1. E pefea te tāua o te fakatuanaki? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

KAI mafaufau aka eiloa koe penei, ‘E mata, au ko te vaegā tino telā e manako a Ieova ke fakasao i te taimi o te fakalavelave lasi io me ke ulu atu ki loto i te lalolagi fou?’ Se mea tonu eiloa me i te faka‵saoga e aofia i ei a pogai e uke, kae e tasi o uiga tāua e manakogina malosi telā ne faka‵mafa mai ne te apositolo ko Paulo, penei: “E aunoa mo te fakatuanaki e se mafai o fakafiafia faka‵lei atu se tino ki te Atua.” (Epe. 11:6) E foliga mai, me e faigofie fua ke maua te fakatuanaki, kae ko te ‵tonuga loa, a te “fakatuanaki e sē se mea e maua ne tino katoa.” (2 Tesa. 3:2) Ka fesoasoani mai eiloa a te mataupu tenei ke lavea ne tatou a te tāua ke ati aka se fakatuanaki malosi.

2, 3. (a) Se a te mea e tauloto ne tatou mai i a Petelu e uiga ki te tāua o te fakatuanaki? (e) Ne a fesili ka mafau‵fau tatou ki ei?

² Ne faka‵mafa malosi atu ne Petelu a te tāua o te fakatuanaki mai te fai atu e uiga ki “tofotofoga” kolā e mafai o fai mo “tavaega mo te ‵malu mo te fakaaloalo i te taimi e fakaasi mai ei a Iesu Keliso.” (Faitau te 1 Petelu 1:7.) Ona ko te pili mai o te fakalavelave lasi, e mata, e ma‵nako tatou o fakamautinoa aka me e ‵pau ‵tou fakatuanaki mo latou kolā ka tavaegina te lotou fakatuanaki i te taimi e fakaasi mai ei te ‵tou Tupu ‵malu? E mautinoa eiloa, me e ma‵nako tatou ke aofia i “tino kolā e fakatuanaki  kae e iku atu ki te mauaga o te ola.” (Epe. 10:39) I te taimi e mafau‵fau ei tatou ki te fakamoemoega tenei, e mafai o fakamolemole atu tatou e pelā mo te tagata tenei: “Fesoasoani mai ke fakamalosi aka toku fakatuanaki!” (Male. 9:24) Io me fai atu tatou penei mo apositolo a Iesu: “Fai aka ke malosi atu te motou fakatuanaki.”—Luka 17:5.

³ Ko te mea ke malosi atu a ‵tou fakatuanaki, e manakogina ke mafau‵fau tatou ki fesili konei: E mafai pefea o ati aka ne tatou a te uiga tenei? E fakaasi atu pefea me e fakatuanaki tatou? E mafai pefea o fakamaoni ne tatou me ka tali mai te Atua ki ‵tou fakamolemole ke malosi atu ‵tou fakatuanaki?

4. Ko oi a tino kolā ne ma‵losi olotou fakatuanakio kae e mafai o fakaakoako tatou ki ei?

⁴ A “mea katoa kolā ne tusi i aso mua ne tusi ke akoako ei tatou,” tela la, e mafai ne tatou o tauloto mai i fakaakoakoga e uke o te fakatuanaki kolā ne fakamau ki lalo i te Tusi Tapu. (Loma 15:4) Kafai e fai‵tau tatou ki tala o Apelaamo, Sala, Isaako, Iakopo, Mose, Lahapa, Kitiona, Paluka mo nisi tino aka foki, e mafai eiloa o fesoasoani mai ke iloa ne tatou o iloilo aka eiloa ‵tou fakatuanaki. (Epe. 11:32-35) E se gata i ei, kafai e fai‵tau tatou ki tala o ‵tou taina mo tuagane i aso nei kolā ne ma‵losi ‵ki olotou fakatuanaki, e fai i ei ke ga‵lue malosi tatou o fakamalosi aka ‵tou fakatuanaki. *

5. Ne a auala ne fakaasi atu ei ne Elia a te malosi o tena fakatuanaki ki a Ieova, kae e fakamalosi aka pefea tatou ne tena fakaakoakoga?

⁵ E tasi te fakaakoakoga mai te Tusi Tapu ko te tala o te pelofeta ko Elia. Ke fakaataata i tou mafaufau a mea ne ‵tupu ki ei telā e fakaasi mai ei a tena talitonu katoatoa ki a Ieova. I te taimi ne fakailoa atu ei ne Elia ki te tupu ko Aapo me ka aumai ne Ieova se taulā, ne folafola atu ne ia mo te loto talitonu, penei: “I te igoa o te Aliki [Ieova] . . . te Atua ola . . . ka se toe ai ne vaiua io me ne vai . . . ke oko eiloa ki te taimi e toe fai ei ne au ke isi ne vaiua.” (1 Tupu 17:1) Ne talitonu eiloa a Elia me ka tuku atu ne Ieova a mea kolā ka tausi ei a ia e penā foki ana nisi tino i te taimi e seai ei ne vai. (1 Tupu 17:4, 5, 13, 14) Ne talitonu katoatoa a ia me mafai ne Ieova o fakaola aka te tamaliki telā ko mate. (1 Tupu 17:21) Ne mautinoa tonu eiloa i a Elia me ka ‵pei ifo ne Ieova te afi ke faka‵ka ki ei a tena taulaga i te Mauga o Kalamelu. (1 Tupu 18:24, 37) I te taimi ko fai ei a Ieova ke faka‵to te vaiua, mai mua malie ne seki ai eiloa se fakailoga me ko pili o ‵to te vaiua, telā ne fai atu ei a Elia ki a Aapo: “Na fano o kai. Ko lagona nei ne au te ‵gulu o te vaiua lasi ko pili o oko mai.” (1 Tupu 18:41) E mata, e fai ne vaegā tala penei, ke ma‵nako tatou o iloilo aka ‵tou fakatuanaki me e ma‵losi io me ikai?

6. Se a te mea e manakogina mai i a Ieova ke ati aka i ei ‵tou fakatuanaki?

⁶ E se mafai o ati aka ne tatou a ‵tou fakatuanaki i ‵tou malosi totino. A te fakatuanaki se vaega e tasi o te fuataga o te agaga tapu o te Atua. (Kala. 5:22) Tela la, se mea poto ke fakaakoako tatou ki pati polopoloki a Iesu e uiga ki te ‵talo atu mō te agaga tenā, me ne fakamautinoa mai ne ia me i te Tamana e fiafia o tuku mai ne ia tena “agaga tapu ki a latou kolā e fakamolemole atu e uiga ki ei.”—Luka 11:13.

7. Ke fakamatala mai te auala e mafai ei o fakatumau te malosi o ‵tou fakatuanaki.

⁷ I te taimi eiloa e maua ei ne tatou te fakatuanaki, ke na tumau eiloa i te fagai faeloa. E mafai o fakatusa ‵tou fakatuanaki ki te afi. Kafai ko kamata o ‵ka te afi, e mafai o ‵ka ulaula. Kae kafai ko seai ne fafie e tuku atu ki te afi, e mafai eiloa o mate ifo te afi kae oti ko liu lefu i ei. I te suā feitu, kafai e faulu faeloa ne tatou a fafie ki te afi, ka tumau eiloa te ‵ka o te afi. E penā foki ‵tou fakatuanaki e mafai o tumau i te ola māfai e fagai faeloa ne tatou ki te Muna a te Atua. E auala i te sukesuke ki te Tusi  Tapu, ka fai ei ke momea aka te ‵poko o te ‵tou a‵lofa ki te Tino telā ne tuku mai ne ia, kae ka fakamalosi aka eiloa i ei te ‵tou fakatuanaki.

8. Se a te mea ka fesoasoani mai ke ati aka kae fakatumau a te malosi o ‵tou fakatuanaki?

⁸ Ne a foki a nisi mea e mafai o fai ke ati aka kae fakatumau te malosi o ‵tou fakatuanaki? Ke se lotomalie ki mea fua kolā ne tauloto ne koe i te taimi o tau papatisoga. (Epe. 6:1, 2) Ke masaua faeloa a valoaga kolā ko oti ne fakataunu i te Tusi Tapu me e mafai o fesoasoani atu ke maua ne koe te fakatuanaki tai malosi atu. E mafai foki o fakaaoga ne koe te Muna a te Atua ke iloilo aka me e mata, e fetaui ‵lei tou fakatuanaki mo fakamatalaga e uiga ki tino kolā e ma‵losi olotou fakatuanaki io me ikai.—Faitau te Iakopo 1:25; 2:24, 26.

9, 10. I te atiakaga o ‵tou fakatuanaki, e fesoasoani mai pefea a mea konei: (a) taugasoa ‵lei? (e) fakatasiga a te fakapotopotoga? (i) te galuega talai?

⁹ Ne fai atu te apositolo ko Paulo ki ana taina Kelisiano ke “fakatau fakama‵losi aka . . . te [olotou] fakatuanaki.” (Loma 1:12) I te taimi e ‵kau fakatasi ei tatou mo ‵tou taina tali‵tonu, e mafai ne tatou o fakatau fakamalosi aka ‵tou fakatuanaki maise eiloa a latou kolā ko oti ne ‘tofotofogina’ olotou fakatuanaki. (Iako. 1:3) A taugasoa ma‵sei e fakamasei ne latou te fakatuanaki, kae ko taugasoa ‵lei e ati aka ne latou te fakatuanaki. (1 Koli. 15:33) E tenā eiloa te mea e fakamalosi mai ki a tatou ke mo a ma “‵galo sale tatou i ‵tou fakatasiga,” kae ke tumau i te “fakamalosi atu te suā tino ki te suā tino.” (Faitau te Epelu 10:24, 25.) A te suā pogai e ‵tau o ‵kau atu tatou ki fakatasiga me e tuku mai ei a fakatonuga kolā e fakamalosi aka ki ei ‵tou fakatuanaki. E fetaui ‵lei a te mea tenei mo pati a Paulo konei: “E maua te fakatuanaki mai mea kolā e lagona.” (Loma 10:17) E mata, e fai ne tatou a te ‵kaufakatasi i taimi o fakatasiga e pelā me se mea masani i ‵tou olaga?

¹⁰ I te taimi e fai ei ne tatou te galuega talai, e ati aka ne tatou a te fakatuanaki o nisi tino kae penā foki ‵tou fakatuanaki ko gasolo aka foki o malosi. E pelā eiloa mo Kelisiano mua, e ‵tau foki mo tatou o tali‵tonu katoatoa ki a Ieova kae fai‵pati atu mo te sē mataku i so se tulaga e aofia tatou i ei.—Galu. 4:17-20; 13:46.

11. Kaia ne ma‵losi ei a fakatuanaki o Kalepo mo Iosua, kae e mafai pefea o fakaakoako atu tatou ki a laua?

¹¹ E gasolo aka loa o malosi ‵tou fakatuanaki māfai e lavea ne tatou te auala ne fesoasoani mai a Ieova i ‵tou olaga mo te auala e tali mai ei a ia ki ‵tou ‵talo. Tenā foki eiloa te mea ne tupu ki a Kalepo mo Iosua. Ne fakaasi atu ne laua te fakatuanaki ki a Ieova i te taimi ne olo latou o iloilo te Fenua o te Folafolaga. Ne gasolo aka o ma‵losi a lā fakatuanaki i te laveaga ne lāua a te takitakiga a Ieova i mea ne fai ne laua. E se tioa eiloa o faipati ‵tonu atu a Iosua penei ki tino Isalaelu: “A tautoga katoa a ia ne fai, ko oti katoa ne fakataunu; e seai se mea e seki fakataunu.” Ne toe fai mai a ia penei: “Fakaāva ki te Aliki kae tavini atu ki a ia mo te fakamaoni . . . kae ko au mo toku kāiga, e tavini eiloa matou ki te Aliki.” (Iosu. 23:14; 24:14, 15) I te taimi e lavea ei ne tatou te aga ‵lei o Ieova, ka momea aka ei te ‵tou loto tali‵tonu ki a Ia.—Sala. 34:8.

12. Se a te mea ne fakaasi mai ne Iakopo e uiga ki te fakatuanaki?

¹² E mafai pefea o fakaasi atu ne tatou me e ola ‵tou fakatuanaki? Ne tali mai ne te soko ko Iakopo penei: “Ka fakaasi atu ne au ki a koe toku fakatuanaki e auala i aku galuega.” (Iako. 2:18) E fakaasi atu i ‵tou faifaiga me e fakatuanaki tonu tatou. Ke onoono nei tatou ki nisi fakaakoakoga.

13. I feitu fea e fai ei te galuega talai pelā me se auala ke fakaasi atu ei te fakatuanaki?

¹³ A te faiga o te galuega talai se auala ‵lei e tasi e fakaasi atu ei ‵tou fakatuanaki. E fai pefea te mea tenā? E manakogina i te galuega tenei a te fakatuanaki ki te taimi e oko mai ei te gataga ki te olaga masei tenei mo te tali ‵tonu me “e oko mai eiloa, kae ka sē tuai foki.” (Sapa. 2:3) A te auala e tasi e mafai o iloa aka ei te malosi o ‵tou fakatuanaki ko te loto fia‵fia o fakauke atu ‵tou mea fai i te galuega talai. E mata, e fai ne tatou a te ‵toe mea e mafai  o fai io me ma‵nako tatou o ‵sala atu ki nisi auala ke fakalauefa atu te faiga o te galuega talai? (2 Koli. 13:5) Se mea tonu eiloa me i te “gutu telā folafola atu ne ia i mua o tino katoa ke maua ei te fakaolataga” se auala magoi ke fakaasi atu ei me e maua ne tatou te fakatuanaki.—Faitau te Loma 10:10.

14, 15. (a) E fakaasi atu pefea ne tatou te fakatuanaki i aso takitasi o ‵tou olaga? (e) Ke fakamatala mai se tala telā e lavea faka‵lei atu ei te lasi o te fakatuanaki?

¹⁴ E mafai foki o fakaasi atu ne tatou te fakatuanaki i te auala e fakafesagai atu ei tatou ki fakalavelave o te olaga i aso takitasi. Faitalia me ma‵saki, loto vāi‵vai, mafatia, ma‵tiva io me ko nisi fakalavelave faiga‵ta i te olaga, e mafai eiloa o tali‵tonu tatou me i a Ieova mo tena Tama ka “fesoasoani mai ki a tatou i te taimi tonu.” (Epe. 4:16) E fakaasi atu ne tatou te loto talitonu mai te ‵talo atu mō te fesoasoani telā e se fakatapulagina fua ki ‵tou manakoga faka-te-agaga. Ne fai mai a Iesu me mafai o ‵talo atu tatou mō mea faka-te-foitino e pelā mo te “tuku mai omotou meakai e ‵tau mō te aso.” (Luka 11:3) E fakaasi mai i tala i te Tusi Tapu me e mafai o tuku mai ne Ieova a mea konā ki a tatou. I te taimi ne seai ei ne vai i Isalaelu, ne tuku atu sale ne Ieova a mea‵kai mo vai ki a Elia. Ne fakatonu atu penei a Ieova me ka “inu eiloa a ia i te vai tenā, ka ko ana falaoa mo ‵kano manu e aumai sale eiloa ne manu eva ko lupe i taeao mo afiafi takitasi.” (1 Tupu 17:3-6) E tali‵tonu eiloa tatou me ka tuku mai ne Ieova a mea kolā e ma‵nako tatou ki ei.

¹⁵ E tali‵tonu eiloa tatou me kafai e fakagalue ne tatou a fakatakitakiga mai te Tusi Tapu ka mafai eiloa ne tatou o tausi atu ki ‵tou kāiga. Ne fakatalitonu mai ne se tuagane avaga i Asia ko Rebecca a te ‵tonu o te mea tenei: Ne fakagalue ne latou te Mataio 6:33 mo te Faataoto 10:4 e auala i te fakamuamua ne latou a manakoga o te Malo mai te fai pelā me ne tino ga‵lue loto finafinau. Ne fai mai a Rebecca me i te taimi ne lavea ei ne tena avaga te uke o fakalavelave i tena galuega ‵togi kolā e mafai o fakamataku ki te feitu faka-te-agaga o tena kāiga, telā ne lisaina ei a ia. Kae e ‵tau o tausi atu laua ki lā tamaliki e tokofa. Ne fakamatala mai ne Rebecca a te mea ne tupu: “Ne kamata o fai mea‵kai ‵togi a matou. E fia tausaga ne ola ei matou penei, kae ne lavea ne matou me seki tiakina lele eiloa matou ne Ieova. Ne isi faeloa ne mea‵kai a matou i aso takitasi.” E mata, e talitonu koe me e tuku mai i te Tusi Tapu a te ‵toe puipuiga ‵lei mō tino i aso nei?

16. Se a te taui ka maua māfai e tali‵tonu tatou ki te Atua?

¹⁶ E se ‵tau eiloa o fakalotolotolua tatou me i te tau‵tali atu ki fakatakitakiga a te Atua ka maua mai i ei a ikuga ‵lei. Ne siki mai ne Paulo a pati fakaosofia konei a Sapakuka: “Te tino amiotonu ka ola i tena fakatuanaki.” (Kala. 3:11; Sapa. 2:4) Tela la, se mea tāua ke fakatuanaki ki te Tino telā e mafai o fesoasoani mai ki a tatou. Ne fakamasaua mai a Paulo me i te Atua telā e galue tena ‵mana i loto i a tatou “e mafai . . . ne ia o fai a mea e uke atu i lō a mea kolā e fakamolemole io me mafau‵fau tatou ki ei.” (Efe. 3:20) E fai eiloa ne tavini a Ieova a mea katoa e mafai ne latou o fai ke fakataunu ei te loto o te Atua, kae ona ko olotou vāivāiga, e fakalagolago ei latou ki a Ieova ke fakamanuia mai a olotou taumafaiga. E mata, e se fia‵fia tatou me e fesoasoani mai te ‵tou Atua?

17. (a) Ne tali atu pefea ki te fakamolemole a apositolo e uiga ki te fakatuanaki? (e) E mautinoa pefea i a tatou me ka tali mai a ‵tou fakamolemole ki se fakatuanaki tai lasi atu?

¹⁷ Mai mea kolā ne sau‵tala tatou ki ei, e mafai o fai atu foki tatou pelā mo apositolo kolā ne fai atu ki te Aliki, penei: “Fai aka ke malosi te motou fakatuanaki.” (Luka 17:5) Ne tali atu eiloa te lotou fakamolemole i te taimi o te Penitekoso 33 T.A. te taimi telā ne ‵ligi ifo ei te agaga tapu ki luga i a latou kae ne gasolo ak a foki o ‵poko te lotou malamalama i fuafuaga a te Atua. Ne fakamalosi aka eiloa i ei te lotou fakatuanaki. A te ikuga, ne kamata foki eiloa ne latou i te taimi tenā a te faiga ne latou o te galuega talai i se auala lasi ‵ki. (Ko. 1:23) E mata, e mafau‵fau tatou me ka tali mai a ‵tou fakamolemole mō se fakatuanaki tai lasi atu? E fakatalitonu mai i te Tusi Tapu me e mafai ne tatou māfai e “fakatagi atu tatou ki se mea e ‵tusa mo tena loto.”—1 Ioa. 5:14.

18. Ne a auala e fakamanuia ei ne Ieova a latou kolā e taumafai o ati aka olotou fakatuanaki?

¹⁸ E manino ‵lei, me e fiafia a Ieova ki tino kolā e tali‵tonu katoatoa ki a ia. Ka tali mai eiloa a Ieova ki fakamolemole e uiga ki se fakatuanaki tai lasi atu, ka “gasolo aka foki faeloa o lasi te ‵tou fakatuanaki kae ka iku atu ki te mauaga ne [tatou] o te Malo o te Atua.”—2 Tesa. 1:3, 5.