A te mea tenei ko te ‵toe tusi siki masani kae lauiloa i te Tusi Tapu kātoa. E fai mai me e seai aka foki eiloa se isi fuaiupu telā e “fakamatala fakatoetoe mai i ei i se auala manino a te fesokotakiga o te Atua mo tino mo te auala ke maua ei te fakaolataga.” Ona ko te pogai tenā, i nisi fenua a te tusi siki tenei, io me se fakamatalaga ki te “Ioane 3:16,” e masani sāle o fakaasi atu i maopoopoga a tino, i luga i motoka, i ata mo tusitusiga kolā e faka‵pa i auala, mo nisi koga aka foki.

Faitalia me se a te tulaga, a tino kolā e fakaaoga ne latou a te tusi siki tenei e fakaasi mai ne latou se lagonaga tali‵tonu katoatoa ki te alofa o te Atua telā ko fakamautinoa aka ei te lotou fakaolataga se-gata-mai. Kae e a koe? Se a te uiga o te alofa o te Atua ki a koe? Kae se a tau faka‵tau ki mea ne fai ne te Atua kolā e fakaasi atu ei tena alofa ki a koe?

E loto fia‵fia a tino e tokouke ke tuku atu a tavaega ki te Atua mō te faitega o te iunivesi, mea katoa i ei, mo tino. Ko oko eiloa i te faigata ke malamalama i tamā mea ola fo‵liki kolā ne faite faka‵lei i se auala telā e mautinoa ‵lei i ei me e isi eiloa se tino tafasili i te poto ne faite ne ia. E tokouke a tino e fakafetai atu ki te Atua i aso katoa mō te meaalofa ko te ola. E iloa foki ne latou me e fakalagolago katoatoa latou ki te Atua mō te ola—e pelā mo te ea, vai, meakai, mo te tamilosaga masani i te lalolagi—ko te mea ke tumau latou i te ola kae fia‵fia ki mea e fai ne latou.

Se mea ‵lei ke fakafetai tatou ki te Atua mō mea katoa konei, me i a ia ko te Tino ne faite kae tausi ne ia tatou. (Salamo 104:10-28; 145:15, 16; Galuega 4:24) E mafai o fakatāua ne tatou te alofa o te Atua māfai e mafau‵fau ki mea katoa e fai ne ia ke mafai o ola ‵lei ei tatou. Ne fakamatala mai ne te apositolo ko Paulo i te auala tenei: “E tuku atu ne [te Atua] ki tino  katoa a te ola mo te mānava e pelā foki mo mea katoa. E auala i a ia ko maua ei ne tatou a te ola, e gasue‵sue, kae e iai foki tatou.”—Galuega 17:25, 28.

Kae e uke atu a auala e fakaasi mai ei te alofa o te Atua i lō te tausi mai fua ki a tatou i te feitu faka-te-foitino. Ne faite foki ne ia tatou ke ma‵luga atu i nisi mea ola mai te tukumaiga o te malamalama i te feitu faka-te-agaga mo te fesoasoani mai ke malamalama faka‵lei i ei. (Mataio 5:3) I te auala tenei, e maua ei ne tino faka‵logo a te fakamoemoega ke fai mo fai ne vaega o te kāiga o te Atua, kolā ko ana “tamaliki.”—Loma 8:19-21.

E pelā eiloa mo pati i te Ioane 3:16, ne fakaasi mai ne te Atua tena alofa mai te ugamaiga o tena Tama, ko Iesu, ki te lalolagi ke akoako mai ne ia a mea e uiga ki tena Atua mo tena Tamana kae ke mate foki mō tatou. Ka taku ‵tonu atu ne tino e tokouke me e se malamalama ‵lei latou i te pogai ne manakogina ei ke mate a Iesu mō tino mo te auala e fai a te mate o Iesu mo fakaasiga o te alofa o te Atua mō tatou. Ke na onoono aka tatou ki te auala e fakamatala mai i te Tusi Tapu a te mate o Iesu mo tena tāua.

E se tumau i te ola a tino katoa, e ma‵saki, e ma‵tua, kae e ‵mate foki. Kae e se tenā eiloa te fuafuagina muamua a Ieova te Atua. Ne tuku atu ne ia ki tino muamua a te fakamoemoega ke ola ki te se-gata-mai i te lalolagi palataiso. Kae e tasi fua te mea e ‵tau o fai ne lāua: Ne ‵tau o faka‵logo lāua ki a Ia. Ne fai mai te Atua me kafai ne filifili lāua ke se faka‵logo, ka ‵mate lāua. (Kenese 2:17) Ne ‵teke atu te tagata muamua ki te pulega a te Atua, kae ne maua ei ne ia mo ana tama a te mate. E fai mai te apositolo ko Paulo: “Ne oko mai ei te agasala ki te lalolagi e auala i te tagata e tokotasi, a ko te mate e auala i te agasala, kae ne faka‵solo atu a te mate ki tino katoa me ko agasala a latou katoa.”—Loma 5:12.

Kae ko te Atua “e fiafia ki te mea tonu.” (Salamo 37:28) E tiga eiloa ne seki mafai o fakaseaoga ne te Atua a te agasala telā ne fai mo te iloa tonu ne te tagata muamua, ne seki manako te Atua ke fakasala a tino katoa ki logo‵maega mo te mate ki te se-gata-mai ona ko te sē fakalogo o te tagata fua e tokotasi. E ‵kese mai i ei, mai i te fakagalue aka o te akoakoga fakavae mai tua o te tulafono ko te “ola ki te ola,” ko oti eiloa ne fakagalue aka ne ia mo te fakamaoni kae ne mafai ei o toe maua ne tino faka‵logo a te avanoaga ke ola ki te se-gata-mai. (Esoto 21:23) A te fesili la, E mafai pefea o toe fakafoki mai a te ola ‵lei katoatoa telā ne galo atu i a Atamu? A te tali: E ‵tau o ofo atu se tino e pelā me se taulaga, se ola telā e ‵pau tena tāua mo te ola o Atamu—ko te ola ‵lei katoatoa faka-te-foitino.

E manino ‵lei, me e seai eiloa se tino ne tupu mai i a Atamu e mafai ne ia o fai se vaegā taulaga penā kae na ko Iesu fua. (Salamo 49:6-9) Ona ko te mea ne fanau mai a ia e aunoa mo te pisipisia i te agasala, ne ‵lei katoatoa a Iesu e pelā mo te tulaga ne maua ne Atamu. Tela la, mai te tukuatuga o tena ola, ne ‵togi ei ne Iesu a tino mai i te ‵nofo pologa ki te agasala. Mai te faiga penā, ne tuku atu ei ne ia a te avanoaga ki tama‵liki a te tauavaga muamua ke maua ne latou te ola ‵lei katoatoa telā ne maua muamua ne Atamu mo Eva. (Loma 3:23, 24; 6:23) E mata, e isi ne mea e ‵tau o fai ne tatou ko te mea ke maua ne tatou a mea aoga mai i te fakaasiga tafasili i te lasi o te alofa?

I te ‵toe mafaufau ki te Ioane 3:16, e lavea ne tatou a pati ko te “ke se malaia so se tino e fakatuanaki ki a ia, kae ke maua ne ia te ola se gata mai.” E fakauiga te mea tenei me e isi se mea e ‵tau o fai ke maua ei te meaalofa ko te ola se-gata-mai. Kafai e ma‵nako tatou ke maua “te ola se gata mai,” e ‵tau mo tatou o tali‵tonu ki a Iesu kae faka‵logo ki a ia.

Kāti ko mafaufau koe penei: ‘E aofia pefea te fakalogo? E a, e seki fai mai a Iesu me i “so se tino e fakatuanaki ki a ia” ka maua ne ia te ola se-gata-mai?’ Ao, e tāua te talitonu, io me ko te fakatuanaki. Kae se mea tāua ke masaua me fai mai te Tusi Tapu, e uke atu a mea e aofia i te fakatuanaki i lō te talitonu fua. E ‵tusa mo te Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words, a te pati ne fakaaoga ne Ioane i te ‵gana mua e fakauiga ki te “fakalagolago ki se mea, e se ko te talitonu fua.” Ke maua te taliaga a te Atua, e manakogina a mea e uke atu i lō te talia fua i te mafaufau me i a Iesu ko te Fakaola. E ‵tau foki o taumafai malosi a te tino talitonu o fakagalue aka a mea ne akoako mai ne Iesu. Kafai e seai ne faiga, e seai foki eiloa se aoga o so se vaegā fakatuanaki. “Te fakatuanaki e mate māfai e seai ne ana galuega,” ko muna a te Tusi Tapu. (Iakopo 2:26) Ke fakamatala atu i se isi auala, e ‵tau mo te tino talitonu o fakaasi atu te fakatuanaki ki a Iesu—mai i te ola e ‵tusa mo tena talitonuga mo te fakatuanaki.

E fakamatala mai ne Paulo i te auala tenei: “Me ne fakamalosi mai te alofa o Keliso ki a matou, ona ko te fakaikuga tenei ko oti ne fai ne matou, me ne mate te tagata e tokotasi mō tino katoa . . . kae ne mate a ia mō tino katoa ko te mea ko tino kolā e ola ke se toe ola mō latou eiloa, kae mō ia telā ne mate mō latou kae toe fakatu aka.” (2 Kolinito 5:14, 15) A te loto fiafia tonu ki te taulaga a Iesu e ‵tau o fakagasue‵sue aka ei tatou ke ‵fuli ‵tou olaga—mai te ola i se olaga kaimanako mō tatou eiloa kae ne ‵fuli ke ola mō Iesu, telā ne mate mō tatou. Ko tena uiga, e ‵tau o fakamuamua faeloa ne tatou i ‵tou olaga a te faiga o mea kolā ne akoako mai ne Iesu. A te vaegā ‵fuliga tenā ka pokotia i ei ‵tou tulaga, ‵tou filifiliga, mo mea katoa e fai ne tatou. Se a te taui o tino kolā e tali‵tonu kae fakatuanaki ki a Iesu?

A te vaega fakaoti o te Ioane 3:16, e fakaasi mai i ei a te folafolaga a te Atua ki tino kolā e fakatuanaki ki te togiola kae e ola e ‵tusa mo tulaga o te Atua. E manako te Atua ko tino fakamaoni penā “ke se malaia, . . . kae ke maua ne [latou] te ola se gata mai.” Kae e ‵kese a fakamoemoega mō tino kolā e maua ne latou a mea aoga mai te alofa o te Atua.

Ne folafola atu Iesu ki se potukau e tasi e uiga ki te ola se-gata-mai i te lagi. Ne fai ‵tonu atu a ia ki ana soko fakamaoni me ko pili o fakatoka ne ia se koga mō latou ko te mea ke pule fakatasi latou mo ia i te ‵malu. (Ioane 14:2, 3; Filipi 3:20, 21) A latou kolā e toe‵tu ki te ola i te lagi “ka fai latou mo faitaulaga a te Atua mo Keliso, kae ka pule fakatasi latou mo ia i te afe o tausaga.”—Fakaasiga 20:6.

E maua fua ne se aofaki foliki o soko o Keliso a te vaegā tauliaga tenā. A te ‵tonuga loa, ne fai atu a Iesu: “Sa ma‵taku, e taku lafu mamoe foliki, me ko oti ne talia ne te otou Tamana ke tuku atu ki a koutou a te Malo.” (Luka 12:32) E tokofia ka aofia i te “lafu mamoe foliki”? E fai mai te Fakaasiga 14:1, 4: “Ne matea atu ne au, kae kiloke! ne tu mai te Tamā Mamoe i luga i te Mauga o Siona, kae ne ‵tu fakatasi mo ia te toko 144,000 o tino kolā e maua ne latou tena igoa mo te igoa foki o tena Tamana e tusi i luga i olotou lae. . . . Konā foki eiloa a tino ne ‵togi mai i tino katoa e pelā me ne fuataga muamua mō te Atua penā foki loa mo te Tamā Mamoe.” E ‵kese mai te fia piliona o tino kolā ne ola, e aofia fua a te toko 144,000 i te “lafu mamoe foliki.” E fakamatala mai loa a latou konei e pelā me ne tupu, kae ko oi ka pule atu latou ki ei?

Ne faipati mai a Iesu ki te lua o potukau o tino fakamaoni kolā ka maua ne latou a mea aoga mai te Malo faka-te-lagi. E pelā mo te mea e lavea atu i te Ioane 10:16, ne lavea ne Iesu te mea tenei: “E isi aka foki ne aku nisi mamoe, kolā e se ‵tu i te lulu tenei. E aumai foki ne au a latou konei, kae ka faka‵logo latou ki toku leo, kae ka fai latou katoa mo lafu mamoe e tasi, mo te tausi mamoe e tokotasi.” E olioli eiloa a “mamoe” konā ki te ola se-gata-mai i te lalolagi palataiso—ko te fakamoemoega foki telā ne maua muamua ne Atamu mo Eva. E iloa pefea ne tatou me e fakamoe‵moe latou ke ola i te lalolagi i aso mai mua?

 I taimi e uke, e faipati mai te Tusi Tapu ki fakanofonofoga i te Palataiso i te lalolagi i aso mai mua. Ke lavea eiloa ne koe te mea tenei, kāti e fia ‵suke koe ki tau Tusi Tapu kae faitau a fuaiupu konei: Salamo 37:9-11; 46:8, 9; 72:7, 8, 16; Isaia 35:5, 6; 65:21-23; Mataio 5:5; Ioane 5:28, 29; Fakaasiga 21:4. E ‵valo mai i fuaiupu konā a te gataga o taua, ogegā meakai, masaki, mo te mate. E faipati mai i ei ki se taimi telā ka maua ei ne tino ‵lei a te fiafia ke faite olotou fale, ‵toki olotou fatoaga, kae puti aka olotou tama‵liki i fakanofonofoga filemu. * E mata, e gali ki a koe a te vaegā fakamoemoega penā? E maua ne tatou a pogai ‵lei ke tali‵tonu me ko pili o fakataunu a folafolaga konā.

Kafai e mānava malie aka koe kae mafaufau ki mea katoa ne fai ne te Atua mō koe mo tino katoa, e manino ‵lei me ne fai eiloa ne ia a mea e uke ‵ki. E maua ne tatou te ola, te poto, te malosi ‵lei, mo mea e manakogina ke tausi atu ki te olaga. E sili atu i ei, a te meaalofa a te Atua ki te togiola e auala i a Iesu, telā ne mate mō tatou, e mafai o maua ne tatou a fakamanuiaga e sili atu, e pelā mo mea ne tauloto ne tatou mai i te Ioane 3:16.

A te ola se-gata-mai i fakanofonofoga filemu kae ‵gali, e aunoa mo te fakamataku o masaki, taua, ogegā meakai, io me ko te mate, e tuku mai i ei se avanoaga ke maua te fiafia mo fakamanuiaga se-gata-mai. A te maua mo te sē maua ne koe o fakamanuiaga konā e fakalagolago katoatoa eiloa ki a koe. A te fesili telā koi ‵tau o mafaufau ki ei, Ne a au mea e fai mō te Atua?