1. E pelā mo te Tupu ko Tavita, se a te fesili e mafai o fesili ifo ne nisi o tatou?

E MA‵NAKO a tatou katoa ke ola i se olaga filemu kae tokagamalie. E seai se tino e manako ke manavase a ia. Kae e manavase tatou i nisi taimi. Tenā te pogai e fesili mai ei ne nisi tavini a Ieova a te fesili foki telā ne fesili atu ne te Tupu ko Tavita ki a Ieova: “E pefea te leva ka manavase malosi ei au, fakatasi mo te loto fanoanoa i aso takitasi?”—Sala. 13:2.

2. Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

² E tiga loa, e se mafai o saoloto katoatoa tatou mai te manavase, e isi ne mea e mafai ne tatou o fai ke mo a ma tō manavase. Ka sau‵tala tatou i te mataupu tenei ki nisi mea kolā e mafai o fai ei tatou ke manavase. Ko sau‵tala ei tatou ki auala aoga e ono kolā e fai ei ke ‵nofo filemu a tatou māfai ko fakafesagai atu ki ‵tou fakalavelave.

3. Ne a mea faiga‵ta e fe‵paki mo tatou, kae e pefea te malosi o te pulega a tatou ki ei?

³ A nisi mea kolā e fai ei ke manavase tatou ne mea kolā e se mafai o pule atu tatou ki ei. E se mafai o pule atu tatou ki te oloakaga o ‵togi o meakai, gatu mo fale i tausaga katoa; io me pule atu tatou ki te aofaki o taimi e tofotofo ei tatou ne tino e ga‵lue tasi tatou io me ko tama‵liki i te akoga ke se fakamaoni io me fai ne tatou a amioga ma‵sei. Kae e se mafai foki ne tatou o fakagata a amioga solitulafono kolā e ‵tupu i ‵tou fenua.  E fe‵paki tatou mo fakalavelave konei me ola tatou i se lalolagi telā te tokoukega o tino i ei e se fakavae a mea e mafau‵fau latou ki ei ki fakatakitakiga mai te Tusi Tapu. E iloa ne Satani, te atua o te lalolagi nei, me ka talia ne nisi tino a “te manavase ki mea o te olaga nei” ke taofi aka ei te lotou taviniga ki a Ieova. (Mata. 13:22; 1 Ioa. 5:19) E se tioa loa o ‵fonu te lalolagi i fakalavelave kolā e fai ei ke manava‵se a tino!

4. Se a te mea e mafai o tupu māfai ko tō manavase tatou ki ‵tou fakalavelave?

⁴ E mafai o manavase malosi tatou ki ‵tou fakalavelave telā ko se mafai ei o mafaufau faka‵lei tatou. Kāti e mafai o manavase tatou me ko se mafai o lava ‵tou tupe ke tausi ki ei te olaga io me manavase i a tatou ma ma‵saki kae ko se fakaga‵lue tatou. E mafai foki o manavase tatou me e mafai eiloa o se fakamaoni tatou māfai ko tofotofogina ke ofa se tulafono a te Atua. Ko pili o fakaaoga ne Satani a tino kolā e pule a ia ki ei ke taua atu ki tino o te Atua, kae e mafai o manavase tatou me ka ‵saga atu pefea tatou ki te taua tenā. Kāti ka mafau‵fau tatou, ‘E mata, se mea masei ke manavase au ki mea penei?’

5. Se a te mea ne fakauiga a Iesu ki ei i ana pati: “Ko lava te manavase”?

⁵ E iloa ne tatou me ne fai atu a Iesu ki ana soko: “Ko lava te manavase.” (Mata. 6:25) E mata, e fakauiga i ei me e se ‵tau eiloa mo tatou o manavase ki se mea? Ikai! E isi foki ne tavini fakamaoni a Ieova i aso mua ne fakafesagai atu ki te manavase, kae ne seki galo i a latou te taliaga a Ieova. * (1 Tupu 19:4; Sala. 6:3) A Iesu ne faipati mai fua o fakamafanafana tatou. E se manako a ia ko tatou ke manava‵se malosi ki mea o te olaga i te mea ma pokotia te ‵tou taviniga ki te Atua i se auala sē ‵lei. Ne a la auala e mafai o taofiofi aka ei te ‵tou manavase?—Onoono ki te pokisi “ Auala ke Fai ei.”

6. E ‵tusa mo te Filipi 4:6, 7, se a te mea e mafai o fai ei ke se manava‵se tatou?

⁶ (1) ‵Talo faeloa. E mafai o maua ne Kelisiano kolā e manavase se tokagamalie māfai e ‵talo malosi latou ki a Ieova. (1 Pe. 5:7) Ka tali au ‵talo mai te tuku atu ki a koe a “te filemu o te Atua telā e sili fakafia atu i mea katoa kolā e malamalama i ei a tino.” (Faitau te Filipi 4:6, 7.) E fakafilemu ne Ieova a mafaufauga manavase o tatou e auala i te malosi o tena agaga tapu.—Kala. 5:22.

7. Ne a mea e ‵tau o masaua ne tatou māfai ko ‵talo ki te Atua?

⁷ Kafai ko ‵talo atu ki a Ieova, fai atu ki a ia a mea katoa i tou loto. Fakaasi atu ki a ia te fakalavelave. Kae fakamatala ki a ia ou lagonaga e uiga ki ei. Kafai e isi se faka‵leiga ki ei, akai atu ki a ia ke tuku mai te poto mo te malosi ke fai te mea tenā. Kafai e seai se mea e mafai ne koe o fai ke faka‵lei te fakalavelave, akai ki a Ieova ke fesoasoani atu ke mo a ma tō manavase koe ki ei. Kafai e fakaasi ‵tonu atu ne koe ou fakalavelave i au ‵talo, ka lavea fakamuli ifo ne koe te auala ne tali mai a Ieova ki ei. Kafai e se maua fakavave ne koe te tali i te otiga o tau ‵talo, ke mo a ma ‵fiu. E manako a Ieova ke fakaasi ‵tonu atu ne koe tou fakalavelave, kae ke tumau i te ‵talo faeloa e uiga ki ei.—Luka 11:8-10.

8. Ne a mea e ‵tau o aofia i ‵tou ‵talo?

⁸ I te taimi e ‵pei atu ei ne koe ou manavasega ki a Ieova i au ‵talo, fakamautinoa ke aofia ne koe a pati fakafetai. Se mea ‵lei foki ke mafau‵fau tatou ki mea ‵lei ko maua ne tatou,  faitalia me faigata ‵ki a ‵tou fakanofonofoga. Kafai e faigata ki a koe i nisi taimi ke ‵sala ki pati tonu ke fakamatala atu ei ou lagonaga, ke masaua me tali mai a Ieova ki ‵talo toe‵toe e pelā mo te ‘Fakamolemole fesoasoani mai!’—2 Nofo. 18:31; Loma 8:26.

9. E maua pefea te tokagamalie tonu?

⁹ (2) Fakalagolago ki te poto o Ieova, kae sē ki tou poto totino. I aso mua i te valu senitenali T.L.M., ne ma‵taku a tino Iuta i tino Asulia. Ona ko te lotou sē ma‵nako ke ‵nofo mai lalo i te pulega a tino Asulia, tenā ne ‵sala fesoasoani latou ki tino Aikupito fapaupau. (Isa. 30:1, 2) Ne fai atu a Ieova ki a latou me ka iku atu te lotou faifaiga tenā ki fakalavelave. (Isa. 30:7, 12, 13) E auala i a Isaia, ne fai atu ne Ieova ki tino a te auala ke maua ei te tokagamalie tonu. Ana muna: “A te malosi o koutou ko te otou ‵nofo filemu kae fakaasi atu te loto talitonu” ki a Ieova.—Isa. 30:15e.

10. Ne a nisi tulaga e mafai ei o fakaasi atu ne tatou te ‵tou tali‵tonu ki a Ieova?

¹⁰ E fakaasi atu pefea te ‵tou tali‵tonu ki a Ieova? Ke sau‵tala ki nai fakaakoakoga. Mafaufau me ko maua ne koe se galuega ‵togi ‵lei telā e manakogina a taimi e uke o koe ki ei kae ka fakalavelave atu ki au polokalame faka-te-agaga. Io me mafaufau me ko fiafai atu se tino i tau koga galue ki a koe, kae ko ia e sē se tavini papatiso a te Atua. Io me ko fai atu sou kāiga pele ke fai tau filifiliga: “Ko au io me ko tou Atua.” Ka faigata eiloa ke fai sau fakaikuga, kae i tulaga kese‵kese konei e tuku mai eiloa ne Ieova ki a koe a te takitakiga e manakogina ne koe. (Mata. 6:33; 10:37; 1 Koli. 7:39) Tenei la te fesili, E mata, e talitonu koe ki a Ieova kae fakalogo ki tena takitakiga?

11. Ne a tala i te Tusi Tapu e mafai o suke‵suke tatou ki ei ko te mea ke fesoasoani mai ke ‵nofo filemu tatou i taimi o ‵tekemaiga?

¹¹ (3) Tauloto mai fakaakoakoga ‵lei mo fakaakoakoga sē ‵lei. E maua i te Tusi Tapu a tala e uke kolā e faka‵mafa mai ei te tāua o te ‵nofo filemu kae tali‵tonu ki a Ieova. Kafai e sukesuke koe ki tala konei, onoono ki mea ne fesoasoani atu ki tavini a te Atua ke ‵nofo filemu faitalia a ‵tekemaiga faiga‵ta. E pelā mo te taimi ne fakatonu atu ei te fono maluga a te kau Iutaia ki apositolo ke taofi te lotou galuega talai, ne seki ma‵taku latou. Kae ne fai atu latou mo te loto ‵toa penei: “E ‵tau mo matou o faka‵logo ki te Atua e pelā me ko te pule i lō tāgata.” (Galu. 5:29) Ke oko foki loa ki te taimi ko oti latou ne ‵kini, ne seki pole‵pole i te ma‵taku a te kau apositolo. Kaia? Me iloa ne latou i a Ieova e kau ki a latou. E fiafia a ia ki a latou. Tenā ne tumau eiloa latou i te talaiga o te tala ‵lei. (Galu. 5:40-42) E penā foki a Setefano i te taimi ko pili ei o mate, ne nofo filemu kae tokagamalie a ia telā ne foliga mai ana mata “e pelā eiloa mo mata o se agelu.” (Galu. 6:12-15) Kaia? Me ne mautinoa i a ia me talia ne Ieova a ia.

12. E ‵tusa mo te 1 Petelu 3:14 mo te 4:14, kaia e mafai ei tatou o fia‵fia māfai ko fakasauagina?

¹² Ne mautinoa i te kau apositolo me ne fakatasi atu a Ieova ki a latou. Ne tuku atu ne ia ki a latou te ‵mana ke fai a vavega. (Galu. 5:12-16; 6:8) Kae e se penā loa tatou i aso nei. Kae ui ei, e auala i tena Muna, e fakamautinoa mai a Ieova mo te alofa me kafai e fakasauagina tatou ona ko te amiotonu, e fiafia a ia ki a tatou kae e fakatasi mai tena agaga ki a tatou. (Faitau te 1 Petelu 3:14; 4:14.) Tela la, i lō te mafaufau faeloa ki te auala ka ‵saga atu ei ki fakasauaga i aso mai mua, e ‵tau o ‵saga tonu tatou ki mea e ‵tau o fai nei ne tatou ke ati aka te ‵tou loto tali‵tonu ki a Ieova mo tena malosi o fesoasoani mai kae faka‵sao tatou. E pelā loa mo mea ne fai ne soko i aso mua, e ‵tau o tali‵tonu tatou ki te folafolaga a  Iesu: “Ka tuku atu ne au ki a koutou a pati mo te poto, kolā ka se mafai ne otou fili katoa o ‵teke io me faka‵se ne latou.” Ne tauto mai a Iesu ki a tatou: “E auala i te otou kufaki ka faka‵sao ei ne koutou otou ola.” (Luka 21:12-19) Ke mo a ma puli me masaua faeloa ne Ieova i tena mafaufau a fakamatalaga likiliki e uiga ki ana tavini kolā ne ‵mate mo te fakamaoni. Kae mai te iloaga tenā, ka faka‵tu aka ne ia latou.

13. Ka aoga pefea ki a tatou a te suke‵suke ki tala o tino kolā ne seki ‵nofo filemu kae seki tali‵tonu ki a Ieova?

¹³ E mafai foki o tauloto ne tatou a mea aoga mai tala o tino kolā ne seki ‵nofo filemu kae seki tali‵tonu ki a Ieova. A te sukesuke ki fakaakoakoga sē ‵lei konā ka fesoasoani mai ke ‵kalo kea‵tea tatou mai te faiga o mea sē ‵lei ne fai ne latou. E pelā mo te tupu o Iuta ko Asa, ne fakalagolago a ia ki a Ieova i te kamataga o tena pulega i te taimi ne taua atu ei se matugā kautau lasi, kae ne fakamanuia a ia ne Ieova kae fai a ia ke manumalo. (2 Nofo. 14:9-12) Fakamuli ifo, i te taimi ne taua atu ki a ia se kautau foliki a te tupu o Isalaelu ko Paasa, ne ‵togi ne Asa a te kautau a Sulia ke fesoasoani atu ki a ia kae ko sē ‵sala a ia ki a Ieova ke faka‵sao latou, e pelā mo te mea ne fai muamua ne ia. (2 Nofo. 16:1-3) Kae i te taimi ko pili a ia o mate, i te taimi ko masaki ei, ne seki fakalagolago a ia ki a Ieova ke fesoasoani atu.—2 Nofo. 16:12.

14. Se a te mea e tauloto ne tatou mai te mea ‵se ne fai ne Asa?

¹⁴ I te kamataga, ne fakalagolago a Asa ki a Ieova māfai ko fepaki mo se fakalavelave. Kae fakamuli ifo ne seki fakalagolago a ia ki te Atua mō se fesoasoani, kae taumafai o faka‵lei ana fakalavelave ne ia eiloa. Muamua la, ne foliga mai me ko oko loa i te ‵lei o te aofaga a Asa ke ‵sala fesoasoani ki tino Sulia ke taua ki Isalaelu. Kae ne seki tumau tena manuia i se taimi leva. Ne fai atu a Ieova ki a ia e auala i se pelofeta: “Ona ko koe ne fakalagolago ki te tupu o Sulia kae seki fakalagolago ki a Ieova tou Atua, ko ‵sao ei a te kautau a te tupu o Sulia mai i ou lima.” (2 Nofo. 16:7) E ‵tau mo tatou o fakaeteete ke mo a ma ‵saga tatou o faka‵lei ‵tou fakalavelave i a tatou eiloa kae fakata‵mala o ‵sala ki te takitakiga a Ieova e auala i tena Muna. Faitali foki loa e ‵tau o fai fakavave ne tatou se fakaikuga, e ‵tau o ‵nofo filemu tatou kae fakalago‵lago ki a Ieova, kae ka fesoasoani mai a ia ke fai se fakaikuga ‵lei.

15. Ne a mea e mafai o fai ne tatou i te taimi e fai‵tau ei ki te Tusi Tapu?

¹⁵ (4) Tauloto ne fuaiupu mai te Tusi Tapu. Kafai e maua ne koe ne fuaiupu i te Tusi Tapu kolā e fakaasi mai ei me e maua te malosi mai i te nofo filemu mo te talitonu ki a Ieova, taumafai o tauloto a fuaiupu konā i tou mafaufau. Ko te mea ke tauloto ki ei, faitau a fuaiupu konā i se leo maluga io me tusi ki lalo kae toe onoono faeloa ki ei. Ne fakatonu atu ki a Iosua ke faitau ki te tusi o te Tulafono i taimi katoa i se leo malalo ko te mea ke gasuesue a ia mo te poto. A fakamasauaga konei ka aoga foki ki a ia ke manumalo i te mataku i tulaga kolā e mafai o oko ki a ia. (Iosu. 1:8, 9) E uke a fuaiupu i te Muna a Atua e mafai o fesoasoani ki a koe ke maua te filemu i te mafaufau mo te loto maise i tulaga kolā e mafai o fai ei koe ke manavase io me mataku.—Sala. 27:1-3; Faata. 3:25, 26.

16. E fakaaoga pefea ne Ieova a te fakapotopotoga ke fesoasoani mai ki a tatou ke ‵nofo filemu kae tali‵tonu ki a ia?

¹⁶ (5) ‵Kau fakatasi mo tino o te Atua. E fakaaoga ne Ieova a taina mo tuagane ke fesoasoani mai ke ‵nofo filemu kae ke tali‵tonu tatou ki a ia. I ‵tou fakatasiga, e maua ne tatou a mea aoga mai lāuga, tali mai te kautaina, mo sau‵talaga fakamalosi loto a tatou mo ‵tou  taina mo tuagane. (Epe. 10:24, 25) E lasi ‵ki foki te fakamalosiga e mafai o maua ne tatou māfai e fakaasi atu ‵tou lagonaga ki taina mo tuagane fakatuagagina i te fakapotopotoga. A “te pati ‵lei” mai se taugasoa e mafai o fesoasoani mai ke sē manava‵se malosi tatou.—Faata. 12:25.

17. E ‵tusa mo te Epelu 6:19, e fesoasoani mai pefea a te ‵tou fakamoemoega ki te Malo ke tu ‵mautakitaki tatou faitalia a tulaga faiga‵ta?

¹⁷ (6) Fakatumau te malosi o tou fakamoemoega. A te ‵tou fakamoemoega ki te Malo e fai pelā me “se taula mō ‵tou ola,” me fai ei tatou ke tu ‵mautakitaki faitalia tulaga faiga‵ta io me ko mea e manavase ki ei. (Faitau te Epelu 6:19.) Mafaufau ki te folafolaga a Ieova ki aso mai mua me ka se toe ai ne mea ke manavase ki ei. (Isa. 65:17) Fakaataata ne koe a koe eiloa i se lalolagi fou kae filemu, telā ka seai ne fakalavelave i ei. (Mika 4:4) Ka malosi foki tou fakamoemoega māfai e fakailoa atu ne koe ki nisi tino. Fai te ‵toe mea e mafai o fai ne koe i te galuega talai mo te faiga o soko. Kafai e fai koe penā, ka “fakamautinoa katoatoa aka ei te fakamoemoega ke oko eiloa ki te fakaotiga.”—Epe. 6:11.

18. Ne a fakalavelave e fakamoe‵moe tatou ke ‵tupu i aso mai mua, kae mafai pefea o fakafesagai atu tatou ki ei mo te manuia?

¹⁸ I te taimi ko pili o palele atu te olaga masei tenei, ka fe‵paki tatou mo fakalavelave e uke atu kolā ka fai ei ke manava‵se tatou. A te ‵tou tusi siki fakavae mō te 2021 e mafai o fesoasoani mai ke fakafesagai atu ki fakalavelave konā kae ke tumau i te ‵nofo filemu, ke mo a ma fakalago‵lago ki ‵tou malosi, kae ke tali‵tonu ki a Ieova. I te tausaga ma vau, ke na fakaasi atu ne tatou e auala i ‵tou faifaiga me fakatuanaki tatou ki te folafolaga a Ieova: “A te malosi o koutou ko te otou ‵nofo filemu kae fakaasi atu te loto talitonu.”—Isa. 30:15.