1. Ne pefea a lagonaga o Petelu ki te mauaga fakavavega ne latou a ika e uke?

 NE FAIIKA a Petelu i te po kātoa kae seai eiloa se ika ne maua. Kae poi a ia me ne fai atu a Iesu: “Usu atu ki te koga ‵poko, ko tuku ifo ei otou tili ke maua ne otou ika.” (Luka 5:4) Ne mafaufau ifo Petelu me ailoga ka isi ne ana ika e maua, kae ne fakalogo fua tou tagata. Ne kamata o masae‵sae a tili kolā ne ‵pei ifo ki lalo ona ko te ‵mafa o ika. I te iloaga ne latou i te mea tenā se vavega, “ne ofo malosi” a Petelu mo tino kolā ne ga‵lue tasi latou. Ne fai atu a Petelu: “Te Aliki, fano kea‵tea mai i a au, i a au se tino agasala.” (Luka 5:​6-9) Ne maua ne Petelu a lagonaga sē taulia ke nofo atu i tafa o Iesu.

2. Kaia e aoga ei ke mafaufau faka‵lei tatou ki te fakaakoakoga a Petelu?

² E tonu loa Petelu—i a ia “se tino agasala.” E fakaasi mai i te Tusi Tapu me ne fai ne ia i nisi taimi a mea kolā ne salamō fakamuli a ia i ei. E mata, e fai foki koe pelā mo Petelu? E mata, e isi se uiga io me se vāivāiga o koe telā e galue malosi koe o faka‵lei aka? Kafai e isi, ka fakamalosi atu eiloa ki a koe a te fakaakoakoga a Petelu. E pefea la? Mafaufau ki te mea tenei: Ne faigofie fua ke tapale kea‵tea a vāivāiga o Petelu mai tala o te Tusi Tapu. Kae ne fakamau a tala konā mai lalo i te takitakiga a te agaga tapu ke akoako ei tatou. (2 Timo. 3:​16, 17) A te tauloto ki mea e uiga ki te tagata tenei, telā e isi ne ana vāivāiga mo lagonaga e pelā mo tatou, e fesoasoani mai ke iloa ne tatou me e se fakamoemoe a Ieova ke ‵lei katoatoa a ‵tou mea e fai. E manako a ia ke tumau tatou i te taumafai malosi faitalia ‵tou vāivāiga.

3. Kaia e ‵tau ei o tumau tatou i te fakamaoni?

³ Kaia e ‵tau ei o tumau tatou i te fakamaoni? E isi se tugapati e fai penei, Ka ‵lei katoatoa se mea māfai e fakaakoako faeloa  ki ei. Ke fai se fakatusaga: Kafai e manako se tino ke iloa ne ia o tātā kitala, ka manakogina ne ia a tausaga e uke ke fakaakoako ki ei. I te vaitaimi tenā, ka uke a mea ‵se e fai ne ia, kae kafai e fakaakoako faeloa, ka gasolo eiloa o ‵lei atu a ia. Kafai foki loa e fai a ia pelā me se tino apo i te tātā kitala, e mafai eiloa o tā ne ia se nota ‵se i se taimi. Kae e se ‵fiu eiloa a ia. E tumau eiloa a ia i te tātā. E penā foki tatou, kafai foki loa e mafau‵fau tatou me ko manumalo tatou i se vāivāiga, e mafai eiloa o fai ne tatou a mea ‵se i nisi taimi. Kae e tumau eiloa tatou i te ga‵lue ke momea aka te apo o tatou. E fai ne tatou katoa a mea kolā e sala‵mo fakamuli tatou i ei; kae kafai e se ‵fiu vave tatou, ka fesoasoani mai eiloa a Ieova ke momea aka te ‵lei o tatou. (1 Pe. 5:10) Ke mafau‵fau nei tatou ki te tumau o Petelu i te fakamaoni. A te alofa atafai ne fakaasi atu ne Iesu ki a ia faitalia ana vāivāiga e mafai o fakamalosi mai ki a tatou ke tumau i te tavini atu ki a Ieova.

4. E ‵tusa mo te Luka 5:​5-10, ne fakamatala mai pefea ne Petelu a ia eiloa, kae ne fakamalosi atu pefea a Iesu ki a ia?

⁴ E se fakaasi mai i te Tusi Tapu a te pogai e taku ei a Petelu me se “tino agasala” io me ko agasala ne mafaufau a ia ki ei. (Faitau te Luka 5:​5-10.) Kae kāti ne fai ne ia ne agasala matagā. Ne iloa ne Iesu me ne mataku a Petelu, kāti ona ko lagonaga sē taulia kolā ne maua ne ia. Ne iloa foki ne Iesu me e mafai eiloa o tumau a Petelu i te fakamaoni. Telā ne fai atu ei a Iesu mo te atafai ki a Petelu ke “sa mataku.” A te lasi o te loto talitonu o Iesu ki a Petelu ne fai ei ke ‵fuli te olaga o Petelu. Fakamuli ifo, ne tiakina ne Petelu mo tena taina ko Anitelea te lā pisinisi faiika kae fai pelā me ne soko o te Mesia, se fakaikuga telā ne maua mai ei a fakamanuiaga e uke.—Male. 1:​16-18. 

5. Ne a fakamanuiaga ne maua ne Petelu ona ko te manumalo i ana lagonaga sē aoga kae talia te ‵kamiga a Iesu?

⁵ E uke ‵ki a tala ‵gali o Petelu e pelā me se soko o Keliso. Ne lavea ne ia a Iesu e faka‵lei ne ia a tino ma‵saki, ‵tuli kea‵tea a temoni, kae faka‵tu aka a tino ‵mate. b (Mata. 8:​14-17; Male. 5:​37, 41, 42) Ne lavea foki ne Petelu a te fakaasiga e uiga ki te tulaga o Iesu e pelā me ko te Tupu i te Malo o te Atua i aso mai mua, se mea telā ne lasi ‵ki tena aoga ki a ia. (Male. 9:​1-8; 2 Pe. 1:​16-18) Ao, ne lavea ne Petelu a mea kolā ne seki fakamoemoe a ia ki ei. Kāti ne fiafia eiloa a ia me ne seki talia ne ia ana lagonaga sē aoga e uiga ki a ia kolā ne  mafai o fai ei ke ‵galo i a ia a fakamanuiaga konei!  

6. E mata, ne manumalo katoatoa a Petelu i ana vāivāiga? Fakamatala mai.

⁶ Faitalia a mea ne lavea kae lagona ne ia, ne taua atu eiloa a Petelu ki ana vāivāiga. Mafaufau ki nai fakaakoakoga. I te taimi ne fakamatala atu ne Iesu a te auala ka logo‵mae kae mate ei a ia ke fakataunu ei a valoaga i te Tusi Tapu, ne ‵liko ne Petelu a ia. (Male. 8:​31-33) Ne kinau faeloa a Petelu mo nisi apositolo me ko oi e sili i a latou. (Male. 9:​33, 34) I te ‵toe po o Iesu mai mua o mate, ne ‵kati ne Petelu te taliga o se tagata. (Ioa. 18:10) I te po eiloa tenā, ne mataku a Petelu, kae fakafiti fakatolu ne ia tena taugasoa ko Iesu. (Male. 14:​66-72) Ne fai ne te mea tenā ke tagi mautuutu a Petelu.—Mata. 26:75.

7. Se a te avanoaga ne maua ne Petelu mai tua o te toe‵tuga a Iesu?

⁷ Ne seki ‵fiu vave a Iesu i tena apositolo loto vāivāi tenei. Mai tua o te toe‵tuga a Iesu, ne toe ‵sala a ia ki se avanoaga ke fakaasi atu me koi alofa eiloa a ia ki a Petelu. Ne ‵kami ne Iesu a Petelu ke tavini atu e pelā me se tausi mamoe loto maulalo ki ana mamoe. (Ioa. 21:​15-17) Ne toka a Petelu o fai te mea tenā. Kae ne nofo atu a ia i Ielusalema i te aso o te Penitekoso kae aofia i tino muamua kolā ne fakaekegina ki te agaga tapu.

8. Se a te mea ‵se matagā ne fai ne Petelu i Anitioka?

⁸ Mai tua foki loa o tena faiga mo fai se Kelisiano fakaekegina, ne fakafesagai atu a Petelu ki ana vāivāiga. I te 36 T.A., ne nofo atu a Petelu i te koga telā ne fakaeke i ei a Konelio, se tagata mai Fenua Fakaa‵tea, ki te agaga tapu, telā se fakaasiga manino me i “te Atua e se fakailoga tino” kae ko mafai o fai a tino mai Fenua Fakaa‵tea mo vaega o te fakapotopotoga Kelisiano. (Galu. 10:​34, 44, 45) Mai tua ifo, ne kamata o ‵kai fakatasi a Petelu mo tino mai Fenua Fakaa‵tea, se mea telā ne seki mafai o fai ne ia i aso mua. (Kala. 2:12) Kae ne mafau‵fau a nisi Kelisiano Iutaia me e se ‵tau eiloa o ‵kai fakatasi a tino Iutaia mo tino mai Fenua Fakaa‵tea. I te taimi ne olo atu ki Anitioka a nisi tino kolā ne maua ne latou te kilokiloga tenā, ne taofi aka ne Petelu a tena ‵kai tasi mo ana taina mai Fenua Fakaa‵tea, kāti ona ko te manavase i te mea ma sē fia‵fia a Kelisiano Iutaia. Ne lavea ne te apositolo ko Paulo a te uiga fakaloiloi tenei kae ‵liko ne ia a Petelu i mua o tino e tokouke. (Kala. 2:​13, 14) Faitalia tena mea ‵se tenei, ne tumau eiloa a Petelu i te fakamaoni. Se a te mea ne fesoasoani atu ki a ia?

9. E fakaasi mai pefea i te Ioane 6:​68, 69 a te fakamaoni o Petelu?

⁹ Ne tumau a Petelu i te fakamaoni; ne seki talia ne ia se mea ke taofi ei a ia mai te tautali atu i a Iesu. Ne fakaasi atu ne ia tena fakamaoni i te taimi ne fai atu ei ne Iesu se mea telā ne seki malamalama i ei ana soko. (Faitau te Ioane 6:​68, 69.) E tokouke a tino ne tiaki ne latou a Iesu, e aunoa mo te faka‵tali io me ‵sala atu ki ne fakamatalaga. Kae e se ko Petelu. Ne iloa ne ia me ko Iesu fua e maua i ei a “muna o te ola se-gata-mai.”

10. Ne fakaasi atu pefea ne Iesu tena loto talitonu ki a Petelu? (Onoono foki ki te ata.)

¹⁰ Ne seki tiaki ne Iesu a Petelu. I tena toe po i te lalolagi nei, ne iloa ne Iesu me ka tiaki a ia ne Petelu mo nisi apositolo. Kae ne fakaasi atu eiloa ne Iesu tena loto talitonu ki a Petelu me ka toe foki mai kae tumau i te fakamaoni. (Luka 22:​31, 32) Ne malamalama a Iesu me “e manako ki ei te loto, kae ko vāivāi te foitino.” (Male. 14:38) Tela la, i te taimi ne fakafiti ei ne Petelu a ia, ne seki ‵fiu vave a Iesu i tena  apositolo. Ne fakasae atu a Iesu telā ko oti ne ‵toe tu aka ki a Petelu —i te taimi telā ne nofo tokotasi ei a Petelu. (Male. 16:7; Luka 24:34; 1 Koli. 15:5) Ko oko loa i te fakamalosi loto a te mea tenā ki te apositolo loto vāivāi!

11. Ne fakamaoni atu pefea ne Iesu ki a Petelu me tausi atu a Ieova ki a ia?

¹¹ Ne fakamautinoa atu ne Iesu ki a Petelu me ka tausi atu a Ieova ki a ia. Ne toe fai ne Iesu ki a Petelu mo ana apositolo se vavega ke maua a ika e uke. (Ioa. 21:​4-6) E seai se fakalotolotolua me ne fakamaoni atu i te vavega tenei ki a Petelu me faigofie ki a Ieova ke tausi atu ki a ia i te feitu faka-te-foitino. Tenā ne masaua ei ne te apositolo a pati a Iesu me ka tausi atu a Ieova ki a latou kolā e ‘‵sala muamua faeloa te Malo.’ (Mata. 6:33) E ‵tusa mo pati konā, ne fakamuamua ei ne Petelu a te faiga o te galuega talai, kae e se ko tena pisinisi faiika. Ne talai atu a ia mo te loto toa i te aso o te Penitekoso i te 33 T.A., kae fesoasoani atu ki te fia afe o tino ke talia te tala ‵lei. (Galu. 2:​14, 37-41) Mai tua ifo, ne fesoasoani atu a ia ki tino Samalia mo tino mai Fenua Fakaa‵tea ke talia ne latou te Keliso. (Galu. 8:​14-17; 10:​44-48) Ao, ne fakaaoga eiloa ne Ieova a Petelu i se auala magoi ke ‵futi mai a vaegā tino kese‵kese katoa ki loto i te fakapotopotoga.

12. E aoga pefea te fakaakoakoga a Petelu maise māfai e isi se vāivāiga telā koi taua atu tatou ki ei?

¹² E mafai o fesoasoani mai a Ieova ki a tatou ke tumau i te fakamaoni. Kāti e se faigofie i nisi taimi, maise māfai koi isi eiloa se vāivāiga koi fakafesagai mo tatou. I nisi taimi, kāti e sili atu te faigata o ‵tou vāivāiga i lō mea ne fepaki mo Petelu. Kae e mafai o tuku mai ne Ieova te malosi ke mo a ma ‵fiu vave. (Sala. 94:​17-19) E pelā me se fakaakoakoga, ne fia‵fai se taina mo nisi tāgata i se fia tausaga mai mua o tauloto a ia ki te munatonu. Ne fakaiku aka ne ia ke tiakina a uiga ma‵sei konā. Kae i nisi taimi koi ‵sae aka eiloa a manakoga sē ‵lei konā. Se a te mea ne fesoasoani atu ki a ia ke tumau i te fakamaoni? E fai mai a ia: “Ko Ieova e fakamalosi ne ia tatou.” Ne toe fai mai foki: “Mai te fesoasoani o te agaga o Ieova . . . , ne tauloto ne au me e mafai eiloa o [tumau] au i te ola e ‵tusa mo te munatonu . . . ne mafai o fakaaoga au ne Ieova, kae faitalia oku vāivāiga e fakamalosi faeloa ne ia au.”

13. E mafai pefea o fakaakoako tatou ki te tala o Petelu i te Galuega 4:​13, 29, 31? (Onoono foki ki te ata.)

¹³ E pelā mo te mea ne lavea ne tatou, e uke  a taimi ne fai ne Petelu a mea ‵se ona ko te mataku ki tino. Kae mai te ‵talo ke maua te loto toa, ne mafai o gasuesue a ia mo te loto malosi. (Faitau te Galuega 4:​13, 29, 31.) E mafai foki o manumalo tatou i te mataku ki tino. Mafaufau ki te mea ne tupu ki a Horst, se taina talavou telā ne nofo i Siamani i te taimi o te kau Nazi. E uke taimi ne takavale faeloa a ia i tofotofoga i te akoga kae ne fai atu “Heil Hitler!” I lō te kaitāua ki a ia, ne ‵talo fakatasi a mātua o Horst mo tou tagata kae fakamolemole ki a Ieova ke tuku atu ki a ia te loto malosi. Mai te fesoasoani o ana mātua mo te fakalagolago ki a Ieova, ne maua fakamuli ne Horst a te malosi ke tu ‵mautakitaki. Ne fai fakamuli mai a ia: “Ne seki tuku tiaki eiloa au ne Ieova.” c

14. E mafai pefea o fakamalosi atu a tausi mamoe a‵lofa ki tino kolā ko loto vāi‵vai?

¹⁴ E se mafai o ‵fiu a Ieova mo Iesu i a tatou. Ne ‵tau o fai ne Petelu se fakaikuga tāua i te otiga ne fakafiti ne ia a te Keliso. E mata, ka tele kea‵tea a ia, io me tumau i te fakamaoni e pelā me se soko o Keliso? Kae ko Iesu ne ‵talo ki a Ieova ke fesoasoani ki a Petelu ke mo a ma galo atu tena fakatuanaki. Ne fai atu ne Iesu ki a Petelu e uiga ki tena ‵talo tenā mo te loto talitonu me e mafai eiloa ne Petelu o fakamalosi ana taina fakamuli ifo. (Luka 22:​31, 32) E mautinoa me ne fakamalosi atu eiloa te mea tenei ki a Petelu māfai e toe mafaufau ki pati a Iesu! Kafai e ‵tau o fai ne tatou se fakaikuga tāua i ‵tou olaga, e mafai o fakaaoga ne Ieova a tausi mamoe a‵lofa ke tuku mai a fakamalosiga e manakogina ne tatou ke tumau i te fakamaoni. (Efe. 4:​8, 11) Tenā te mea e fai sāle ne Paul telā ko leva ne fai pelā me se toeaina ke fakamafanafana atu nisi tino. E fesili atu a ia ki a latou kolā ko kamata o ‵fiu ke mafaufau ‵loto ki te taimi muamua ne aumai ne Ieova latou ki te munatonu. Ko fakamautinoa ei  ne ia ki a latou me e se mafai o talia ne te alofa fakamaoni o Ieova ke tuku tiaki atu fua latou. I te fakaotiga e fai atu a ia, “E tokouke a tino loto vāi‵vai ko oti ne lavea ne au ne tumau i te fakamaoni e auala i te fesoasoani o Ieova.”

15. E fakamaoni mai pefea i tala o Petelu mo Horst a te ‵tonu o pati i te Mataio 6:33?

¹⁵ E pelā loa mo te tausiga a Ieova ki a Petelu mo ana apositolo i te feitu faka-te-foitino, ka tausi mai foki a Ia ki ‵tou manakoga faka-te-foitino māfai e fakamuamua ne tatou te galuega talai i ‵tou olaga. (Mata. 6:33) Mai tua o te Taua i te Lua a te Lalolagi, ne mafaufau a Horst, telā ne sae muamua mai, ke paenia a ia. Ne mativa ‵ki eiloa a ia, kae ne manavase ki te tausiga o tena ola i te feitu faka-te-foitino mo te faiga o tena galuega talai. Ne a ana mea ka fai? Ne fakaiku aka ke tofotofo ne ia a Ieova mai te galue i te galuega talai i te vaiaso kātoa mo te ovasia o te seketi. I te fakaotiga o te vaiaso, ne poi malosi a ia i te tukuatuga ne te ovasia o te seketi se teutusi mai se tino telā e se fia fakaasi tena igoa. E ‵fao i loto i ei a tupe kolā e lava ke tausi atu ki a ia mō se fia masina i te taimi e paenia ei. Ne kilo atu a Horst ki te meaalofa tenei e pelā me se fakamaoniga o te tausiga a Ieova ki a ia. Ne fakaaoga ne ia te ‵toega o tena olaga kātoa ke fakamuamua a manakoga o te Malo o te Atua.—Mala. 3:10.

16. Kaia tāua ei ke ‵saga tonu atu tatou ki te fakaakoakoga mo tusitusiga a Petelu?

¹⁶ Ko oko loa te fiafia o Petelu me seki tiaki ne Iesu a ia, e ‵tusa loa mo tena fakamolemole e tasi ne fai! Ne tumau te Keliso i te akoako ne ia a Petelu ke fai mo apositolo fakamaoni mo se fakaakoakoga tu ‵kese mō Kelisiano. Kae e uke ‵ki a mea aoga e tauloto ne tatou mai i akoakoga konā. Ne tusi ne Petelu a akoakoga konā i ana tusi e lua kae avatu ki fakapotopotoga i te senitenali muamua. Te suā mataupu ka fakamatala mai i ei a nai fakamasauaga mai tusi konei mo auala ke fakagalue ne tatou i aso nei.