Ke Puke ‵Mau ki te ‘Fakavae o te Munatonu’

“Ko maua foki ne koe te fakavae o te poto mo te munatonu i te Tulafono.”​—LOMA 2:20.

KE ‵SALA MAI A TALI KI FESILI KONEI:

Se a te mea ne fakaata mai i taulaga kolā ne fakatonu atu ke fai mai lalo i te Tulafono a Mose?

E ‵pau pefea a taulaga kolā ne ofo atu ne te kau Isalaelu mo taulaga a Kelisiano i aso nei?

Ne a mea e fai i ei ke talia io me ke se talia ne Ieova se taulaga?

1. Kaia e tāua ei ke malamalama tatou i pati a Paulo e uiga ki te Tulafono a Mose?

MOI seai a tusi fakaosofia a te apositolo ko Paulo, penei e faigata loa ke malamalama tatou i te tāua o vaega e uke o te Tulafono a Mose. E pelā mo tena tusi ki te kau Epelu, ne faka‵mafa mai ne ia a te auala ne ofo atu ei ne Iesu, te ­‘faitaulaga sili fakamaoni,’ a ia eiloa e pelā me se taulaga fakatasi mō taimi katoa, ko te mea ke mafai o maua ne tino katoa kolā e fakatuanaki ki a ia a te “fakaolataga ki te se-gata-mai.” (Epelu 2:17; 9:11, 12) Ne fakamatala mai a Paulo me i te faleie tapu ko ‘te ata fua o mea i te lagi’ a ko Iesu ko te Sokoga o te “feagaiga telā e ‵lei atu” i lō te feagaiga telā ne fai a Mose mo fai te sokoga i ei. (Epelu 7:22; 8:1-5) I aso o Paulo, ne tāua ‵ki eiloa ki Kelisiano a fakamatalaga e uiga ki te Tulafono, kae koi aoga ‵ki eiloa ki a tatou i aso nei. E fesoasoani mai ke malamalama tatou i te tāua o fakatokaga a te Atua ne fai mō tatou.

2. Kaia ne malamalama atu ei a Kelisiano Iutaia i lō tino o Fenua Fakaa‵tea?

² I te taimi ne tusi atu ei a Paulo ki Kelisiano i Loma, ne fakasino atu loa a ia ki Kelisiano Iutaia kolā ko oti ne akoakogina ki te Tulafono a Mose. Ne fai atu a ia me ona ko te lotou masani ki Tulafono a te Atua, ne ‵tau eiloa o iloa ‵lei ne latou te “fakavae o te poto mo te munatonu” e uiga ki a Ieova mo ana fakatakitakiga amio‵tonu. A te lotou malamalama ‵lei fakatasi mo te lotou loto fakafetai ki te ‘fakavae o te munatonu,’ ne fai ei ke mafai ne Kelisiano Iutaia o takitaki, akoako kae ­fakamaina atu ne latou a Tulafono a Ieova ki tino kolā e se malamalama i ei, e pelā eiloa mo te mea ne fai ne tino Iutaia fakamaoni i aso mua.​—Faitau te Loma 2:17-20.

MEA KOLĀ NE FAKAATA MAI NE LATOU TE TAULAGA A IESU

3. Ne a mea aoga ka maua ne tatou mai te sukesuke ki te faiga o taulaga a tino Iutaia i aso mua?

³ A te fakavae o te munatonu telā ne fakasino atu a Paulo ki ei, e fesoasoani mai ke malamalama tatou i fuafuaga a Ieova. Koi aoga eiloa a fakatakitakiga fakavae o te Tulafono a Mose ki a tatou. Ke mafaufau nei tatou ki se vaega e tasi o te Tulafono tenā​—ko te auala ne takitaki atu ei ne taulaga kese‵kese a tino Iutaia loto mau‵lalo ki te Keliso, kae ne fesoasoani atu foki ke malamalama latou i mea kolā e manako ki ei te Atua ke fai ne latou. Kae ona ko te mea e se mafai o ‵fuli a mea kolā e manako a Ieova ke fai ne ana tavini, ka lavea ei ne tatou me i tulafono a te Atua ki te kau Isalaelu e uiga ki te faiga o taulaga, e mafai o fesoasoani mai ke iloilo faka‵lei aka ne tatou me e pefea te ‵lei o te ‵tou taviniga ki te Atua.​—Malaki 3:6.

4, 5. (a) Se a te mea ne fakamasaua atu ne te Tulafono a Mose ki tino o te Atua? (e) Se a te mea e fakaata mai i te tulafono e uiga ki te faiga o taulaga?

⁴ E uke a vaega o te Tulafono a Mose ne fakamasaua atu i ei ki tino Iutaia i aso mua i a latou ne tino agasala. E pelā mo te tino e patele ki te foitino o se tino mate, e ‵tau o faka‵ma a ia. Ke fai te mea tenā, e ‵tau o ta kae ‵sunu se pulumakau ‵kula telā e seai sena pona. A ko ana lefu e ‵tau o tausi ke fakaaoga i te “vai faka‵ma,” telā ka apiapi atu ki luga i te tino i te tolu mo te fitu o aso ne lailai ei a ia. (Numela 19:1-13) Ne fakamasaua atu foki ki tino Iutaia me i tino katoa e fa‵nau mai e se ‵lei katoatoa kae agasala foki, me i te fafine telā ne fanau e lailai i te aso ne fanau ei a ia, kae mai tua ifo i ei e ‵tau o ofo atu ne ia se taulaga mō tena faka‵maga.​—Levitiko 12:1-8.

⁵ Ne manakogina ke ofo atu ne tino Iutaia a taulaga manu i so se tulaga o te olaga mō agasala i aso katoa. Faitalia me iloa ne latou io me ikai, e fai a taulaga konei fakatasi mo taulaga kolā ne ofo fakamuli ifo i te faletapu o Ieova, e pelā me ne “ata fakatusa” o te taulaga ‵lei katoatoa a Iesu.​—Epelu 10:1-10.

TE KILOKILOGA TONU KI TE FAIGA O TAULAGA

6, 7. (a) Ne a mea ne ‵tau o masaua ne tino Isalaelu i te filifiliga o olotou manu ke ofo atu e pelā me se taulaga, kae se a te mea e fakaata mai i ei? (e) Ne a fesili e ‵tau o ‵sili ifo ne tatou ki a tatou eiloa?

⁶ A manu katoa kolā e ofo atu e pelā me se taulaga ki a Ieova e ‵tau eiloa se manu telā “e seai sena pona”​—e se ‵kivi, e se pakia, e katoatoa kae sē masaki. (Levitiko 22:20-22) Kafai e ofo atu ne tino Isalaelu a fuataga o olotou fatoaga ki a Ieova, e ‵tau eiloa ko “fua muamua” “ko mea tafasili i te ‵lei.” (Numela 18:12, 29) E se talia ne Ieova a manu kolā e se katoatoa ‵lei. E fakaata mai i te fakatokaga tāua tenei me i te taulaga a Iesu e seai eiloa sena pona io me se lailaiga i ei, kae ne ofo mai ne Ieova a tena toe mea ‵lei kae tāua ki a ia ko te mea ke maua ne tino te ola.​—1 Petelu 1:18, 19.

⁷ Ka filifili ne te tagata telā e ofo atu tena taulaga a te ‵toe manu tafasili i te ‵lei ke fakaasi atu ei tena loto fakafetai ki a Ieova mō mea ‵lei katoa kolā e tuku mai ne ia. E tuku eiloa ki tino taki tokotasi a te filifiliga o te ‵toe manu ‵lei io me ikai. Kae e iloa ‵lei ne ia me ka se fiafia a te Atua ki se manu telā e isi sena pona, me e fakaasi atu i ei me e se fakatāua ne ia te faiga o taulaga, kae e fai fua e pelā me se tiute io me se amoga ‵mafa ki a ia. (Faitau te Malaki 1:6-8, 13.) E fai te mea tenei ke mafaufau ‵loto tatou ki te ‵tou taviniga ki te Atua: ‘Kaia e tavini atu ei au ki a Ieova? E mata, e ‵tau o toe iloilo aka ne au a te tulaga o taku taviniga mo oku lagonaga e uiga ki ei?

8, 9. Ne a mea ne tauloto ne tatou mai lagonaga o te kau Isalaelu i te taimi e ofo atu ei olotou taulaga?

⁸ E mafai ne se tino Isalaelu o ofo atu tena taulaga mo te loto fiafia ke fakaasi atu ei tena loto fakafetai ki a Ieova. E mafai o ofo atu ne ia se taulaga ‵sunu ko te mea ke maua ne ia te taliaga a Ieova. I vaegā tulaga penei, e faigofie atu ki a ia ke filifili aka a te ‵toe manu ‵lei a ia. Ka fiafia eiloa a ia o tuku atu tena toe manu ‵lei ki a Ieova. I aso nei, e se manakogina ke ofo atu ne Kelisiano a taulaga kolā e fakatonu mai i Tulafono a Mose, kae e isi eiloa ne taulaga e ofo atu ne tatou. E fakaaoga eiloa ne tatou a ‵tou taimi, malosi, mo ‵tou kope ke tavini atu ei ki a Ieova. Ne faipati te apositolo ko Paulo e uiga ki te folafolaatuga o ‵tou fakamoemoega faka-Kelisiano “i mua o tino katoa” mo te ‘faiga o mea ‵lei ki nisi tino’ e pelā me ne taulaga kolā e fakafiafia atu ki te Atua. (Epelu 13:15, 16) E fakaasi atu i ‵tou kilokiloga io me ko ‵tou lagonaga e uiga ki te taviniga ki a Ieova, a te lasi o te ‵tou loto fakafetai mō mea katoa kolā e tuku mai ne ia. Tela la, e ‵pau eiloa a ‵tou kilokiloga mo ‵tou lagonaga i te galuega faka-Kelisiano i aso nei mo latou kolā ne ofo atu olotou taulaga fakafetai i aso mua.

⁹ E pefea la māfai e manakogina i te Tulafono a Mose ke ofo atu ne se tino Isalaelu a taulaga mō agasala ona ko ana vāivāiga? Ona ko te faifaiga tenei se mea eiloa e ‵tau o fai, e mata, ka faigata ke ofo atu ne se tino Isalaelu a te taulaga tenā mo te loto fiafia? (Levitiko 4:27, 28) E se faigata māfai e manako ke maua ne ia se fesokotakiga ‵lei mo Ieova.

10. Ne a “taulaga” e ‵tau o fai ne Kelisiano māfai ko faka‵lei aka a fesokotakiga kolā ko oti ne fakamaseigina?

¹⁰ I aso nei, e mafai o fai ne tatou ne pati kolā e fai ei ke se fiafia ‵tou taina ki a tatou, e aunoa mo te ‵tou iloa, io me ko te faipati atu mo te se mafaufau. Kāti ko fakaasi atu ne tou loto lagona me ko oti ne fai ne koe se mea ‵se. Kafai e ma‵nako ‵tonu tatou ke fakafiafia ne tatou a Ieova, ka fai eiloa ne tatou a te ‵toe mea e mafai o fai ke fakatonu aka te mea ‵se tenā. Ko tena uiga e ‵tau o fakatoese atu tatou ki te taina telā e se fiafia mai ki a tatou. Kae kafai ne fai ne tatou se agasala matagā, e ‵tau o ‵sala tatou ki te fesoasoani o toeaina i te fakapotopotoga. (Mataio 5:23, 24; Iakopo 5:14, 15) E manakogina a taumafaiga e uke ke faka‵lei aka te va o koe mo tou taina io me mo te Atua. E fai eiloa a te mea tenā e pelā me se “taulaga.” Kafai e loto fia‵fia tatou o fai penā, ko maua ei ne tatou se fesokotakiga ‵lei mo Ieova e pelā foki mo ‵tou taina, kae ka ‵ma foki i ei a ‵tou loto lagona. E fakamaoni mai i mea ‵lei konei, me i auala o Ieova ko toe auala ‵lei eiloa.

11, 12. (a) Se a te fakatokaga ne fakasino atu ki ei te faiga o taulaga filemu? (e) E aoga pefea a taulaga filemu ki te faiga o te tapuakiga ‵ma i aso nei?

¹¹ Ne fai a nisi taulaga kolā ne fakatonu mai i te Tulafono a Mose e pelā me ne taulaga filemu. E fakasino atu eiloa ki te mauaga o se tulaga filemu mo Ieova. E ‵kai tasi a te tagata telā i a ia te taulaga fakatasi mo tena kāiga ki ‵kano o te manu telā ne ofo atu e pelā me se taulaga i se potu ‵kai e tasi o te faletapu. E isi foki se vaega e maua ne te faitaulaga e tu i te taimi tenā e pelā foki mo nisi faitaulaga kolā e tavini atu i te faletapu. (Levitiko 3:1; 7:31-33) E fai ne te tino tapuaki a tena taulaga mo te loto fiafia ko te mea ke maua ne ia se fesokotakiga ‵lei mo te Atua. E fai pelā me ko ‵kai fakatasi a te tagata i a ia te taulaga, tena kāiga, te kau faitaulaga mo Ieova i te filemu mo te fia‵fia.

¹² Se a te tauliaga gali ‵ki eiloa ke ‵kami mai ne tatou a Ieova, i se auala fakatusa, ke ‵kai fakatasi mo tatou kae ke talia foki ne ia te ‵kamiga tenā. E tonu, e manako eiloa a te tino i a ia te taulaga ke ofo atu ne ia a te ‵toe mea ‵lei ki se vaegā mālō maluga penā. A taulaga filemu, se vaega o te fakavae o te munatonu telā e maua i Tulafono a Mose, kae fakasino atu ki te taulaga a Iesu telā e sili atu, kae ko tino katoa kolā e fia maua ne latou se fesokotakiga ‵pili kae filemu mo te Atua e mafai eiloa o maua ne latou. I aso nei, e mafai eiloa o maua ne tatou se va fakataugasoa ‵lei mo Ieova māfai e fakaaoga ne tatou mo te loto fiafia a ‵tou taimi mo ‵tou malosi i te faiga o tena taviniga.

TAULAGA KOLĀ NE SEKI TALIA NE TE ATUA

13, 14. Kaia ne seki talia ei ne Ieova a te taulaga telā ne manako a te tupu ko Saulo ke ofo atu ki a ia?

¹³ Ne talia fua ne Ieova a taulaga māfai ne ofo atu mo te loto katoatoa. Kae e faipati foki te Tusi Tapu ki nisi taulaga kolā ne seki talia ne te Atua. Kaia ne seki fiafia ei a ia ki taulaga konā? Ke mafaufau nei tatou ki tulaga e lua konei.

¹⁴ Ne fai atu a te pelofeta ko Samuelu ki te tupu ko Saulo me ko oko ki te taimi ko ‵tau ei o fakasala a tino Amaleka ne Ieova. Tela la, ne ‵tau o tamate ne Saulo a tino o te fenua kātoa fakatasi mo olotou manu. Kae i te taimi ne manumalo ei a ia, ne seki tamate ne Saulo a te tupu o te kau Amaleka ko Akako. Ne faka‵sao foki ne Saulo olotou toe manu ‵lei eiloa ke ofo atu ki a Ieova e pelā me ne taulaga. (1 Samuelu 15:2, 3, 21) Ne saga atu pefea a Ieova ki ei? Ne seki talia ne Ieova a Saulo ona ko tena sē fakalogo. (Faitau te 1 Samuelu 15:22, 23.) Se a te mea e tauloto ne tatou mai te tala tenei? E talia fua ne te Atua a taulaga kolā e ofo atu  ki a ia māfai e faka‵logo tatou ki ana fakatonuga.

15. Se a te mea ne fakaasi mai ne te kau Isalaelu i te taimi ne ofo atu ei olotou taulaga kae fai foki amioga ma‵sei i taimi o Isaia?

¹⁵ E isi foki se fakaakoakoga tai ‵pau i te tusi ko Isaia. I aso o Isaia, ne masani o ofo atu ne te kau Isalaelu olotou taulaga ki a Ieova. Kae ne seki talia olotou taulaga ona ko olotou amioga ma‵sei. Ne fesili atu a Ieova, “I te otou faka‵tau au e fiafia ki taulaga a koutou konei e ofo mai faeloa ki a au? Au ko ‵fiu i otou mamoe konā e ‵sunu mo fai otou taulaga, pelā foki a gako o otou manu vae fa ‵lei. Au ko ‵fiu i toto o pulumakau, mamoe mo kouti. . . . E seai se aoga e aumai ei otou taulaga. Au ko takalialia i te manogi o taulaga ‵sunu a koutou.” Se a te fakalavelave? Ne fai atu te Atua ki a latou penei: “Me e pefea eiloa te ‵talo malosi mai o koutou ki a au, kae ka se fakalogo lele atu eiloa au ki a koutou, me i otou lima ko ‵fonu i toto. Koukou ke ‵ma otou foitino, kae na fakagata nei otou amioga ma‵sei konei e lavea atu ne au e fai ne koutou. Ao, fakagata otou amioga ma‵sei.”​—Isaia 1:11-16.

16. Ne a vaegā taulaga e talia ne te Atua?

¹⁶ Ne seki fiafia a Ieova ki taulaga a tino kolā e se sala‵mo i olotou agasala. Kae e talia ne ia a ‵talo mo taulaga a tino kolā e taumafai malosi ke ola latou e ‵tusa mo ana fakatonuga. Ne akoako mai i te fakavae o te munatonu i te Tulafono ke iloa ne tino taki tokotasi penā i a latou ne tino agasala kae ne manakogina ke fakamagalo olotou agasala ne Ieova. (Kalatia 3:19) Kae e fai i ei ke maua ne te tino a te loto salamō tonu. I aso nei e ma‵nako malosi tatou ki te taulaga a Keliso ke fakamagalo ei ‵tou agasala. Kafai e malamalama kae loto fakafetai tatou ki te taulaga tenei, ka “fiafia” eiloa a Ieova ki ‵tou taulaga kolā e ofo atu e auala i ‵tou taviniga ki a ia.​—Faitau te Salamo 51:17, 19.

KE FAKATUANAKI KI TE TAULAGA A KELISO!

17-19. (a) E mafai pefea o fakaasi atu ne tatou ki a Ieova a ‵tou loto fakafetai ki te taulaga togiola a Iesu? (e) Se a te mea ka sau‵tala ki ei i te suā mataupu?

¹⁷ Ko sili atu te ‵lei o tatou i aso nei i lō tino kolā ne ola i taimi mai mua o Kelisiano me ko se manakogina ke ‵kilo atu fua tatou ki “ata fakatusa” o fuafuaga a te Atua. (Epelu 10:1) A tulafono e uiga ki te faiga o taulaga ne fakamalosi atu ei ki te kau Iutaia ke ati aka a uiga kolā e manakogina ke maua ei se fesokotakiga ‵lei mo te Atua​—ko te loto fakafetai tonu ki a ia, te manakoga ke tuku atu ki a ia te ‵toe mea ‵lei, mo te manakoga ke maua se fakamagaloga ki olotou agasala. Ne fesoasoani malosi mai te Tusi Tapu i Tusitusiga i te ‵gana Eleni ke malamalama tatou me e auala i te togiola, ka fakaseai katoatoa eiloa ne Ieova a ikuga katoa o te agasala, kae ko mafai foki o maua nei ne tatou se loto lagona ‵lei i ona mua. Ko oko eiloa te gali o te meaalofa a Ieova ko te togiola!​—Kalatia 3:13; Epelu 9:9, 14.

¹⁸ E tonu, e isi ne mea e ‵tau o fai ne tatou ko te mea ke aoga ki a tatou a te taulaga togiola, i tafa o te malamalama fua i ei. Ne tusi mai te apositolo ko Paulo, “Ne fai te Tulafono mo fai te ‵tou tausi o takitaki atu tatou ki a Keliso, ko te mea ke taku amiotonugina tatou ona ko te fakatuanaki.” (Kalatia 3:24) Kae e ‵tau eiloa o olo tasi a te fakatuanaki mo galuega. (Iakopo 2:26) Tela la, ne fakamalosi atu a Paulo ki Kelisiano i te senitenali muamua kolā ne iloa ne latou te fakavae o te munatonu mai te Tulafono a Mose, ke fakagalue aka te iloa telā ko maua ne latou. Kafai e fai latou penā ka fetaui ‵lei eiloa olotou faifaiga mo fakatakitakiga a te Atua kolā e akoako atu ne latou.​—Faitau te Loma 2:21-23.

¹⁹ E tiga eiloa e se manakogina ke ola a Kelisiano i aso nei e ‵tusa mo te Tulafono a Mose, koi ‵tau eiloa o ofo atu ne latou a taulaga kolā e talia ne Ieova. Ka sautala tatou i te suā mataupu ki auala e mafai ei ne tatou o fai penā.

 [Fesili mo te Sukesukega]

 [Fakamatalaga Tāua i te itulau e 19]

E se mafai o ‵fuli a mea kolā e manako a Ieova ke fai ne ana tavini

[Ata i te itulau e 20]

Se vaegā manu pefea ka ofo atu ne koe e pelā me se taulaga?

 [Ata i te itulau e 21]

E talia ne Ieova a tino kolā e ofo atu ne latou a taulaga kolā e fiafia a ia ki ei