1. Ne a mea faiga‵ta ne fe‵paki mo tino e tokouke i a tatou?

 KAI isi aka loa sou fakamoemoega faka-te-agaga telā ne faigata ki a koe ke fakataunu? b Kafai e isi, e se ko koe fua e fai penā. E pelā mo Philip ne manako malosi ke momea aka te ‵lei o ana ‵talo, kae ne faigata ke maua ana taimi ke ‵talo. Te fakamoemoega o Erika ke mo a ma talimuli a ia ki te fakatasiga o te galuega talai; kae toeitiiti ko fakatasiga katoa e talimuli a ia ki ei. Ne taumafai a Tomáš i taimi e uke ke faitau ne ia te Tusi Tapu kātoa. Ana muna: “Ne seki fiafia sāle au o faitau ki te Tusi Tapu. E tolu taimi ne taumafai ei au, kae ne gata faeloa au i te tusi ko Levitiko.”

2. Kaia e se ‵tau ei o loto vāivāi tatou māfai e isi se fakamoemoega telā e seki taunu?

² Kafai e isi sou fakamoemoega i te taimi nei telā e seki taunu, ke mo a ma mafaufau me ko seai sou aoga. Ke oko ki tamā fakamoemoega fo‵liki e manakogina a taimi mo galuega e uke. Kae kafai koi kausaki eiloa koe ke fakataunu tou fakamoemoega e fakaasi mai ei me fakatāua ne koe tou fesokotakiga mo Ieova kae manako ke tuku atu ne koe te ‵toe mea ‵lei ki a ia. E fakatāua ne Ieova au taumafaiga. E tonu, e se fakamoemoe a ia ke tō silia au mea e fai i lō te mea e mafai o fai ne koe. (Sala. 103:14; Mika 6:8) Tela la, ke fakatoka se fakamoemoega telā e mafai o fakataunu, kae fetaui mo ou fakanofonofoga. Kae ne a au mea e mafai o fai ke taunu tou fakamoemoega tenā? Ke sau‵tala tatou ki nai manatu.

3. Kaia e tāua ei ke ati aka ne se tino se manakoga tonu?

³ E tāua ‵ki ke ati aka se manakoga tonu ko te mea ke taunu ou fakamoemoega faka-te-agaga. A te tino telā e isi se manakoga tonu i a ia ka galue malosi eiloa ke fakataunu tena fakamoemoega. A te manakoga tonu tenā e mafai o fakatusa ki se matagi telā e agi ne ia se vaka fai lā ki te koga e malaga ki ei. Kafai e tumau te agi o te matagi, ka taunu eiloa te malaga a te kauvaka ki te koga e fano ki ei. Kae kafai e tai agi malosi te matagi, kāti ka oko vave a ia. E penā foki tatou, ko te lasi o te manakoga tonu i a tatou, ko te taunu foki o ‵tou fakamoemoega. “Kafai e isi se manakoga tonu i a koe, ka taumafai malosi koe,” ko pati a David, se taina mai El Salvador. “E se manako koe ke isi se mea ke taofi ei koe mai te fakataunuga o tou fakamoemoega.” Tela la, se a te mea e mafai ne koe o fai ke isi se manakoga tonu i a koe?

4. Ne a mea e mafai o ‵talo tatou e uiga ki ei? (Filipi 2:13) (Onoono foki ki te ata.)

⁴ ‵Talo ke momea aka te lasi o te manakoga tonu i a koe. E auala i tena agaga tapu, e mafai o fai ne Ieova ke lasi te manakoga tonu i a koe ke kausaki ke taunu tou fakamoemoega. (Faitau te Filipi 2:13.) Nisi taimi e fakatoka ne tatou ‵tou fakamoemoega me iloa ne tatou me se mea loa e ‵tau o fai, kae se mea ‵lei tenā. Kae kāti e seai se manakoga i a tatou ke kausaki atu ki ei. Tenā eiloa te mea ne tupu ki te tuagane ko Norina mai Uganda. Ne fakatoka tena fakamoemoega ke kausaki atu ke maua sena akoga faka-te-Tusi Tapu, e tiga loa e seai se manakoga tonu i a ia me mafaufau tou fafine i a ia e sē se faiakoga apo. Se a te mea ne fesoasoani atu ki a ia? Ana muna: “Ne kamata o fakamolemole au ki a Ieova i aso takitasi ke fakamalosi toku manakoga ke maua saku akoga faka-te-Tusi Tapu. E ‵tusa mo aku ‵talo, ne galue au ke momea aka toku atamai i te akoako atu. Mai tua o nai masina, ne lavea ne au me ko kamata o isi se manakoga i a au. I te tausaga eiloa tenā, ne kamata ne au a akoga faka-te-Tusi Tapu e lua.”

5. Ne a mea e mafai o mafaufau ‵loto tatou ki ei ke fakamalosi ei ‵tou manakoga tonu ke fakataunu ‵tou fakamoemoega?

⁵ Mafaufau ‵loto ki mea ne fai ne Ieova mō koe. (Sala. 143:5) Ne mafaufau ‵loto te apositolo ko Paulo ki te alofa tauanoa o Ieova ki a ia, kae ne fakamalosi aka ei ke galue malosi a ia mō Ieova. (1 Koli. 15:9, 10; 1 Timo. 1:12-14) I se auala tai ‵pau, ko te uke o taimi e mafaufau ‵loto koe ki mea ne fai ne Ieova mō koe, ko te lasi foki te fakamalosiga e maua ne koe ke kausaki malosi ke taunu tou fakamoemoega. (Sala. 116:12) Mafaufau ki te mea ne fesoasoani atu ki se tuagane i Honduras ke taunu tena fakamoemoega ke fai pelā me se paenia tumau. Ne fai mai a ia: “Ne mafaufau ‵loto au ki te lasi o te alofa o Ieova ki a au. Ne aumai ne ia au ki ana tino. Ne tausi kae puipui ne ia au. A te mafaufau ‵loto ki mea konā ne fai ei ke alofa malosi au ki a ia kae fakamalosi aka ei toku manakoga ke paenia.”

6. Se a te suā mea e mafai o fesoasoani mai ke momea aka te manakoga tonu ke fakataunu ‵tou fakamoemoega?

⁶ Saga tonu ki mea aoga e maua māfai ko taunu  tou fakamoemoega. Mafaufau ki te mea ne fesoasoani atu ki a Erika, telā ne taku muamua mai, mo tena fakamoemoega ke mo a ma talimuli. Ana muna: “Ne iloa ne au te uke o mea e se maua ne au ona ko te talimuIi faeloa ki te galuega talai. Kafai e oko vave au, e isi se avanoaga ke fakafetaui atu ki taina mo tuagane kae ke ‵kau fakatasi mo latou. Ko mafai foki o fakalogologo au ki manatu fesoasoani kolā ka fai ei ke fiafia kae ke momea aka te ‵lei o taku galuega talai.” Ne saga tonu a Erika ki te aoga o te oko vave atu, kae ne mafai ei o taunu tena fakamoemoega. Ne a fakamanuiaga e mafai o saga tonu atu koe ki ei? Kafai tou fakamoemoega ko te taumafai ke faitau ki te Tusi Tapu io me ko ‵talo, mafaufau ki auala e mafai ne mea konā o fakamalosi aka tou fesokotakiga mo Ieova. (Sala. 145:18, 19) Kafai tou fakamoemoega ko te ati akaga o se uiga faka-Kelisiano, saga ki te aoga o te mea tenā ki ou fesokotakiga mo nisi tino. (Kolose 3:14) Kaia e se tusi ei ne koe a pogai katoa e manako koe ke fakataunu tou fakamoemoega tenā? Onoono faeloa ki pogai konā. A Tomáš, telā ne taku muamua mai, ne fai mai: “Ko te uke o pogai e ‵tau ei o fakataunu toku fakamoemoega, ko te fui ‵fiu vave foki au i ei.”

7. Se a te mea ne fesoasoani atu ki a Julio mo tena avaga ke taunu te lā fakamoemoega?

⁷ ‵Kau fakatasi faeloa mo tino kolā e fakamalosi ne latou koe. (Faata. 13:20) Mafaufau ki mea ne fesoasoani atu ki a Julio mo tena avaga ke taunu te lā fakamoemoega ke uke la mea e fai i te galuega talai. Ana muna: “Ne filifili ne māua a taugasoa kolā e ‵lago mai ki te mā fakamoemoega, ko sau‵tala ei mo latou e uiga ki te mā fakamoemoega. E tokouke i a latou ne kausaki foki ki fakamoemoega tai ‵pau penā, tela la, ne mafai o tuku mai ne latou ne manatu fesoasoani aoga. E masani foki o fesili mai mā taugasoa me pefea te tulaga o mā palani, kae ne fakamalosi ne latou māua māfai e manakogina.”

8. Se a te mea e mafai o tupu māfai e ga‵lue fua tatou i taimi kolā e isi i ei se manakoga tonu i a tatou ke fakataunu ‵tou fakamoemoega? (Onoono foki ki te ata.)

⁸ E tonu e isi eiloa ne aso ko seai se manakoga tonu i a tatou ke fakataunu ‵tou fakamoemoega. E mata, e fakauiga i ei me ko se mafai eiloa o kausaki tatou ki ‵tou fakamoemoega? Ikai. Ke fai se fakatusaga: E mafai o malosi te matagi kae agi ne ia se vaka fai la ki te koga e manako o fano ki ei. Kae e kese‵kese te malosi o te matagi, kae i nisi aso ko mate ‵ki eiloa. E mata, e fakauiga i ei me ko se mafai o galue te kauvaka? Ikai. A nisi vaka fai la e isi ne olotou masini; nisi ne ālo. E mafai o fakaaoga ne te kauvaka a mea konei ke fakatele te vaka ki te koga e manako o fano ki ei. E penā foki ‵tou manakoga tonu, e tai ‵pau eiloa mo te matagi; e mafulifuli a ‵tou manakoga i nisi taimi. Kae i nisi aso, ko seai eiloa se manakoga tonu i a tatou ke fakataunu ‵tou fakamoemoega. Tela la, kafai e ga‵lue fua tatou i vaegā taimi penā, e se mafai eiloa o taunu ‵tou fakamoemoega. Kae pelā mo te kauvaka telā e ‵sala ki nisi auala ke taunu tena malaga, koi mafai eiloa o ga‵lue tatou ke fakataunu ‵tou fakamoemoega faitalia me galo te manakoga tonu tenā i a tatou. E tiga loa e se faigofie te mea tenei,  kae e aoga ‵ki eiloa a mea e iku mai i ei. Koi tuai o sau‵tala ki mea e mafai ne tatou o fai, ke sau‵tala muamua tatou ki se fesili telā e mafai o sae aka.

9. E mata, se mea ‵se ke kausaki atu ki se fakamoemoega māfai e seai se manakoga tonu i a tatou ke fai penā? Fakamatala mai.

⁹ E manako a Ieova ke tavini atu tatou ki a ia mo te loto fia‵fia. (Sala. 100:2; 2 Koli. 9:7) Tela la, e mata, e ‵tau o tumau tatou i te kausaki atu ki ‵tou fakamoemoega faka-te-agaga māfai e seai se manakoga i a tatou ke fai penā? Mafaufau ki te fakaakoakoga a te apositolo ko Paulo. Ne fai mai a ia: “E ‵kini ne au toku foitino kae takitaki atu e pelā me se pologa.” (1 Koli. 9:25-27) Ne faimālō ne Paulo a ia eiloa ke fai te mea tonu faitalia me ‵kese te mea e manako a ia o fai. E mata, ne talia ne Ieova te taviniga a Paulo? Ao! Kae ne tuku atu ne Ieova te taui ki a ia mō ana taumafaiga.—2 Timo. 4:7, 8.

10. Ne a mea aoga e maua māfai e tumau i te kausaki atu ki se fakamoemoega faitalia me seai se manakoga tonu ke fai penā?

¹⁰ I se auala tai ‵pau, e fiafia eiloa a Ieova ma lavea ne ia tatou e kausaki ki ‵tou fakamoemoega faitalia me seai se manakoga tonu ke fai penā. E fiafia a ia me faitalia eiloa e se fia‵fia tatou o fai te mea tenā, e iloa ne ia me fai ne tatou ona ko te ‵tou a‵lofa ki a ia. E pelā loa mo Ieova ne fakamanuia ne ia a Paulo, ka fakamanuia foki ne Ia ‵tou taumafaiga. (Sala. 126:5) Kae kafai ko lavea atu a fakamanuiaga a Ieova ki a tatou ka fakamalosi mai foki i ei ki a tatou. Ne fai mai se tuagane mai Polani e igoa ki a Lucyna penei: “Nisi taimi e se fia fano sāle au ki te galuga talai, maise māfai au e fi‵ta. Kae ko te fiafia e maua ne au ma oti te galuega talai se meaalofa gali ‵ki eiloa.” Ke onoono tatou ki mea e mafai o fai māfai e seai se manakoga tonu i a tatou ke kausaki atu ki ‵tou fakamoemoega.

11. E mafai pefea o fesoasoani mai a Ieova ke momea aka te malosi o ‵tou loto pulea?

¹¹ ‵Talo ke maua te loto pulea. A te loto pulea ko te malosi o se tino ke tataofi ana lagonaga mo faifaiga. E masani o fakasino te tugapati tenā ki te taofi ne koe a koe eiloa mai te faiga o te mea masei. Kae e manakogina foki te loto pulea ke fakamalosi ei tatou ke fai te mea ‵lei, maise māfai e faigata io me seai se manakoga tonu i a tatou ke fai se galuega. Masaua me i te loto pulea se vaega o fuataga o te agaga, tela la, fakamolemole atu ki a Ieova ke tuku mai tena agaga tapu ke fesoasoani atu ke ati aka te uiga tāua tenei. (Luka 11:13; Kala. 5:22, 23) Ne fai mai ne David, telā ne taku muamua mai, a te auala ne fesoasoani atu a ‵talo ki a ia. Ne manako a ia ke fakamaoni o fai faeloa ana sukesukega totino. Ana muna: “E fakamolemole atu au ki a Ieova ke fesoasoani mai ke ati aka ne au te loto pulea. Mai tena fesoasoani, ne mafai ei o kamata ne au se polokalame ‵lei o aku sukesukega kae ke tumau i ei.”

12. Se a te sokoga o te fakatakitakiga i te Failauga 11:4 mo te faiga o fakamoemoega faka-te-agaga?

¹² Sa faka‵tali ke ‵lei katoatoa ou fakanofonofoga. I te lalolagi nei, ailoga koi mafai o ‵lei katoatoa ‵tou fakanofonofoga. Kafai e faka‵tali tatou ki te taimi tenā, e se mafai eiloa o taunu ‵tou fakamoemoega. (Faitau te Failauga 11:4.) Ne fai mai te taina ko Dayniel penei: “E seai ne fakanofonofoga e ‵lei katoatoa. E mafai o maua ne tatou a toe fakanofonofoga ‵lei māfai e na kamata atu nei.” Ne fai mai foki ne te taina ko Paul mai Uganda te suā pogai e se ‵tau ei o fai tukutuku ‵tou mea e fai: “Kafai e kamata tatou faitalia tulaga faiga‵ta, ko tuku atu eiloa ne tatou ki a Ieova se mea ke fakamanuia ne ia.”—Mala. 3:10.

13. Kaia e ‵lei atu ei ke kamata koe ki fakamoemoega fo‵liki?

¹³ Kamata ki mea fo‵liki. E mafai o galo te manakoga tonu i a tatou me i te fakamoemoega e kausaki tatou ki ei e foliga faigata. Kafai e penā loa, e mata, e mafai o vaevae ne koe tou fakamoemoega ki mea tai fo‵liki? Kafai e fakamoemoe koe ke ati aka se uiga gali e tasi, kaia e se galue muamua ei koe o fakaasi atu te uiga tenā i auala faigofie? Kafai e fakamoemoe koe ke  faitau ki te Tusi Tapu kātoa, e mata, e mafai o kamata koe mai te faitau ki ei i ne nai minute fua? Ne faigata ki a Tomáš, telā ne sae mai i te kamataga, ke fakatumau tena fakamoemoega ke faitau te Tusi Tapu kātoa i loto i se tausaga e tasi. Ana muna: “Ne iloa aka ne au me ne filifili ne au se faifaiga telā ko tō makini ki a au. Tenā ne toe taumafai au ki ei, kae i te taimi nei, ne palani au ke faitau ki nai palakalafa i aso takitasi kae mafaufau ‵loto ki ei. Mai te fai penā, ne kamata o fiafia au ki taku faitauga.” I te taimi ne gasolo aka ei te fiafia o Tomáš, ne kamata o faitau a ia mō se taimi tai mata leva. Fakamuli loa, ne mafai ei o faitau ne ia te Tusi Tapu kātoa. c

14. Ne a mea e mafai o fakalavelave mai?

¹⁴ Se mea fakafanoanoa me faitalia te lasi o ‵tou manakoga tonu io me ko te ‵saga tonu atu o tatou, e mafai eiloa o isi se mea e fakalavelave mai. E pelā mo “mea ‵tupu fakafuasei” e mafai loa o kaisoa ne ia ‵tou taimi kolā e manakogina ke fakataunu ‵tou fakamoemoega. (Fai. 9:11) E mafai o tupu se fakalavelave telā e fakavāivāi mai kae fai ei ke se lava ‵tou malosi. (Faata. 24:10) A ‵tou tulaga se ‵lei katoatoa e mafai o fai ei tatou ke fai a mea kolā e se aoga ki te fakataunuga o ‵tou fakamoemoega. (Loma 7:23) Io me kāti ko tai fi‵ta tatou. (Mata. 26:43) Ne a mea e mafai o fesoasoani mai māfai ko fakalavelave mai se mea io me māfai ko se ‵lei te aso o tatou?

15. Kafai e isi se mea e fakalavelave mai, e mata, e fakauiga i ei me ko faigata ke fakataunu tou fakamoemoega? Fakamatala mai. (Salamo 145:14)

¹⁵ Masaua me kafai e isi se mea e fakalavelave atu e se ko tena uiga me ko faigata ke fakataunu tou fakamoemoega. E fai mai te Tusi Tapu me uke taimi e fe‵paki tatou mo fakalavelave mo tulaga faiga‵ta. Kae e fakaasi manino mai foki i ei me e mafai eiloa o toe ‵tu aka tatou, maise ma fesoasoani mai a Ieova. (Faitau te Salamo 145:14.) Tenei te auala e fua aka i ei ne te taina ko Philip, telā ne taku muamua mai, a te manuia: “A toku manuia e se fua ki te uke o taimi ne siga ei au. Kae  e fua ki te uke o taimi e toe tu aka ei au o sasale i te auala tonu.” A David, telā ne sae muamua mai, ne fai mai: “E taumafai au o kilo ki fakalavelave kolā e ‵sae aka, e se pelā me ne mea e fakavāivāi mai, kae ne avanoaga ke fakaasi atu ki a Ieova a te lasi o toku alofa mō ia.” E tonu, a te gasolo faeloa ki mua faitalia a mea e fakalavelave mai, e fakamaoni atu ei ne koe ki a Ieova me manako koe o fakafiafia a ia. Ko tafaga la te fiafia o Ieova māfai e lavea ne ia koe e tumau i te kausaki atu ke fakataunu tou fakamoemoega!

16. Se a te mea e mafai o tauloto ne tatou mai se mea telā ne fakalavelave mai ki te fakataunuga o ‵tou fakamoemoega?

¹⁶ Ke tauloto mai se mea telā ne fakalavelave atu ki te fakataunuga o tou fakamoemoega. Mafaufau ki te pogai ne tupu i ei te mea tenā, kae fesili ifo, ‘E mata, e isi se fakamafuliga e ‵tau o fai ke mo a ma toe tupu te fakalavelave tenei?’ (Faata. 27:12) Nisi taimi, kafai e faigata ke fakataunu tou fakamoemoega, kāti e se ‵lei te fakamoemoega tenā ki a koe. Kafai e mafaufau koe me tonu te mea tenā, toe onoono ki tou fakamoemoega kae iloilo aka me koi ‵tau o kausaki koe ki ei io me ikai. d Ka se mafaufau eiloa Ieova me ko seai sou aoga māfai ne seki mafai o taunu se fakamoemoega telā ne kausaki koe ki ei.—2 Koli. 8:12.

17. Kaia e se ‵tau ei o puli i a tatou a mea ko oti ne fakataunu ne tatou?

¹⁷ Ke mo a ma puli a mea ko oti ne fakataunu ne koe. E fai mai te Tusi Tapu me “i te Atua e sē se tino sē amiotonu ke puli i a ia otou galuega.” (Epe. 6:10) Tela la, e se ‵tau foki o puli i a tatou a mea. Ke mafaufau ‵loto ki au mea ko oti ne fakataunu—kāti ko te fakamalosiakaga o tou va fakataugasoa mo Ieova, te faipati atu ki nisi tino e uiga ki a ia, io me ko te fakamoemoega ke papatiso. Kafai ne mafai o gasolo koe ki mua kae fakataunu ou fakamoemoega i aso mua, e mafai foki o tumau koe i te gasolo ki mua o fakataunu tou fakamoemoega i te taimi nei.—Fili. 3:16.

18. Se a te mea e se ‵tau o puli i a tatou o fai i te taimi e ga‵lue tatou o fakataunu ‵tou fakamoemoega? (Onoono foki ki te ata.)

¹⁸ Mai te fesoasoani o Ieova, e mafai eiloa o fakataunu ne koe tou fakamoemoega, e pelā eiloa mo se kauvaka telā e fiafia māfai ko taunu tena malaga ki te koga e fano ki ei. Kae ke masaua, me fia‵fia foki a nisi kauvaka e tokouke ki te malaga. I se auala tai ‵pau, i te taimi e tumau koe i te galue ke fakataunu tou fakamoemoega faka-te-agaga, ke mo a ma puli o onoono ki te auala ne fesoasoani kae fakamanuia ne Ieova koe i te taimi tenā. (2 Koli. 4:7) Kafai e se ‵fiu vave koe, ka maua ne koe a fakamanuiaga e uke atu.—Kala. 6:9.