1. Ne pefea a lagonaga o te apositolo ko Paulo ki tavini fesoasoani?

 E FAI ne tavini fesoasoani a tiute tāua i te fakapotopotoga. Ne fakatāua eiloa ne te apositolo ko Paulo a tāgata fakamaoni konei. Pelā mo tena tusi ki Kelisiano i Filipi, ne fakatalofa fakapitoa atu eiloa a ia ki tavini fesoasoani fakatasi mo toeaina.—Fili. 1:1.

2. E pefea a lagonaga o te taina ko Luis ki tena tofiga e pelā me se tavini fesoasoani?

² Faitalia me koi fo‵liki io me ko ma‵tua, e fia‵fia malosi a taina papatiso e tokouke i te lotou taviniga e pelā me ne tavini fesoasoani. Pelā mo Devan, ko 18 ana tausaga i te taimi ne ‵tofi aka ke fai mo tavini fesoasoani. Kae ko te taina ko Luis, ne fai pelā me se tavini fesoasoani kae ko 50 tupu ana tausaga. Ne fai mai ne ia a lagonaga e maua ne tino e tokouke i ana pati, “Ne taulia au ke fai ne au a galuega a te tavini fesoasoani, maise loa māfai e mafaufau au ki te alofa ne fakaasi mai ne te fakapotopotoga ki a au!”

3. Ne a fesili ka sau‵tala tatou ki ei?

³ Kafai koe se taina papatiso kae e sē se tavini fesoasoani, e mata, e mafai o kausaki koe ki ei? Se a te mea ka fakamalosi ne ia koe ke fai penā? Kae ne a uiga e fai mai te Tusi Tapu e ‵tau o maua ne koe ko te mea ke fetaui ‵lei koe ki ei? Ka sau‵tala tatou ki tali o fesili konei i te mataupu. Kae muamua la, ke sau‵tala tatou ki tiute e fai ne tavini fesoasoani.

 NE A TIUTE O TAVINI FESOASOANI?

4. Ne a tiute o te tavini fesoasoani? (Onoono foki ki te ata.)

⁴ A te tavini fesoasoani se taina papatiso telā ne ‵tofi aka ne te agaga tapu ke fesoasoani ki toeaina i te faiga o nisi tiute tāua i te fakapotopotoga. E fakamautinoa aka ne nisi tavini fesoasoani me lava a koga talai mo tusi a tino talai. Nisi e fesoasoani atu ki te ‵teuga mo te faka‵leiga o te Fale Tapuaki. E fesoasoani atu foki a latou ki taina i taimi o fakatasiga kae fakagalue a mea faka‵lasi leo mo te peiga o vitio i fakatasiga a te fakapotopotoga. Te ukega o galuega e fai ne tavini fesoasoani konei ne galuega fesoasoani. Kae ko te ‵toe mea tāua, a tavini fesoasoani konei ne tāgata kolā e a‵lofa ki a Ieova kae ola e ‵tusa mo ana tulaga amio‵tonu. E a‵lofa malosi foki latou ki olotou taina mo tuagane Kelisiano. (Mata. 22:37-39) E mafai pefea o kausaki atu se taina papatiso ke fai pelā me se tavini fesoasoani?

5. E kausaki atu pefea se taina ki te tauliaga ke fai pelā me se tavini fesoasoani?

⁵ E fakaasi mai i te Tusi Tapu a uiga kolā e manakogina ke maua ne taina, ke mafai o fai latou pelā me ne tavini fesoasoani. (1 Timo. 3:8-10, 12, 13) E mafai o maua ne koe te tauliaga tenei māfai e sukesuke ki uiga faka-te-Tusi Tapu kolā e manakogina, ko galue malosi ei koe o ati aka a uiga konā. Kae e ‵tau o mafaufau faka‵lei muamua koe me se a te pogai tonu e manako ei koe ki te tauliaga tenā.

SE A TE MEA E FAKAMALOSI NE IA KOE KE KAUSAKI ATU?

6. Se a te mea e ‵tau o fakamalosi ne ia koe ke fai so se galuega ke fesoasoani atu ki ou taina mo tuagane? (Mataio 20:28; onoono foki ki te ata i te ‵kava.)

⁶ Ne fakamalosi aka a Iesu Keliso, telā ko te ‵toe fakaakoakoga sili ne te alofa—te alofa ki tena Tamana mo te alofa ki tino. Ko te alofa eiloa tenā ne fai ei ke galue malosi a ia kae fai a galuega fatauva mō nisi tino. (Faitau te Mataio 20:28; Ioa. 13:5, 14, 15)  Kafai e fakamalosi aka koe ne te alofa, ka fakamanuia koe ne Ieova kae fesoasoani atu ke taunu tou fakamoemoega ke fai pelā me se tavini fesoasoani.—1 Koli. 16:14; 1 Pe. 5:5.

7. Kaia e ‵tau ei o ‵kalo kea‵tea se taina mai te fia fai tofi?

⁷ I te lalolagi nei, e masani o fia‵fia a tino ki a latou kolā e fakatāua ne latou a latou eiloa. Kae e se penā loa i te fakapotopotoga a Ieova. A te taina telā e alofa ki nisi tino, e pelā mo Iesu, e se manako ki tulaga ma‵luga io me fia pule atu ki nisi tino. Kafai e isi ne tauliaga e tuku atu ki se tino fia fai tofi penā i te fakapotopotoga, kāti ka se talia ne ia ke fai a nisi galuega fatauva kolā e manakogina ke tausi atu ki mamoe pele a Ieova. E mafai o mafaufau a ia me ko tō tāua a ia ke fai a galuega fatauva konā. (Ioa. 10:12) Ka se fakamanuia eiloa ne Ieova a taumafaiga a so se tino telā e uiga fakamatamata io me fia fai tofi.—1 Koli. 10:24, 33; 13:4, 5.

8. Ne a pati fakatonutonu ne fai atu ne Iesu ki ana apositolo?

⁸ E isi ne taimi ne kausaki atu foki a taugasoa ‵pili o Iesu ki nisi tauliaga mo se pogai sē tonu. Mafaufau ki te mea ne fai ne apositolo e tokolua a Iesu—ko Iakopo mo Ioane. Ne fakamolemole atu lāua ki a Iesu ke maua ne lā tulaga fakapito i tena Malo. Ne seki fakamālō atu a Iesu ki te manakoga o lāua tenā. Kae ne fai atu a ia ki ana apositolo katoa e toko 12: “So se tino e manako ke mua a ia i a koutou e ‵tau o fai mo pologa ki a koutou katoa.” (Male. 10:35-37, 43, 44) A taina kolā e kausaki atu mo te pogai tonu—ke tavini atu ki nisi tino—ka fai pelā me ne fakamanuiaga ki te fakapotopotoga.—1 Tesa. 2:8.

SE A TE MEA E MAFAI O FAKAMALOSI ATU KI TOU MANAKOGA KE TAVINI KI OU TAINA?

9. E fakamalosi aka pefea ne koe a tou manakoga ke tavini atu ki nisi tino?

⁹ E mautinoa me e alofa koe ki a Ieova kae manako o tavini atu ki nisi tino. Kae kāti e seai se manakoga i a koe ke fai a galuega kolā e ‵tau o fai ne se tavini fesoasoani. E fakamalosi aka pefea ne koe a tou manakoga ke tavini atu ki nisi tino? Kaia e se mafaufau ei koe ki te fiafia e maua mai te tavini atu ki ou taina mo tuagane? Ne fai mai a Iesu: “E sili atu te fiafia o te tino telā e tuku atu ana mea i lō te maua ne ia.” (Galu. 20:35) Ne ola a ia e ‵tusa mo te fakatakitakiga tenei. Ne maua ne ia te fiafia tonu mai te tavini atu ki nisi tino, kae e mafai foki koe o fai penā.

10. Ne fakaasi mai pefea ne Iesu me ne fiafia a ia o tavini atu ki nisi tino? (Male. 6:31-34)

¹⁰ Mafaufau ki te auala ne fakaasi mai ne Iesu a tena fiafia o tavini atu ki nisi tino. (Faitau te Maleko 6:31-34.) I se taimi e tasi, ne fi‵ta a Iesu mo ana apositolo, kae ne olo atu latou ki se koga sē logoa ke malō‵lo malie i ei. Kae ne oko muamua atu se vaitino ki te koga tenā i a latou, kae ma‵nako ke akoako latou ne Iesu. Ne mafai fua o fai atu a ia ikai, me ‘ko seai se lotou taimi ke malō‵lo o ‵kai’ mo ana soko. Io me ne mafai fua o uga atu ne Iesu a tino ke olo, mai tua o te akoakoga o latou ki se munatonu fua e tasi io me lua. Kae ona ko tena alofa ki a latou, ne “kamata o akoako atu ne ia a mea e uke ki a latou.” Kae ne akoako faeloa ne ia latou ke oko ki te taimi “ko pili o po.” (Male. 6:35) Ne fai ne ia te mea tenā, me ne “alofa malosi a ia ki a latou” kae e se ona me se mea ne ‵tau eiloa o fai ne ia. Ne manako a ia o akoako latou ona ko tena alofa ki a latou. Tela la, ne maua ne Iesu te fiafia sili ona ko te tavini atu ki nisi tino.

11. Ne a galuega fesoasoani ne fai ne Iesu ki ana tino fakalogo‵logo? (Onoono foki ki te ata.)

¹¹ I te taimi ne tavini atu a Iesu ki te vaitino, ne uke atu ana mea ne fai i lō te akoako fua o latou. Ne tausi atu foki a ia ki olotou manakoga totino. Ne fai ne ia se vavega ki mea‵kai kae tuku atu ki ana soko ke tufatufa atu ne latou. (Male. 6:41) Mai te faiga penā, ne akoako ne ia ana soko ke iloa o tavini atu ki nisi tino. Ne fakaasi atu foki ne ia me i vaegā galuega fesoasoani penā—e pelā mo galuega e fai sāle ne tavini fesoasoani—e tāua ‵ki. Mafaufau ki te fia‵fia o te kau apositolo ke ga‵lue fakatasi mo Iesu i te tufatufaatuga ki tino a mea‵kai kolā ne maua i se auala fakavavega ke oko ki te taimi “ne ‵kai ei a latou katoa kae ma‵kona”! (Male. 6:42)  E tonu, e se tenei fua te taimi ne fakamuamua ne Iesu a manakoga o nisi tino i lō a ia. Ne fakaaoga ne ia tena olaga kātoa i te lalolagi nei ke tavini atu ki tino. (Mata. 4:23; 8:16) Ne fiafia kae lotomalie a Iesu māfai e akoako atu ne ia a nisi tino kae tausi atu mo te loto maulalo ki olotou manakoga. E mautinoa me ka fiafia malosi eiloa koe māfai e kausaki atu mo te loto fiafia ke fai pelā me se tavini fesoasoani.

12. Kaia e se ‵tau ei o mafau‵fau tatou me seai ne ‵tou atamai kolā ka aoga ki te fakapotopotoga?

¹² Kafai koe mafaufau me seai ne mea e atamai ei koe, ke mo a ma loto vāivāi. E mautinoa eiloa me isi ne ou uiga kolā e mafai o aoga ki te fakapotopotoga. Mafaufau ki pati a Paulo i te 1 Kolinito 12:12-30 kae ‵talo ki a Ieova ke fesoasoani atu ke fakagalue ne koe a pati konā. E fakaasi manino mai i pati a Paulo me e manakogina koe i te fakapotopotoga kae e isi sou tusaga tāua i ei, e pelā eiloa mo nisi tavini katoa a Ieova. Kafai e se fetaui ‵lei koe i te taimi nei ke fai pelā me se tavini fesoasoani, sa ‵fiu vave. I lō te fai penā, ke na galue koe o fai so se mea e mafai ke tavini atu ki a Ieova kae fesoasoani atu ki ou taina? E mautinoa eiloa me ka mafau‵fau a toeaina e uiga ki a koe kae tuku atu a galuega kolā e mafai ne koe o fai.—Loma 12:4-8.

13. Se a te mea e iloa ne tatou i te ukega o uiga kolā e manakogina ne tāgata tōfia?

¹³ Mafaufau ki te suā pogai e ‵tau ei o kausaki atu koe ke fai pelā me se tavini fesoasoani: A te ukega o uiga kolā e manakogina i tavini fesoasoani, ko uiga foki loa kolā e ‵tau o maua ne Kelisiano katoa. E tonu, e ‵tau mo Kelisiano katoa o fakapili‵pili atu ki a Ieova, fai ke iloa ne latou te fiafia e maua mai te tuku atu o mea, kae ke fai pelā me se fakaakoakoga ‵lei i te auala e ola ei a ia. Kae ne a la uiga e ‵tau o maua ne se taina telā e kausaki atu?

TE AUALA KE KAUSAKI ATU

14. Se a te mea e fakauiga ki ei te “matua ‵lei”? (1 Timoteo 3:8-10, 12)

¹⁴ Ke mafau‵fau nei tatou ki nisi uiga kolā e fakaasi mai i te 1 Timoteo 3:8-10, 12. (Faitau.) A te tavini fesoasoani e ‵tau o “matua ‵lei.” A te tugapati tenā e mafai foki o ‵fuli ki te “fakaaloalogina,” “‵tau o tuku atu ki ei te āva,” io me “faka‵malu.” E se ko tena uiga me e se mafai ne koe o kata io me fai mea faka‵kata. (Fai. 3:1, 4)  Kae e ‵tau mo koe o fai faka‵lei ou tiute. Kafai e lavea atu me i a koe e fakatuagagina, ka āva eiloa a tino i te fakapotopotoga ki a koe.

15. Se a te uiga o tugapati “e se gutugutulua” mo te “e se kaimanako ke maua a mea i se auala sē tonu”?

¹⁵ “E se gutugutulua” e fakauiga i ei me i a koe e fakamaoni kae fakatalitonugina. Koe tausi ki au pati, kae e se fakaloiloi ne koe a nisi tino. (Faata. 3:32) “E se kaimanako ke maua a mea i se auala sē tonu” e fakauiga i ei me i a koe e fakamaoni ki au faifaiga fakapisinisi kae iloa ne koe o fai faka‵lei au tupe. Ka se fakaaoga ‵se ne koe ou fesokotakiga ‵lei mo ou taina Kelisiano ke maua fua i ei au tupe.

16. (a) Se a te mea e fakauiga ki ei a te tugapati “e se inu malosi ki uaina”? (e) Se a te uiga ke maua se “loto lagona ‵ma”?

¹⁶ “E se inu malosi ki uaina” e fakauiga i ei me e se inu malosi koe ki meainu ma‵losi kae e se lauiloa foki e pelā me se tino e inu malosi. A te mauaga o se “loto lagona ‵ma” e fakauiga loa me ola koe e ‵tusa mo tulaga o Ieova. E tiga loa tou sē ‵lei katoatoa, e maua ne koe a te filemu ona ko tou fesokotakiga ‵lei mo te Atua.

17. E fakaasi atu pefea ne se taina a tena fakatuagagina i te taimi koi “tofotofo muamua . . . ke fetaui ‵lei mo te tauliaga”? (1 Timoteo 3:10; onoono foki ki te ata.)

¹⁷ A te “tofotofo muamua . . . ke fetaui ‵lei mō te tauliaga” e fakauiga i ei me ko oti ne lavea atu me e mafai eiloa ne koe o fai tou tiute. Tela la, kafai ko tuku atu ne toeaina se tōfiga, ke tautali faka‵lei koe i olotou fakatonuga mo fakatakitakiga mai te ‵tou fakapotopotoga kātoa. Ke fakamautinoa aka me e malamalama koe i te tōfiga ne tuku atu ki a koe mo te taimi e ‵tau o fakaoti i ei. I te taimi e fai faka‵lei ne koe ou tiute takitasi konā, ka lavea ne tino i te fakapotopotoga kae loto fakafetai ki tou gasolo ki mua. Toeaina, ke toka o fakamasani a taina papatiso. (Faitau te 1 Timoteo 3:10.) E mata, e isi ne taina papatiso i tau fakapotopotoga kolā ko tai talavou io me tai fo‵liki ifo? E mata, e fia‵fia latou o fai olotou sukesukega totino kae fakatoka faka‵lei mō fakatasiga?  E mata, e fai faeloa olotou tali i fakatasiga kae ‵kau ki te galuega talai? Kafai e penā loa, tuku atu ne galuega ke fai ne latou kolā e fetaui ‵lei mo olotou tausaga mo fakanofonofoga. I te auala tenei, ka mafai ei “tofotofo muamua latou konei ke fetaui ‵lei mo te tauliaga.” Kafai ko tai ma‵tua a talavou konei, kāti ka mafai o fetaui ‵lei latou ke fai pelā me ne tavini fesoasoani.

18. Se a te uiga o te tugapati “ko saoloto latou mai so se ‵losiga”?

¹⁸ “Ko saoloto latou mai so se ‵losiga” e fakauiga i ei me e seai eiloa ne ‵losiga ‵se e fai atu ki a koe. E tonu, kāti e fai atu ne tino a ‵losiga ‵se ki Kelisiano. Ne fai ne tino a ‵losiga ‵se e uiga ki a Iesu, kae ne ‵valo mai a ia me ka fe‵paki foki ana soko mo mea penā. (Ioa. 15:20) Kae kafai e tausi au amioga ke ‵ma, e pelā mo Iesu, ka ‵lei eiloa tou ata i mua o te fakapotopotoga.—Mata. 11:19.

19. Se a te mea e fakauiga ki ei te tugaptai “e ‵tau o taki tokotasi a avaga”?

¹⁹ “E ‵tau o taki tokotasi a avaga.” Kafai koe se tino avaga, e ‵tau o fakalogo koe ki te fakatokaga a Ieova ki te avaga—i te va fua o te tagata mo te fafine. (Mata. 19:3-9) E se ‵tau eiloa o aofia se tagata Kelisiano i faifaiga fakatauavaga sē ‵tau. (Epe. 13:4) Kae e uke atu a mea e aofia i ei. E ‵tau mo koe o fakamaoni ki tau avaga, kae ke mo a ma ati aka a lagonaga fiafai ki nisi fāfine.—Iopu 31:1.

20. E tausi atu pefea se tagata ki tena kāiga “i se auala ‵lei”?

²⁰ “Tausi atu ki olotou tama‵liki mo olotou kāiga i se auala ‵lei.” Kafai koe se ulu o te kāiga, e ‵tau eiloa o fai faka‵lei ou tiute. Ke fai faeloa a tapuakiga a kāiga. ‵Kau faeloa ki te galuega talai fakatasi mo tou kāiga. Fesoasoani atu ki au tama‵liki ke ati aka se fesokotakiga totino o latou mo Ieova. (Efe. 6:4) A te tagata telā e mafai o tausi atu ki tena kāiga e fakaasi mai me e mafai o tausi ne ia te fakapotopotoga.—Fakatusa ki te 1 Timoteo 3:5.

21. Kafai e seki tavini atu nei koe pelā me se tavini fesoasoani, ne a mea e mafai ne koe o fai?

²¹ Taina, kafai seki fai nei koe pelā me se tavini fesoasoani, fakamolemole faitau faka‵lei ki te mataupu tenei kae ‵talo ki a Ieova e uiga ki ei. Sukesuke ki uiga kolā e manakogina ne tavini fesoasoani kae galue malosi o fai ke fetaui ‵lei koe ki ei. Mafaufau ki te lasi o tou alofa ki a Ieova mo ou taina mo tuagane. Fakalasi aka a tou manakoga ke tavini atu ki a latou. (1 Pe. 4:8, 10) Fai ke iloa ne koe te fiafia telā e maua mai te tavini atu ki tou kāiga faka-te-agaga. Ke na fakamanuia eiloa ne Ieova au taumafaiga ke kausaki atu ke fai pelā me se tavini fesoasoani!—Fili. 2:13.