Ne loto malosi a Iesu o taku fakamasei a faifaiga a takitaki lotu amio ‵pelo i ona aso. E pelā mo te fakaasi faka‵sau atu ne ia a uiga fakaloiloi o te kau Falesaio, kolā ne manava‵se fua ki te auala e ‵fulu ei olotou lima i lō te auala ke tausi atu ki olotou mātua. (Mata. 15:1-11) Ne seki talia ne Iesu a faifaiga ma‵sei a takitaki lotu ke taofi ei a ia mai te faipati atu o te mea tonu. Ne fakaasi faka‵sau atu foki ne Iesu a akoakoga ‵se fakalotu. Ne seki fai atu a ia i talitonuga fakalotu katoa e talia ne te Atua. Kae ne fai atu a ia me ka tokouke ka olo atu i te auala lauefa telā e tau atu ki te fakaseaiga, kae ne nāi tino fua ka olo atu i te auala mataliki telā e tau atu ki te ola. (Mata. 7:13, 14) Ne fai ‵tonu mai a ia me isi ne tino ka fai mai i a latou e tavini ki te Atua, kae ko te ‵tonuga loa e se tavini latou ki a ia. Ne fakailoa mai a ia: “Ke fakaeteete koutou i pelofeta ‵loi kolā e o‵mai ki a koutou kae fakafoliga mai pelā me ne mamoe, kae i loto i a latou e fe‵kai eiloa e pelā me ne kuli vao. Ka matea ne koutou a latou i olotou fuataga.”—Mata. 7:15-20. w21.05 9 ¶7-8

Ne avaga a Hana ki se tino Levi e igoa ki a Elekana, telā ne alofa malosi ki tou fafine. Kae e isi aka foki se suā avaga a Elekana, ko Penina. Ne alofa malosi atu a Elekana ki a Hana i lō Penina; kae ko “Penina e isi ne ana tama‵liki, kae ko Hana e seai ne ana tama‵liki.” Ona ko te mea tenei, ne fakaitaita ne Penina a Hana ko te mea ke “se fiafia.” Ne fanoanoa ‵ki a Hana! “Ne tagi ei a ia kae e se kai.” Kae e seai se fakamatalaga i te Tusi Tapu me ne taumafai a Hana o taui ma sui atu. I lō te fai penā, ne ‵ligi atu ne tou fafine a mea i tena loto ki a Ieova mo te loto talitonu me ka faka‵tonu aka ne ia a mea katoa. (1 Samu. 1:2, 6, 7, 10) Se a te mea e tauloto ne tatou mai i te fakaakoakoga a Hana? Kafai e isi se tino e taumafai o fakatau‵fai mo koe, masaua me e ‵tau o pule faka‵lei atu koe ki ei. Ke mo a eiloa e maua ne koe se loto fakatau‵fai. I lō te taui atu o te masei ki te masei, taumafai o tausi te filemu i tou va mo te tino tenā. (Loma 12:17-21) Kafai foki loa e se ‵fuli a ia, ka fakatumau eiloa ne koe te filemu. w21.07 17 ¶13-14

Ko te kaimanako ne ala ei o fakatogafiti ne Iuta a Iesu. Ne seki fai eiloa a ia penā i te kamataga. (Luka 6:13, 16) Ne fai a Iuta e pelā me se tagata fakatuagagina, me ne tuku atu ke tausi ne ia a pokisi tupe. Kae fakamuli ifo, ne kamata o kaisoa a Iuta, e tiga loa ne lagona ne ia a te faka‵pulaga a Iesu fakafia taimi e uiga ki te kaimanako. (Male. 7:22, 23; Luka 11:39) Ne lavea faka‵lei atu te kaimanako o Iuta i se mea ne tupu mai mua malie o tamate a Iesu. Ne ‵kami a Iesu mo ana soko, penā foki Malia mo tena taina ko Maleta ne Simona te lepela. I te taimi o te ‵kaiga, ne tu aka a Malia kae ‵ligi ne ia se sinu manogi kae ‵togi ‵mafa ki luga i te ulu o Iesu. Ne fanoa‵noa a Iuta mo nisi soko. Ne mafau‵fau a nisi soko me kāti e mafai o fakaaoga a tupe konā i te galuega talai. Kae ne ‵kese eiloa te kilokiloga a Iuta. A ia “se tino kaisoa,” kae ne manako o kaisoa a tupe mai te pokisi.—Ioa. 12:2-6; Mata. 26:6-16; Luka 22:3-6. w21.06 18 ¶12-13

E mata, e loto vāivāi sāle koe i nisi taimi ona ko te uke o ou tiute, kae faigata ke saga atu ki ei? Kafai e penā loa, ka malamalama koe i a Paulo. Ne manavase a ia, e se ki se fakapotopotoga fua e tasi kae ki “fakapotopotoga katoa.” (2 Koli. 11:23-28) E mata, e isi sou masaki telā e ave kea‵tea ne ia tou fiafia? Ne fepaki a Paulo mo se “mea makaikai i te foitino,” pelā me se masaki faka-te-foitino, kae ne manako malosi o ave kea‵tea. (2 Koli. 12:7-10) E mata, e loto vāivāi koe ona ko tou tulaga sē ‵lei katoatoa? E penā foki a Paulo i nisi taimi. Ne taku ne ia a ia eiloa e pelā me se “fakaalofa” me ne ‵tau o taua atu faeloa a ia ki tena tulaga sē ‵lei katoatoa. (Loma 7:21-24) Faitalia a tofotofoga kese‵kese mo tulaga faiga‵ta, ne tumau eiloa a Paulo i te tavini ki a Ieova. Se a te mea ne fakamalosi aka ei a ia? E tiga ne maina ‵lei a ia i tena tulaga sē ‵lei katoatoa, ne ‵mautakitaki te malosi o tena fakatuanaki ki te togiola. w21.04 22 ¶7-8

I te taimi ne agasala ei a te tagata ‵lei katoatoa ko Atamu, ne galo i a ia te avanoaga ke ola ki te se-gata-mai, fakatasi mo ana tama‵liki katoa. Seai loa se fakamasakoga ne ‵tau o fai ne Atamu. Ne agasala a ia mo te iloa tonu. Kae e a ana tama‵liki? Ne seki aofia latou i te agasala ne fai ne Atamu. (Loma 5:12, 14) E mata, e isi se mea e mafai o fai ke faka‵sao latou mai te mate telā ne ‵tau fua o maua ne olotou mātua? Ao! I te otiga loa ne agasala a Atamu, ne fakaasi malielie mai ne Ieova te auala ke faka‵sao te fia miliona o tama‵liki a Atamu mai te agasala mo te mate. (Kene. 3:15) Ona ko te togiola, ko mafai o maua ne tatou se va fakataugasoa ‵pili mo Ieova faitalia me e se ‵lei katoatoa tatou. Ona ko te togiola, ka fakamasei katoatoa eiloa a galuega a te Tiapolo. (1 Ioa. 3:8) Ona ko te togiola, ka fakataunu eiloa a te fuafuaga a Ieova mō te lalolagi. Ka fai a te paneta kātoa mo fai se palataiso. w21.04 14 ¶1; 19 ¶17

Ne maopoopo se potukau o tāgata mo fāfine mai fenua kese‵kese e uke kae fai‵pati ki ‵gana kese‵kese. Ne tupu se mea fakaofoofogia i te aso tenā. Ne mafai ne nisi tino Iutaia o fai‵pati ki nisi ‵gana! Ne ‵poi malosi a te vaitino me i pati kolā e fai atu ne tino Iutaia konā penā foki te apositolo ko Petelu e fakaofoofogia ‵ki. Ne aofia i ei a te fekau me e mafai latou o faka‵saogina māfai e fakaasi atu te lotou fakatuanaki ki a Iesu Keliso. Ne aoga ki te vaitino a te fekau tenā. E tonu, ona ko te otia o olotou loto, ne fesili atu ei latou: “Ne a omotou mea e ‵tau o fai?” Kae ne tali atu a Petelu ki a latou: “Ke papatiso katoa koutou.” (Galu. 2:37, 38) Ne toe tupu foki se suā mea fakaofoofogia. Ne papatiso a tino e toko 3,000 i te aso loa tenā, kae fai mo soko o Keliso. Tenei eiloa te taimi ne kamata i ei te galuega tāua ko te faiga o soko, telā ne fakatonu atu ne Iesu ke fai ne ana soko. Ne salalau te galuega tenei ke oko mai loa ki te 21 senitenali. w21.06 2 ¶1-2

Kāti e ‵nofo atu tatou i se koga talai telā e faigata ke maua ne akoga faka-te-Tusi Tapu. Kāti e se fia‵ saga mai a tino ki te ‵tou fekau io me ‵teke ne latou. Se a te mea e mafai o fesoasoani mai ke fakatumau ne tatou se kilokiloga ‵lei ki te ‵tou koga talai? Masaua me e mafai o ‵fuli fakavave a fakanofonofoga o tino i te lalolagi tenei e ‵fonu i fakalavelave, kae kāti a tino kolā ne seki fia‵fia i te taimi muamua ka ma‵nako ki te takitakiga a te Atua fakamuli. (Mata. 5:3) Nisi tino kolā ne masani o se talia ne latou a ‵tou tusi, ko oti ne talia ne latou fakamuli se akoga faka-te-Tusi Tapu. E iloa foki ne tatou i a Ieova ko te Matai o te ‵katiga o saito. (Mata. 9:38) E manako a ia ke tumau tatou i te ‵toki kae fakasiusiu, me i o Ia loa te tiute ke fakaola aka. Kae ko oko loa te fakamalosi loto ke masaua me kafai foki e seki maua sau akoga faka-te-Tusi Tapu i te taimi nei, e fakamanuia eiloa ne Ieova ‵tou taumafaiga, kae e se ko ikuga o ‵tou galuega ne fai! w21.07 6 ¶14

Ne tuku mai ne Ieova te saolotoga ke fai ne tino a olotou tama‵liki, e penā foki mo te tiute ke akoako, a‵lofa kae tavini atu ki a ia. E tiga eiloa e maua ne agelu a fakamanuiaga ‵gali e uke mai i a Ieova, kae ne seki maua ne latou a te tauliaga gali tenei, ke isi ne olotou tama‵liki. Tela la, kafai koe se mātua, e ‵tāua o fakatāua malosi ne koe a te tauliaga tenei ke puti aka au tama‵liki. Ko oti ne tuku atu ki mātua se tiute tāua ke puti aka olotou tama‵liki i “polopolokiga mo fakatakitakiga a Ieova.” (Efe. 6:4; Teu. 6:5-7) Ko te mea ke fesoasoani atu ki mātua, ne fakatoka ne te fakapotopotoga a te Atua a mea faigaluega e uke kolā e fakavae ki te Tusi Tapu, e pelā mo tusi, vitio, pese mo nisi mataupu i te itaneti. E manino ‵lei me e fakatāua ne te ‵tou Tamana faka-te-lagi mo tena Tama a ‵tou tama‵liki. (Luka 18:15-17) Kafai e fakalago‵lago a mātua ki a Ieova kae fai ‵toe mea e mafai ke tausi atu ki olotou tama‵liki, ka fiafia eiloa a Ieova. Kae ka fesoasoani atu eiloa latou ke maua ne olotou tama‵liki a te fakamoemoega ke aofia i te kaukāiga o Ieova ki te se-gata-mai! w21.08 5 ¶9

E mafau‵fau a nisi tino me i te fakatuanaki ko te tali‵tonu ki se mea e aunoa mo se fakamaoniga. Kae e ‵tusa mo pati i te Tusi Tapu, e se tenā te fakatuanaki tonu. Mafaufau aka la me i te fakatuanaki ki mea e se lavea ki mata, e pelā mo Ieova, Iesu mo te Malo faka-te-lagi, e fakavae ki fakamaoniga kolā e fakatalitonugina. (Epe. 11:3) Ne fai mai se saienitisi telā ne fai fakamuli mo fai se Molimau: “E isi se fakavae mō mea kolā e tali‵tonu ki ei a Molimau a Ieova. E se fakaseaoga ne latou a fakamatalaga ‵tonu fakasaienisi.” Kāti ka fesili ifo tatou penei, ‘Kafai e isi se fakamaoniga telā e fakatalitonugina me e isi se Mafuaga, kaia e se tali‵tonu ei te tokoukega o tino me ne māfua mai i te Atua a te ola?’ Nisi tino seki sukesuke loa ne latou a fakamaoniga. Ne fai mai a Robert, telā ko fai nei mo Molimau a Ieova: “Ona ko te mea ne seki fakasae aka i te akoga a te mataupu ki mea ne faite, ne mafaufau au me e se tonu. Ne seki talitonu au ki ei ke oko eiloa ki te taimi ko 20 tupu ei oku tausaga, kae lagona a fakamatalaga ‵tonu i te Tusi Tapu kolā e fetaui ‵lei mo te manatu me isi se tino ne faite ne ia a mea katoa.” w21.08 15 ¶4-5

E mafai o tauloto tatou e uiga ki te ‵lei o Ieova mai te faitau ki te Tusi Tapu mo kae fakalogo‵logo foki ki nisi tino e fai‵pati e uiga ki fakamanuiaga ne maua ne latou. Kae ka maua ne tatou te mainaga tonu ki te ‵lei o Ieova māfai e “‵tofo” ne tatou a tena ‵lei. Tenei te fakaakoakoga e tasi, kāti e ma‵nako tatou ke ‵kau atu ki nisi vaega o te galuega talai, kae ke kausaki atu ki te fakamoemoega tenā, ka manakogina ke fakafaigofie ‵tou olaga. E iloa ne tatou te tautoga a Iesu me kafai e fakamuamua ne tatou a manakoga o te Malo, ka tuku mai ne Ieova a mea kolā e manakogina ne tatou, kae seki lavea aka loa ne tatou te fakataunuga o te tautoga tenā. (Mata. 6:33) E ui i ei, mai te fakatuanaki ki te tautoga a Iesu, e taumafai tatou o fakaaoga faka‵lei ‵tou tupe, fakamu‵tana ‵tou taimi ga‵lue, kae ‵saga tonu atu ki te galuega talai. Kafai e fai tatou penā, ka lavea ne tatou me e atafai tonu mai a Ieova ki ‵tou manakoga. Ko “‵tofo” eiloa tatou ki te ‵lei o Ieova. w21.08 26 ¶2

E mata, tenā foki te fakalavelave i aso nei? Ao. E fia‵fia eiloa a takitaki lotu e tokouke o talia ki olotou fakapotopotoga a tino takutakua, ma‵luga, kae ‵poto i te kilokiloga a te lalolagi. E talia ne takitaki lotu a vaegā tino penā, faitalia me e se fetaui ‵lei a amioga mo olaga o tino konā mo tulaga o te Atua. Kae e manatu mā‵ma a takitaki lotu konā ki tavini loto finafinau a Ieova, kolā e ‵ma i mea tau amioga kae e se takutakua i poto faka-te-lalolagi. E pelā mo pati a Paulo, ne filifili ne te Atua a latou kolā e “‵kilo fatauva” ki ei a tino. (1 Koli. 1:26-29) Kae e kilo atu loa a Ieova ki ana tavini fakamaoni katoa e pelā me e tāua. Ne a ‵tou mea e ‵tau o fai ke mo a ma fakaloiloi tatou ne mafaufauga faka-te-lalolagi? (Mata. 11:25, 26) Ke mo a ma fakamalosigina koe ne tena kilokiloga ki tino o te Atua. Ke iloa ne koe me e fakaaoga fua ne Ieova a tino loto maulalo ke fai tena loto. (Sala. 138:6) Kae mafaufau la ki te uke o mea ko oti ne fakataunu ne ia, mai te fakaaogaga ne ia a latou kolā e se ‵poto i te kilokiloga a te lalolagi. w21.05 8 ¶1; 9 ¶5-6

Ne loto fakafetai a te apositolo ko Paulo ki te fesoasoani ne maua ne ia. Ne loto maulalo a ia o talia a te fesoasoani mai i taina mo tuagane. (Fili. 2:19-22) Tino ma‵tua, e mafai o fakaasi atu te otou loto fakafetai ki talavou i te fakapotopotoga i auala e uke. Kafai e fia fesoasoani atu latou o ave koe ki se koga, ‵togi au mea, io me ko nisi mea tāua, ke talia mo te loto fakafetai te lotou fesoasoani. Ke kilo atu ki te vaegā fesoasoani tenā e pelā me se fakaasiga o te alofa o Ieova. E mafai o poi koe i te va fakataugasoa telā e mafai o iku mai i ei. Ke fakaasi atu faeloa te fiafia tonu o koe ki te gasolo ki mua o talavou i te feitu faka-te-agaga, kae fakailoa atu ki a latou a tou fiafia ke lavea atu a talavou e taumafai o tavini i auala e uke i te fakapotopotoga. Kae ke loto fiafia o fakaasi atu a tala o mea ne ‵tupu i tou olaga ki a latou. Kafai e fai koe penā ko ‘fakaasi atu tou loto fakafetai’ ki a Ieova ona ko talavou kolā ne aumai ne ia ki te fakapotopotoga.—Kolose 3:15; Ioa. 6:44; 1 Tesa. 5:18. w21.09 11-12 ¶12-13

E alofa a Ieova ki ‵tou taina mo tuagane. Kāti e se faigofie faeloa ke lagona ne tatou kae fakaasi atu te alofa tenā ki ‵tou kāiga faka-te-agaga. E fai eiloa penā ona ko te kese‵kese o tuu mo olaga ne ‵tupu aka ei tatou. E fai ne tatou katoa a mea ‵se kolā e mafai o fai ei ke kaitāua kae se fia‵fia a nisi tino. Kae koi mafai eiloa o fakamalosi aka ne tatou a te alofa i ‵tou kāiga faka-te-agaga. I te auala fea? Mai te fakaakoako ki te ‵tou Tamana i te fakaasi atu o te alofa ki ‵tou taina mo tuagane. (Efe. 5:1, 2; 1 Ioa. 4:19) A te tino alofa atafai e ‵sala atu ki auala ke fesoasoani kae tuku atu a fakamafanafanaga. Mai i ana faifaiga ki tino, ne fakaasi atu ne Iesu te atafai o Ieova ki a latou. (Ioa. 5:19) I te taimi e tasi ne lavea ne Iesu se vaitino, “ne alofa malosi a ia ki a latou me ko pa‵ka kae tuku tiaki latou e pelā me ne mamoe e seai se lotou tino tausi.” (Mata. 9:36) Ne uke atu a mea ne fai ne Iesu i lō te fakaasi atu fua o lagonaga atafai ki a latou. Ne faka‵lei ne ia a tino ma‵saki kae tuku atu a te malosi fou ki a latou kolā ko “fi‵ta kae ‵mafa [olotou] amoga.”—Mata. 11:28-30; 14:14. w21.09 22 ¶10-11

E fiafia a Ieova ke fakaasi atu te alofa fakamagalo. Ne fakaosofia a te apositolo ko Paulo ke tusi atu me i te Atua e “lasi tena alofa fakamagalo.” I te mataupu kātoa tenei, ne fakasino atu a Paulo ki te alofa fakamagalo o te Atua i te tuku atu ne ia o te fakamoemoega ki te ola faka-te-lagi ki ana tavini fakaekegina kae se ‵lei katoatoa. (Efe. 2:4-7) Kae e se gata fua i konā a te alofa fakamagalo o Ieova. Ne tusi mai te faisalamo ko Tavita: “A Ieova e ‵lei ki tino katoa, kae ko tena alofa fakamagalo e lavea atu i ana galuega katoa.” (Sala. 145:9) Ona ko te alofa o Ieova ki tino, e fakaasi atu ne ia te alofa fakamagalo māfai e isi se pogai ke fai penā. E iloa ‵lei atu ne Iesu i lō so se isi tino, a te lasi o te fiafia o Ieova ke fakaasi atu te alofa fakamagalo. A te ‵tau tamana konei ne ‵nofo fakatasi i te lagi mō se taimi leva ‵ki mai mua o tala fakasolopito o tino. (Faata. 8:30, 31) E uke a taimi ne lavea ne Iesu a te auala ne fakaasi atu ne tena Tamana a te alofa fakamagalo ki tino agasala. (Sala. 78:37-42) I ana akoakoga, ne faipati atu faeloa a Iesu ki te uiga gali tenei o tena Tamana. w21.10 8-9 ¶4-5

I se taimi e tasi, ne ‵talo atu a Iesu: “Toku Tamana, faka‵malu tou igoa.” Ne tali mai eiloa a Ieova ki te ‵talo tenā i se leo maluga mai te lagi kae tauto atu me ka faka‵malu eiloa ne ia tena igoa. I te faiga o tena galuega talai, ne faka‵malu eiloa ne Iesu a te igoa o tena Tamana. (Ioa. 17:26) Tela la, se mea ‵lei ke fakamoe‵moe me e maua ne Kelisiano ‵tonu a te tauliaga ke fakaaoga te igoa o te Atua kae fakailoa atu ki nisi tino. I te senitenali muamua T.A., mai tua malie eiloa o te fakatuga o te fakapotopotoga Kelisiano, “ne saga atu ei a [Ieova] ki fenua fakaa‵tea ke aumai mai i a latou ne tino mō tena igoa.” (Galu. 15:14) Ne fia‵fia a Kelisiano i te senitenali muamua ke fakaaoga te igoa o te Atua kae fakailoa atu ki nisi tino. Ne fakaaoga faeloa ne latou te igoa o te Atua i te lotou galuega talai mo olotou tusitusiga. Ne fakamaoni atu ne latou me i a latou ko tino mō te igoa o te Atua. (Galu. 2:14, 21) E penā foki i aso nei, a Molimau a Ieova ko tino mō te igoa o Ieova. w21.10 20-21 ¶8-10

E tumau te alofa fakamaoni o te Atua. A te vaega tāua tenei o te alofa fakamaoni, e taku mai faka-26 taimi i te Salamo 136. I te fuaiupu i te kamataga, e faitau penei: “Fakafetai atu ki a Ieova, me i a ia e ‵lei; a tena alofa fakamaoni e tumau ki te se-gata-mai.” (Sala. 136:1) I te fuaiupu e 2 ke oko ki te 26, e toe faka‵foki mai ei a pati konei me i “tena alofa fakamaoni e tumau ki te se-gata-mai.” I te taimi e fai‵tau tatou ki fuaiupu konei i te Salamo tenei, ka ofo eiloa tatou i te uke o auala ne fakaasi atu ei ne Ieova a tena alofa fakamaoni e aunoa mo te ‵fiu. A te tugapati ko “tena alofa fakamaoni e tumau ki te se-gata-mai” e fakatalitonu mai i ei me i te alofa o te Atua ki ana tino, e se mafai o mafuli. Ko oko eiloa i te fakamalosi loto ke iloa atu me e se ‵fiu vave a Ieova i ana tavini! I lō te fai penā, e ‵piki ‵mau a ia ki a latou kolā e tavini ki a ia, maise i taimi faiga‵ta. A te iloa atu me e ‵piki ‵mau a Ieova ki a tatou, e maua ei ne tatou te fiafia mo te malosi e manakogina ke fa‵ki i tulaga faiga‵ta kae ke tumau i te sa‵sale i te auala ki te ola.—Sala. 31:7. w21.11 4 ¶9-10

E mata, e manavase koe i nisi taimi ma mafaufau ki mea kolā ka ‵tupu i aso mai mua—te fakaseaiga o lotu ‵se, te osoatuga o Koka mai Makoka, mo te taua o Amaketo? Kai fesili ifo aka loa koe, ‘Kafai ko oko mai te taimi tenā, e mata, ka tumau au i te fakamaoni māfai ko ‵tupu a mea fakama‵taku konei?’ Kafai ne mafaufau koe penā, ka aoga eiloa ki a koe a pati a Iesu i te ‵tou tusi siki mō te aso nei. Ne fai atu a Iesu ki ana soko: “Ke mo a ma ‵pole otou loto. Fakatuanaki.” (Ioa. 14:1) Ka fesoasoani mai a te malosi o te ‵tou fakatuanaki ke fakafesagai atu mo te loto talitonu ki aso mai mua. A te mafaufau ki auala ke fakafesagai atu ki tofotofoga o ‵tou fakatuanaki i aso nei, ka fakamalosi aka ei a te ‵tou fakatuanaki ke kufaki a tulaga faiga‵ta i aso mai mua. E mafai o iloa ne tatou a feitu e manakogina ke fakamalosi aka ‵tou fakatuanaki. So se tofotofoga e manumalo tatou i ei, ka fai ei ke malosi atu ‵tou fakatuanaki. Ka fesoasoani mai i ei ke kufaki tatou i tofotofoga i aso mai mua. w21.11 20 ¶1-2

Ne fakamalosi ne te apositolo ko Paulo a Timoteo mo Kelisiano katoa ke fakataunu katoatoa te lotou galuega talai. (2 Timo. 4:5) Kae i nisi taimi e faigata foki ke fai penā. Mafaufau aka la ki ‵tou taina e ‵nofo i fenua e fakatapu i ei te galuega talai. E fakafesagai a tino o Ieova mo fakalavelave e uke kolā e mafai o fakavāivāi atu ki a latou. E pelā me se fakaakoakoga, e tokouke e ‵tau o ga‵lue mō se fia itula ke tausi atu ki manakoga tāua o olotou kāiga. E ma‵nako latou ke uke atu olotou taimi i te galuega talai, kae e se lava te lotou malosi i te fakaotiga o te vaiaso. Nisi tino ko se uke olotou mea e mafai o fai ona ko masaki io me ko te tulaga matua, ko se mafai latou o oloolo kae ko ‵nofo fua i fale. Kae ko nisi tino e mafau‵fau faeloa i a latou ko sē aoga. Faitalia ‵tou fakalavelave, e mafai ne Ieova o fakamalosi tatou ke kufaki i ‵tou fakalavelave totino kae ke fai ne tatou te ‵toe mea e mafai ke tavini atu ki a ia. w21.05 20 ¶1-3

I nisi taimi, e fakamalosi mai a nisi tino ke aofia tatou i faifaiga kolā e mafai o fakalavelave mai ki ‵tou tapuakiga. Kafai ko fai mai latou penā, e ‵tau o fai ne tatou se fakaikuga tāua. Mafaufau ki se akoakoga fakavae i te Levitiko 19:19, telā e fai mai se vaega i ei, penei: “E se ‵tau mo koe o pei ki se gatu telā ne faite ki filo kese‵kese e lua.” Ne fai ne te tulafono tenā ke tu ‵kese te kau Isalaelu mai i ana tafa. I aso nei e ‵lei loa ki a tatou a gatu kolā e ‵sui ki vaegā laugatu kese‵kese. Kae ‵teke tatou ki te fai pelā mo tino kolā e se fetaui olotou talitonuga mo faifaiga mo akoakoga i te Tusi Tapu, faitalia me e aofia i ei a tino e a‵koga tasi tatou, taugasoa i te galuega, io me ko kāiga. E tonu, e a‵lofa tatou ki ‵tou kāiga kae fakaasi atu te alofa ki ‵tou tuakoi. Kae kafai e oko ki mea tāua o te olaga, e loto fia‵fia tatou ke tu ‵kese e pelā me ko tino o Ieova. E tāua ‵ki te mea tenā māfai e taumafai tatou ke tapu.—2 Koli. 6:14-16; 1 Pe. 4:3, 4. w21.12 5 ¶14; 6 ¶16

Kae e mafai eiloa o maua te auala ki te ola. Ne fai mai a Iesu: “Kafai e tumau koutou i aku muna, ko oku soko ‵tonu koutou, kae ka iloa ne koutou te munatonu, kae ko te munatonu ka fakasaoloto ne ia koutou.” (Ioa. 8:31, 32) E fakamālō atu me ne seki tautali koe i te tokoukega o tino kae ne ‵sala koe ki te munatonu. Ne kamata o sukesuke malosi koe ki te Muna a te Atua ke iloa atu a mea e manako a ia ke fai ne tatou, kae ne fakalogo koe ki akoakoga a Iesu. Ne tauloto koe me e manako a Ieova ke ‵teke ne tatou a akoakoga a lotu ‵se kae ke fakagata te fakamanatu o aso malō‵lo kolā e māfua mai i faifaiga fapaupau. Ne tauloto foki koe me e mafai o faigata ke fai a mea kolā e manako ki ei te Atua kae tumau i te sē aofia i faifaiga kolā e se talia ne ia. (Mata. 10:34-36) Kāti ne seki faigofie ki a koe ke fai a ‵fuliga konei. Kae ne tumau eiloa koe i ei ona ko tou alofa ki tou tamana faka-te-lagi. Ko oko eiloa i tena fiafia ki a koe!—Faata. 27:11. w21.12 22 ¶3; 23 ¶5

A Mose se fakaakoakoga ‵lei o se tino telā ne talia ne ia a polopolokiga mai tua o te faiga ne ia o se agasala matagā. I se taimi e tasi, ne kaitaua a ia kae ne seki fakaaloalo atu ki a Ieova. Ona ko te mea tenei, ne galo i a Mose a te tauliaga ke ulu atu ki loto i te Fenua o te Folafolaga. (Nume. 20:1-13) I te taimi ne fakaasi atu ne Mose tena sē fiafia e uiga ki te fakaikuga tenei, ne fai atu a Ieova ki a ia: “Sa toe faipati mai ki a au e uiga ki te mea tenei.” (Teu. 3:23-27) Ne seki kaitaua a Mose. Kae ne talia ne ia te fakaikuga a Ieova, kae ne fakaaoga faeloa a ia ne Ieova ke ‵taki atu te kau Isalaelu. (Teu. 4:1) Ke fakaakoako tatou ki a Mose mai te talia ne tatou a polopolokiga. Ne fakaasi mai ne Mose me ne talia ne ia a polopolokiga a Ieova mai tena tumau i te fakamaoni faitalia me ko galo atu se tauliaga telā ne tāua malosi ki a ia. E maua ne tatou a mea aoga māfai e fakaakoako ki tāgata fakamaoni e pelā mo Iopu mo Mose. (Faata. 4:11-13) Tenā eiloa te mea ko oti ne fai ne ‵tou taina mo tuagane e tokouke. w22.02 11 ¶9-10

I te tau ‵moko o te 32 T.A., ne masaki te taugasoa pele o Iesu kae mate atu. (Ioa. 11:3, 14) E tokolua a tuagane o te tagata tenei, ko Malia mo Maleta, kae ne alofa malosi a Iesu ki te kāiga tenei. I te logoga a Maleta me ko oko atu a Iesu, ne tele fakavave atu ki tua o fakafetaui ki a ia. Mafaufau la ki ana lagonaga fanoa‵noa i ana pati: “Te Aliki, moi ne nofo koe i konei penei e se mate toku tuagane.” (Ioa. 11:21, 32-33) E mautinoa me ne tagi a Iesu i te auala ne pokotia malosi ei a Malia mo Maleta i te mate o te lā tuagane. Kafai ko oti ne mate atu sou tino pele, e malamalama a Ieova i ou lagonaga. A Iesu ko te “fakatusa tonu” o tena Tamana. (Epe. 1:3) I te taimi ne tagi ei a Iesu, ne fakaasi mai ne ia a lagonaga o tena Tamana. (Ioa. 14:9) Kafai ko oti ne galo atu sou tino pele, e mafai o mautinoa i a koe me e se lavea fua ne Ieova a tou fanoanoa kae e alofa malosi foki a ia ki a koe. E manako a ia ke faka‵lei ne ia tou loto mafatia.—Sala. 34:18; 147:3. w22.01 15 ¶5-7

Kafai e fakaaoga ne koe a taimi ke faipati atu, fakalogologo, kae mafaufau e uiga ki a Ieova, ka maua ne koe a mea aoga e uke. A te mea muamua, ka fai ne koe a fakaikuga ‵lei. E fakamautinoa mai i te Tusi Tapu me i “te tino e sa‵sale fakatasi mo tino ‵poto ka poto.” (Faata. 13:20) A te lua, ka momea aka tou ‵lei e pelā me se faiakoga. Kafai e suke‵suke tatou ki te Tusi Tapu mo se tino, a te fakamoemoega e tasi o tatou, ko te fesoasoani atu ki te tino akoga ke fakapilipili ki a Ieova. Ko te uke o taimi e fesokotaki tatou ki te ‵tou Tamana faka-te-lagi, ka gasolo aka foki o lasi te ‵tou a‵lofa ki a ia kae toka o akoako atu a ‵tou tino akoga ke alofa foki ki a ia. Tenā loa te mea ne fai ne Iesu. Ne fakamatala mai ne ia a mea e uiga ki tena Tamana i se auala alofa mo tugapati a‵lofa kolā ne fai ei ke a‵lofa foki ana soko fakamaoni ki a Ieova. (Ioa. 17:25, 26) A te tolu, ka gasolo o malosi atu tou fakatuanaki. Mafaufau ki te mea e mafai o tupu māfai e fakamolemole atu koe ki te Atua ke takitaki, fakamafanafana, io me fesoasoani mai ki a koe. I taimi katoa e tali mai ne Ieova a ‵talo konā, e gasolo aka faeloa o malosi tou fakatuanaki ki a ia.—1 Ioa. 5:15. w22.01 30 ¶15-17

E fakamalosi mai a Ieova ki a tatou ke ‵kalo keatea mai i mafaufauga mo faifaiga ma‵sei me i a ia e alofa malosi mai kae manako foki ke fia‵fia tatou i te olaga. (Isa. 48:17, 18) E iloa ne ia me i tino kolā e se ‵teke ki manakoga ma‵sei, e fakalogo‵mae ne latou a latou eiloa mo tino i olotou tafa. E logo‵mae a ia māfai e kilo mai ki te logo‵mae o tatou mo nisi tino. Kāti ka fakatauemu mai a nisi taugasoa mo kāiga māfai ko taumafai tatou o ‵fuli ‵tou uiga. (1 Pe. 4:3, 4) E mafai o fai mai latou me e maua ne tatou te saolotoga ke fai so se mea e ma‵nako tatou ki ei, kae ke mo a ma talia a nisi tino ke fai mai a mea e ‵tau o fai ne tatou. Kae ko tino kolā e ‵teke ki tulaga o Ieova, e se fakauiga i ei me ko ‵tu tokotasi latou. A te ‵tonuga loa, ko talia ne latou te lalolagi telā e pule ne Satani ke fakamalosi atu ki a latou. (Loma 12:1, 2) E ‵tau mo tatou katoa o fai se filifiliga: Ke puke ‵mau ki ‵tou uiga mua, kolā e fakamalosi aka ne te agasala mo te lalolagi a Satani, io me talia ke ‵fuli tatou ne Ieova ki te ‵toe tino ‵lei i te taimi nei.—Isa. 64:8. w22.03 3 ¶6-7

E mafai o ati aka ne tatou se kilokiloga ‵lei e uiga ki ‵tou fakalavelave mai te mafaufau ‵loto ki te Muna a te Atua. Mafaufau la ki mea aoga ne maua ne se fafine ko mate tena avaga telā ne loto mafatia, mai i te Tusi Tapu. Ne fai atu se toeaina me e mafai o maua ne tou fafine a akoakoga aoga mai te faitau ki te tusi o Iopu. I te taimi ne faitau a ia ki ei, ne seki fiafia a ia i te taimi muamua ki a Iopu ona ko ana mafaufauga sē ‵tonu. Ne fai ifo a ia i tena mafaufau: “Iopu! Sa mafaufau fua ki ou fakalavelave!” Kae ne fatoa iloa aka ne ia i tena kilokiloga e ‵pau fua mo Iopu. Ne fesoasoani atu te mea tenei ke ‵fuli tena kilokiloga kae ne fakamalosi atu ei ke kufaki a ia i te logo‵mae ona ko te galo atu o tena avaga. A te suā auala e fakamalosi ne Ieova a Kelisiano ko ‵tou taina tapuaki. Ne manako eiloa a Paulo ke fetaui mo ana taina mo tuagane faka-te-agaga, “ke fakatau fakamalosi aka ei latou.”—Loma 1:11, 12. w21.05 22 ¶10-11; 24 ¶12

Ne fakatonu atu ki tino Isalaelu i aso mua, penei: “E tolu taimi i te tausaga e ‵tau ei o ‵tu otou tāgata katoa i mua o Ieova tou Atua i te koga ka filifili ne ia.” (Teu. 16:16) Ne ‵tau o tiaki ne latou olotou fale mo olotou fatoaga e aunoa mo se tino ke tausi ki ei. Kae ne tauto atu a Ieova ki a latou: “Ka seai se tino e manako ki tou laukele i te taimi e fanaka ei koe ki mua o Ieova tou Atua.” (Eso. 34:24) Mai te fakatuanaki katoatoa ki a Ieova, ne ‵kau atu a tino Isalaelu konei ki fakamanatuga i te tausaga. Tenā ne mafai ei o maua ne latou se taui lasi ‵ki, ne momea aka te lotou malamalama i te Tulafono a te Atua, mafaufau ‵loto ki tena aga‵lei, kae maua a fakamalosiga mai te ‵kau fakatasi mo taina tali‵tonu. E maua foki ne tatou a mea aoga tai ‵pau penā māfai e fai te ‵toe mea e mafai i taimi e ‵kau atu ki fakatasiga Kelisiano. Kae mafaufau ki te lasi o te fiafia o Ieova māfai e ‵kau atu tatou kae ko toka o fai ‵tou tali toe‵toe kae aoga. w22.03 22 ¶9

Ne akoako ne Ieova a Iesu mō tena tulaga tāua e pelā me se Faitaulaga Sili i aso mai mua. Ne iloa ne Iesu te faigata ke fakalogo ki te Atua mai lalo i tofotofoga faiga‵ta. Ne loto mafatia malosi a ia telā ne ‵talo atu ei a ia mō se fesoasoani “fakatasi mo te ‵tagi malosi mo loimata.” E tonu, ona ko Iesu ne mafatia malosi, e malamalama a ia i ‵tou manakoga kae e “mafai . . . ne ia o fesoasoani mai” māfai tatou ko “tofotofogina.” E loto fakafetai eiloa tatou ki a Ieova mō te filifiliga ne ia se Faitaulaga Sili alofa fakamagalo telā e “amanaia ki ‵tou vāivāiga”! (Epe. 2:17; 4:14-16; 5:7-10) Ne talia ne Ieova ke logo‵mae malosi a Iesu, ko te mea ke tali aka ei te fesili tāua tenei: E mata, e mafai ne so se tino o tumau i te fakamaoni ki a Ieova faitalia a tofotofoga faiga‵ta? E fai mai a Satani ikai! E ‵losi mai a ia me i tino e tavini fua ki te Atua ona ko pogai kaima‵nako kae e se a‵lofa latou ki a Ieova. (Iopu 1:9-11; 2:4, 5) Ne tumau eiloa a Iesu i te fakamaoni, kae ne fakamaoni atu ne ia i a Satani se tino loi. w21.04 16-17 ¶7-8

A koi tuai o papatiso se tino akoga ki te Tusi Tapu, e ‵tau o fakagalue ne ia ana mea ne tauloto i te Tusi Tapu. Kafai e fakagalue ne se tino akoga ana mea ne tauloto, ka fai a ia pelā mo te “tagata poto” i te tala fakatusa a Iesu, telā ne keli ne ia ke ‵poko ki lalo ke fakatakato te fakavae o tena fale i luga i te kaupapa. (Mata. 7:24, 25; Luka 6:47, 48) Fesoasoani ki tau tino akoga ke fakatoka ana fakamoemoega. (Male. 10:17-22) Ne iloa ne Iesu me ka faigata ki se tagata maumea ke ‵togi ki tua ana kope katoa. (Male. 10:23) Kae ne fai atu a Iesu ki te tagata tenā ke fai ne ia te ‵fuliga lasi tenā. Kaia? Me ne alofa a Iesu ki a ia. I nisi taimi, kāti e fakatalave tatou o fakamalosi se tino akoga ke fakagalue a mea ne tauloto ne ia, me e mafau‵fau tatou me seki toka a ia o fai a ‵fuliga kolā e manakogina. E mafai o leva te taimi ke tiakina ne tino a uiga mua kae ‵pei ki uiga ‵fou. (Kol 3:9, 10) Kae ko te vave faipati o koe ki te mataupu tenā, ko te vave foki o fai ne te tino akoga a ‵fuliga konā. A te sau‵tala ki ei se fakaasiga o tou atafai ki a ia.—Sala. 141:5; Faata. 27:17. w21.06 3 ¶3, 5

Ne faipati eiloa te apositolo ko Petelu ki te fakaakoakoga ‵lei ne tuku mai ne Iesu ke kufaki i logo‵maega; kae e uke aka nisi auala e mafai o fakaakoako tatou ki a Iesu. (1 Pe. 2:18-25) E tonu, e auala i ana pati mo ana mea ne fai, ne tuku mai ei ne Iesu se fakaakoakoga ke tau‵tali tatou i ei. E pelā me ne tino sē ‵lei katoatoa, e mata, e mafai o tau‵tali tatou ki te fakaakoakoga a Iesu? Ao e mafai. Masaua la me e fakamalosi mai a Petelu ko tatou ke “tau‵tali fakapili‵pili ki kalafaga [o Iesu]”—e se i te auala ‵lei katoatoa. Kafai e tau‵tali faka‵lei tatou i ana kalafaga, mai te faiga o te ‵toe mea e mafai e pelā me ne tino sē ‵lei katoatoa, ko faka‵logo tatou ki pati a te apositolo ko Ioane: “Sa‵sale faeloa e pelā mo [Iesu].” (1 Ioa. 2:6) Kafai e tau‵tali tatou i kalafaga o Iesu, ka ‵pili malosi atu tatou ki a Ieova. Kaia e mafai o fai atu tatou penā? Ne tuku mai ne Iesu se fakaakoakoga tu ‵kese, mai te ola i te auala telā e fakafiafia atu ki te Atua. (Ioa. 8:29) Tela la, kafai e tau‵tali tatou i kalafaga o Iesu, ka fakafiafia ne tatou a Ieova. Kae e mautinoa i a tatou me ka fakapilipili atu te ‵tou Tamana i te lagi ki a latou kolā e taumafai malosi o fai taugasoa mo ia.—Iako. 4:8. w21.04 3 ¶4-6

E lavea ne Ieova ‵tou uiga ‵lei; e lavea ne ia me e mafai o fai tatou pelā me ne tino ‵lei, kae ‵taki atu ne ia tatou ki a ia. Kafai e tumau tatou i te fakamaoni ki a ia, ka fakapilipili mai faeloa a ia ki a tatou ki te se-gata-mai! (Ioa. 6:44) Kafai e tali‵tonu tatou ki te alofa mo te fesoasoani o Ieova, ka ma‵nako tatou o tavini atu ki a ia, faitalia te faigata o te olaga. I te suā feitu, kafai e fakalotolotolua tatou ki te alofa o te Atua mō tatou, ka “foliki fua i ei a tou malosi.” (Faata. 24:10) Kae kafai tatou e loto vāi‵vai kae sē lava te fakatuanaki o tatou ki te alofa o te Atua, ka sē mafai o ‵teke ne tatou a osomaiga a Satani. (Efe. 6:16) Nisi Kelisiano fakamaoni i aso nei ko kamata o vāi‵vai faka-te-agaga ona ko manatu fakalotolotolua. Ne a mea e ‵tau o fai ne tatou māfai ko ‵sae aka a vaegā mafaufauga penā i a tatou? E ‵tau o ‵teke fakavave atu tatou ki ei! ‵Talo atu ki a Ieova ke fesoasoani atu ke sui ne koe a “mea e manavase” koe ki ei ki ‘te filemu o te Atua telā ka puipui ne ia a loto mo te malosi o te mafaufau.’ (Sala. 139:23; Fili. 4:6, 7) Kae masaua, e se ko koe fua e mafaufau penā. w21.04 20 ¶1; 21 ¶4-6

Ne fai pefea koe mo fai se tokotasi o Molimau a Ieova? Kāti ne lagona ne koe te “tala ‵lei” i te taimi muamua—mai i ou mātua, mai se tino e ga‵lue tasi koulua io me se tamaliki i tau vasega, io me e auala i te galuega talai mai fale ki fale. (Male. 13:10) Kae ne fakamāumāu ne se tino a taimi e uke mo taumafaiga ke fai tau akoga faka-te-Tusi Tapu. I te taimi ko fai ei tau akoga, ko kamata koe o alofa ki a Ieova kae tauloto me e alofa a ia ki a koe. Ko ‵taki mai koe ne Ieova ki te munatonu, kae nei, e pelā me se soko o Iesu Keliso, ko maua ne koe te fakamoemoega ke ola ki te se-gata-mai. (Ioa. 6:44) E mautinoa eiloa me e loto fakafetai koe ki a Ieova me ne fakamalosi ne Ia se tino ke akoako koe ki te munatonu, kae talia ne Ia koe ke fai mo se tokotasi o Ana tavini. Ona ko te mea ko iloa ne tatou te munatonu, e maua ne tatou te tauliaga ke fesoasoani ki nisi tino ke sa‵sale tasi mo tatou i te auala ki te ola. Kāti e faigofie ke talai tatou mai fale ki fale, kae kāti e tai faigata ke ofo kae fai ne tatou ne akoga faka-te-Tusi Tapu. w21.07 2 ¶1-2