I TAUSAGA fakaotioti o tena olaga, ne tusi ne toku fakatupuna tagata ko Nikolai Dubovinsky a tena tala—e uiga ki mea fakafiafia mo mea kolā ne manavase a ia ki ei i tena taviniga ki a Ieova, maise eiloa i taimi ne fakataputapu ei te galuega i Soviet Union i aso mua. Faitalia eiloa a mea faiga‵ta mo fakalavelave, ne tumau eiloa tou tagata i te fakamaoni kae ne maua eiloa ne ia se olaga fiafia. Ne fai mai faeloa toku fakatupuna ko Nikolai me e manako a ia ko talavou ke lagona ne latou tena tala, tela la, e manako eiloa au o fakamatala atu a nisi mea tāua ne ‵tupu ki a ia. Ne fanau tou tagata i te 1926 ki se kāiga e se nā loa ko mau‵mea i te fa‵kai o Podvirivka, telā e tu i Chernivtsi Oblast, i Ukraine.

Ne kamata o fakamatala mai ne toku fakatupuna ko Nikolai tena tala: “I te aso e tasi i te tausaga 1941, ne aumai ne toku taina matua ko Ivan a te tusi ko te The Harp of God mo te The Divine Plan of the Ages, nisi lōmiga o te Faleleoleo maluga mo nisi tamā tusi. Ne faitau katoa ne au a tusi konā. Ne poi masei au i te taimi ne iloa ei ne au me i te Atua e se ko te māfuaga o fakalavelave i te lalolagi kātoa, kae ko te Tiapolo. Ne faitau fakatasi ne au a tusi konā fakatasi mo Tusi Evagelia kae ne fatoā iloa aka ei ne au me ko maua ne au te munatonu. Ne fakailoa atu ne au mo te loto finafinau a toku fakamoemoega e uiga ki te Malo ki nisi tino. I te taimi ne sukesuke ei au ki tusi konei, ne gasolo aka o malamalama au i te munatonu kae ati aka se manakoga malosi ke fai au mo tavini a Ieova.

“Ne malamalama au me e mafai eiloa o logo‵mae au ona ko oku talitonuga. Ko oko nei ki te taimi o te taua, kae ne seki manako au ke aofia i te kautau. Ke toka au mo te tofotofoga tenā, ne kamata o tauloto ne au a fuaiupu i te Tusi Tapu e pelā mo te Mataio 10:28 mo te 26:52. Ne fakaiku aka eiloa ne au me e mafai eiloa o tumau au i te fakamaoni ki a Ieova, faitalia me e mafai eiloa o mate au i ei!

“Ko 18 fua oku tausaga i te 1944 i te taimi ne fakailoa mai ke aofia au i te kautau. Tenei eiloa te taimi muamua ne fetaui ei au mo taina tali‵tonu, ko talavou kolā ko au olotou tausaga ke ‵kau atu ki te kautau. Ne fai ‵tonu atu matou ki tino pule me e se mafai matou o ‵kau atu ki te taua. Ona ko te kaitaua, ne fakamatakutaku ne se tino pule o te kautau ke sē fagai matou, kae faimālō matou ke keli a poko io me fanafana fua matou.

E aunoa mo te ma‵taku, ne tali atu matou, penei: ‘Ko tuku atu matou ki otou lima. Faitalia me ne a mea e fai ne koutou ki a matou, e se mafai lele eiloa ne matou o ofa te fakatonuga a te Atua tenei, “Sa tatino.”’—Eso. 20:13.

“Ona ko te motou sē ma‵taku, ne avatu ei au mo taina e tokolua ki Belarus ke ga‵lue i fatoaga kae faka‵fou a fale ma‵sei. Koi masaua eiloa ne au a ikuga matagā o te taua i te fa‵kai ‵mao o Minsk. Ko lakau ‵lasi kolā ko oti ne ‵ka e fakalaina i te auala. Ko foitino ‵mate o tino mo foitino o solofanua ‵mate ko ‵fete valevale e tafola  i poko mo te vao lasi. Ne lavea ne au a kaliota mo meatau pelā foki loa mo te vaega o se vakalele. Ko lavea tonu ne au ki oku mata a ikuga o te ofa ne latou a tulafono a te Atua.

“Ne oti atu te taua i te 1945, kae koi ‵loka atu loa matou mo se sefulu tausaga i te falepuipui ona ko te se ‵kau atu ki taua. I tausaga e tolu muamua, ne seai ne omotou taugasoa io me ne mea‵kai faka-te-agaga ne maua ne matou. Ne mafai o fesokotaki atu matou ki nisi tuagane e auala i tusi, kae ko latou foki ne ‵pei ki te falepuipui ki se 25 tausaga.

“Fakamuli ifo, ne mafai o ‵tala matou ki tua i te 1950 kae ‵foki atu ki motou fale. I te taimi koi nofo atu au i te falepuipui, kae ko oti ne fai toku mātua mo toku tuagane foliki ko Maria e pelā me ne Molimau a Ieova! A oku taina ma‵tua seki fai pelā me ne Molimau, kae koi suke‵suke eiloa ki te Tusi Tapu. Ona ko toku loto finafinau i te galuega talai, ne manako foki a pulisimani o Soviet ke toe ‵pei au ki te falepuipui. Kae ne fakamolemole mai a taina kolā e takitaki ne latou te galuega ke fesoasoani atu au i te fakatokaga o tusi i se auala ‵funa. Ko 24 fua oku tausaga i te taimi tenā.”

“Ne masani o fai mai a Molimau penei, ‘Kafai ko fakatapu te galuega telā e lavea ne tino, kae ka tumau eiloa i te fai ‵funa.’ (Faata. 28:28) I te vaitaimi nei ne fai ‵funa te ‵lomiga o tusi a matou. A toku ofisa muamua ne tu i se potu mai lalo o te fale toku taina matua ko Dmitry. Ne mafai o nofo atu au i toku potu mō se 2 vaiaso i nisi taimi. Kafai ko mate te moli matagi kae seai se ea ke mānava faka‵lei au ki ei, ko fano ei au o takato ki lalo o faka‵tali ke toe isi se ea i loto i te potu.

“I se aso e tasi, ne fesili mai ki au se taina ne ga‵lue tasi māua,‘ Nikolai, a koe ko oti ne papatiso?’ E tiga eiloa ko oti ne tavini atu au ki a Ieova mō se 11 tausaga, kae ko au seki papatiso  loa. Ne sau‵tala māua ki te mataupu tenā i te po kātoa, kae ne papatiso au a ko 26 oku tausaga i se vaitafe. I se tolu tausaga mai tua ifo, ne maua ne au a nisi tiute ke fai pelā me se tokotasi o Komiti i te ofisa lagolago. I te taimi tena, a taina kolā koi sao‵sao ne sui ne latou a taina kolā koi ‵pei i te falepuipui, kae ne tumau eiloa te gasolo ki mua o te galuega talai o te Malo.”

“A te galuega ‵lomi tusi telā ne fai ‵muni mai lalo i se potu o te fale, ne faigata atu fakafia i lō te falepuipui! Mō se fitu tausaga, ke mo a e ‵poa ne te KGB, ne seki mafai o kau atu au ki fakatasiga a te fakapotopotoga kae ne ‵tau eiloa mo au o saga faka‵lei atu ki toku feitu faka-te-agaga. Ne mafai fua o fetaui au mo toku kāiga māfai ko fanatu o asi latou, kae e se i taimi katoa. Ne malama‵lama eiloa latou i toku tulaga kae ne fakamalosi mai te mea tenei ki a au. Ne fakavāivāi mai eiloa ki toku malosi a te nofo faeloa mo te manavase mo te fai aku mea mo te fakaeteete. Ne ‵tau o toka matou mō so se mea. E pelā me se fakaakoakoga, ne au‵mai se tokolua pulisimani ki toku fale i se fakaafiafi e tasi. Ne eva au ki tua mo te famalama i te suā feitu o te fale kae tele atu ki loto i te togāvao. I te taimi ne sae mai ei au ki te mainaga, ne lagona ne au a mea e logoa. I te taimi ne lagona ei ne au a te ‵pa o fana, ne iloa ei ne au me ne polofana! Ne sopo ki luga se tokotasi o tino telā ne afuli ne ia au ki tena solofanua kae fanafana mai ki a au ke oko loa ki te taimi ko oti ei ana polofana. E tasi te polofana ne poko i toku lima. I se tolu maila telā ne tele i ei au, ne mafai ei o sao atu au o ‵muni i te togāvao. Fakamuli loa i te faiga o toku fono, ne fatoā iloa ne au me ne fana ne latou au faka-32 taimi!

“Ona ko te uke o taimi ne nofo ei au i se potu telā ne faite mai lalo o te fale, ne fakalau‵tea eiloa au. Ne tiakina fakavave ei ne au te koga tenā, kae ne fakamāumāu ne au a taimi e uke o fano i tua i te la. Ona ko toku nofo sale i te potu tenā, ne fai i ei ke masaki au. E tasi te taimi ne seki mafai o kau atu au ki se fakatasiga tāua mo nisi taina ona me ko toto oku isu mo toku gutu.”

“I a Ianuali 26 i te 1957, ne toe puke fakapagota ei au. I se ono masina mai tua, ne fai te ikuga o te fono maluga i Ukraine. Ne fakasala au ki te mate ne te potukau kolā e fana ne latou a pagota, kae ona me ko oti ne fakaseai te vaegā fakasalaga tenā, ne ‵kati ifo ei a tausaga o oku i te falepuipui ki te 25. E tokovalu matou kolā ne  fakasala ki se 130 tausaga i loto i falepuipui ‵lasi. Ne avatu matou ki falepuipui ‵lasi i Mordvinia, kolā e nofo ki se 500 Molimau i te falepuipui tenā. Ne maopoopo matou i potukau fo‵liki kae suke‵suke ‵muni ki Te Faleleoleo Maluga. Mai tua o se sukesukega a matou ki nisi mekesini kolā ne ‵fao sale, ne fai mai penei se sotia leoleo e tokotasi: ‘Kafai koutou e tumau i te fai‵tau ki tusi konā, koutou ka se mafai o taka‵vale!’ E fakamaoni faeloa matou o fai a galuega o te aso io me fai a nisi galuega kolā seki ‵tofi mai ke fai ne matou. Kae ui ei, ne fai mai faeloa te pule o te falepuipui tenā, penei: ‘A te galuega telā e fai ne koutou i konei e se tāua ki a matou. A te mea telā e ma‵nako matou ki ei ko te otou fakamaoni mo te otou ‵lago mai.’”

Mai tua o taku ‵talaga mai te falepuipui i te 1967, ne fesoasoani atu eiloa a Nikolai i te fakatokaga o fakapotopotoga i Estonia mo St. Petersburg, i Lusia. I te kamatamataga o te 1991, ne fakaseaoga a te ikuga a te fono maluga i te 1957 ona ko te sē lava o fakamaoniga ki te sala tenā. I te taimi tenā, a te tokoukega o Molimau kolā ne logo‵mae malosi i fakasaunoaga a tino pule konei ne seki fakasala. I te 1996, ne fanatu a Nikolai ki te fa‵kai o Velikiye Luki i Pskov Oblast, kāti se 300 maila (500 km) te ‵mao mai St. Petersburg. Ne ‵togi ne ia se tamā fale, kae i te 2003 ne faite eiloa se Kingdom Hall i tena laumanafa. I aso nei, e lua a fakapotopotoga e fakaaoga ne latou te koga tenā.

A māua mo taku avaga e tavini atu i te ofisa lagolago o Molimau a Ieova i Lusia. I a Mati 2011, kāti se fia fua o masina mai mua o mate tou tagata, tenā loa te ‵toe taimi ne asi mai ei a toku fakatupuna ko Nikolai ki a māua. Ne otia malosi eiloa toku loto i te taimi ne faipati mai ei a ia: “Mai mea katoa konei ko ‵tupu, ko lavea atu nei ne au me ko pelā loa me ko kamata a te fitu o aso telā ne māti fakatamilo i Ieliko.” (Iosu. 6:15) Ko 85 ana tausaga. E tiga eiloa ne seki faigofie tena olaga, ne fakamatala mai ne ia i ana pati konei: “Ko oko eiloa i toku fiafia me i te taimi koi foliki ei au, ne fakaiku aka ne au ke tavini atu au ki a Ieova! Ne seki salamō eiloa au i taku fakaikuga ne fai!”