ki te masiasi, maua a lagonaga sē aoga, faitama, kae mavae‵vae i ei a kāiga. E manino ‵lei, me se mea poto eiloa ke ‵kalo kea‵tea mai te “fale” o te fafine valea mo ana meakai. I tafa o te mate i te feitu faka-te-agaga, e maua ne tino e tokouke kolā e aofia i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau a masaki fakama‵taku kolā e iku atu ki te lotou ‵mate fo‵liki. (Faata. 7:23, 26) Fuaiupu e 18 o te mataupu e 9 e fakaoti penei: “Kae ko tino ‵kami a tou fafine ko ‵nofo i koga ‵poko o te Tanuga.” Kaia la e talia ei ne tino e tokouke tena ‵kamiga telā e iku atu ki te mate?—Faata. 9:13-18.

11. Kaia e fakamataku ‵ki ei a te onoono ki ata ma‵sei?

¹¹ A te malei lauiloa ki ei ko te onoono ki ata ma‵sei. E mafau‵fau nisi tino me i ata ma‵sei e se fakamataku. Kae ko ata ma‵sei e fakama‵taku eiloa, e fai ei ke se āva te tino ki a ia eiloa, kae e faigata o fakagata aka. E faigata ke tapale kea‵tea a ata ma‵sei mai te mafaufau. E sili atu i ei, a ata ma‵sei e se tamate ne latou a manakoga ma‵sei; e fakamalosi aka ne latou. (Kolose 3:5; Iako. 1:14, 15) E tonu, a tino e tokouke kolā e onoono ki ata ma‵sei e fai fakamuli eiloa ne latou a faifaiga fakatauavaga sē ‵tau.

12. E fakaasi atu pefea me e matapula‵pula tatou o fakaeteete i ata ma‵sei kolā e fai ei ke mafau‵fau tatou ki amioga fakatauavaga sē ‵tau?

¹² E pelā me ne Kelisiano, ne a ‵tou mea e ‵tau o fai māfai e sae aka se ata masei i ‵tou tivaisi? E ‵tau o ‵teke fakavave ne tatou te ata tenā. Ka faigofie ke fai te mea tenā māfai e masaua ne tatou me i ‵tou fesokotakiga mo Ieova ko te ‵toe mea tāua eiloa. Nisi ata kolā e se ma‵sei e mafai o fakamalosi aka ne ia a lagonaga ke fai a amioga fakatauavaga sē ‵tau. Kaia e ‵tau o ‵kalo kea‵tea tatou mai i ei? Me e se ma‵nako eiloa tatou ke fai se tamā mea telā ka iku atu ki te mulilua o te loto. (Mata. 5:28, 29) Ne fai mai a David, se toeaina i Thailand, penei: “Ne fesili ifo au: ‘Kafai foki loa a ata e se ma‵sei, e mata ka fiafia a Ieova māfai e onoono faeloa au ki ei?’ E fesoasoani mai eiloa te manatu tenā ke fai ne au te mea poto.”

13. Se a te mea ka fesoasoani mai ke fai ne tatou te mea poto?

¹³ A te atiakaga o te mataku tonu ke mo a ma fakafanoanoa a Ieova ka fesoasoani mai ke fai ne tatou te mea poto. A te mataku ki te Atua ko “te kamataga,” io me ko te fakavae, “o te poto.” (Faata. 9:10) E lavea ne tatou te mea tenei i te kamataga o te Faataoto mataupu 9, telā e fai‵tau tatou i ei e uiga ki te fafine telā e fakatusa ki te “poto tonu.”

14. Se a te suā ‵kamiga e fai‵tau ne tatou i te Faataoto 9:1-6?

¹⁴ Faitau te Faataoto 9:1-6. Ne fai‵tau tatou i konei e uiga ki se ‵kamiga mai te Pogai mo te Fakavae o te poto tonu, ko te ‵tou Mafuaga poto. (Faata. 2:6; Loma 16:27) Ne fai‵tau tatou e uiga ki se fale lasi telā e fitu ana pou. E fakaata mai i konei a te kaimalie o Ieova kae talia ne ia a tino katoa kolā e ma‵nako o fakagalue a tena poto i olotou olaga.

15. Se a te ‵kamiga a te Atua ki a tatou?

 ¹⁵ A Ieova e tuku mai ne ia a mea e uke mo te kaimalie. E lavea atu a uiga konei i te “poto tonu” telā e taku mai i te Faataoto mataupu e 9 e pelā me se fafine. E fai mai te tala me i te fafine fakatusa tenei ko oti ne fakatoka ana ‵kano o manu, palu ana uaina, kae fakatoka tena taipola i tena fale. (Faata. 9:2) E se gata i ei, e ‵tusa mo te fuaiupu e 4 mo te 5: “Muna a tou fafine [fakasino ki te poto e pelā me se tino] ki te tino e se lava te faka‵tau: ‘Vau, kai ki aku meakai.’” Kaia e ‵tau ei o olo tatou ki te fale o te poto tonu o ‵kai i ana meakai? A Ieova e manako ko ana tama‵liki ke ‵poto kae ke se logo‵mae. E se manako a ia ke tauloto ne tatou a mea i te auala faigata—e auala i mea ‵se kolā e fakalogo‵mae mai ki a tatou. Tenā te pogai e “‵teu ne ia te poto mō tino fai mea ‵tonu.” (Faata. 2:7) Kafai e ma‵taku tonu tatou ki a Ieova, ka fia fakafiafia ne tatou a ia. E lagona ne tatou ana manatu fakatonutonu ‵poto, kae fakagalue ne tatou mo te fia‵fia.—Iako. 1:25.

16. Ne aoga pefea a te mataku ki te Atua ki a Alain ke fai ne ia se fakaikuga poto, kae ne a mea ne iku mai i ei?

¹⁶ Mafaufau ki te auala ne aoga ei ki a Alain a te mataku ki te Atua ke fai ne ia se fakaikuga poto. A ia se toeaina Kelisiano kae se faiakoga foki. Ne fai mai a ia, “E ‵kilo atu a tino e tokouke e ga‵lue tasi matou ki ata ma‵sei pelā me se auala ke akoako ei a tama‵liki.” Kae ne seki takitaki‵segina a Alain. “Ona ko te mataku ki te Atua,” ko ana pati, “ne ita fitifiti au ma onoono ki ata konā. Ne fakamatala foki ne au ki tino e ga‵lue tasi mo au a te pogai.” Ne fakagalue ne ia a pati fakatonutonu mai te “poto tonu” ke “sasale ki mua i te auala o te malamalama.” (Faata. 9:6) Ona ko te lotou fia‵fia ki te tu ‵mautakitaki o Alain, ko fai nei a akoga faka-te-Tusi Tapu a nisi faiakoga kae ‵kau atu ki fakatasiga faka-Kelisiano.

17-18. Ne a fakamanuiaga ka maua ne latou kolā e talia te ‵kamiga mai te “poto tonu,” kae se a te mea e mafai o olioli latou ki ei? (Onoono foki ki te ata.)

¹⁷ Ne fakaaoga ne Ieova te tala o fāfine fakatusa konā, ke fakaasi mai ki a tatou te auala ke maua se olaga fakafiafia i aso mai mua. A latou kolā e talia te ‵kamiga a te “fafine valea” kae fakalogoa e ‵saga fua ki te “magalo,” o fakafiafiaga kolā e fai ‵funa. Se mea tonu, me ola fua latou ke fia‵fia i te taimi nei, kae se fia ‵saga ki ikuga ka maua ne latou i aso mai mua. A te ikuga o latou ko “koga ‵poko o te Tanuga.”—Faata. 9:13, 17, 18.

¹⁸ Ko oko loa te ‵kese o te mea tenā mo tino kolā e talia te ‵kamiga mai te “poto tonu”! Ko fia‵fia nei ana tino ‵kami ki te ‵kaiga lasi telā ne fakatoka faka‵lei kae maua i ei a mea‵kai ‵gali  faka-te-agaga e uke. (Isa. 65:13) E auala i te pelofeta ko Isaia, ne fai mai a Ieova,: “Fakalogo faka‵lei mai ki a au, kae kai ki mea ‵lei, kae ka maua ne koe te fiafia lasi i tinā koloa ‵tonu.” (Isa. 55:1, 2) Ko fakamasani nei tatou ke a‵lofa ki mea e alofa a Ieova ki ei kae ke takalia‵lia ki mea e takalialia ki ei. (Sala. 97:10) Kae e fia‵fia tatou o ‵kami mai a nisi tino ke maua ne latou a mea aoga mai te “poto tonu.” Ko pelā eiloa me ka‵laga atu tatou “mai i koga ma‵luga o te fakai: ‘So se tino e se lasi tena iloa, ke vau ki konei.’” A mea aoga e maua ne tatou mo tino kolā e talia te ‵kamiga e se aoga fua ki a tatou i te taimi nei. E tumau te lotou aoga, kae fai i ei ke “ola” tatou ki te se-gata-mai i te taimi e sa‵sale ei tatou “ki mua i te auala o te malamalama.”—Faata. 9:3, 4, 6.

19. E ‵tusa mo te Failauga 12:13, 14, se a te mea ka fakaiku aka ne tatou ke fai? (Onoono foki ki te pokisi “ A te Mataku ki te Atua e Aoga ki a Tatou.”)

¹⁹ Faitau te Failauga 12:13, 14. Ke puipui faeloa ‵tou loto ne te mataku ki te Atua kae fesoasoani mai ke tumau te ‵ma o ‵tou amioga kae ke ‵pili ‵tou fesokotakiga mo ia i aso fakaoti kae ma‵sei konei. A te mataku tonu tenā ka fakamalosi mai ki a tatou ke tumau i te ‵kami mai a tino e tokouke ke ‵sala ki te “poto tonu” kae ke maua a mea aoga mai i ei.