1, 2. Se a te tulaga ne lavea ne ovasia o fenua i te ukega o fakapotopotoga?

KO FAKAOTIOTI te faipatiga a te ovasia o te fenua mo te potukau toeaina. I te taimi ne kilo atu a ia ki olotou mata, ne otia tena loto mō te ga‵lue malosi o tausi mamoe konei, kolā a nisi o latou ko ma‵tua ‵ki ke fai pelā me ne tamana o ia. Kae ona ko tena manavase, ne ‵sili at u ei a ia ki a latou, “Taina, ne a mea ko oti ne fai ne koutou ke akoako ei a nisi taina ke maua a tiute fakaopoopo i te fakapotopotoga? Ne iloa ‵lei ne latou me ne fakamalosi atu te ovasia o te fenua i tena āsiga muamua, ke ‵saga tonu latou o akoako a nisi taina. Tela la, ne tali atu se toeaina tokotasi, “Ao e tonu, e se uke omotou mea ne fai.” Kae ne ‵lago atu foki ki ei a nisi toeaina.

² Kafai koe se toeaina Kelisiano, kāti tenā foki loa tau tali. Ne lavea ne ovasia o fenua i te lalolagi kātoa a te manakoga ke akoako a nisi taina i fakapotopotoga e uke—talavou io me ko taina ma‵tua—ke fesoasoani atu i te tausiga o te lafu. E faigata eiloa te mea tenei. Kaia e faigata ei?

3. (a) E fakaasi mai pefea i te Tusi Tapu a te tāua o akoakoga, kae kaia e ‵tau ei o fakatāua ne tatou katoa a te mea tenei? (Ke onoono ki te fakamatalaga fakaopoopo.) (e) Kaia e faigata ei ki nisi toeaina ke akoako a nisi tino?

 ³ E pelā me se tausi mamoe, e seai se fakalotolotolua me tāua a taimi e fakamāumāu ke akoako atu a nisi tino. * E iloa ne koe me e manakogina a taina e tokouke ke fesoasoani atu i te tausiga o te fakapotopotoga ke ma‵losi i te feitu faka-te-agaga kae ‵lago atu ki nisi fakapotopotoga ‵fou kolā ka faka‵tu aka. (Faitau te Isaia 60:22.) E iloa foki ne koe me e fakamalosi mai te Muna a te Atua ke “akoako atu a mea konei ki nisi tino.” (Faitau te 2 Timoteo 2:2.) Kae e tai faigata eiloa ke fai penā, e pelā mo fakamatalaga a toeaina i te kamataga. Kafai e saga atu koe ki te tausiga o te kāiga, te galuega, tiute i loto i te fakapotopotoga, mo nisi fakalavelave aka, e foliga mai me ka seai se taimi ke akoako ei a nisi tino i te fakapotopotoga. Kafai e penā loa, ke na mafau‵fau nei tatou ki mea tāua kolā e ‵tau o fai ke akoako ei a nisi tino.

4. Se a te pogai e tasi e fakatalave ei te faiga akoakoga i nisi taimi?

⁴ Se a te pogai e tasi e mafai ei o faigata ki nisi toeaina ke fakatoka se taimi ke fai ei a akoakoga? Kāti a nisi tino e mafau‵fau penei: ‘A te faiga o akoakoga e tāua, kae e se nā ko tāua malosi pelā mo nisi tiute i te fakapotopotoga kolā e manakogina fakavave. Kafai e fakatalave malie ne au te faiga o akoakoga, ka seai loa se pokotiaga e oko ki te fakapotopotoga.’ E tiga eiloa se mea tonu me e manakogina ke saga fakavave atu koe ki nisi fakalavelave, e mafai o pokotia te tulaga faka-te-agaga o te fakapotopotoga māfai e taofi aka te faiga o akoakoga.

5, 6. Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai te fakaakoakoga e uiga ki se tino fakateletele mo tena kilokiloga ki te suiga o te oela o te motoka, kae e aoga pefea te mea tenei ki akoakoga kolā e fai i te fakapotopotoga?

⁵ Mafaufau ki te fakaakoakoga tenei: E iloa ne te tino fakateletele motoka me e ‵tau o sui faeloa ne ia te oela o te masini, ko te mea ke tele faka‵lei tena motoka. Kae e iloa ne ia, me e se manakogina malosi e pelā mo te tāua ke utu faeloa te tane penitini. Me i te fakaotiga, kafai se utu te tane, ka se tele eiloa te motoka. Kāti e mafai o fai mai a ia, ‘kafai seai soku taimi avanoa ke sui te oela, ka tele eiloa te motoka mō se vaitaimi.’ Kae se a te mea fakamataku? Kafai e fakatalave faeloa ne te tino fakateletele a te suiga o te oela, ka oko mai eiloa te taimi ka masei katoatoa ei te motoka. Kafai ko tupu te mea tenā, ka uke ‵ki loa a taimi mo tupe e fakamāumāu ki te ‵toe faitega faka‵lei o te motoka ke mafai o toe tele. Se a te akoakoga e maua i konei?

⁶ E uke a galuega tāua e ‵tau o ‵saga fakavave atu ki ei a toeaina; Kafai e se fai penā, ka pokotia malosi ei te fakapotopotoga. Tela la, e pelā mo te tino fakateletele motoka telā e ‵tau o utu faeloa ne ia te tane o tena motoka, e ‵tau o fakamautinoa aka ne toeaina “a mea kolā e sili atu i te tāua.” (Fili. 1:10) Kae ko nisi toeaina ko oko loa te fakalave‵lave i nisi tiute ko ala ei o manatu mā‵ma ki te ako‵ako atu o nisi tino—te suiga o te oela o te motoka i se auala fakatusa. Kae kafai la a toeaina e fakatalave faeloa i te faiga ne latou a akoakoga, fakamuli loa, ka se lava a taina kolā e fetaui ‵lei ke tausi atu ki mea katoa kolā e manakogina.

7. E ‵tau o pefea a ‵tou kilokiloga ki toeaina kolā e fakaavanoa olotou taimi mō te faiga o akoakoga?

⁷ Tela la, e manino ‵lei me e ‵tau o fakaeteete tatou mai te mafau‵fau me e se nā loa  ko tāua a te faiga o akoakoga. A toeaina kolā e ‵kilo ‵mao kae fakaaoga olotou taimi ke akoako atu a taina kolā e se nā loa ko ata‵mai, e fai pelā me ne situati ‵poto kae se fakamanuiaga foki ki te fakapotopotoga kātoa. (Faitau te 1 Petelu 4:10.) E mafai pefea o maua ne te fakapotopotoga a mea aoga?

8. (a) Ne a uiga mo lagonaga ne fakaosofia ei a toeaina ke akoako atu ne latou a nisi tino? (e) Se a te tiute tāua e maua ne toeaina kolā e tavini i “kogā kolā e lasi te manakoga i ei”? (Ke onoono ki te pokisi “Se Galuega e ‵Tau o Fai Fakavave.”)

⁸ Ke oko foki loa ki toeaina ata‵mai, e ‵tau o iloa ne latou me ka mu‵tana a galuega e mafai o fai ne latou mō te fakapotopotoga ona ko te ga‵solo aka o ma‵tua. (Mika 6:8) E se gata i ei, e ‵tau o iloa ne latou “me i taimi mo mea ‵tupu fakafuasei” e mafai o fakafaigata atu ki a latou ke tausi ki olotou tiute i te fakapotopotoga. (Fai. 9:11, 12; Iako. 4:13, 14) Ona ko te manava‵se tonu o latou mō te ola ‵lei o mamoe a Ieova, e olioli eiloa a toeaina o akoako atu ki taina talavou i se taimi tonu a mea kolā ne tauloto ne latou i te fia o tausaga kolā ne tavini ei latou mo te fakamaoni.—Faitau te Salamo 71:17, 18.

9. Ne a mea ‵tupu i aso mai mua e manakogina i ei ke fakatāua a te faiga o akoakoga?

⁹ Se a te suā pogai e fai ei a toeaina kolā e akoako ne latou a nisi tino e pelā me se fakamanuiaga ki te lafu? E fesoasoani atu latou ki te fakamalosiga o te fakapotopotoga. E pefea i ei? Ona ko taumafaiga e fai ne toeaina ke akoako a nisi tino, ko tokouke a taina ko toka ke fesoasoani ki te fakapotopotoga ke tu ‵mautakitaki kae ‵kau fakatasi e se i te taimi fua tenei, kae penā foki loa māfai ko oko atu ki taimi faiga‵ta i te fakalavelave lasi. (Eseki. 38:10-12; Mika 5:5, 6) Tela la, toeaina, e fakamolemole atu matou ke fai a te faiga o akoakoga pelā me se vaega masani o otou galuega i aso nei.

10. Ke maua se taimi ke akoako a nisi tino, se a te mea e mafai o fai ne se toeaina?

¹⁰ E tonu, e malama‵lama matou me sē mafai o isi se taimi avanoa o koe mō nisi tiute ona ko te fakalavelave i nisi galuega tāua i te fakapotopotoga. Kae ui i ei, e mafai o fakaaoga ne koe a nisi taimi konā mō te faiga o akoakoga. (Fai. 3:1) A te faiga tenā se fakatokaga poto.

11. (a) Se a te mea gali e uiga ki manatu fesoasoani ki akoakoga kolā e tuku atu ne toeaina mai fenua kese‵kese? (e) E ‵tusa mo pati i te Faataoto 15:22, kaia e aoga ei ke mafau‵fau ki manatu fesoasoani o nisi toeaina?

¹¹ Fakamuli nei, ne fakamolemole atu ki se potukau toeaina kolā ne mafai o fesoasoani atu ki taina ke gasolo ki mua i te feitu faka-te-agaga me se a te auala ne fakaaoga ne latou ke akoako atu a nisi tino. * E tiga loa e kese‵kese a fakanofonofoga o taina konei, e tai ‵pau eiloa a manatu fesoasoani ne tuku atu ne latou. Se a te mea e fakamaoni mai ne te mea tenei? Me i akoakoga kolā e fakavae ki te Tusi Tapu e aoga ki tino a‵koga i “fakapotopotoga i koga katoa”—e pelā mo aso o te apositolo ko Paulo. (1 Koli. 4:17) Tela la, i te mataupu tenei mo te suā mataupu, ka sau‵tala eiloa tatou ki nisi manatu fesoasoani kolā ne fai ne toeaina konei. (Faata. 15:22) Ke fakafaigofie aka, ka fakasino atu loa a mataupu ki a latou kolā e tuku atu ne latou a akoakoga ki “faiakoga” a ko latou kolā e akoakogina e fai pelā me ne “tino a‵koga.”

12. Se a te mea e ‵tau o fakatoka ne se faiakoga, kae kaia?

¹² E manakogina ke fai ne se faiakoga a fakatokaga mō te faiga o akoakoga. E pelā mo te tāua ke ‵toki, io me fakamalū ne te tino fai fatoaga a te one koi tuai o ‵toki a fuaga, e penā foki te tāua mō se faiakoga ke  fakatoka, io me fakamalosi aka a te loto o te tino akoga a koi tuai o akoako a ia ki poto ‵fou. Tela la, e fakatoka faka‵lei pefea ne faiakoga a akoakoga mō nisi tino? Mai te tautali i se auala tai ‵pau telā ne fai ne se pelofeta i aso mua. Se a te auala tenā?

13-15. (a) Se a te tofiga telā ne maua ne te pelofeta ko Samuelu? (e) Ne fai pefea ne Samuelu te galuega ne tuku atu ki a ia? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.) (i) Kaia e tāua ‵ki eiloa ki toeaina i aso nei a te tala tenei i te Tusi Tapu e uiga ki a Samuelu?

¹³ I te aso e tasi, i tausaga e 3,000 ko ‵teka, ne fai atu a Ieova ki te pelofeta matua ko Samuelu: “Taeao, i te taimi penei, ka uga mai ne au se tagata mai te matakāiga o Peniamina. Faū ne koe te tagata tenā ke fai mo tupu o toku fenua ko Isalaelu.” (1 Samu. 9:15, 16) Ne iloa aka ne Samuelu me ko pili o oti atu a ia mai tena tofi pelā me se takitaki kae ne filifili ne Ieova ke fakaeke ne tou tagata a tena sui. Ne ‵tau o mafaufau a Samuelu penei, ‘E mafai pefea o fakatoka ne au te tagata tenā mō tena tofiga?’ Ne sae aka se manatu kae ne fakatoka ne ia te palani.

¹⁴ I te taimi ne lavea ei ne Samuelu a Saulo i te suā aso, ne fai atu ei a Ieova ki te pelofeta: “Tenei te tagata ne fai atu ei au ki a koe.” Tenā ne kamata ei o gasuesue a Samuelu ki tena palani telā ko oti ne fakatoka. Ne ‵kami ne ia a Saulo ke ‵kai fakatasi mo ia. I konā, ne fakanofo ne ia a Saulo mo tena tavini i te nofoga sili i te taipola mo mea‵kai e uke, kae fai atu a Samuelu, penei: “Kiloke, tenā te meafasi ne tausi mā koe. Puke o kai.” Mai tua ifo, ne sa‵sale atu a Samuelu mo Saulo ki lalo i te fale o te pelofeta kae sau‵tala. Ne manako eiloa a Samuelu ke fakaaoga faka‵lei te avanoaga gali tenā mai tua o te ‵kaiga telā ne fakatoka ne ia. Ne ‵kami ne ia a Saulo ke fanaka ki te tuafale. I te fakaafiafi gali tenā, ne faka‵soko eiloa te sau‵talaga a Samuelu mo Saulo i te “tuafale” ke oko eiloa ki te taimi ne olo ei lāua o ‵moe. I te suā aso, ne fakaeke ne Samuelu a Saulo, sogi atu ki tou tagata, kae tuku atu ne ia a fakatonuga e uke. Mai tua i ei, ne uga atu ne ia a Saulo ke fano o fakatoka mō mea ‵tupu kolā ka oko mai.—1 Samu. 9:17-27; 10:1.

¹⁵ E tonu, a te fakaeke o se tagata ke fai mo takitaki o se fenua e ‵kese eiloa mo te akoako o se taina ke fai pelā me se toeaina io me se tavini fesoasoani i te fakapotopotoga. E ui i ei, e mafai o maua ne toeaina a akoakoga tāua mai te auala telā ne fakaaoga ne Samuelu. Ke onoono nei tatou ki mea e lua.

16. (a) Ne a lagonaga o Samuelu i te taimi ne fakamolemole ei a tino Isalaelu mō se tupu? (e) Ne saga atu pefea a Samuelu i te taimi ne fakatonu atu a Ieova ke fakaeke ne ia a Saulo?

¹⁶ Ke loto fiafia, kae sa fai fitoi. I te taimi muamua ne lagona ei ne Samuelu me i tino Isalaelu ne ma‵nako ki se tupu, ne fanoanoa a ia kae ne ‵teke atu a tino ki tou tagata. (1 Samu. 8:4-8) A te tonuga loa, ne seki talia ne ia te mea telā ne ma‵nako a tino ki ei kae ne fai atu a Ieova ki a ia fakatolu taimi ke fakalogo ki tino. (1 Samu. 8:7, 9, 22) Kae ui i ei, ne seki talia ne Samuelu ke ati aka i loto i a ia a te loto masei io me ko te uiga kaitaua ki te tagata telā ka sui ne ia a tou tagata pelā me se takitaki. I te taimi ne fakatonu atu a Ieova ke fakaeke ne ia a Saulo, ne fakalogo te pelofeta, e se ona fua me se tiute, kae ona ko tena alofa ki a Ieova.

17. E fakaakoako atu pefea a toeaina i aso nei ki te uiga atafai o Samuelu, kae se a te mea e mafai o fakafiafia atu ki a latou?

¹⁷ E pelā mo Samuelu, e fakaasi atu eiloa ne toeaina ata‵mai i aso nei a te uiga atafai ki a latou kolā e akoako ne latou. (1 Pe. 5:2) E se taofi aka ne vaegā toeaina penā a te faiga o akoakoga ona fua ko te manava‵se me i te mea ma maua ne tino kolā koi akoako a tauliaga i te fakapotopotoga. E se ‵kilo atu a faiakoga fia‵fia ki tino kolā koi akoako e pelā me ne tino fakatau‵fai, kae e pelā me  ne “tino e ga‵lue fakatasi”—ne meaalofa tāua ki te fakapotopotoga. (2 Koli. 1:24; Epe. 13:16) Ko tafaga la te fiafia e maua ne faiakoga konei māfai o ‵kilo atu ki tino a‵koga kolā ne akoako ne latou e fakaaoga olotou ata‵mai ke aoga ki te fakapotopotoga!—Galu. 20:35.

18, 19. E mafai pefea o fakatoka ne se toeaina te loto o se tino akoga, kae kaia e tāua ei ke fai penā?

¹⁸ Ke se fai fua pelā me se faiakoga, kae pelā foki me se taugasoa. I te aso telā ne fetaui ei a Samuelu mo Saulo, ne mafai fua o tapale aka ne te pelofeta i te taimi tenā se fagu sinu ke ‵ligi fakavave atu ki luga i te ulu o Saulo, kae uga atu te tupu fou telā ne fakaeke ke fano kae ne seki toka ‵lei ke fai pelā me se tupu. I lō te fai penā, ne fakaavanoa eiloa ne ia mo te alofa se taimi ke fakatoka ei te loto o Saulo mō tena tofiga fou. A koi tuai o fakaeke ne ia a Saulo, ne ‵kai fakatasi lāua, olo o sa‵sale, sau‵tala mō se taimi leva, kae malō‵lo aka malie. Mai konā, ne mafaufau ei te pelofeta me tenā te taimi tonu ke fakaeke ei ne ia a Saulo.

¹⁹ I se auala tai ‵pau, e ‵tau o kamata ne se faiakoga ana akoakoga mai te fakaaogaga o taimi ke ati aka se vā fakataugasoa mo te tino akoga. A auala kolā e fakaaoga ne se toeaina ke ati aka se fesokotakiga ‵lei ka kese‵kese eiloa, me e faka‵na loa ki fakanofonofoga mo tuu. Kae faitalia me nofo koe i fea, kafai e fakamāumāu ne koe ou taimi mo se taina telā e akoako ne koe, e pelā loa me ko fai atu koe ki a ia penei, “A koe e tāua ‵ki ki a au.” (Faitau te Loma 12:10.) E mautinoa eiloa me ka fakatāua malosi ne latou au faifaiga alofa mo tou saga tonu atu ki a latou.

20, 21. (a) E fakamatala mai pefea ne koe se faiakoga manuia? (e) Se a te mea ka sau‵tala ki ei tatou i te suā mataupu?

²⁰ Toeaina, masaua: A te faiakoga manuia se tino telā e se fiafia fua ke akoako te suā tino, kae e fiafia foki a ia ki te tino telā e akoako ne ia. (Fakatusa ki te Ioane 5:20.) E mafai o laveagofie ne te tino telā e akoako a te uiga tāua tenā i te faiakoga, kae fai ei ke saga faka‵lei atu a ia ki akoakoga kolā e maua ne ia. Tela la, toeaina, kafai e tuku atu ne koutou a akoakoga, ke se fai fua pelā me se faiakoga, kae ke pelā foki me se taugasoa.—Faata. 17:17; Ioa. 15:15.

²¹ Kafai ko oti ne fakatoka te loto o se tino akoga, ko mafai ei o akoako atu ne se toeaina a ia. Ne a la auala e mafai o fakaaoga ne toeaina? Ka sau‵tala tatou ki te mea tenā i te suā mataupu.