1-2. Ne a mea ne ‵tupu i te taimi ne sa‵sale atu ei a soko e tokolua o Iesu ki Emau?

 TE ASO ko Nisani 16, 33 T.A. Ko fanoa‵noa malosi a soko o Iesu kae ma‵taku foki. Ne tiaki ne soko e tokolua a Ielusalema o olo ki Emau, se fakai e 11 kilomita (7 mai) te ‵mao mai Ielusalema. Ne loto vāi‵vai a tāgata konei me ko oti ne tamate a Iesu, te tagata telā ne tau‵tali latou i ei. Ko se taunu a mea ne fakamoe‵moe latou ki ei me ka fai ne te Mesia. Kae ne tupu eiloa se mea fakapoi ki tāgata konei.

² Ne fanatu se tagata ki a lāua kae ne sa‵sale fakatasi latou. Ne fakamatala atu ne soko konei a te lā fanoa‵noa ona ko mea ne ‵tupu ki a Iesu. Tenā ne kamata ei o faipati atu te tagata tenā ki mea kolā ka se toe mafai o fakapuli ne lāua. Ne fakamatala atu ne ia “kamata mai i a Mose mo te kau Pelofeta katoa” a te pogai ne ‵tau ei mo te Mesia o logo‵mae kae mate. I te lotou okoatuga ki Emau, ne fakaasi atu ne te tagata tenei me i a ia ko Iesu telā ko oti ne toe tu aka mai te mate! Mafaufau la ki te fia‵fia o soko i te iloaga ne lāua me ko ola mai te Mesia!—Luka 24:​13-35.

3-4. Ne a mea ne ‵tupu ki soko o Iesu, kae ne a mea ka tauloto ne tatou mai te mataupu tenei? (Galuega 1:3)

³ Ne fakasae atu a Iesu ki ana soko i taimi e uke i ana toe aso e 40 i te lalolagi. (Faitau te Galuega 1:3.) I te taimi tenā ne fia‵fia malosi a soko o Iesu kolā ne fanoa‵noa kae ma‵taku, kae ne  loto tali‵tonu kae loto ma‵losi latou ke olo o talai kae akoako a tino e uiga ki te Malo o te Atua. a

⁴ E uke a mea aoga ka maua ne tatou māfai e suke‵suke ki mea ne fai ne Iesu i te vaitaimi tenei. I te mataupu tenei, ka onoono tatou ki te auala ne fakaaoga ne Iesu tena taimi (1) ke fakamalosi ana soko, (2) ke momea aka te lasi o te lotou malamalama i Tusitusiga Tapu, mo te (3) ke akoako latou ki galuega e uke ka fai fakamuli ne latou. Ka onoono foki tatou ki auala ke fakaakoako ki a Iesu i mea takitasi konei.

FAKAMALOSI A NISI TINO

5. Kaia ne manakogina ei ne soko o Iesu a fakamalosiga?

⁵ Ne manakogina ne soko o Iesu a fakamalosiga. Kaia? Ko oti ne tiaki ne nisi o latou olotou fale, kāiga, mo pisinisi ke tau‵tali atu i a Iesu. (Mata. 19:27) Ne fai fakamasei a nisi soko ona ko te lotou fai mo soko o Iesu. (Ioa. 9:22) Ne fai ne latou a fakama‵fuliga kae talia ke logo‵mae latou ona ko te lotou tali‵tonu me i a Iesu ko te Mesia telā ne folafola mai. (Mata. 16:16) Kae i te taimi ne tamate ei a Iesu, ne ‵galo atu olotou fakamoemoega katoa kae ne loto vāi‵vai malosi foki.

6. Ne a mea ne fai ne Iesu i te otiga ne fakatu aka mai te mate?

⁶ Ne lavea eiloa ne Iesu te fanoa‵noa o ana soko, e se ko tena uiga me vāi‵vai latou i te feitu faka-te-agaga, kae ne malamalama a ia i lagonaga masani māfai ko galo atu se tino i te mate. Tela la, i te aso eiloa ne toe tu aka ei a ia mai te mate, ne kamata o fakamalosi ne ia ana taugasoa. Ne fakasae atu a ia ki a Malia te Makatala i te taimi ne tagi ei tou fafine i te tanuga. (Ioa. 20:​11, 16) Ne fakasae atu foki ki soko e tokolua kolā ne ‵sae mai i te kamataga o te mataupu tenei. Kae ne fakasae atu foki a ia ki te apositolo ko Petelu. (Luka 24:34) Ne a mea e tauloto ne tatou mai te fakaakoakoga a Iesu? Mafaufau ki mea ne ‵tupu i te taimi ne fakasae atu ei ki a Malia te Makatala.

7. E ‵tusa mo te tala i te Ioane 20:​11-16, ne a mea ne lavea ne Iesu e fai ne Malia i te tafataeao ‵malu o Nisani 16, kae ne a mea ne fai ne ia ki tou fafine? (Onoono foki ki te ata.)

⁷ Faitau te Ioane 20:​11-16. I te tafataeao  ‵malu i a Nisani 16, ne olo atu a nai fāfine fakamaoni ki te koga ne tuku i ei te foitino o Iesu. (Luka 24:​1, 10) Ke sau‵tala nei tatou ki te mea ne tupu ki se fafine e tokotasi, ko Malia te Makatala. I tena okoatuga ki te tanuga, ne lavea ne ia me ko seai se foitino i ei. Ne tele tou fafine o fakailoa ki a Petelu mo Ioane kae toe tautali atu i a lāua i te ‵telega ki te tanuga. I te laveaga ne lāua me e seai eiloa se foitino i te tanuga, ne toe ‵foki a tāgata konei ki te fale. Kae e se ko Malia. Ne nofo tou fafine i konā o tagi. E se iloa eiloa ne ia i a Iesu e kilokilo mai ki a ia. Ne kilo atu a Iesu ki loimata o te fafine fakamaoni tenei kae ne otia tena loto. Tenā ne fakasae atu ei a ia ki a Malia kae fai ne ia se mea faigofie telā ne fakamalosi atu ki tou fafine. Ne faipati atu tou tagata kae fakatonu atu ke fano o fai se mea tāua ‵ki—ke fakailoa ki ana taina me i a ia ko oti ne toetu aka mai te mate.—Ioa. 20:​17, 18.

8. E mafai pefea o fakaakoako tatou ki a Iesu?

⁸ E fakaakoako pefea tatou ki a Iesu? Kafai e iloa ne tatou a mea e mafatia i ei a ‵tou taina mo tuagane kae taumafai ke malamalama i te lotou tulaga, e pelā mo Iesu, ka uke a mea e mafai o fai ne tatou ke fakamalosi latou ke tumau i te tavini atu ki a Ieova. Mafaufau ki te tuagane ko Jocelyn, telā ne mate tena taina i se fakalavelave tupu fakafuasei. “Ne fanoanoa malosi au i loto i se fia masina,” ko ana pati. Kae ne ‵kami a ia ne se taina mo tena avaga ki te lā fale, ne fakalogo‵logo lāua mo te loto malamalama ki tou fafine, kae fakamautinoa atu me tāua malosi a ia i te kilokiloga a te Atua. Ne fai mai a Jocelyn: “Ko pelā loa me ne fakaaoga ne Ieova a lāua ke ‵futi aka au ki luga i se pōti fāola mai lalo i te moana ‵poko i se taimi o te kaumatagi malosi kae kaupouli te aso. Ne fesoasoani mai lāua ke toe maua ne au te loto fiafia ke tumau i te tavini atu ki a Ieova.” E mafai foki o fakamalosi ne tatou a nisi tino mai te fakalogo‵logo faka‵lei ki a latou māfai ko fakaasi mai a mea i olotou loto kae fakamafanafana atu latou ko te mea ke tumau te lotou fia‵fia o tavini atu ki te Atua.—Loma 12:15.

FESOASOANI KE MALAMALAMA A TINO I TE TUSI TAPU

9. Se a te fakalavelave ne fepaki mo soko o Iesu, kae ne fesoasoani atu pefea a Iesu ki a latou?

⁹ Ne talia ne soko o Iesu te Muna a te Atua kae taumafai malosi ke fakagalue ne latou i olotou olaga. (Ioa. 17:6) Kae ne seki malama‵lama latou me kaia ne tamate ei a Iesu e pelā me se tino solitulafono. Ne iloa ne Iesu me e fakatuanaki kae a‵lofa ana soko ki a Ieova, kae ona ko te se lasi o te lotou malamalama ko maua ei ne latou a manatu fakalotolotolua konei. (Luka 9:​44, 45; Ioa. 20:9) Tenā ne fesoasoani atu ei a ia ki a latou ke malamalama i te uiga o olotou mea ne faitau. Mafaufau ki te auala ne fai ne ia te mea tenā i te taimi ne fakasae atu ei ki soko e tokolua i te auala ki Emau.

10. Ne fakatalitonu atu pefea ne Iesu ki ana soko me i a ia ko te Mesia eiloa? (Luka 24:​18-27)

¹⁰ Faitau te Luka 24:​18-27. Masaua la me ne seki fakailoa fakavave atu ne Iesu ki tāgata konā me ko oi a ia. Kae ne fakaaoga ne ia a fesili. Kaia? Kāti ne manako a ia ke fakaasi mai ne lāua a mea i lā mafaufau mo loto. Kae tenā loa te mea ne fai ne lāua. Ne fai atu lāua me ne fakamoe‵moe latou ke faka‵sao ne Iesu latou mai lalo i te pulega fakasaua a te kau Loma. I te otiga ne fakaasi faka‵lei mai ne lāua a mea ne manavase lāua ki ei, ne fakaaoga ne Iesu te Tusi Tapu ke fesoasoani atu ki tāgata konā ke malama‵lama i te mea ko tupu. b Fakamuli ifo, i te afiafi eiloa tenā, ne toe fakamaina atu ne Iesu ki nisi soko a muna‵tonu eiloa konā. (Luka 24:​33-48) Ne a mea e tauloto ne tatou mai te tala tenei?

11-12. (a) Ne a akoakoga e tauloto ne tatou mai te auala ne akoako atu ne Iesu a muna‵tonu mai te Tusi Tapu? (Ke onoono foki ki ata.) (e) Ne fesoasoani atu pefea te faiakoga o Nortey ki a ia?

 ¹¹ E fakaakaokao atu pefea tatou ki a Iesu? Muamua la, kafai e akoako ne tatou a ‵tou tino a‵koga ki te Tusi Tapu, fakaaoga a fesili kolā ka fai ei ke fakaasi mai a mea i olotou mafaufau mo loto. (Faata. 20:5) Kafai ko malamalama koe i olotou lagonaga, fakaasi atu te auala ke maua a tusi fai‵tau e fetaui ‵lei mo olotou fakanofonofoga. Kae ke mo a loa ma fai ne koe a fakaikuga mō latou. Fesoasoani atu fua ke iloa ne latou o fakasakosako mai te Tusi Tapu kae ke iloa foki o fakagalue a fakatakitakiga i ei i olotou olaga. Mafaufau ki te tala o te taina ko Nortey mai Ghana.

¹² I te taimi ko 16 ei tausaga o Nortey, ne kamata o sukesuke a ia ki te Tusi Tapu. E seki leva, kae ne ‵teke atu tena kāiga ki a ia. Se a te mea ne fesoasoani atu ki a ia ke tumau i te faiga o tena akoga? Ne fakaaoga ne tena faiakoga i te Tusi Tapu a te Mataio mataupu e 10 ke fakamatala atu me ka fakasauagina a Kelisiano. “I te taimi ne kamata ei a fakasauaga,” ko pati a Nortey, “ne talitonu eiloa au me tenei te munatonu.” Ne fesoasoani atu foki tena faiakoga ke malamalama a ia i te uiga o pati i te Mataio 10:16 ko te mea ke iloa ne ia o fakaeteete kae fakaasi atu foki te āva māfai ko fakamatala atu ana talitonuga fakalotu i te fale. I te otiga ne papatiso, ne fia paenia a Nortey, kae ko tena tamana ne manako ke fano a ia ki te iunivesiti. I lō te fai atu ki a Nortey a te mea e ‵tau o fai, ne fakaaoga ne tena faiakoga a fesili ke fesoasoani ki a ia ke iloa o fai ana fakaikuga e ‵tusa mo fakatakitakiga i te Tusi Tapu. Ne a mea ne iku mai ei? Ne fakaiku aka ne Nortey ke paenia a ia kae ne ‵tuli kea‵tea a ia ne tena tamana. Ne pefea a lagonaga o Nortey? “Ne talitonu katoatoa au me ne fai ne au te fakaikuga tonu,” ko ana pati. Kafai e fakamalosi ne tatou a nisi tino ke mafaufau ‵loto ki te Tusi Tapu, ko fesoasoani eiloa tatou ki a latou ke fakamalosi aka te lotou fakatuanaki kae ke tumau i te tavini atu ki a Ieova.—Efe. 3:​16-19.

AKOAKO A TĀGATA KE FAI PELĀ ME NE “MEAALOFA” TINO

13. Ne a mea ne fai ne Iesu ke fakamautinoa aka me tumau loa te faiga o te galuega a tena Tamana? (Efeso 4:8)

¹³ I tena nofoga i te lalolagi, ne fai faka‵lei ne Iesu a te galuega ne tuku atu ne tena Tamana ke fai ne ia. (Ioa. 17:4) Kae ne seki maua ne Iesu te kilokiloga me ko ia tokotasi fua e mafai o fai ne ia te galuega tenā. I te tolu mo te āfa tausaga  ne talai ei a ia i te lalolagi, ne akoako ne ia a nisi tino ke iloa ne latou o fai te galuega. A koi tuai o foki ki te lagi, ne tuku atu ne Iesu ki ana soko—kolā a nisi o latou ko taki 20 tupu olotou tausaga—a te tiute ke tausi a mamoe pele a Ieova kae ke takitaki te faiga o te galuega talai mo te akoakoga o tino. (Faitau te Efeso 4:8.) Ne fakaaoga pefea ne Iesu ana toe aso fakaoti e 40 ke fesoasoani ki tāgata fakatuagagina, fakamaoni kae ga‵lue malosi konei, ke mafai o fai pelā me ne “meaalofa” tino?

14. Ne fesoasoani atu pefea a Iesu ki ana soko ke ga‵solo ki mua i te feitu faka-te-agaga i ana toe aso fakaoti e 40 i te lalolagi nei? (Onoono foki ki te ata.)

¹⁴ Ne tuku atu ne Iesu ki ana soko a pati fakatonutonu a‵lofa kolā ne manakogina ne latou. E pelā me se fakaakoakoga, ne lavea ne ia me ne manatu fakalotolotolua a nisi o latou, tenā ne fakatonutonu ei ne ia latou. (Luka 24:​25-27; Ioa. 20:27) Ne tauloto latou me e tāua atu a te galuega ki te tausiga o mamoe i lō olotou galuega ‵togi. (Ioa. 21:15) Ne fakamasaua atu a Iesu ke mo a ma fakatautau olotou galuega ne fai i te taviniga a Ieova mo galuega a nisi tino. (Ioa. 21:​20-22) Kae ne fakatonutonu foki ne ia a nisi manatu se ‵tonu o latou e uiga ki te Malo kae fesoasoani atu ke ‵saga tonu latou o talai te tala ‵lei. (Galu. 1:​6-8) Ne a mea e mafai o tauloto ne toeaina mai i a Iesu?

15-16. (a) I auala fea e mafai ei o fakaakoako a toeaina ki a Iesu? Fakamatala mai. (e) Ne aoga pefea ki a Patrick a pati fakatonutonu?

¹⁵ E fakaakoako pefea a toeaina ki a Iesu? E ‵tau mo latou o fakaakoako kae fesoasoani ki tāgata, e aofia i ei a latou kolā koi fo‵liki, ke iloa o fai a tiute tāua e uke atu. c E se fakamoe‵moe a toeaina ke ‵lei katoatoa a tino e akoako ne latou. E ‵tau o fakatonutonu ne latou mo te a‵lofa a taina talavou konei ko te mea ke atamai kae ke lavea ne latou te tāua o te loto maulalo, te fakamaoni, mo te loto fia‵fia ke tavini atu mō nisi tino.—1 Timo. 3:1; 2 Timo. 2:2; 1 Pe. 5:5.

¹⁶ Mafaufau ki te auala ne aoga ei a pati fakatonutonu ki te taina ko Patrick. A koi talavou a ia, ne masani o faipati a ia i se auala sē ‵lei kae sē alofa, penā foki loa ki tuagane. Ne lavea ne  se toeaina matua faka-te-agaga a te vāivāiga o Patrick tenā kae ne fakatonutonu ne ia tou tagata i se auala atafai kae alofa. “Ko oko loa toku fiafia me ne fai ne ia te mea tenā,” ko pati a Patrick. “E masani o loto vāivāi sāle au ma kilo ki nisi taina e maua ne latou a tauliaga kolā e manako au ki ei. Kae ko pati fakatonutonu mai te toeaina tenā ne fesoasoani mai ke saga tonu au o tavini atu mo te loto maulalo ki taina mo tuagane i lō te fia fai tofiga mo tauliaga i te fakapotopotoga.” Ona ko mea konā, ne ‵tofi aka a Patrick ke fai pelā me se toeaina i te taimi ko 23 ei ana tausaga.—Faata. 27:9.

17. Ne fakaasi atu pefea ne Iesu me talitonu a ia ki ana soko?

¹⁷ Ne ‵tofi ne Iesu ana soko ke olo atu o talai kae ke akoako foki. Kāti ne mafau‵fau a soko me seki toka latou mō te tiute tenā. Kae ne seki fakalotolotolua eiloa a Iesu ki te mafai ne ana soko o fai te galuega tenā. Ona ko te mautinoa i a ia a te mea tenā, ne fai atu a Iesu: “E pelā eiloa mo te Tamana ne uga mai ne ia au, ka uga atu foki ne au koutou.”—Ioa. 20:21.

18. E mafai pefea o fakaakoako atu a toeaina ki a Iesu?

¹⁸ E fakaakoako atu pefea a toeaina ki a Iesu? E tuku atu ne toeaina atamai a nisi tiute ke fai ne nisi tino. (Fili. 2:​19-22) E pelā me se fakaakoakoga, e mafai o fakamolemole atu a toeaina ki tama‵liki mo talavou ke fesoasoani o ‵fulu te Fale Tapuaki. Kafai ne ‵tofi ne latou se tino ke fai ne ia se galuega, e mafai o fakaasi atu te lotou loto tali‵tonu ki tino ne filifili ne latou mai te akoakoga o tino konā kae tali‵tonu me ka fai faka‵lei ne latou te galuega. Ne fai mai ne se toeaina fou e igoa ki a Matthew a tena loto fakafetai tonu ki toeaina atamai kolā ne akoako faka‵lei ne latou a ia ki te faiga o galuega kae tali‵tonu me ka fai faka‵lei ne ia a galuega konā. Ana muna, “Kafai ko fai ne au se mea ‵se, e fesoasoani mai latou o fakatonu te mea ‵se tenā kae ne tauloto ne au a mea e uke mai i ei.” d

19. Se a te mea e ‵tau o na fakaiku aka ne tatou ke fai?

¹⁹ Ne fakaaoga ne Iesu ana toe aso e 40 i te lalolagi ke fakamalosi, fakamasani, kae akoako a nisi tino. Ke na tau‵tali fakapili‵pili atu nei tatou ki tena fakaakoakoga. (1 Pe. 2:21) Ka fesoasoani mai a ia ke fai tatou penā me ne tauto mai a ia: “Au e fakatasi faeloa mo koutou i aso katoa ke oko eiloa ki te gataga o te olaga tenei.”—Mata. 28:20.