1, 2. Se a te tofiga ne tuku atu ne Ieova ki a Mose, kae se a te fakatalitonuga ne tuku atu ne Ia?

SE A tau faka‵tau, ka pefea ou lagonaga māfai e tu atu koe i mua o te ‵toe tino pule maluga eiloa i te lalolagi kae faipati atu ki ei mō tino o Ieova? E se taumate ka manavase koe, e se mafai o fai se mea, kae mataku. Ka fakatoka pefea ne koe tau faipatiga? Se a te mea e mafai ne koe o fai ke ma‵losi au pati e pelā me se sui o te Atua malosi katoatoa?

² Tenā eiloa te tulaga ne tu i ei a Mose. Ne fai atu a Ieova ki a ia, “te ‵toe tagata loto malalo eiloa i te lalolagi,” me ka uga atu a ia ki a Falao o faka‵sao a tino o te Atua mai i olotou pulega sauā mo te ‵nofo pologa i Aikupito. (Nume. 12:3) E pelā mo te mea ne lavea atu, a Falao se tagata sē āva kae fiasili. (Eso. 5:1, 2) E ui i ei, ne manako a Ieova ke fakatonu atu a Mose ki a Falao ke talia a nāi miliona o ana tavini ke tiakina te fenua! Ne fesili atu a Mose mo te loto malamalama ki a Ieova: “E fano pefea au ki te tupu ke tuku mai a tino Isalaelu ke ‵taki ne au kea‵tea mai Aikupito?” Ne oko ki a Mose a te lagonaga me e se mafai ne ia o fai se mea. Kae ne fakatalitonu atu te Atua ki tou tagata me i a ia e se fano tokotasi. “Au e fakatasi atu ki a koe,” ko pati a Ieova.—Eso. 3:9-12.

3, 4. (a) Kaia ne mataku ei a Mose? (e) I te feitu fea kāti e mafai ei o ‵pau koe mo te tulaga faigata ne fepaki mo Mose?

 ³ Kaia ne mataku ei a Mose? E mautinoa me ne mataku tou tagata i te mea ma sē talia io me sē saga mai a Falao ki te sui o Ieova te Atua. Ne mataku foki a Mose i ana tino tonu ma sē tali‵tonu i a ia ne filifili ne Ieova o ‵taki latou kea‵tea mai i Aikupito. Ona ko te mea tenā, ne fai atu ei a Mose ki a Ieova: “Kafai la e se tali‵tonu a tino Isalaelu ki a au, kae se faka‵logo mai ki pati e fai atu ne au, se a te mea ka fai ne au māfai e se tali‵tonu a latou i a koe ne fakaasi mai ki a au?”—Eso. 3:15-18; 4:1, TTT.

⁴ E tāua ‵ki te akoakoga e mafai o tauloto ne tatou taki tokotasi mai te tali a Ieova ki a Mose mo mea kolā ne ‵tupu mai tua ifo i ei. E tonu, kāti e se mafai lele o tu atu koe i mua o se tino maluga o te malo. Kae kai oko aka eiloa koe ki se tulaga faigata ke faipati atu e uiga ki te Atua mo tena Malo ki so se tino e fetaui mo koe? Kafai e penā, mafaufau me ne a mea e mafai o tauloto ne koe mai te tala o Mose.

5. Se a te mea ne tuku ne Ieova ki lima o Mose, kae ne faka‵noga aka pefea i ei a tena mataku? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

⁵ I te taimi ne fakaasi atu ei ne Mose a tena manavase i ana pati ma sē taliagina, ne fakatoka a ia ne Ieova ke fakafesagai atu ki mea kolā e ta‵kato mai mua. E fai mai te tala i te Esoto: “Ne fesili mai te Aliki [Ieova] ki a [Mose] penei, ‘Se a te mea tenā i tou lima?’ Kae tali atu a Mose, ‘Se tokotoko.’ Muna a te Aliki [Ieova], ‘‵Pei aka ki lalo.’ I te ‵peiga ne Mose a te tokotoko ki lalo, te mea eiloa ko ‵liu gata. Tele ei a Mose o faka‵mao kea‵tea mai i ei. Ne toe fai atu te Aliki [Ieova] ki a Mose, ‘Punou ki lalo o puke tena velo.’ Ne punou ifo Mose ki lalo, puke aka ne ia, ko te mea eiloa ko toe ‵liu tokotoko. Ne fai atu te Aliki [Ieova], ‘Fai ne koe te mea tenā ke fakatalitonu ei ki tino Isalaelu, i te Aliki [Ieova] . . . ne fakaasi atu ki a koe.’” (Eso. 4:2-5) Ao, ne tuku atu ne te Atua ki lima o Mose a te auala e mafai ei ne ia o fakatalitonu atu me i tena fekau ne aumai eiloa mai i a Ieova. A te mea telā ne ‵kilo atu a nisi tino ki ei pelā me se tokotoko fua ne mafai o ola e auala i te ‵mana o te Atua! Ka faopoopo atu te malosi o se vavega penā ki pati a Mose, e fakatalitonu atu ei me e ‵lago atu Ieova ki a ia! Tela la, ne fai atu Ieova ki tou tagata: “Puke te tokotoko tenei ke olo mo koulua, me ka fakaaoga ne koulua mo fai a vavega e uke.” (Eso. 4:17) Ona ko te fakatalitonuga o te pulega a te Atua e puke i tena lima, ne mafai ei ne Mose o fanatu mo te loto talitonu o sui te Atua tonu i mua o ana tino mo Falao.—Eso. 4:29-31; 7:8-13.

6. (a) Se a te mea e ‵tau o puke i ‵tou lima i te taimi e talai ei tatou, kae kaia? (e) Fakamatala mai te auala e “ola” ei te Muna a te Atua mo te auala e “‵mana” ei.

⁶ Kāti e mafai foki o ‵sili ifo ne tatou te fesili tenei ki a tatou i te taimi e olo atu ei tatou o talai te fekau mai te Tusi Tapu ki nisi tino : “Se a te mea tenā i tou lima?” I te ukega o taimi, ko toka eiloa te Tusi Tapu i ‵tou lima ke fakaaoga ne tatou. E faipati mai a Ieova ki a tatou e auala i tena Muna tusia, faitalia me e ‵kilo atu a nisi tino ki te Tusi Tapu e pelā fua me se tusi. (2 Pe. 1:21) E maua i loto i ei a folafolaga a te Atua e uiga ki mea kolā ka ‵tupu mai lalo i te pulega a tena Malo. Tenā te pogai ne tusi mai ei te apositolo ko Paulo: “Te muna a te Atua e ola kae ‵mana.” (Faitau te Epelu 4:12.) E fakaofoofogia a folafolaga katoa a Ieova me e galue faeloa a ia o fakataunu. (Isa. 46:10; 55:11) I te taimi eiloa e malamalama ei se tino e uiga ki te Muna a Ieova, e mafai ne mea kolā e faitau ne ia i te Tusi Tapu o galue mo te ‵mana i tena olaga.

7. E mafai pefea o ‘akoako tonu ne tatou a te munatonu’?

⁷ Ao, ko oti ne tuku mai ne Ieova a tena Muna tusia ki ‵tou lima telā e mafai o fakatalitonu atu i ei ne tatou i ‵tou fekau e fakatuagagina kae ne aumai i a ia. E se tioa eiloa, me mai tua o tena tusi ki te kau Epelu, ne fakamalosi atu a Paulo ki tena tama faka-te-agaga ko Timoteo ke ‘fai a te ‵toe mea e mafai ne ia o akoako tonu a te munatonu.’ (2 Timo. 2:15) E mafai pefea o fakagalue aka ne tatou a pati fakatonutonu a Paulo? Mai te faitau ki luga a tusi siki kolā ne filifili faka‵lei kolā e  mafai o otia i ei a loto o tino kolā ka fakalogo‵logo mai ki a tatou. Ne fakatoka a tamā pepa kolā ne ‵tala mai i te 2013 o fesoasoani mai ke fai fua ne tatou a te mea tenā.

8. Ne a pati a se ovasia o te galuega talai e tokotasi e uiga ki tamā pepa?

⁸ E ‵pau eiloa te fakatokaga o tamā pepa ‵fou katoa. Tela la, i te taulotoga o tatou ki te fakaaogaga o se mea e tasi mai i ei, ne tauloto tatou ki te fakaaogaga o mea katoa. E mata, e faigofie ke fakaaoga? Ne tusi mai se ovasia o te galuega talai i Hawaii, Iunaite Sitete, penei: “Kae ne aoga ‵ki eiloa a mea faigaluega ‵fou konei i te talai mai fale ki fale mo koga e maua ei a tino.” Ne iloa aka ne ia me i te auala ne tusi ei a tamā pepa e fakamalosi aka ei a tino ke faigofie o ‵saga mai kae iku atu faeloa ki sautalaga fakamalosi loto. Ne mafaufau a ia penā ona ko fesili mo tali kolā e ‵sae aka i te feitu ki mua o tamā pepa. A te tino i te fale ko sē manavase i tena tali telā e tuku mai ma ‵se.

9, 10. (a) E fakamalosi aka pefea tatou ne ‵tou tamā pepa ke fakaaoga a te Tusi Tapu? (e) Ne a tamā pepa ne magoi malosi te fakaaogaga ne koe, kae kaia?

⁹ E fakamalosi mai a tamā pepa takitasi ke faitau atu ne tatou se tusi siki telā ko oti ne filifili aka. Pelā me se fakaakoakoga, onoono ki te tamā pepa ko te E Mata, ka Gata Atu Eiloa a Logo‵maega? Faitalia me fili ne te tino i te fale a te “ao,” “ikai,” io me ko te “kāti la,” ke tali aka te fesili tenā, ke ‵suke ki te itulau i loto e aunoa mo se mea e fakaopoopo ki ei, kae fai atu, “Konei a pati a te Tusi Tapu.” Ko faitau atu ei a te Fakaasiga 21:3, 4.

¹⁰ E penā foki a te fakaaogaga o te tamā pepa ko te Se a Tau Kilokiloga ki te Tusi Tapu? E seai se mea e fai ei me se a te mea e filifili ne te tino i te fale mai i tali e tolu i te feitu ki mua o te tamā pepa. ‵Suke fua ki te itulau i loto kae fai atu, “E fai mai te Tusi Tapu me i ‘Tusitusiga tapu katoa ne māfua mai i te Atua.’” E mafai ne koe o fakaopoopo atu, “A te tonuga loa, e uke atu a mea e fai mai i te fuaiupu tenā.” Ko ‵suke ei tau Tusi Tapu kae faitau atu te 2 Timoteo 3:16, 17.

11, 12. (a) Se a te mea e mafai o fakafiafia atu ki a koe i te galuega talai? (e) E fesoasoani atu pefea a tamā pepa ke fakatokatoka koe mō toe āsiga?

¹¹ Ka lavea atu i te saga tonu mai o te tino i te fale a te uke o mea e mafai o faitau kae sautala ki te tamā pepa. I so se tulaga penā, e fiafia eiloa koe me ne faitau atu ne koe a nisi vaega o te Muna a te Atua ki a latou i tafa o te tuku atu o tamā pepa ki lima o tino, faitalia me ne faitau fua ne koe se fuaiupu e tasi io me lua i te āsiga muamua. Fakamuli ifo, e mafai eiloa ne koe o faka‵soko a te sautalaga.

 ¹² E fakaasi mai i tua o tamā pepa takitasi se fesili mai lalo o te ulutala “SE FESILI KE MAFAUFAU KI EI” mo tusi siki kolā e mafai o sautala ki ei māfai e fai se toe āsiga. I te tamā pepa ko te Se a Tau Kilokiloga ki Aso Mai Mua? a te fesili telā e fakaaoga i te toe āsiga ko te: “Ka ‵fuli pefea ne te Atua a te lalolagi ke tai ‵lei atu?” A tusi siki i ei ko te Mataio 6:9, 10 mo te Tanielu 2:44. Mō te tamā pepa ko te E Mata, e Mafai Eiloa o Toe Ola Mai a Tino ‵Mate? a te fesili i ei ko te: “Kaia e olo aka ei tatou o ma‵tua kae ‵mate?” A tusi siki i ei ko te Kenese 3:17-19 mo te Loma 5:12.

13. Fakamatala mai te auala e mafai ei o fakaaoga a tamā pepa ke kamata akoga faka-te-Tusi Tapu.

¹³ Ke fakaaoga a tamā pepa e pelā me se fakavae e kamata ki ei a akoga faka-te-Tusi Tapu. Kafai e scan ne se tino a te QR code i te tua o te tamā pepa, ka fakasino atu ki tou tagata se mea i ‵tou Web site telā e mafai o fakamalosi atu ki a ia ke sukesuke ki te Tusi Tapu. E fakatāua mai foki i tamā pepa a te polosiua ko Te Tala ‵Lei Mai te Atua! kae fakasino atu ki se akoakoga fakapito i ei. Pelā me se fakaakoakoga, a te tamā pepa ko te Ko oi e Pule Tonu Atu ki te Lalolagi? e fakasino atu ki te mataupu e lima o te polosiua tenā. A te tamā pepa ko te E Maua Pefea ne Tatou se Olaga Fiafia i te Kāiga? e fakasino atu ki te mataupu e  9.Mai te fakaaogaga o tamā pepa i te auala telā ne fakatoka ki ei, ka tautali eiloa koe i se fakasologa ‵lei i te fakaaogaga o te Tusi Tapu i āsiga muamua mo toe āsiga. I te suā feitu, e mafai o iku atu a te faiga tenā ki te kamataga o akoga faka-te-Tusi Tapu e uke. Se a foki te suā mea e mafai ne koe o fai ke fakaaoga a te Muna a te Atua i tau galuega talai i se auala magoi?

14, 15. E mafai pefea o fakaakoako koe ki te kilokiloga a Paulo e uiga ki te galuega talai?

¹⁴ Ne manako tonu a Paulo o fesokotaki ki “tino e tokouke” i tena galuega talai. (Faitau te 1 Kolinito 9:19-23.) Onoono la me ko te fakamoemoega o Paulo ‘ke maua a tino Iutaia, ke maua a tino kolā e ‵nofo mai lalo i te tulafono, ke maua a tino kolā e se ‵nofo mai lalo i te tulafono, kae ke maua a tino vāivāi.’ Ao, ne manako a ia ke oko atu ki ‘vaegā tino katoa, ko te mea ke mafai o ‵sao latou.’ (Galu. 20:21) E mafai pefea o fakaakoako tatou ki te kilokiloga a Paulo i te taimi e fakatoka ei tatou o talai atu te munatonu ki “tino katoa” i ‵tou koga talai?—1 Timo. 2:3, 4.

¹⁵ E ‵sae mai i ‵Tou Galuega Talai i masina takitasi a pati fakatomua kolā e mafai o fakaaoga. Taumafai o fakaaoga. Kae kafai a nisi mataupu ko to ‵mafa ki mafaufau o tino i tou koga talai, ke fakatoka se fakatomuaga fakafiafia ke fetaui mo manakoga konā. Mafaufau ki te kogā koga e ola koe i ei, ko nisi tino kolā e ‵nofo i konā, mo mea kolā e manava‵se malosi latou ki ei. Ka oti, ko mafaufau koe ki se tusi siki telā e fetaui mo olotou manakoga. E fai mai ne se ovasia o fenua a te auala ne ‵saga tonu ei a ia mo tena avaga ki te Tusi Tapu: “E talia fua ne te tokoukega o tino i fale ke faitau ne māua se fuaiupu e tasi māfai e se leva kae fano tonu ki te manatu tāua. Kafai ko oti ne fakafeiloai atu e ‵tusa mo te tuu, ko faitau atu ei te tusi siki mai te Tusi Tapu.” Ke mafaufau ki nāi mataupu, fesili, mo tusi siki kolā e mafai o tofotofo aka koe ki ei i tou koga talai.

16. Fakamatala mai te auala e mafai ei o fakaaoga a te Isaia 14:7 i te galuega talai.

¹⁶ Kafai koe e ola i se kogā koga telā e fakamakosu faeloa i ei a te filemu, kāti ka fesili atu koe ki se tino: “E mata, e mafai o fakaataata ne koe a te mea tenei ke aofia i ulutala o te aso: ‘A te lalolagi kātoa nei ko filemu, ko seai ne fakalavelave. A tino e ‵tau o ka‵laga mo te fiafia’? Tenā eiloa te mea e fai mai i te Tusi Tapu i te Isaia 14:7. A te tonuga loa, e maua i te Tusi Tapu a tautoga e uke a te Atua e uiga ki taimi filemu kolā ka maua ne tatou i te taimi mai mua.” Ka oti, ko faitau atu ei se tautoga e tasi mai te Tusi Tapu.

17. E mafai pefea o fakaaoga ne koe te Mataio 5:3 i se sautalaga?

¹⁷ E mata, se mea faigata ki tāgata e tokouke  ke tausi ki olotou olaga i te koga telā e nofo koe i ei? Kafai e penā loa, e mafai ne koe o kamata se sautalaga mai te fesili atu: “E pefea te uke o tupe e ‵tau o maua ne se tagata ko te mea ke ola fia‵fia a tena kāiga?” Mai tua o te tali a te tino, ko fai atu ei koe: “E tokouke a tāgata e maua ne latou a tupe e uke atu i lō te aofaki tenā, kae koi sē lotoma‵lie eiloa olotou kāiga. Tela la, se a tonu eiloa te mea e manakogina?” Ko faitau atu ei te Mataio 5:3 kae ofo atu se akoga faka-te-Tusi Tapu.

18. Ke fakamafanafana atu ki nisi tino, e mafai pefea o fakaaoga ne koe a te Ielemia 29:11?

¹⁸ E mata, e logo‵mae a tino i te koga e nofo koe i ei mai ikuga o se fakalavelave ne tupu fakamuli nei? E mafai ne koe o kamata tau fakatomuaga mai te fai atu: “Ne vau au ki tou fale o tuku atu se fakamafanafanaga. (Faitau te Ielemia 29:11.) E mata, e lavea ne koe a mea e tolu kolā e manako te Atua ke maua ne tatou? Te ‘Manuia’ io me ko te Filemu, ‘se fakamoemoega,’ mo ‘aso fakamuli.’ E mata, e sē se mea gali ke iloa atu me e manako a ia ke maua ne tatou se olaga ‵lei? Kae e mafai pefea o maua a te mea tenā?” Ko fakasino atu ei ki se mataupu telā e fetaui ‵lei i te polosiua ko Te Tala ‵Lei.

19. Fakamatala mai te auala e mafai ei o fakaaoga a te Fakaasiga 14:6, 7 i te taimi e fai‵pati ei tatou ki tino kolā e fia‵fia ki lotu.

¹⁹ E mata, e ola koe i se kogā koga telā e fia‵fia a tino i ei ki lotu? Kafai e penā, e mafai ne koe o kamata se sautalaga mai te fesili atu: “Kafai e faipati atu se agelu ki a koe, e mata, ka fakalogo koe ki ana pati? (Faitau te Fakaasiga 14:6, 7.) Ona ko te agelu tenei e fai mai ‘mataku ki te Atua,’ e mata, e sē se mea tāua ke fakamautinoa aka me ko te Atua fea ne fakauiga a ia ki ei? E tuku mai ne te agelu se manatu fesoasoani i te taimi ne fai mai ei a ia ki a tatou me ko ‘te Tino telā ne faite ne ia te lagi mo te lalolagi.’ Ko oi la tenā?” Ko faitau atu ei te Salamo 124:8, telā e fai mai penei: “A te ‵tou fesoasoani e vau mai te Aliki [Ieova], telā ne faite ne ia te lagi mo te lalolagi.” Mai tua i konā, ko fakamatala atu ei a mea e uke atu e uiga ki a Ieova te Atua.

20. (a) I te auala fea e mafai ei o fakaaoga a te Faataoto 30:4 ke akoako atu ki se tino a te igoa o te Atua? (e)  E mata, e isi se tusi siki e mafai o fakaaoga ne koe ke maua mai i ei a ikuga ‵lei?

²⁰ E mafai ne koe o kamata se sautalaga mo se talavou mai te fai atu: “E fiafia au o faitau atu se tusi siki telā e ‵sili atu i ei se fesili tāua ‵ki. (Faitau te Faataoto 30:4.) E seai se tino e fetaui ‵lei ki te fakamatalaga tenei, tela la, e ‵tau o fakamatala mai i ei e uiga ki ‵tou Mafuaga. * E mafai pefea o iloa ne tatou a tena igoa? E fiafia eiloa au o fakaasi atu ki a koe i loto i te Tusi Tapu.”

21, 22. (a) E mafai pefea ne se tusi siki telā e filifili faka‵lei o ‵fuli te olaga o se tino? (e) Se a te mea e fakaiku aka ne koe ke fai i te fakataunuga o tau galuega talai?

²¹ E se iloa lele eiloa ne koe te auala ka ‵saga mai ei a tino ki se tusi siki telā ne filifili faka‵lei. Pelā me se fakaakoakoga, e tokolua a Molimau ne tukituki i te mataloa o te fale o se fafine i Ausetalia. Ne ‵sili atu se tokotasi o lāua ki tou fafine, “E iloa ne koe te igoa o te Atua?” kae faitau atu se tusi siki e tasi—te Salamo 83:18. “Ko sē iloa ne au o tali i toku poi!” ko pati a te fafine. “Mai tua o te ologa a lāua konā, tele ei au i te motoka i se 35 maila (56 km) te ‵mao ki se sitoa ‵togi tusi o ‵sala ki nisi ‵fuliga o te Tusi Tapu kae ‵sala ki te igoa tenā i se tikisionale. Me ko fakatalitonu ne au i te igoa o te Atua ko Ieova, ne manatu aka au me ne a foki a nisi mea ne seki iloa ne au.” E seki leva mai te taimi tenā, ne kamata ei a ia mo te tagata telā ka avaga a ia ki ei o sukesuke ki te Tusi Tapu, kae fakamuli ifo, ne papatiso ei lāua.

²² E ‵fuli ne te Muna a te Atua a olaga o tino kolā e fai‵tau ki ei kae ati aka te fakatuanaki ki tautoga a Ieova. (Faitau te 1 Tesalonia 2:13.) E malosi atu te fekau mai te Tusi Tapu i lō so se mea e faipati ne tatou i te taumafai ke oko atu ki te loto o te suā tino. Tenā te pogai e ‵tau ei o fakaaoga ne tatou te Muna a te Atua i so se avanoaga e mafai o maua, me e ola!