Fesoasoani Atu ki Nisi Tino ke Talia te Fekau o te Malo

“Muna a Akelipa ki a Paulo, ‘I se taimi toetoe, ka fai ne koe au mo fai se Kelisiano.’”​—GALUEGA 26:28. (Tusi Paia, Samoa)

1, 2. Kaia ne tu atu ei te apositolo ko Paulo i mua o te Kovana ko Feso mo te Tupu ko Helota Akelipa II?

NE ĀSI atu a te tupu ko Helota Akelipa II mo tena tuagane ko Pelenike ki te kovana o Loma ko Pokio Feso i Kaisaleia i te 58 T.A. Ona ko te ‵kamiga a te kovana ko Feso, ne o‵mai laua kae “ne fakaaloalogina malosi te la okomaiga, ulu atu ei ki loto i te fale fono mo pule o te kautau pelā foki mo takitaki o te fa‵kai.” Ona ko te fakatonuga a Feso, ne puke mai ei te apositolo ko Paulo ki olotou mua. Kaia ne tu atu ei te soko o Iesu Keliso tenei i mua o te Kovana ko Feso ke fakamasino?​—Galuega 25:​13-23.

² E mafai o maua a te tali ki te fesili tenā mai pati a Feso ne fai ki ana tino ‵kami. Ne fai atu a ia, penei: “Te Tupu ko Akelipa mo tino katoa ko fakatasi tatou i te taimi nei. E matea ne koe te tagata tenei; ko ia la tenei e fakaautū ki ei a mau a tino Iutaia katoa i konei mo Ielusalema, kolā ne aumai ki a au. Ne ka‵laga foki latou me sē ‵tau o ola a ia nei. Ne iloa ake ne au me seai se mea e ‵tau ei o fakasala a ia nei ki te mate; kae ona ne fakatagi mai a ia ke tuku atu tona fakamasinoga ki te Kaisala, ne tonu ake ei i a au ke uga atu a ia ki ei. E seai foki eiloa se molimau tonu telā e ‵tau ei mo au o tusi ki te Kaisala, e uiga ki a ia nei. Tela la, ko oti ne aumai ne au a ia ki otou mua pelā foki ki ou mua e te tupu ko Akelipa, ko te mea kafai e oti ne sukesuke faka‵lei a mau e uiga ki a ia, kāti ka maua ei se fakamatalaga tonu e tusi atu ei au ki te Kaisala. I toku mafaufau tonu, se mea sē ‵tau o uga atu fua se pagota ke fano ki te Kaisala, kae sē fakamatala faka‵lei a mau kolā e ‵tau ei o fakasala a ia.”​—Galuega 25:​24-27.

3. Kaia ne ‵losi atu ei a takitaki lotu ki a Paulo?

³ E fakaasi mai i pati a Feso me ne ‵losi ‵se atu ki a Paulo e pelā me se tino ‵teke ki te malo​—se agasala telā e iku atu ki te mate. (Galuega 25:11) Kae ne seki ai eiloa se mea ‵se a Paulo ne fai. Ne māfua mai fua a ‵losiga ‵se konā ona ko te loto ma‵sei o takitaki lotu i Ielusalema. Ne ‵teke atu latou ki te galuega a Paulo e pelā me se tino talai o te Malo kae ne īta fitifiti latou ma fesoasoani atu a ia ki nisi tino ke fai pelā me ne soko o Iesu Keliso. Ne ave a Paulo mai Ielusalema ki Kaisaleia mai lalo i te tausiga a sotia ma‵losi kae ne fai i ei tena fakatagi ki te Kaisala i konā. Kae mai konā ne avatu ei a ia ki Loma.

4. Ne a pati fakapoi ne fai atu ne te Tupu ko Akelipa?

⁴ Ke mafaufau ki te tu atu o Paulo i te palesi o te kovana i mua o se potukau telā e aofia i ei te pule o se vaega tāua o te Malo o Loma. Ne ‵fuli atu a te Tupu ko Akelipa ki a Paulo kae fai atu, penei: “Ko saoloto nei koe o fai au fakasako.” A koi faipati a Paulo, kae ne tupu ei se mea fakaofoofogina. Ne pokotia malosi te tupu i pati a Paulo. E tonu, ne fai atu a ia, penei: “I se taimi toetoe, ka fai ne koe au mo fai se Kelisiano?”​—Galuega 26:​1-28, Tusi Paia, Samoa.

5. Kaia ne aogā malosi ei a pati a Paulo ne fai ki a Akelipa?

⁵ Ke mafaufau aka la? Ona ko te apo o Paulo i ana fakamatalaga, ne pokotia ei se pule e tokotasi i te ‵mana o te Muna a te Atua. (Epelu 4:12) Se a te mea ne aogā malosi ei a fakamatalaga a Paulo? Kae se a te mea e mafai o tauloto ne tatou mai i a Paulo telā e mafai o fesoasoani mai ki a tatou i te faiga o soko? Kafai e iloilo faka‵lei ne tatou ana fakamatalaga, e lua a manatu tāua e ‵tu aliali mai i ei: (1) Ne ma‵goi ana fakamatalaga. (2) Ne apo a ia i te fakaaogāga o te Muna a te Atua, e pelā eiloa mo se tagata poto telā e apo i te fakaaogāga o se mea faigaluega.

Ke Ma‵goi a Fakamatalaga

6, 7. (a) Se a te uiga o te “magoi o te fakatalitonu atu” e pelā mo te mea e fakaaogā i te Tusi Tapu? (e) E fesoasoani atu pefea a te fakatalitonu atu ke talia ne nisi tino a akoakoga mai te Tusi Tapu?

⁶ I te tusi ko Galuega, ne fakaaogā faeloa a te pati Eleni telā e fakauiga ki te magoi, ki te galuega a Paulo. Se a te aogā o te mea tenei ki te ‵tou galuega ko te faiga o soko?

⁷ I tusitusiga faka-Kelisiano Eleni, e fakauiga a te “magoi o te fakatalitonu atu” ki te “manumalo” i te “‵fuliga o se tino ona ko fakasakosakoga aogā io me ko te fakaasiatuga o amioga ‵lei,” ko pati i te Vine’s Expository Dictionary of New Testament Words. E mafai o maina atu tatou i ei māfai e sukesuke ki te uiga fakavae o te pati tenā. E fakaasi mai i ei a te manatu e uiga ki te fakatuagagina. Tela la, kafai ko talia ne se tino au akoakoga mai te Tusi Tapu, ko manumalo koe me ko mafai o talitonu katoatoa a ia ki te ‵tonu o te akoakoga tenā. E maina ‵lei, me e se lava fua i te fai atu ki te tino a mea kolā e fakaasi mai i te Tusi Tapu ko te mea ke talitonu kae gasuesue e ‵tusa mo mea konā. E ‵tau o talitonu tonu a te tino tenā me e ‵tonu eiloa au pati kolā e fai atu, faitalia me se tamaliki, se tuakoi, se tino e ga‵lue tasi mo koe, se taugasoa i te akoga io me se kāiga o koe.​—2 Timoteo 3:​14, 15.

8. Ne a mea e aofia i te fakatalitonu atu ki se tino a muna‵tonu mai te Tusi Tapu?

⁸ E mafai pefea o fakatalitonu atu ne koe ki se tino a te ‵tonu o mea kolā e folafola atu ne koe mai te Tusi Tapu? Mai te fakaaogāga o fakamatalaga ‵tonu kae fetaui ‵lei fakatasi mo fakamalosiga, ne mafai ei ne Paulo o ‵fuli a nisi tino kolā ne faipati a ia ki ei. * Tela la, i lō te fai atu fua e uiga ki se mea e tasi me e tonu, e ‵tau o fakaasi atu ne koe a fakamaoniga ke ‵lago atu ki te manatu tenā. E mafai pefea o fai penā? Ke fakamautinoa aka me e fakavae eiloa au fakamatalaga ki te Muna a te Atua kae e se ki ou manatu totino. Ke fakaaogā foki ne koe a nisi fakamaoniga ke ‵lago atu ki fakamatalaga mai te Tusi Tapu kolā e fai atu mo te loto kātoa. (Faataoto 16:23) E pelā mo te fai atu me ka ola a tino faka‵logo katoa mo te fia‵fia i te lalolagi palataiso, e ‵tau o ‵lago atu ki te manatu tenā mai te faitau ki se tusi siki e pelā mo te Luka 23:43 io me ko te Isaia 65:​21-25. E mafai pefea o ‵lago atu a nisi fakamaoniga ki se manatu mai te Tusi Tapu? E mafai o fakaaogā ne koe a mea kolā e masani ki ei te tino tenā. E mafai o fakamasaua ne koe ki a ia a mea fakafiafia kae seai ne ‵togi e pelā mo te gali o te matālagi māfai ko tō te la, te manogi ‵gali o pulalakau, te magalo o se fuagalakau io me ko te onoono atu ki se manu eva telā e fagai ne ia tena tama. Fesoasoani atu ke iloa ne ia me i mea fakafia‵fia konā ne fakamaoniga katoa me e manako te Atua ke ola tatou mo te fia‵fia i te lalolagi.​—Failauga 3:​11, 12.

9. E fakaasi atu pefea ne tatou ‵tou uiga faigofie i te faiga o te galuega talai?

⁹ Kafai e taumafai koe o fakatalitonu atu ki se tino e uiga ki se akoakoga mai te Tusi Tapu, ke fakaeteete ke mo a e sōna faka‵tuka atu ou matagi  ki te tino fakalogologo. E maua i te tusi ko te Ministry School, a pati polopoloki konei: “E faigata o talia ne se tino a fakamatalaga kolā e fai ‵tonu atu i ei te ‵se o tena talitonuga, faitalia te uke o tusi siki e ‵lago atu ki ei. E pelā mo aso fakamanatu masani kolā e taku fakamasei atu me ne māfua mai i talitonuga fapau‵pau, kāti e se mafai o ‵fuli i ei te lotou kilokiloga ki ei. E aogā sāle a manatu kolā e fakasakosako faka‵lei atu.” Kaia e ‵tau ei o taumafai malosi tatou o fakasakosako faka‵lei atu? E fai mai te tusi tenā, penei: “E fakamalosi aka ne fakasakosakoga ‵lei a sau‵talaga, e tuku atu ki tino se manatu ke mafau‵fau fakamuli ki ei, kae tuku mai foki i ei te avanoaga mō nisi sau‵talaga. E mafai eiloa o aogā malosi te faiga tenā.”​—Kolose 4:6.

Pati Fakatalitonu Fakamalosi Loto

10. I te auala fea ne kamata ei ne Paulo tena faipatiga i mua o Akelipa?

¹⁰ Ke na sukesuke ‵loto nei tatou ki pati a Paulo i te Galuega mataupu e 26. Ke onoono ki te auala ne kamata ei tena faipatiga. Ko te mea ke kamata tena faipatiga, ne maua ne Paulo se pogai tāua ke fakamālō atu ki a Akelipa, faitalia a la fesokotakiga ma‵sei mo tena tuagane ko Pelenike. Ne fai atu a Paulo, penei: “Te Tupu ko Akelipa, au e manuia, me ko tu atu au i ou mua i te aso nei, o fai aku fakasako e ‵tusa mo mau a tino Iutaia, i a koe ko masani ‵lei eiloa i tu mo fakakinauga faka-Iutaia; tela la, ko fakamolemole atu au ke fakalogologo mai koe mo te kufaki.”​—Galuega 26:​2, 3.

11. Ne fakaasi atu pefea ne pati a Paulo ki a Akelipa a tena āva, kae ne a mea aogā ne iku mai i ei?

¹¹ E mata, e lavea ne koe me ne amanaia a Paulo ki te tulaga maluga o Akelipa mai te taku atu o tena tulaga e pelā me ko te Tupu? Mai i ana pati, ne fakaasi atu i ei ne Paulo te āva ki a Akelipa. (1 Petelu 2:17) Ne iloa ne Paulo me ne maina ‵lei a Akelipa i tu mo aganū mo tulafono a te kau Iutaia kae ne fai atu me ne fiafia eiloa a ia o fai ana fakasako i mua o se tupu telā e maina ‵lei i  mea katoa konā. Ne seki fakaasi atu ne Paulo telā se Kelisiano a te fia maluga atu i a Akelipa telā e se se Kelisiano. (Filipi 2:3) I lō te fai penā, ne fakamolemole atu a Paulo ki te tupu ke fakalogologo atu ki a ia mo te kufaki. Tela la, ne faipati atu a Paulo i se auala telā ka fia fakalogologo kae talia i ei ne Akelipa fakatasi mo nisi tino a mea kolā ka fai atu ne ia. Ne fakamoe ne ia se fakavae telā ka fakaautū ki ei a tena faipatiga.

12. I te faiga o te galuega talai, e mafai pefea o fai ne tatou a pati kolā e otia ei a loto o tino?

¹² E pelā mo Paulo i mua o Akelipa, e ‵tau foki o fai atu ne tatou te fekau o te Malo i se auala telā ka otia ei a loto o tino mai te kamataga ke oko ki te fakaotiga. E mafai o fai penā mai te fakaasiatuga o te āva tonu ki te tino telā e talai tatou ki ei mo te fakaasiatuga o te amanaia tonu ki ana manatu mo te tulaga o tena olaga.​—1 Kolinito 9:​20-23.

Ke Apo i te Fakaaogāga o te Muna a te Atua

13. E pelā mo Paulo, e fakamalosi aka pefea ne koe a tino fakalogo‵logo?

¹³ Ne manako a Paulo o fakamalosi atu a tino fakalogo‵logo ke ‵saga tonu atu ki te tala ‵lei. (1 Tesalonia 1:​5-7) Ke oko ki te fakaotiga, ne saga tonu atu a ia ke faka‵goto te fekau tenā ki olotou loto, ko te koga telā e māfua mai ei a fakamalosiga. I te toe onoono atu ki pati a Paulo ne fai ki a Akelipa, e matea atu i ei te auala ne ‘akoako tonu atu ei ne ia te Muna a te Atua’ mai te fakasino atu ki fakamatalaga a Mose mo pelofeta.​—2 Timoteo 2:15.

14. Ke fakamatala mai a te auala ne fakatalitonu atu ei a Paulo i mua o Akelipa.

¹⁴ Ne iloa ne Paulo i a Akelipa e se se tino Iutaia tonu. Ona ko mea ne iloa ne Akelipa i te lotu a te kau Iutaia, ne fai atu a Paulo me ne aofia i tena talaiga a “te mea eiloa e tasi telā ne fai‵pati  ki ei a pelofeta mo Mose, me ka oko mai” telā ko te mate o te Mesia mo tena toetuga. (Galuega 26:​22, 23) Ne fesili ‵tonu atu a Paulo ki a Akelipa, penei: “Te Tupu ko Akelipa, e talitonu koe ki pelofeta?” Ne manavase Akelipa e uiga ki tena tali ki te fesili tenā. Kafai e fai atu me e se talia ne ia a pelofeta, ka fakamasei ei tena igoa e pelā me se tino Iutaia talitonu. Kae kafai e lotomalie a ia ki fakamatalaga a Paulo, ka iloa ne tino katoa me ko ‵kau a ia mo apositolo kae ka taku ei a ia e pelā me se Kelisiano. Ne tali foki eiloa ne Paulo a tena fesili mo te atamai, penei: “E iloa ne au me i a koe e talitonu ki ei!” Ne fakaosofia pefea a Akelipa ke tali atu? Ne tali atu a ia, penei: “I se taimi toetoe, ka fai ne koe au mo fai se Kelisiano.” (Galuega 26:​27, 28, Tusi Paia, Samoa) E ui eiloa ne seki fai a Akelipa mo fai se Kelisiano, ne otia a ia i te fekau a Paulo.​—Epelu 4:12.

15. Ne fakatu aka pefea ne Paulo se fakapotopotoga i Tesalonia?

¹⁵ E mata, e lavea ne koe me ne aofia i te fakamatalaga a Paulo a te talai mo te fakatalitonu atu? Ona ko te fakaaogāga ne Paulo a te auala tenā i te ‘akoako tonu atu o te muna a te Atua,’ ne tali‵tonu i ei a nisi tino fakalogo‵logo. Tenā eiloa te mea ne tupu i Tesalonia, i te taimi ne ‵sala atu ei a Paulo ki tino Iutaia mo tino o fenua fakaatea kolā e ma‵taku ki te Atua i te sunako. E fai mai te tala i te Galuega 17:​2-4, penei: “Ulu atu a Paulo ki loto i te fale tapuaki, e pelā eiloa mo tena masani, e tolu Sapati ne kinau sāle ei latou e uiga ki muna o te Tusi, e fakamatala kae fakapa‵tonu atu, me e ‵tau eiloa o logo‵mae te Keliso kae toetu . . . E isi ne tino o latou ko tali‵tonu.” Ne ma‵goi a fakamatalaga a Paulo. Ne fakasakosako atu kae ne fakatalitonu atu mai te Tusi Tapu me i a Iesu ko te Mesia telā ko leva ne folafola mai. Se a te mea ne iku mai i ei? Ne fakatu aka ei se fakapotopotoga o tino tali‵tonu i konā.

16. E mafai pefea o lasi atu tou fiafia i te folafolaatuga o te Malo?

¹⁶ E mata, e mafai o apo koe i te faiga o fakatalitonuga māfai ko fakamatala atu te Muna a te Atua? Kafai e penā loa, ka mafai o fiafia koe i te faiga o tau galuega ko te talai mo te akoako atu o tino e uiga ki te Malo o te Atua. Tenā eiloa te mea ko oti ne maua ne tino talai o te malo kolā ne fakaaogā malosi ne latou a te Tusi Tapu i te faiga o te galuega talai.

17. Ke fakamatala mai sau tala e uiga ki te tāua o te fakaaogāga o te Tusi Tapu i te galuega talai, io me fakaasi mai te manatu tāua i te palakalafa tenei.

¹⁷ E pelā mo te tusi a se toeaina asiasi o Molimau a Ieova telā ne tusi mai, penei: “Ko tokouke nei a taina mo tuagane ko tauave ne latou olotou Tusi Tapu i olotou lima māfai e talai atu mai fale ki fale. Ne fesoasoani atu ei ki tino talai ke faitau atu se tusi siki ki tino kolā e fetaui mo latou. Ne fesoasoani atu foki i ei ki te tino i te fale e pelā foki mo te tino talai ke mafau‵fau ki te Tusi Tapu kae e se ki mekesini fua mo tusi kolā e ofo atu ne tatou i te faiga o te ‵tou galuega.” Kae e fakalagolago te faifaiga tenā ki tulaga kese‵kese e ‵sae mai, e aofia i ei ko tu mo aganū a te fenua. E ui i ei, e ‵tau o taku‵leigina tatou e pelā me ne tino āpo i te fakaaogāga o te Muna a te Atua mo te fakatalitonu atu ke talia ne tino a te fekau o te Malo.

Ke Maua ne Koe te Kilokiloga a te Atua ki te Galuega

18, 19. (a) E kilo atu pefea a te Atua ki te ‵tou galuega talai, kae kaia e ‵tau ei o maua ne tatou tena kilokiloga? (e) Se a te mea ka fesoasoani mai ke manuia i te faiga o toe āsiga? (Ke onoono ki te pokisi telā e fakaulutala penei, “Auala e Manuia ei i te Faiga o Toe Āsiga,” i te itulau e 16.)

¹⁸ A te suā auala ke oko ‵tonu atu ki loto o tino ko te kilo atu ki te galuega e pelā mo te kilokiloga a te Atua ki ei fakatasi mo te loto kufaki. Ko te  loto eiloa o te Atua ko tino katoa ke “iloa foki ne latou te munatonu.” (1 Timoteo 2:​3, 4) E mata, e se tenā loa te mea e ma‵nako tatou ki ei? E loto kufaki foki te Atua, kae e tuku mai ne tena loto kufaki a te avanoaga ki tino e tokouke ke sala‵mo. (2 Petelu 3:9) Tela la, kafai e fetaui tatou mo se tino telā e fia fakalogologo ki te fekau o te Malo, se mea ‵tau ke āsi atu faeloa ke fakamalosi aka ei te fiafia tenā. E manakogina a taimi mo te loto kufaki ke matea atu a fuaga o te munatonu ko ōla aka. (1 Kolinito 3:6) E maua i te pokisi telā e fakaulutala penei “Auala e Manuia ei i te Faiga o Toe Āsiga” a manatu fesoasoani ke fakamalosi aka a te fiafia o te tino. Ke masaua me e mafuli‵fuli faeloa a olaga o tino​—olotou fakalavelave mo fakanofonofoga. Kāti e āsi fakafia atu koe ke maua atu latou i te fale, kae e aogā eiloa au taumafaiga. E ma‵nako tatou o tuku atu ki a latou a te avanoaga ke fakalogo‵logo ki te fekau o te fakaolataga. Tela la, ke ‵talo atu ki a Ieova te Atua ke maua te poto o fakatalitonu atu mo te magoi i te fesoasoani atu ki tino ke talia te fekau o te Malo.

¹⁹ Kafai ko maua aka se tino loto fiafia ke fakalogologo ki mea e uke e uiga ki te fekau o te Malo, ne a nisi mea e ‵tau o fai ne tatou Kelisiano? E tuku mai i te suā mataupu a manatu fesoasoani e uiga ki ei.

[Fakamatalaga mai lalo]

Koi Masaua ne Koe?

• Kaia ne magoi ei a fakamatalaga a Paulo i mua o te Tupu ko Akelipa?

• E mafai pefea o oko atu a te ‵tou fekau ki te loto o te tino?

• Se a te mea e fesoasoani mai ke magoi te fakaaogāga o te Muna a te Atua kae ke oko ‵tonu atu ki te loto o te tino?

• E mafai pefea o ‵pau ‵tou kilokiloga ki te galuega talai mo te kilokiloga a te Atua?

[Fesili mo te Sukesukega]

[Pokisi/Ata i te itulau e 16]

Auala e Manuia ei i te Faiga o Toe Āsiga

• Ke fakaasi atu te fiafia tonu ki tino.

• Ke filifili aka se mataupu gali mai te Tusi Tapu ke

sau‵tala ki ei.

• Ke fakatoka se fakavae mō toe āsiga takitasi.

• Mafaufau faeloa e uiga ki te tino tenā māfai ko

foki koe.

• Ke toe foki fakavave atu ki ei, kāti mai tua

o se aso e tasi io me lua, ke fakatumau ei tena fiafia.

• Ke masaua faeloa me taumafai malosi koe ke kamata se akoga faka-te-Tusi Tapu.

• Ke ‵talo ki a Ieova ke fakatumau ne ia te fiafia tenā.

[Ata i te itulau e 15]

Ne fakatalitonu atu a Paulo mo te magoi i te taimi ne tu atu ei i mua o te Kovana ko Feso mo te Tupu ko Akelipa