1-2. E ‵tusa mo te Salamo 25:14, ne a ‵tou mea e ‵tau o fai māfai e ma‵nako tatou ke maua se va fakataugasoa ‵pili mo Ieova?

 NE A uiga e mafaufau koe me e manakogina māfai e manako koe ke fakatumau se va fakataugasoa pili mo se tino? Kāti ka tali mai koe me i taugasoa ‵lei e ‵tau o a‵lofa kae fakatau fesoasoani. Kae kāti ka se mafaufau eiloa koe ki te mataku e pelā me se uiga tāua ki te mauaga o se va fakataugasoa ‵lei. Kae e pelā mo te tusi siki fakavae o te mataupu tenei, a latou kolā e ma‵nako ke maua se va fakataugasoa pili mo Ieova e ‵tau o “ma‵taku ki a ia.”—Faitau te Salamo 25:14.

² Faitalia me pefea te leva ne tavini ei tatou ki a Ieova, e ‵tau mo tatou katoa o fakatumau a te mataku tonu ki a ia. Kae se a te uiga o te mataku ki te Atua? E mafai pefea o iloa ne tatou o ma‵taku ki a Ieova? Kae ne a mea e mafai o tauloto ne tatou e uiga ki te mataku ki te Atua mai te situati ko Opetaia, te faitaulaga Sili ko Ieoiata, mo te tupu ko Ioasa?

3. Fakamatala mai a mea kolā e fai ei ke ma‵taku tatou mo te auala e mafai o pokotia tatou i ei.

³ E mafai o maua ne tatou a lagonaga mataku māfai e tali‵tonu tatou me e mafai o logo‵mae tatou i se mea. E ‵lei te vaegā mataku tenā me e fesoasoani mai ke fai ne tatou a fakaikuga ‵lei. A te mataku i a tatou ma ‵tō, e fai i ei ke mo a ma fakapili‵pili atu tatou ki kaugutu o se kaupapa maluga. A te mataku i a tatou ma pa‵kia e fai ei ke ‵kalo kea‵tea tatou mai se tulaga fakamataku. A te mataku i te mea ma se ‵lei ‵tou va fakataugasoa mo se tino e a‵lofa tatou ki ei ka fai i ei ke mo a eiloa ma fai ne tatou ne pati io me ne faifaiga ma‵sei ki a latou.

4. Se a te vaegā mataku i a Ieova e manako a Satani ke maua ne tatou?

 ⁴ A Satani e manako ko tino ke ma‵taku i a Ieova. E fakamalosi aka ne Satani a te manatu telā ne fakasae aka ne Elifasa—i a Ieova se Atua kaitaua telā e manako faeloa o fakasala tatou kae e se mafai o fakafiafia ne tatou a ia. (Iopu 4:18, 19) E manako a Satani ke ma‵taku malosi tatou i a Ieova kae ke sē tavini atu tatou ki a Ia. Ke ‵kalo kea‵tea mai te malei tenā, e ‵tau o ati aka ne tatou a te mataku tonu ki te Atua.

5. Se a te uiga o te mataku ki te Atua?

⁵ A te tino telā e mataku tonu ki te Atua e alofa ki a Ia kae e se manako o fai so se mea telā ka fakamasei ei tena fesokotakiga mo Ia. Tenā te “mataku ki te Atua” ne maua ne Iesu. (Epe. 5:7) Ne seki polepole a ia i te mataku i a Ieova. (Isa. 11:2, 3) I lō te fai penā, ne ‵poko tena alofa ki te Atua kae manako o fakalogo ki a ia. (Ioa. 14:21, 31) E pelā mo Iesu, e āva kae fakaaloalo malosi tatou ki a Ieova me i a Ia e alofa, poto, fai mea tonu kae malosi ‵ki. E iloa foki ne tatou me e alofa malosi a Ieova ki a tatou kae e pokotia a ia i te auala e ‵saga atu ei tatou ki ana akoakoga. Kafai e se faka‵logo tatou ki a Ieova, ka logo‵mae a ia, kae kafai e faka‵logo tatou ki a ia, ka fiafia eiloa tena loto.—Sala. 78:41; Faata. 27:11.

6. Se a te auala e tasi e mafai o tauloto tatou ke iloa o ma‵taku ki te Atua? (Salamo 34:11)

⁶ A te mataku ki a Ieova e sē se mea ne fa‵nau mai mo tatou; e ‵tau o ati aka ne tatou. (Faitau te Salamo 34:11.) Tasi te auala e mafai ne tatou o fai te mea tenā ko te sukesuke ki ana mea ne faite. Ko te lasi o te lavea ‵lei ne tatou a te poto o te Atua, tena malosi mo te ‵poko o tena alofa mō tatou e auala i “ana mea ne faite,” ko te lasi foki o te ‵tou āva mo te a‵lofa ki a ia. (Loma 1:20) Ne fai mai se tuagane e igoa ki a Adrienne, “A te onoono atu ki mea a Ieova ne faite e fai ei ke ofo eiloa au i tena poto kae fesoasoani mai ke lavea ne au me e iloa ‵lei ne ia a te ‵toe mea ‵lei mō au.” Ona ko te mafaufau ‵loto faeloa o tou fafine ki te mea tenā, ne fai mai a ia, “Kaia fua la ka fai ei ne au se mea telā ka fakamasei ei toku va mo Ieova, te Tino ne tuku mai ne ia te ola ki a au?” E mata, e mafai o fakamāumāu ne koe se taimi i te vaiaso nei ke mafaufau ki se mea e tasi ne faite ne Ieova? Kafai e fai koe penā, ka gasolo aka eiloa o āva kae alofa malosi koe ki a Ieova.—Sala. 111:2, 3.

7. E mafai pefea o fesoasoani mai a ‵talo ke ati aka ne tatou a te mataku tonu ki a Ieova?

⁷ A te suā auala e mafai o ati aka ne tatou te mataku ki te Atua ko te ‵talo faeloa. Ko te uke o taimi e ‵talo ei tatou, ko te iloa ‵lei foki ne tatou a Ieova. I taimi takitasi e akai atu tatou ki a ia ke tuku mai te malosi ke kufaki i se fakalavelave, e fai ei ke masaua ne tatou a te lasi o tena ‵mana. Kafai e fakafetai tatou ki a ia mō tena Tama telā ne tuku mai pelā me se meaalofa, e fakamasaua mai ei ki a tatou a te lasi o te alofa o Ieova mō tatou. Kae kafai e ‵talo atu tatou ki a Ieova ke fesoasoani mai ki se fakalavelave o tatou, e fia‵fia ‵tou loto ke lavea atu a te lasi o tena poto. A vaegā ‵talo penā e fesoasoani mai ke āva malosi tatou ki a Ieova. Kae e fakamalosi ne ia a ‵tou fakaikuga ke ‵kalo kea‵tea mai so se mea telā ka fakamasei ei ‵tou va fakataugasoa mo ia.

8. Ne a mea e mafai ne tatou o fai ke fakatumau te ‵tou ma‵taku ki te Atua?

⁸ E mafai o fakatumau ne tatou a te mataku ki te Atua mai te suke‵suke ki te Tusi Tapu mo te fakamoemoega ke tauloto ki fakaakoakoga ‵lei mo fakaakoakoga ma‵sei kolā e tusi i loto i ei. Ke na sau‵tala nei tatou ki tavini fakamaoni e tokolua a Ieova—te situati pule kae fakamaoni ko Opetaia i te palesi o te tupu ko Aapo mo te Faitaulaga Sili ko Ieoiata. Ka oti, ko onoono ei tatou ki mea e mafai ne tatou o tauloto mai  te tupu o Iuta ko Ioasa, telā ne fai muamua mo tupu ‵lei kae fakamuli ko tiakina ne ia a Ieova.

9. Ne aoga pefea ki a Opetaia a te mataku ki te Atua? (1 Tupu 18:3, 12)

⁹ Tenei te fakamatalaga a te Tusi Tapu i te taimi muamua ne faipati mai ei e uiga ki a Opetaia: b “A Opetaia ne mataku malosi ki a Ieova.” (Faitau te 1 Tupu 18:3, 12.) Ne aoga pefea te mataku tonu tenei ki a Opetaia? Te pogai e tasi, me ne fai ei ke fakamaoni kae fakatuagagina a ia; tenā ne ‵tofi ei ne te tupu a ia ke pule i te palesi. (Fakatusa ki te Neemia 7:2.) Ne fesoasoani atu foki te mataku ki te Atua ke lasi te loto malosi o Opetaia—se uiga telā ne manakogina eiloa ne ia. Ne ola a ia i taimi o te pulega a te tupu masei ko Aapo, telā “ne sili atu te ma‵sei o ana mea ne fai i te kilokiloga a Ieova i lō tino [tupu] katoa mai mua atu i a ia.” (1 Tupu 16:30) E se gata i ei, ne takalialia malosi ki a Ieova a tena avaga ko Iesepela, telā e tapuaki ki a Paala, tenā ne taumafai ei tou fafine o fakaseai te tapuakiga tonu i te malo ki mātū. Ne tamate foki ne ia a pelofeta e tokouke a te Atua. (1 Tupu 18:4) E seai se fakalotolotolua me ne tapuaki atu a Opetaia ki a Ieova i te taimi faigata tenei.

10. Ne fakaasi atu pefea ne Opetaia a te lasi o tena loto malosi?

¹⁰ Ne fakaasi mai pefea ne Opetaia a te lasi o tena loto malosi? I te taimi ne kamata o salasala a Iesepela ki pelofeta a te Atua ke tamate, ne puke ne Opetaia se toko 100 o latou kae faka‵muni ne ia “e taki toko 50 i te ana kae ne avatu faeloa ne ia a meakai mo vai ki a latou.” (1 Tupu 18:13, 14) Moi ne ‵poa aka tou tagata, e mautinoa eiloa me ka tamate a te tagata loto malosi ko Opetaia ne Iesepela. E tonu, a Opetaia se tino penei mo tatou, kae ne seki manako foki a ia ke mate. Kae ne alofa a ia ki a Ieova mo latou kolā e tavini atu ki a Ia i lō tena alofa ki a ia eiloa.

11. E ‵pau pefea a tavini a Ieova i aso nei mo Opetaia? (Onoono foki ki te ata.)

¹¹ I aso nei, e tokouke a tavini a Ieova e ola i fenua kolā e fakatapu i ei te ‵tou galuega. E fakaasi atu ne latou te āva ki tino pule o malo, kae e pelā mo Opetaia, e tuku atu ne taina mo  tuagane pele konei ki a Ieova a te mea telā e ‵tau o maua ne Ia —ko te tapuaki atu fua ki a ia tokotasi. (Mata. 22:21) E fakaasi atu te lotou ma‵taku ki te Atua mai te faka‵logo ki a ia i lō tāgata. (Galu. 5:29) E fai ne latou te mea tenei mai te tumau i te folafola atu te tala ‵lei kae maopoopo fakatasi i se auala ‵funa. (Mata. 10:16, 28) E ‵saga tonu latou ke maua ne olotou taina mo tuagane a mea‵kai faka-te-agaga kolā e manakogina malosi ne latou. Mafaufau ki te fakaakoakoga a Henri, telā e nofo i se fenua o Afelika telā ne fakatapu i ei te ‵tou galuega mō se vaitaimi. I te taimi o te fakataputapuga tenā, ne volenitia a Henri ke tufatufa atu ne ia a mea‵kai faka-te-agaga ki ana taina Molimau. Ne tusi mai a ia: “Au se tino mata mā. Kae ne loto talitonu au me ona ko toku āva malosi ki a Ieova ne maua i ei ne au te loto malosi e manakogina ne au.” E mata, e mafai o loto malosi koe e pelā mo Henri? E mafai eiloa māfai e ati aka ne koe a te mataku tonu ki te Atua.

12. Ne fakaasi mai pefea ne te Faitaulaga Sili ko Ieoiata mo tena avaga a te fakamaoni sili ki a Ieova?

¹² Ne mataku eiloa a te Faitaulaga Sili ko Ieoiata ki a Ieova, kae ne fakamalosi aka a ia ne te mataku tenā ke fakamaoni kae fakamaluga aka ne ia te tapuakiga tonu. Ne lavea atu tena fakamaoni i te taimi ne fakasopo ei ne te tamaliki fafine a Iesepela ko Atalia a ia eiloa ke fai mo tupu i te malo o Iuta. Ne isi eiloa se pogai ‵lei ke ma‵taku a tino ki a Atalia. A ia se fafine masei kae ona ko tena manako malosi ke fai mo tupu tenā ne taumafai ei a ia o tamate a tino katoa i te kaigā tupu—kolā ko ana mokopuna tāgata eiloa! (2 Nofo. 22:10, 11) E tokotasi te tamaliki i tama‵liki konā—ko Ioasa—ne fakasao ne te avaga a Ieioiata, ko Ieosepa. Ne ‵funa ne lāua mo tena avaga a te tamaliki kae tausi faka‵lei a ia. I te auala tenei, ne fesoasoani atu a Ieoiata mo Ieosepa ke puipui a te gafā tupu o Tavita. Ne fakamaoni a Ieoiata ki a Ieova kae ne seki polepole a ia i te mataku ki a Atalia.—Faata. 29:25.

13. I te taimi ko fitu ei a tausaga o Ioasa, ne toe fakaasi atu pefea ne Ieoiata a te fakamaoni?

¹³ I te taimi ko fitu ei a tausaga o Ioasa, ne toe fakaasi atu foki ne Ieoiata tena fakamaoni ki a Ieova. Ne fai ne ia se palani. Kafai e manuia, ka fai eiloa a Ioasa mo tupu, te sui tonu o Tavita. Kae kafai e se iku manuia te palani, kāti ka tamate eiloa a Ieoiata. Mai te fakamanuiaga a Ieova, ne manuia eiloa a tena palani. Ne ‵lago atu a takitaki o kāiga mo te kau Levi ki a Ieoiata, tenā ne fakasopo ei a Ioasa ke fai mo tupu kae tamate atu a Atalia. (2 Nofo. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1) Tenā ne fai ei ne Ieoiata “se feagaiga i te va o Ieova mo te tupu mo tino, me ka tumau latou i te fai pelā me ne tino o Ieova.” (2 Tupu 11:17) Ne “faka‵tu foki ne [Ieoiata] a tino tausi mataloa i mataloa o te fale o Ieova, ko te mea ke seai se tino sē ‵mā i so se feitu e mafai o ulu ki loto.”—2 Nofo. 23:19.

14. I auala fea ne maua ei ne Ieoiata se tulaga fakaaloalo ona ko te faka‵malu ne ia a Ieova?

¹⁴ Mai mua atu, ne fai atu a Ieova: “Tino kolā e faka‵malu ne latou au ka faka‵malu au ki ei.” E tonu, ne fakamanuia eiloa ne ia a Ieoiata. (1 Samu. 2:30) E pelā me se fakaakoakoga, ne fakamau ne ia a uiga ‵gali o te faitaulaga sili tenei ki te Tusi Tapu ke fai mo akoakoga ki a tatou. (Loma 15:4) Kae i te matega a Ieoiata, ne tu ‵kese te tulaga fakaaloalo ne maua ne ia me ne “tanu ne latou a ia fakatasi mo nisi tupu i te Fakai o Tavita, ona ko te mea ne fai ne ia a mea ‵lei i Isalaelu e uiga ki te Atua tonu mo Tena fale.”—2 Nofo. 24:15, 16.

15. Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai te tala o Ieoiata? (Onoono foki ki te ata.)

¹⁵ E mafai o fesoasoani mai a te tala o Ieoiata ke ati aka ne tatou katoa a te mataku ki te Atua. E mafai ne ovasia Kelisiano o fakaakoako ki a  Ieoiata mai te matapula‵pula o puipui a te lafu a te Atua mo te fakamaoni. (Galu. 20:28) E mafai o tauloto ne tino kolā ko ma‵tua ‵ki se akoakoga tāua mai i a Ieoiata, me kafai e ma‵taku latou ki a Ieova kae tumau i te fakamaoni, e mafai eiloa o fakaaoga ne Ia latou ke fakataunu a Tena fuafuaga. E se ‵teke ne ia latou. E mafai o tauloto ne talavou a faifaiga a Ieova ki a Ieoiata kae fakaakoako ki a Ia mai te fakaasi atu te āva mo te fakaaloalo ki tino kolā ko ma‵tua ‵ki, maise latou kolā ko leva ne tavini fakamaoni atu ki a Ieova. (Faata. 16:31) Kae e mafai ne tatou katoa o tauloto se akoakoga mai i takitaki o kāiga mo te kau Levi kolā ne ‵lago atu ki a Ieoiata. Ke na ‵lago atu tatou mo te fakamaoni ki a “latou kolā e fai ne latou te takitakiga” mai te faka‵logo ki a latou.—Epe. 13:17.

16. Ne a mea e fakaasi mai i ei a te vāivāi o te tupu ko Ioasa?

¹⁶ Ne maua ne te tupu ko Ioasa a mea aoga mai te fakaakoakoga ‵lei a Ieoiata. (2 Tupu 12:2) Ona ko te mea tenā, ne manako a te tupu foliki tenei o fakafiafia a Ieova. Kae mai tua o te matega a Ieoiata, ne fakalogo a Ioasa ki pelenise aposetate. Se a te mea ne iku mai i ei? Ne kamata o tavini atu a ia mo tino mai lalo i tena pulega “ki te pou lakau tapu mo tupua.” (2 Nofo. 24:4, 17, 18) E tiga eiloa ne logo‵mae malosi a Ieova i te mea tenei ne “uga atu faeloa ne ia a pelofeta ki a latou ke faka‵foki mai latou . . . , kae ne ita latou ma faka‵logo.” Ne seki faka‵logo foki latou ki te tamaliki tagata a Ieoiata ko Sakalia, telā se pelofeta mo se faitaulaga  a Ieova kae ko te fakataina foki o Ioasa. A te ‵tonuga loa, i lō te fakaasi atu te loto fakafetai ki te kāiga telā ne lasi te lotou fesoasoani ki a ia, ne fakatonu atu te tupu ko Ioasa ke tamate a Sakalia.—2 Nofo. 22:11; 24:19-22.

17. Ne a mea ne ‵tupu ki a Ioasa?

¹⁷ Ne seki ati aka ne Ioasa a te mataku tonu ki a Ieova, kae ne maua ne ia a ikuga ma‵sei. Ne fai mai a Ieova: “Latou kolā e se āva mai ki a au ka fakamasiasigina.” (1 Samu. 2:30) Fakamuli ifo, ne fakatakavale ne se kautau foliki mai Sulia a te “kautau lasi ‵ki” a Ioasa kae fai ne latou ke “pakia malosi” tou tagata. I te ologa kea‵tea te kautau Sulia, ne tamate eiloa a Ioasa ne ana tavini ona ko te tamatega ne ia a Sakalia. Ne seki maua ei ne te tupu masei tenā te tauliaga fakaaloalogina ke tanu “i te koga e tanu ei a tupu.”—2 Nofo. 24:23-25; onoono ki te “son of Barachiah” i manatu mō sukesukega i te Mataio 23:35.

18. E ‵tusa mo te Ielemia 17:7, 8, e mafai pefea o ‵kalo kea‵tea tatou mai te fai pelā mo Ioasa?

¹⁸ Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai te fakaakoakoga a Ioasa? Ne fai a ia e pelā me se lakau telā e ‵sae fua ana aka i luga kae tokai ki pou. I te taimi ko galo ei a te pou—ko Ieoiata—kae ‵sae mai a akoakoga aposetasi, ne faigofie fua ke siga a Ioasa. E fakamatala faka‵lei mai i konei me e se ‵tau fua o ma‵taku tatou ki te Atua ona ko fakaakoakoga ‵lei a ‵tou taina Kelisiano, e aofia i ei ‵tou kāiga. Ke tumau i te ma‵losi faka-te-agaga, e ‵tau mo tatou o fakamalosi aka te ‵tou tapuaki fakamaoni atu ki te Atua mo te ma‵taku ki a ia mai te faiga o sukesukega, mafaufau ‵loto mo te ‵talo faeloa.—Faitau te Ielemia 17:7, 8; Kolose 2:6, 7.

19. Se a te mea e manako a Ieova ke fai ne tatou?

¹⁹ E se manako a Ieova ke fai ne tatou a mea e uke. E fakamatala mai i te Failauga 12:13, a te mea telā e manako a ia ki ei: “Mataku ki te Atua tonu kae fakalogo ki ana fakatonuga, me tenei eiloa te tiute kātoa o te tagata.” Kafai e ma‵taku tatou ki te Atua, ka mafai eiloa o fakafesagai atu tatou ki tofotofoga i aso mai mua kae tu ‵mautakitaki i te fakamaoni e pelā mo Opetaia mo Ieoiata. Ka seai eiloa se mea ka mafai o fakamasei ne ia a te ‵tou va fakataugasoa mo Ieova.