Ne fakamatala mai i The Watchtower i a Setema 15, 1950, a te uiga o te “ata fakavaloaga mo ata ‵tonu” i te auala tenei: “A te ata fakavaloaga se ata io me se fakatusa o se mea telā ka fakataunu i se auala lasi i aso mai mua. A ko te ata tonu, ko te mea tonu eiloa telā e fakaata mai ne te ata fakavaloaga. E mafai o taku te ata fakavaloaga ki se ata; a ko te ata tonu, ko te mea tonu eiloa.”

I tausaga e uke ko ‵teka, ne fakamatala mai i ‵tou tusi me i tāgata mo fafine fakamaoni pelā mo Tepola, Eliu, Iefata, Iopu, Lahapa, mo Lepeka, mo nisi tino aka e tokouke, ne ata fakavaloaga, io me ne fakatusa o te kau fakaekegina io me ko te “vaitino tokouke.” (Faka. 7:9) E pelā me se fakaakoakoga, ne mafaufau tatou me i a Iefata, Iopu, mo Lepeka e fakaata mai ne latou te kau fakaekegina, a ko Tepola mo Lahapa ne fakaata mai ne lāua a te “vaitino tokouke.” E ui i ei, e mata, e seki ai eiloa ne vaegā fakatusaga ne fai ne tatou i tausaga fakamuli nei? Kaia e se fai ei penā?

E fakamatala mai i te Tusi Tapu me i nisi tino kolā ne taku mai i te Tusi Tapu ne fai pelā me e fakaata mai ne latou se mea telā e tāua i aso mai mua. E pelā mo te mea ne fakamau i te Kalatia 4:21-31, ne fakasino atu te apositolo ko Paulo ki “se ata fakatusa” e aofia ei a fafine e tokolua. Ko Hakala, te tavini fafine a Apelaamo, telā ne fakaata mai ne ia te Isalaelu tonu, kolā ne faka‵logo ki a Ieova e auala i Tulafono a Mose. A ko Sala, “te fafine saoloto,” ne fakaata mai ne ia te avaga a te Atua, ko te vaega faka-te-lagi o tena fakapotopotoga. I tena tusi ki te kau Epelu, ne fakasae mai ei ne Paulo te sokoga i te vā o te faitaulaga sili mo te tupu ko Mekisateko mo Iesu, mo mea kolā e tai ‵pau ei a lāua konei. (Epe. 6:20; 7:1-3) E se gata i ei, ne fakatusa ne Paulo a Isaia mo ana tamaliki tāgata ki a Iesu mo ana soko fakaekegina. (Epe. 2:13, 14) Ne fakaosofia a Paulo ke tusi ne ia ki lalo a mea konei; tela la, e ‵tau o talia ne tatou a pati e uiga ki ata fakavaloaga konei.

Kae kafai foki loa e fakaasi mai i te Tusi Tapu me  i te tino se fakatusa o se mea fakaa‵tea, e se ‵tau o fakaiku aka ne tatou me i fakamatalaga katoa konei io me se mea e tupu i te olaga e fakaata mai i ei se mea tāua i aso mai mua. E pelā me se fakaakoakoga, e tiga eiloa e fai mai a Paulo me i a Mekisateko se ata fakatusa o Iesu, ne seki taku mai ne Paulo a te taimi tonu ne fanatu ei a Mekisateko mo falaoa mo uaina mā Apelaamo i te taimi ne manumalo ei a ia i tupu e tokofa. Tela la, e seai se fakatalitonuga mai te Tusi Tapu e uiga ki te mea tenei ne tupu.—Kene. 14:1, 18.

Ne ‵to atu a nisi tino tusitala i senitenali mai tua o te mate o Keliso ki se malei—ne ‵kilo atu latou ki mea katoa e pelā me ne ata fakavaloaga. Ke fakamatala atu ei a akoakoga a Origen, Ambrose, mo Jerome, e fai mai The International Standard Bible Encyclopaedia, penei: “Ne ‵sala latou ki ata fakavaloaga, kae ne maua ne latou, kae ne fakamau katoa a mea ‵tupu konā i te Tusi Tapu, e tiga eiloa e se tāua. Ke oko foki loa ki fakanofonofoga masani kae faigofie kolā ne mafau‵fau me ne muna‵tonu [‵funa] . . , ke oko foki ki te aofaki o ika kolā ne maua ne soko i te po telā ne fakasae atu te fakaola ki a latou—ne taumafai foki a nisi tino o maufaufau ki te uiga o te napa 153!”

Ne fakamatala mai foki ne te suā tino tusitala ko Augustine Hippo a te tala i te Tusi Tapu e uiga ki te faigaiga ne Iesu te toko 5,000 tāgata ki falaoa e fai ki kalite e lima mo ika e lua. Ona la me i te kalite e se gali pelā mo te saito, ne fakaiku aka ei ne Augustine me i falaoa e lima e fakaata mai ei a tusi a Mose e lima (a te “kalite” telā e se gali e fakaata mai ei a te “Feagaiga Mua”). A ko ika e lua? Ne fakatusa ne ia a ika konā ki se tupu mo se faitaulaga. Ne fakamatala mai foki ne te suā tino tusitala me i te ‵togiga ne Iakopo te tofi ulumatua o Esau ki se pōla sūpu ne fakaata mai ne ia te ‵togiga ne Iesu ki tena toto maligi a te fakamoemoega faka-te-lagi mō tino katoa!

Kafai e se fakatalitonugina a fakamatalaga konā, e ‵tau o malamalama tatou i te pogai. E se mafai o iloa ne tino a tala i te Tusi Tapu kolā e fakaata mai i ei a mea kolā ka ‵tupu i aso mai mua. Tenei te auala ‵lei: “Kafai e akoako mai ne te Tusi Tapu me i te tino, te mea e tupu, io me se mea, se ata fakatusa o se mea fakaa‵tea, e ‵tau o talia ne tatou. Kae e se ‵tau o tuku taumate ne tatou se uiga o te tala i te Tusi Tapu māfai e seai se fakavae tonu mai te Tusi Tapu ke fai penā.

Tela la, ne a mea aoga e mafai o maua ne tatou mai mea ‵tupu mo fakaakoakoga i te Tusi Tapu? I te Loma 15:4, ne tusi mai te apositolo ko Paulo, penei: “Me i mea katoa kolā ne tusi i aso mua ne tusi ke akoako ei tatou, me e auala i te ‵tou kufaki mo fakamafanafanaga mai i Tusitusiga Tapu, ko mafai ei o maua ne tatou a te fakamoemoega.” Ne fai atu ne Paulo ki ana taina fakaekegina i te senitenali muamua me e mafai o maua ne latou a mea aoga mai mea ‵tupu kolā ne fakamau i te Tusi Tapu. Kae faitalia me ko koe se tino fakaekegina io me se vaega o “nisi mamoe,” io me e ola i “aso fakaoti” io me ikai, e maua katoa ne tino o te Atua a mea aoga mai akoakoga kolā ne “tusi i aso mua.”—Ioa. 10:16; 2 Timo. 3:1.

I lō te ‵kilo atu ki te ukega o tala konei e pelā me aoga fua ki se potukau e tasi, faitalia me ko te kau fakaekegina io me ko te vaitino tokouke, io me fakasino atu fua ki se vaitaimi, e aoga eiloa a tala konei ki potukau e lua faitalia me kese‵kese a taimi ne ola i ei. E pelā me se fakaakoakoga, e se fakasino atu fua a te tusi ko Iopu ki tala o mea ‵tupu kolā ne ‵tau o kufaki i ei te kau fakaekegina i te taimi o te Taua i te Lua. E tokouke a tavini tāgata mo tavini fafine a te Atua, e aofia ei te kau fakaekegina mo nisi mamoe, ne fakafesagai mo mea faiga‵ta pelā mo Iopu kae “ne lavea foki ne [latou] a mea kolā ne tuku atu ne Ieova ki a [Iopu] i te fakaotiga, me e lasi ‵ki te alofa atafai mo te alofa fakamagalo o Ieova.”—Iako. 5:11.

Ke fai se fakatusa: I ‵tou fakapotopotoga i aso nei, e mata, e isi ne fāfine ma‵tua fakamaoni pelā mo Tepola, toeaina talavou ‵gali e ‵poto pelā mo Eliu, ne paenia loto ‵toa kolā e loto finafinau pelā mo Iefata, mo tāgata mo fafine fakamaoni kolā e kufaki pelā mo Iopu? Ko oko loa i te ‵tou loto fakafetai me ne fakatoka ne Ieova a tala o “mea katoa kolā ne tusi i te Tusi,” ko te mea ke “maua ne tatou a te fakamoemoega e alatu i te kufaki”!

Tela la mo pogai konei, e se ‵tau o taumafai tatou ke ‵sala atu te uiga o mea kolā ka ‵tupu i aso mai mua i tala katoa i te Tusi Tapu. I lō te fai penā, e ‵saga atu loa ‵tou tusi ki akoakoga aoga mai te Tusi Tapu.