TALA TONU
Se Olaga Gali Kae Fakamalie Loto i te Taviniga a Ieova
I TE 1951, ne oko atu au ki Rouyn, se fakai foliki o Quebec i Kanata. Ne petupetu atu au i se mataloa o se fakatuatusi telā ne tuku mai ki a au. Ne ‵tala mai te mataloa ne Marcel Filteau a se misionale telā ne akoga i Kiliata. Ko 23 ana tausaga kae loa; kae ko au ko 16 oku tausaga kae toetoe. Ne fakaasi atu ne au ki a ia taku tusi e uiga ki taku taviniga pelā me se paenia. Ne faitau a ia ki ei, kilo mai ki a au, kae fai mai, “E iloa ne tou mātua i a koe tenei i konei?”
NE TUPU AKA I SE KĀIGA E KESE‵KESE OLOTOU LOTU
Ne fanau au i te 1934 ki se tauavaga Swiss kolā e ‵nofo i Timmins, se fakai i Ontario, Kanata telā e maua i ei te aulo. Kāti ko te 1939, ne kamata ei o faitau toku mātua ki te mekesini ko te Watchtower kae kau ki fakatasiga a Molimau a Ieova. Ne puke sāle ne ia au mo oku taina mo tuagane e toko ono ke olo mo ia. Fakamuli ifo, ne fai a ia mo fai se Molimau a Ieova.
Ne seki fiafia te motou tamana ki tena fakaikuga, kae ne fiafia malosi te motou mātua ki te munatonu kae ne ‵piki ‵mau eiloa ki ei. Ne fai eiloa penā tou fafine i te kamataga o tausaga i te 1940 i te taimi ne fakatapu i ei te galuega talai a Molimau a Ieova i Kanata. Ne fai faka‵lei faeloa ne ia mo te atafai mo te āva a te motou tamana, faitalia a pati ‵mafa a tou tagata. Ne fesoasoani mai a tena fakaakoakoga gali ke talia foki ne matou tama‵liki a te munatonu. Se mea fakafiafia, me fakamuli ifo ne mafuli te motou tamana, kae kamata o fai faka‵lei ki te motou kāiga.
TE KAMATAGA O TE TAVINIGA TUMAU
I te taimi o te tau ‵vela i te 1950, ne kau au ki te fono lasi ko te Theocracy’s Increase i New York City. Ne malosi ‵ki toku loto ke galue malosi i te taviniga ki a Ieova mai tua o te fetauiga mo taina mo tuagane mai fenua kese‵kese o te lalolagi kae fakalogologo ki fakasau‵talaga ‵gali a latou kolā ne fatoa oti mai i te Akoga Kiliata! Ne manako malosi ‵ki au ke kau atu ki te taviniga tumau. I taku okoga ki te fale, ne avatu taku pepa fakamolemole ke fai pelā me se paenia tumau. Ne tusi mai te ofisa lagolago i Kanata, kae fai mai te lotou manatu ke papatiso muamua au. Ne fai ne au te mea tenā i a Oketopa 1, 1950. E tasi te masina mai tua, kae ne fai au pelā me se paenia tumau kae ko te koga muamua ne ‵tofi au ke tavini
i ei ko Kapuskasing. A te fakai tenā e ‵mao ‵ki mai te koga ne nofo au i ei i te taimi tenā.I te taimi ko toe ‵somo aka a lau o lakau i te 1951, ne avatu te ‵kamiga a te ofisa lagolago ki Molimau kolā e iloa o fai‵pati i te ‵gana Falani ke mafau‵fau o olo atu ki Quebec se kogā koga telā e tokouke a tino i ei e fai‵pati ki te ‵gana Falani. Ne lasi ‵ki te manakoga ki tino talai i konā. Ne faipati au ki te ‵gana Falani mo te ‵gana Palagi i taku tupuakaga, tenā ne talia ne au te ‵kamiga kae ne ‵tofi ke fanatu ki Rouyn. E seai se tino i konā e iloa ne au. Ne tuku mai fua ki a au se fakatuatusi, e pelā mo taku fakamatalaga i te kamataga. Kae ne fanofano ‵lei a mea katoa. Ne fai māua mo Marcel e pelā me ne taugasoa ‵lei, kae ne gali ki a au taku taviniga i Quebec i tausaga e fa ki tua ifo. Fakamuli ifo, ne fai au pelā me se paenia fakapito.
KILIATA MO FAKAMOEMOEGA SEKI TAUNU
A koi nofo au i Quebec, ne fiafia au i te mauaga o toku ‵kamiga ke kau ki te vasega 26 o te Akoga Kiliata i South Lansing, New York. Ne fai te pukega a pepa i a Fepuali 12, 1956, kae ne ‵tofi au ke tavini atu i Ghana, b i Afelika ki Togala. Kae koi tuai o fanatu ki konā, e ‵tau o foki au ki Kanata mō ne “nai vaiaso” ke fakatoka oku pepa faima‵laga.
Kae ne faka‵tali au i se fitu masina i Toronto ke toka a pepa. I te vaitaimi tenā, ne nofo au i te kāiga ko te Cripps, kae ne masani ei au mo te lā tama fafine ko Sheila. Ne fia‵fai māua i konā. I te taimi ko mafaufau au ke uga taku fekau ki tou fafine ke avaga māua, kae maua mai toku visa. Mai tua o ‵talo e uke, ne fakaiku aka ne māua mo Sheila ke fano eiloa au ki te koga ne ‵tofi au ke tavini i ei. Kae ka tumau māua i te fesokotaki ke onoono aka me e ‵lei loa ke avaga māua fakamuli io me ikai. E sē se fakaikuga faigofie, kae fakamuli ifo ne iloa ne māua me ko te fakaikuga tonu eiloa.
Mai tua o se masina ne faimalaga ei au i tuleni, vaka kakō, mo se vakalele, ne oko atu au ki Accra, i Ghana. Ne ‵tofi au ke tavini pelā me se ovasia faimalaga i konā. E aofia i ei te faimalaga atu i
loto i Ghana pelā foki mo te Ivory Coast (ko Côte d’Ivoire i aso nei) mo Togoland (ko Togo i aso nei). I te ukega o taimi, ne faimalaga tokotasi au i te motoka a te ofisa lagolago. Ne fiafia malosi au i aku malaga konā!I fakaotiga o vaiaso, ne kau atu au ki fono o seketi. E seai ne omotou Fale Fai Fono. Tela la, e faite fakavave ne taina se fale fakamalumalu ki bamboo kae fai tena tuafale ki laupāma ke faka‵malu a taina mai te la ‵vela. Ona ko te mea e seai ne aisa i te koga ‵kai, ne tausi a manu ola i konā ko tamate ei māfai ko manakogina ke fagai ki ei a tino ne ‵kau mai ki te fono.
E isi ne mea fa‵kata ne ‵tupu i fono konā. I te taimi e tasi ne fai ne Herb Jennings, c telā se misionale, se lāuga kae ne sao mai se pulumakau mai te koga ‵kai kae tele mai i te vasia o te tulaga mo tino fakalogo‵logo. Ne seki faipati a Herb kae ne foliga ‵numi ‵ki te pulumakau. Kae ‵lei me ne mafai o ‵poa aka te manu ne taina ma‵losi e tokofa kae avatu ki te koga ‵kai, kae patipati a lima o tino fakalogo‵logo.
I vaiaso e fai ei a fono, e pei sāle ne au te ata ko The New World Society in Action i fakai ‵pili mai. Ke pei te ata, e ‵sai ne au se laugatu ‵kena ki pou io me ki lakau e lua, ko pei ei te ata ki luga i ei. Ne fia‵fia malosi a tino o te fakai ki ei! E tokouke a tino ne fatoa onoono ki te ata tenā. Ne patipati malosi olotou lima māfai ko pei mai a ata o tino kolā e papatiso. Ne fesoasoani te ata tenā ki tino ke iloa ne latou me i a tatou e ‵kau fakatasi pelā me se fakapotopotoga i te lalolagi kātoa.
Kāti i se lua tausaga i Afelika, ne fiafia au ke kau atu ki te fono lasi i New York City i te 1958. Ne fiafia malosi au ke fetaui mo Sheila, telā ne vau mai Quebec, telā ne tavini a ia i ei e pelā me se paenia fakapito. Ne ave tusi faeloa māua, kae i te taimi tenei ko fetaui māua, ne uga taku fekau ke avaga māua kae ne talia ne ia. Ne tusi au ki te taina ko Knorr d o fesili me e mata e mafai o kau mai a Sheila ki te akoga Kiliata ko olo ei māua ki Afelika, kae ne talia ne ia. Fakamuli loa, kae oko atu a Sheila ki Ghana. Ne avaga māua i Accra, i a Oketopa 3, 1959. Ne iloa ne māua me fakamanuia eiloa ne Ieova māua me ne fakamuamua ne māua te faiga o tena loto i te mā olaga.
TAVINI FAKATASI ATU I CAMEROON
I te 1961 ne ‵tofi māua ke ga‵lue i te fenua ko Cameroon. Ne fakamolemole mai a taina ke fesoasoani au ke fakatu se ofisa lagolago i konā, tenā ne fakalavelave malosi eiloa au. E pelā me se tavini fou i se ofisa lagolago, ne uke ‵ki a mea ne ‵tau o tauloto ne au. Kae i te 1965 ne faitama a Sheila. E fai ‵tonu atu au me ne tai leva loa te taimi kae fatoa talia ne au te manatu me ka fai a māua e pelā me ne mātua. Kae i te taimi ko fia‵fia māua ki te tiute fou tenā kae ko fakatoka foki o ‵foki ki Kanata, kae ne tupu se fakalavelave.
Ne ‵tafe te sua o Sheila kae ne tō i ei tena tama. Ne fakailoa mai ne tokita me i te mā pepe tenā se tamaliki tagata. Ne tupu te mea tenā i se 50 tausaga ko ‵teka, kae ne seki mafai eiloa o puli i mā mafaufau. E tiga loa ne fanoa‵noa malosi māua i te mea ne tupu, ne tumau loa māua i te koga ne tavini māua i ei, telā e pele ki a māua.
I Cameroon ne fe‵paki sāle a taina mo fakasauaga ona ko te lotou sē ‵kau ki se feitu i mea fakapolitiki. Ne silia atu te ma‵sei o tulaga konā māfai ko fai te palota ki te pelesitene. I a Me 13, 1970, ne tupu se mea ne seki fakamoe‵moe matou ki ei, ko te taimi ne fakatapu i ei te galuega a Molimau a Ieova. A te ofisa lagolago fou telā ne fatoa fakaaoga ne matou i se lima masina mai mua atu, ne ‵fao mālō ne te malo. I loto i se vaiaso, ne faimālō a misionale katoa—e aofia ei māua mo Sheila—ke tiaki te fenua. Ne faigata ke tiaki a taina mo tuagane ona ko te motou a‵lofa ki a latou kae manava‵se foki ki mea e mafai o ‵tupu ki a latou i aso fakamuli.
Ne ‵nofo matou i te ofisa lagolago i Falani mō se ono masina. Ne fai ne au te ‵toe mea e mafai ke tausi ki manakoga o ‵tou taina i Cameroon. I a Tesema i te tausaga tenā, ne ‵tofi māua ke ga‵lue i te ofisa lagolago i Nigeria, telā ne kamata o tausi atu ki te galuega i Cameroon. Ne tali fia‵fia māua ne taina mo tuagane i Nigeria, kae ne gali ‵ki te galuega a māua i konā i tausaga e uke.
SE FAKAIKUGA FAIGATA
I te 1973 ne ‵tau o fai ne māua se fakaikuga faigata. Ne fakamasakisaki faeloa a Sheila kae ne kufaki ne ia ana masaki konā. I te taimi ne ‵nofo māua i New York i se fono, ne tagi tou fafine kae fai mai: “Ko se ‵kafi ne au! Au ko fi‵ta kae masaki i taimi e uke.” Ne tavini fakatasi māua i Afelika ki Togala i tausaga e silia atu mo te 14. Ne fakamatamata au i tena fakamaoni ki tena taviniga, kae ne ‵tau o fai ne māua ne fakama‵fuliga. I te otiga ne sau‵tala ki te mā tulaga fakatasi mo ‵talo e uke ne fai e uiga ki ei, ne fakaiku ne māua ke ‵foki ki Kanata, ke talavai faka‵lei tena masaki. Ke tiaki te mā tofiga pelā me ne misionale mo te taviniga tumau ko te ‵toe fakaikuga faigata ‵ki kae fakafanoanoa ne fai ne māua.
I te mā okoatuga ki Kanata, ne maua taku galuega i se taugasoa o oku telā e isi sena pisinisi motoka i te feitu ki mātū o Toronto. Ne ‵togi ne māua se potu mo mā ‵nofo mo kope kolā e se ne kope ‵fou, kae ‵nofo i ei e aunoa mo se faiga o se kaitalafu. Ne ma‵nako māua o fakafaigofie te mā olaga, mo te fakamoemoega ke mafai o toe ‵kau atu ki te taviniga tumau i se aso. Ne ‵poi māua me ne taunu te fakamoemoega tenā i se taimi vave.
Ne kamata au o galue fakavolenitia i Aso Ono i te faitega o te Fale Fai Fono fou i Norval, Ontario. Fakamuli ifo, ne fakamolemole mai ke tavini au pelā me se ovasia o te Fale Fai Fono. Ne gasolo o ‵lei te masaki o Sheila, kae ne mafau‵fau māua me mafai o fai ne māua te galuega fou tenei. Tenā ne olo ei māua o ‵nofo i se potu i te Fale Fai Fono i a Iuni 1974. Ne fia‵fia malosi māua me ko mafai o toe ‵kau atu māua ki te taviniga tumau!
Ne gasolosolo eiloa o ‵lei a Sheila, kae i se lua tausaga mai tua ifo ne talia ne māua te suā tofiga ke ga‵lue i te seketi. Te seketi a māua ko Manitoba, se kogā fenua i Kanata telā e lauiloa i te ‵moko māfai ko oko ki te tau ‵moko. Kae ne fia‵fia malosi māua ki te a‵lofa o taina mo tuagane i konā. Ne tauloto ne māua me e se tāua te koga e tavini māua i ei—a te kī tāua ko te tumau i te tavini atu ki a Ieova i so se koga e ‵nofo māua i ei.
NE TAULOTO NE AU SE AKOAKOGA TĀUA ‵KI
Mai tua o nai tausaga i te seketi, ne ‵kami māua i te 1978 ke tavini i te Peteli i Kanata. E seki leva, kae ne tauloto ne au se akoakoga tāua kae faigata. Ne ‵tofi au ke fai se lāuga telā e tasi mo te āfa itula te loa i te ‵gana Falani, i se fono fakapito i Montreal. E fakafanoanoa me ne seki ‵saga tonu mai a tino fakalogo‵logo ki ei, kae isi se taina i te Matagaluega o te Galuega Talai ne faipati mai ki a au e uiga ki taku lāuga. A te ‵tonuga loa, ne ‵tau o iloa ne au i te taimi tenā, a te mea ko iloa nei ne au, me i a au e se ko te ‵toe tino apo i te fai lāuga. Kae ne seki talia ne au a pati fakatonutonu konā. Ne seki ‵lei te mā fai‵patiga i te taimi tenā. Ne mafaufau au me ko tō saga a ia o fakamasei taku lāuga telā ko seai ei ne ana pati fakamālō e fai mai. A te mea ‵se ne fai ne au me ne seki talia ne au a pati fakatonutonu ona ko te auala ne fai mai ei e pelā foki mo taku kilokiloga e uiga ki te tino ne fai mai ne ia.
I nai aso ki tua ifo, ne faipati mai se sui o te Komiti o te Ofisa Lagolago e uiga ki te mea tenā. Ne fai ‵tonu atu au me ne seki saga tonu atu au ki pati fakatonutonu konā kae fakaasi atu toku salamō ki taku mea ne fai. Oti aka, fanatu ei au o faipati ki te taina telā ne fai mai ne ia a pati fakatonutonu. Ne talia mo te fiafia ne ia taku fakatoesega. Ne fai a te mea tenā ne tupu mo fai se akoakoga tāua o te loto maulalo ki a au telā e se toe mafai o puli i a au. (Faata. 16:18) Ne ‵talo au ki a Ieova i taimi e uke e uiga ki te mea tenei, kae ne fakaiku aka ne au ke se toe kilo atu au ki pati fakatonutonu i se auala sē ‵lei.
Ko 40 nei tausaga ne galue au i te Peteli i Kanata, kae talu mai i te 1985, ne maua ne au te tauliaga ke tavini atu i te Komiti o te Ofisa Lagolago. I a Fepuali 2021, ne malōlō atu a Sheila i te mate. I tafa o te fakafesagai atu ki te galo o tou fafine, e fepaki foki au mo tulaga o masaki. Kae ko te taviniga a Ieova e fai ei ke fakalavelave malosi au kae ke fiafia foki, telā ko ‘faigata o masaua ne au a aso o te olaga kolā ko ‵teka.’ (Fai. 5:20) E tiga loa a fakalavelave ne fepaki mo au i te olaga, kae ne sili fakafia atu te uke o mea fakafiafia ne maua ne au. A te fakamuamua ne au a Ieova i toku olaga fakatasi mo te 70 tausaga o oku i te taviniga tumau se olaga fakamalie loto eiloa. E ‵talo au ko te mea ke fakamuamua faeloa ne ‵tou taina mo tuagane talavou a Ieova, me e talitonu au me ka maua foki ne latou se olaga fakamalie loto kae gali telā e maua fua māfai e tavini atu tatou ki a Ieova.
a Onoono ki te tala o Marcel Filteau, “Jehovah Is My Refuge and Strength,” i te lōmiga i a Fepuali 1, 2000, o The Watchtower.
b Ke oko ki te 1957, ne fai te fenua o Afelika tenei pelā me se kolone o Peletania kae ne fakaigoa ki te Gold Coast.
c Onoono ki te tala o Herbert Jennings, “You Do Not Know What Your Life Will Be Tomorrow,” i te lōmiga i a Tesema 1, 2000, o The Watchtower.
d Nathan H. Knorr ne takitaki ne ia te ‵tou galuega i te taimi tenā.