1-2. (a) Kaia e ‵tau ei mo tauavaga ‵fou o fakalago‵lago ki a Ieova? (Salamo 37:3, 4) (e) Ne a mea ka mafau‵fau tatou ki ei i te mataupu tenei?

E MATA, ko pili koe o avaga, io me fatoa oti ne avaga? Kafai e penā, e mautinoa me ko olioli koe ke ola fakatasi mo te tino telā e alofa malosi koe ki ei. E tonu, e isi ne fakalavelave i te olaga avaga, kae e isi foki ne fakaikuga tāua e ‵tau o fai. A te auala e saga atu koe ki fakalavelave mo fakaikuga konā, e mafai o pokotia i ei te fia‵fia o koulua mō se fia o tausaga. Kafai e fakalago‵lago koulua ki a Ieova, ka fai ne koulua a fakaikuga ‵poto, ka gasolo o malosi te lua olaga avaga, kae ka fia‵fia malosi foki koulua. Kafai e fakata‵mala koulua o fakagalue a mafaufauga o te Atua, kāti ka fe‵paki eiloa koulua mo fakalavelave, kolā ka fai ei ke se ‵lei te lua olaga avaga kae iku atu ki te sē fia‵fia.—Faitau te Salamo 37:3, 4.

² E tiga eiloa e fakasino atu te mataupu tenei ki tauavaga ‵fou, kae ka fakamatala mai i ei a fakalavelave kolā e fe‵paki mo tauavaga katoa. Ka iloilo aka i ei a mea e mafai o tauloto ne tatou mai te fakaakoakoga a nisi tāgata mo fāfine fakamaoni i te Tusi Tapu. E akoako mai ne tala konei i te Tusi Tapu a nisi mea e mafai o fai ne tatou i nisi vaega o ‵tou olaga avaga. Ka onoono foki tatou ki mea e mafai o tauloto mai i nisi tauavaga i aso nei.

3-4. Ne a fakalavelave e mafai o fe‵paki mo tauavaga ‵fou?

³ E mafai o fakamalosi atu a nisi tino ki se tauavaga fou ke ola e pelā mo te olaga masani o tino. E pelā mo mātua mo nisi kāiga, e mafai o fakamalosi atu ki se tauavaga fou ke fai fakavave  lā tama. Io me e mafai o fakamalosi atu a taugasoa mo kāiga ki se tauavaga fou ke ‵togi se fale kae faka‵fonu ki mea ‵gali.

⁴ Kafai e se fakaeteete, e mafai o fai ne se tauavaga a fakaikuga kolā ka iku atu ki kaitalafu ‵lasi. Tenā, ko ‵tau ei mo se tauavaga o ga‵lue malosi i se fia o itula ke ‵tina a kaitalafu konā. Ko kamata ei o fakamāumāu a taimi ki galuega ‵togi kolā e ‵tau o fakaaoga ki sukesukega ki te Tusi Tapu, tapuakiga a kāiga, mo te galuega talai. E mafai o se ‵kau a te tauavaga ki fakatasiga ko te mea ke ga‵lue ovataimi mō tupe tai uke atu io me ke mo a ma faka‵tea mai lā galuega. I te faiga penā, ka se maua ne lāua a avanoaga ‵gali ke fakalauefa te lā taviniga ki a Ieova.

5. Se a te mea ne tauloto ne koe mai te tala o Klaus mo Marisa?

⁵ E fakaasi mai i tala o tino me i te kausaki atu ki te mauaga o kope e uke e se maua i ei te fiafia. Mafaufau ki mea ne tauloto ne te tauavaga ko Klaus mo Marisa e uiga ki te mea tenei. * I te kamataga o te lā olaga avaga, ne ga‵lue tumau lāua i lā galuega ‵togi ko te mea ke maua ne lāua a tupe mo kope e uke. Kae i lā ‵kanoloto tonu eiloa, ne seki maua ne lāua se lagonaga lotomalie. Ne fai ‵tonu mai a Klaus: “Ne lava kae ‵toe mā kope faka-te-foitino, kae i te feitu faka-te-agaga, e seai eiloa ne mā taumafaiga. A te ‵tonuga loa, ne faigata ‵ki kae fakafi‵ta te olaga.” Kāti ko iloa foki ne koe me i te saga atu ki te mauaga o kope e uke, e se maua i ei se olaga fakamalie loto. Kafai e penā loa, sa loto vāivāi. Ka fesoasoani atu ki a koe a te mafaufau ‵loto ki fakaakoakoga ‵lei a nisi tino. Muamua la, ke mafau‵fau tatou ki mea e mafai o tauloto ne tāgata a‵vaga mai i te tala o te Tupu ko Iosefatu.

6. E ‵tusa mo pati fakatonutonu i te Faataoto 3:5, 6, ne saga atu pefea a te Tupu ko Iosefatu ki se tulaga faigata?

⁶ Tāgata a‵vaga, e mata, e manava‵se koutou i nisi taimi ki otou tiute? Kafai e penā loa, e mafai o aoga ki a koe a te tala o te Tupu ko Iosefatu. E pelā me ko te tupu, ne ‵tau o tausi atu a Iosefatu ki te fenua kātoa! Ne fakataunu pefea ne ia te tiute ‵mafa tenā? Ne fai ne Iosefatu te ‵toe mea e mafai o fai ke puipui a tino mai lalo i tena tausiga. Ne fakamalosi ne ia a fa‵kai o Iuta kae fakamaopoopo ne ia se kautau malosi telā e sili atu i te toko 1,160,000 o sotia. (2 Nofo. 17:12-19) Fakamuli ifo, ne fepaki a Iosefatu mo se tulaga faigata. Ne fakamatakutaku atu se kautau lasi o tino Amoni, Moapi, mo tāgata i koga maugā o Seila ki a ia, tena kāiga, mo ana tino. (2 Nofo. 20:1, 2) Se a te mea ne fai ne Iosefatu? Ne ‵sala a ia ki a Ieova ke maua se fesoasoani mo te malosi. E fetaui ‵lei te mea tenei mo pati fakatonutonu ‵poto i te Faataoto 3:5, 6. (Faitau.) A te ‵talo ne fai ne Iosefatu mo te loto maulalo telā e fakamau i te 2 Nofoaiga Tupu 20:5-12, e fakaasi mai i ei te lasi o tena talitonu ki tena Tamana alofa i te lagi. Ne tali atu pefea a Ieova ki te ‵talo a Iosefatu?

7. Ne tali atu pefea a Ieova ki te ‵talo a Iosefatu?

 ⁷ Ne faipati a Ieova ki a Iosefatu e auala i se tino Levi, e igoa ki a Iasielu. Ne fai atu a Ieova: “‵Tu i otou tulaga, sa gasue‵sue, kae ‵kilo atu ki te fakaolataga a Ieova mō koutou.” (2 Nofo. 20:13-17) A te mea tenā e sē se faifaiga masani i taua! Kae ko fakatonuga konā ne seki aumai i se tino, ne tuku mai ne Ieova. Ne fai ne Iosefatu a te mea ne fakatonu atu ki a ia mo te talitonu katoatoa ki tena Atua. I te lotou oloatuga o taua ki te fili, ne faka‵tu ne ia i te laina ki mua, a tino usu pese kolā e seai ne olotou meatau, kae e se ko toe sotia apo. Ne tausi eiloa ne Ieova tena tautoga ki a Iosefatu; ne fakatakavale ne Ia te kautau a te fili.—2 Nofo. 20:18-23.

8. Ne a mea e mafai o tauloto ne tāgata a‵vaga mai i te tala o Iosefatu?

⁸ Tāgata a‵vaga, e mafai o tauloto ne koutou a mea e uke mai i te tala o Iosefatu. E maua ne koe te tiute ke tausi atu ki te ‵lei o tou kāiga, tela la, e galue malosi koe o puipui kae fesoasoani atu ki tou kāiga. Kafai ko fepaki koe mo tulaga faiga‵ta, kāti ka mafaufau koe me e mafai o fakafesagai tokotasi atu koe ki te fakalavelave tenā. Kae ke mo a eiloa ma fakalagolago koe ki tou malosi. I lō te fai penā, ke ‵talo atu koe i a koe eiloa mō te fesoasoani o Ieova. E se gata i ei, ke ‵talo atu mo te loto fakamaoni fakatasi mo tau avaga. Akai atu ki te takitakiga a Ieova, mai te sukesuke ki te Tusi Tapu mo tusi faka-te-Tusi Tapu a te fakapotopotoga a te Atua, kae fakagalue a pati fakatonutonu i ei. E mafai o se fia‵fia a nisi tino ki au fakaikuga kolā e fakavae ki te Tusi Tapu, kae fai atu me i a koe e fakavalevale. Kāti ka fai mai latou me i tupe mo mea e mafai o ‵togi ki ei, ko te ‵toe puipuiga ‵lei mō tou kāiga. Kae ke masaua te tala o Iosefatu. Ne talitonu a ia ki a Ieova kae ne fakamaoni atu ne ia i ana faifaiga. Ne seki tuku tiaki ne Ieova te tagata fakamaoni tenā, kae ka se tiaki foki ne ia koe. (Sala. 37:28; Epe. 13:5) Ne a la mea e mafai o fai ne tauavaga ke maua ne latou se olaga fiafia?

9. Ne a mea e mafai o fai atu ne tatou e uiga ki te pelofeta ko Isaia mo tena avaga?

⁹ Ne fakavae te olaga o Isaia mo tena avaga ki te taviniga ki a Ieova. A Isaia se pelofeta, kae kāti ne isi foki ne galuega fakapelofeta a tena avaga me ne taku a ia ko “te pelofeta fafine.” (Isa. 8:1-4) E pelā me se tauavaga, e mautinoa me ne ‵saga tonu a Isaia mo tena avaga ki te lā tapuakiga ki a Ieova. Ko oko eiloa i te gali o te fakaakoakoga ne tuku mai ne lāua mō tauavaga i aso nei!

10. E fesoasoani atu pefea ki tauavaga a te sukesuke ki valoaga i te Tusi Tapu ke momea aka te lotou manakoga ke fai a te ‵toe mea e mafai mō Ieova?

¹⁰ E mafai ne tauavaga i aso nei o fakavae olotou olaga ki te tavini atu ki a Ieova i te faiga o te ‵toe mea e mafai i tena taviniga. E mafai o fakamalosi aka te lotou tali‵tonu ki a Ieova mai te suke‵suke fakatasi ki valoaga i te Tusi Tapu mo auala ne fakataunu aka ei. * (Tito 1:2) E mafai o mafau‵fau latou ki te lotou tusaga i te fakataunuga o nisi valoaga i te Tusi Tapu. E pelā mo te lotou tusaga i te fakataunuga o te valoaga a Iesu e uiga ki te talaiatuga o te tala ‵lei ki te lalolagi kātoa, a koi tuai o oko mai te gataga. (Mata. 24:14) Kafai e mautinoa tonu i se tauavaga me ka taunu eiloa se valoaga i te Tusi Tapu, ko te momea aka foki o te lā manakoga ke fai a te ‵toe mea e mafai mō Ieova.

11. Ne a mea ne mafai o fai ne Pisila mo Akuila, kae kaia?

¹¹ E uke a mea e mafai o tauloto ne tauavaga talavou mai i a Pisila mo Akuila, se tauavaga Iutaia kolā ne ‵nofo i te fa‵kai o Loma. Ne lagona ne lāua te tala ‵lei e uiga ki a Iesu kae ne fai lāua mo Kelisiano. E mautinoa, me ne lotoma‵lie lāua ki lā fakanofonofoga. Kae ne ‵fuli fakavave te lā olaga, i te taimi ne fakatonu atu ei a te Emepela ko Kalaotia, ke olo kea‵tea a tino Iutaia katoa mai i Loma. Mafaufau la ki mea e ‵tau o fai ne Akuila mo Pisila. Ne ‵tau o tiaki ne lāua te lā olaga masani, toe faite aka se fale fou, kae toe kamata te lā pisinisi faite faleie i se koga fou. E mata, ne fai ne mea konei ke se fakamuamua ne lāua a manakoga o te Malo? Kāti e iloa ne koe te tali ki te fesili tenā. I te lā fale fou i Kolinito, ne kamata o fesoasoani atu a Akuila mo Pisila ki te fakapotopotoga i ei, kae ga‵lue tasi mo te apositolo ko Paulo ke fakamalosi atu ki taina i konā. Fakamuli ifo, ne olo atu lāua ki nisi fa‵kai kolā ne manakogina i ei a tino talai. (Galu. 18:18-21; Loma 16:3-5) Kāti ne gali kae fakafiafia ‵ki te lā olaga!

12. Kaia e ‵tau ei o kausaki atu a tauavaga ki fakamoemoega faka-te-agaga?

¹² E mafai o fakaakoako atu a tauavaga i aso nei ki a Pisila mo Akuila mai te fakamuamua faeloa a manakoga o te Malo. A te ‵toe taimi ‵lei ke sau‵tala ki lā fakamoemoega i te olaga, ko te taimi telā koi fakamasani ei lāua. Kafai e fai fakatasi ne lāua a lā fakaikuga, kae ga‵lue tasi ke fakataunu a fakamoemoega faka-te-agaga konā, ka lavea ‵lei atu ne lāua a te fesoasoani o te agaga o Ieova i te lā olaga. (Fai. 4:9, 12) Mafaufau ki te tala o Russell mo Elizabeth. E fai mai a Russell, “I te taimi koi fakamasani ei, ne sau‵tala faka‵lei māua ki mā fakamoemoega faka-te-agaga.” Ne fai mai a Elizabeth, “Ne sau‵tala māua ki mea konā, me kafai ko ‵tau o fai a nisi fakaikuga fakamuli, e fakamautinoa aka ne māua, ke se fakalavelave atu a fakaikuga konā ki mā fakamoemoega.” Ona ko lā fakanofonofoga, ne mafai ei ne Russell mo Elizabeth o olo atu ki Micronesia ke tavini atu i se koga e manakogina i ei a tino talai.

13. E ‵tusa mo te Salamo 28:7, se a te mea ka tupu māfai e tali‵tonu tatou ki a Ieova?

 ¹³ E pelā mo Russell mo Elizabeth, ko oti ne fakaiku aka ne tauavaga e tokouke ke fakaaoga olotou taimi e uke ki te galuega ko te talai mo te akoako atu, kae ke mo a ma fakalave‵lave i nisi mea. Kafai e kausaki atu se tauavaga ki fakamoemoega aoga i te taviniga a Ieova, kae ga‵lue tasi ke fakataunu, ka maua ne lāua a ikuga ‵lei. Ka lavea ‵lei atu te tausiga a Ieova ki a lāua, kae ka momea aka te lā loto tali‵tonu ki a ia kae ka gasolo aka foki te lā fia‵fia tonu.—Faitau te Salamo 28:7.

14. Ne fakaasi atu pefea ne te apositolo ko Petelu mo tena avaga a te lā tali‵tonu ki te folafolaga i te Mataio 6:25, 31-34?

¹⁴ E mafai foki ne tauavaga o tauloto a mea e uke mai te apositolo ko Petelu mo tena avaga. Ne ‵tau o fai ne te apositolo ko Petelu se fakaikuga tāua i loto i se ono masina io me se tausaga mai te taimi muamua ne fetaui ei a ia mo Iesu. Ne isi se pisinisi faiika a Petelu ke tausi atu ki tena kāiga. Tela la, i te taimi ne ‵kami a Petelu ne Iesu ke tautali atu i a ia, ne ‵tau o mafaufau a Petelu ki te tulaga o tena kāiga a koi tuai o fai tena fakaikuga. (Luka 5:1-11) Ne fakaiku aka ne Petelu ke kau atu a ia ki a Iesu i tena galuega talai. Ne fai ne ia se fakaikuga poto! Kae e uke a pogai e ‵tau o tali‵tonu tatou me ne ‵lago atu foki te avaga a Petelu ki te fakaikuga tenā. E fai mai te Tusi Tapu me mai tua o te fakatuakaga o Iesu, ne faima‵laga fakatasi a tou fafine mo Petelu i nisi taimi. (1 Koli. 9:5) E mautinoa me i tena fakaakoakoga e pelā me se avaga Kelisiano ‵lei, ne mafai ei ne Petelu o faipati atu mo lagonaga ‵lei kae tusi ki lalo a pati fakatonutonu mō tāgata mo fāfine a‵vaga Kelisiano. (1 Pe. 3:1-7) E manino ‵lei me ne tali‵tonu a Petelu mo tena avaga ki te folafolaga a Ieova me ka tausi atu a ia ki a lāua māfai e fakamuamua ne lāua a te Malo i lā olaga.—Faitau te Mataio 6:25, 31-34.

15. Se a te mea ne tauloto ne koe mai i te tala o Tiago mo Esther?

¹⁵ Kafai ko oti ne avaga koe mō ne nai tausaga, e mafai pefea o fakatumau ne koe a te manakoga ke fakalauefa atu a tau taviniga? E tasi mai i ei, ko te tauloto ki mea ne fai ne nisi tauavaga, e pelā mo te fakasologa o mataupu ko te “Ne Ofo Atu Latou mo te Loto Fia‵fia.” Ne fesoasoani atu a mataupu penā ki a Tiago mo Esther, se tauavaga mai Brazil, ke fakamalosi aka te lā manakoga ke tavini atu i koga e manakogina i ei a tino talai. Ne fai mai a Tiago: “Kafai e fai‵tau māua ki tala e uiga ki auala ne fesoasoani atu a Ieova ki ana tavini i aso nei, e ma‵nako foki māua ke lagona atu a te takitakiga mo te tausiga a Ieova ki a māua.” Ne olo atu lāua fakamuli ki Paraguay, kae ko tavini atu nei lāua o fesoasoani ki tino Portugal talu mai te 2014. Ne fai mai a Esther: “E tasi te tusi faitau e fia‵fia malosi māua ki ei ko te Efeso 3:20. E uke a taimi ne lavea ne māua te ‵tonu o pati konā i te mā taviniga ki a Ieova.” I te tusi tenā ki te kau Efeso, ne tauto atu a Paulo, me ka tuku mai ne Ieova a mea e uke atu i lō mea ne akai tatou ki ei. Ko oko eiloa i te ‵tonu o te tautoga tenā!

16. Ko oi e mafai o maua mai i ei ne tauavaga talavou a manatu fakatonutonu māfai ko toe iloilo aka olotou fakamoemoega i te olaga?

¹⁶ E mafai ne tauavaga talavou o tauloto a mea e uke mai i nisi tauavaga kolā ne fakalago‵lago ki a Ieova. Nisi tauavaga ko oti ne tavini atu mō se fia tausaga i te taviniga tumau. Kaia e se fesili atu ei koutou mo ne manatu fakatonutonu mai i a latou māfai  e ma‵nako koutou o toe iloilo otou fakamoemoega? A te mea tenei se auala e tasi e fakaasi atu ei me e tali‵tonu koutou ki a Ieova. (Faata. 22:17, 19) E mafai foki o fesoasoani a toeaina ki tauavaga talavou ke fakatoka kae kausaki atu ki fakamoemoega faka-te-agaga.

17. Ne a mea ne ‵tupu ki a Klaus mo Marisa, kae se a te mea e tauloto ne tatou mai i a lāua?

¹⁷ I nisi taimi, e mafai eiloa o se taunu a mea ne fakamoe‵moe tatou ki ei i ‵tou fakaikuga ke momea aka te uke o ‵tou mea e fai i te taviniga. Mafaufau ki te tala o tala o Klaus mo Marisa, kolā ne ‵sae mai i te kamataga. Ne tiaki ne lāua te lā fale kae olo o ga‵lue fakavolenitia i te faitega o te ofisa lagolago i Finilani. Kae ne iloa aka fakamuli ne lāua me ne mafai fua o ‵nofo atu lāua i konā mō se ono masina. Muamua la, ne fanoa‵noa lāua. Kae mai tua ifo, ne ‵kami lāua ke ‵kau atu ki se akoga ke tauloto ki te ‵gana Alapi, kae nei la, ko tavini atu lāua mo te fia‵fia i se fakapotopotoga Alapi i te suā fenua. Mai te ‵toe mafaufau ki ei, ne fai mai a Marisa: “Ne mataku au ma fai se mea telā e se masani au ki ei kae ke talitonu katoatoa ki a Ieova. Kae ko oti ne lavea ne au a te fesoasoani o Ieova ki a māua i se auala e seki fakamoemoegina. I te laveaga ne au a mea konei, ne gasolo aka eiloa o malosi toku loto talitonu ki a Ieova.” E pelā mo te tala tenei, e mafai eiloa o mautinoa i a koe, me ka taui faeloa koe ne Ieova māfai e talitonu katoatoa koe ki a ia.

18. Ne a mea e mafai o fai ne tauavaga ke tumau te lotou tali‵tonu ki a Ieova?

¹⁸ A te avaga se meaalofa mai i a Ieova. (Mata. 19:5, 6) E manako a ia ke fia‵fia a tauavaga ki te meaalofa tenā. (Faata. 5:18) Tauavaga talavou, kaia e se iloilo aka ei a mea e fai ne koutou i otou olaga? E mata, e fai ne koutou te ‵toe mea e mafai o fai ke fakaasi atu ki a Ieova te lasi o te otou loto fakafetai ki meaalofa ne tuku atu ne ia? ‵Talo atu ki a Ieova. Ke suke‵suke ki tena Muna ke maua a akoakoga fakavae kolā e fetaui mo otou tulaga. Ko fakagalue aka ei a pati fakatonutonu mai i a Ieova. Kae e mautinoa eiloa me ka maua ne koutou se olaga fiafia kae gali māfai e fakavae te otou olaga avaga ki te taviniga ki a Ieova!