1, 2. Ne a lagonaga o Ieova māfai e lavea ne ia tatou e taumafai malosi ke fakamaoni?

I TE aso e tasi ne sasale atu ei se tamaliki tagata mai te akoga ki tena fale, ne maua ne ia se pausi tupe e ‵fonu i tupe e tō i te laukele. Ne a ana mea ka fai? Ne mafai o puke mā ia. Kae i lō te fai penā, ne fakafoki ne ia te pausi tupe ki te tino i a ia. I te taimi ne iloa i ei ne te mātua a te mea ne fai ne tena tamaliki, ne fakamatamata a ia i tena tama.

² E fia‵fia a mātua e tokouke māfai e fakamaoni olotou tama‵liki. A te ‵tou Tamana i te lagi ko Ieova, ko “te Atua o te munatonu,” kae e fiafia a ia māfai tatou e fakamaoni. (Salamo 31:5) E ma‵nako tatou o fakafiafia a ia kae “fakamaoni i mea katoa e fai” ne tatou. (Epelu 13:18) Ke sau‵tala tatou ki vaega e fa o te olaga kolā e mafai o fai ei ke faigata te fakamaoni. Ka oti, ko onoono ei tatou ki mea aoga e maua māfai e fe‵paki tatou mo te tulaga faigata tenā.

3-5. (a) E mafai pefea o se fakamaoni tatou ki a tatou eiloa? (e) Ne a mea e mafai o fesoasoani mai ke fakamaoni tatou ki a tatou eiloa?

³ Ke fakamaoni ki nisi tino, e ‵tau mo tatou o  fakamaoni muamua ki a tatou eiloa. E se faigofie te mea tenei. I te senitenali muamua, ne faka‵se a te fakapotopotoga i Laotikaia ne te mafaufauga me fakafiafia ne latou te Atua, kae tela la, e se fai penā. (Fakaasiga 3:17) E mafai foki o fakaloiloi ne tatou a tatou eiloa ona ko ‵tou uiga tonu.

⁴ Ne fai mai te soko ko Iakopo penei: “Kafai se tino e mafaufau i a ia e tapuaki ki te Atua kae e se pule faka‵lei atu ki tena alelo, e fakaloiloi ne ia a tena loto, kae e seai se aoga o tena tapuakiga.” (Iakopo 1:26) E mafai o fakaloiloi ne tatou a tatou eiloa mai te mafau‵fau me kafai e fai fua ne tatou a mea ‵lei, ka ‵lei eiloa ki te Atua māfai tatou e se āva, fakatauemu atu io me faipati ‵loi. Ne a mea ka fesoasoani mai ke mafai ne tatou o fakagata te fakaloiloi o tatou eiloa?

⁵ Kafai e ‵kilo tatou ki se kilo, e mafai o lavea ne tatou ‵tou foliga i tua. Kafai e fai‵tau tatou ki te Tusi Tapu, ka mafai ei o lavea ne tatou a ‵tou foliga i loto. E mafai o fesoasoani mai te Tusi Tapu ke iloa ne tatou a mea e ma‵losi i ei tatou mo mea e vāivāi i ei tatou. E tauloto tatou ki ‵fuliga kolā e ‵tau o fai ki te auala e mafau‵fau, gasue‵sue, kae faipati i ei tatou. (Faitau te Iakopo 1:23-25.) Kafai e fai ifo tatou me seai eiloa ne ‵tou mea ‵se, ka se mafai eiloa ne tatou o fai a ‵fuliga kolā e manakogina. Tela la, e manakogina ke fakaaoga ne tatou te Tusi Tapu ke mafai ei o ‵kilo ifo tatou ki a tatou eiloa mo te fakamaoni. (Tagiga a Ielemia 3:40; Hakai 1:5) E fesoasoani mai foki a te ‵talo ke mafai ne tatou o lavea tonu a tatou eiloa. E mafai o akai atu tatou ki a Ieova e auala i ‵talo ke iloilo tatou kae fesoasoani mai ke lavea ne tatou a ‵tou mea ‵se kae ke faka‵tonu aka. (Salamo 139:23, 24) E masaua ne tatou i a “Ieova e takalialia ki te tino amio fakaloiloi, kae e pili  Tena va fakataugasoa mo te tino fai mea tonu.”—Faataoto 3:32.

6. Kaia e ‵tau i ei mo te tauavaga o fakamaoni ki a lāua eiloa?

⁶ E tāua ‵ki te fakamaoni i loto i te kāiga. Kafai se tauavaga e se ‵funa ne lāua ne mea mai i a lāua eiloa, ka tokagamalie te lā olaga kae ka fakatau tali‵tonu foki lāua ki a lāua eiloa. E uke a vaega o te sē fakamaoni e mafai o ‵sae aka i te olaga fakatauavaga. E pelā me se fakaakoakoga, e mafai se tino avaga o fakatagata io me fakafafine, onoono ki ata ma‵sei io me fai famau ‵funa mo se tino. Onoono ki pati a te faisalamo: “E se ‵kau fakatasi au mo  tāgata kolā e uiga fakaloiloi, kae ‵kalo kea‵tea au mai i a latou kolā e ‵funa olotou uiga ‵tonu.” (Salamo 26:4) Kafai ko se fakamaoni koe ki tau avaga ke oko foki loa ki ou mafaufauga, ka fakamasei ei te lua avaga.

7, 8. E mafai pefea o fakaaoga ne koe te Tusi Tapu ke akoako a tama‵liki ki te tāua o te fakamaoni?

⁷ E ‵tau foki o tauloto a tama‵liki ke iloa ne latou te tāua o te fakamaoni. E mafai ne mātua o fakaaoga a te Tusi Tapu ke akoako ki ei te mea tenei. E maua i ei a fakaakoakoga sē ‵lei o tino kolā ne seki fakamaoni: Akana, telā ne fai pelā me se tino kaisoa; Keasi telā ne loi ke maua ne ia sene; mo Iuta telā ne kaisoa ne ia sene kae fakamuli ifo ne fakatogafiti ne ia Iesu ki se 30 tupe siliva.—Iosua 6:17-19; 7:11-25; 2 Tupu 5:14-16, 20-27; Mataio 26:14, 15; Ioane 12:6.

⁸ E maua foki i te Tusi Tapu a fakaakoakoga ‵lei o tino kolā ne fakamaoni: Iakopo, telā ne fakamalosi atu ki ana tama ke faka‵foki a tupe ne maua ne latou; Iefata mo tena tamaliki fafine, kolā ne tausi ki te tautoga ne fai ki te Atua; mo Iesu, telā ne fakamaoni i taimi faiga‵ta. (Kenese 43:12; Famasino 11:30-40; Ioane 18:3-11) E mafai o fesoasoani atu a fakaakoakoga konei ki tama‵liki ke malamalama i te tāua o te fakamaoni.

9. Kafai a mātua e fakamaoni, e fesoasoani atu pefea te mea tenā ki tama‵liki?

⁹ E mafai ne mātua o tauloto mai i te fakatakitakiga tāua tenei mai te Tusi Tapu: “Koe telā e akoako ne koe te suā tino, e a, e se akoako ne koe a koe eiloa? A koe telā e talai atu ‘Sa kaisoa,’ e a, a koe e kaisoa?” (Loma 2:21) E iloa ne tama‵liki māfai e ‵kese a mea e fai ne mātua mai pati kolā e fai atu ne latou. Kafai e fai atu tatou ki ‵tou tama‵liki ke fakamaoni kae ko tatou e se fakamaoni, ka ‵numi eiloa a tama‵liki. Kafai e lavea ne tama‵liki i olotou mātua e pati ‵loi, faitalia me se mea foliki fua, ka fai foki  latou penā. (Faitau te Luka 16:10.) Kae i te suā feitu, kafai e lavea ne tama‵liki i olotou mātua e fakamaoni, ka mafai o fesoasoani atu te mea tenā ke fai latou pelā me ne mātua kolā e fakatalitonugina māfai ko isi ne olotou tama‵liki.—Faataoto 22:6; Efeso 6:4.

10. E fakaasi atu pefea ne tatou te fakamaoni i ‵tou sau‵talaga e fai mo taina Kelisiano?

¹⁰ E ‵tau foki mo tatou o fakamaoni ki ‵tou taina mo tuagane faka-Kelisiano. E faigofie fua ke ‵fuli a sautalaga i aso katoa ki te gutu fai‵tala, ke oko foki loa ki te gutu fatufatu. Kafai e fai atu faeloa ne tatou se tala e aunoa mo te iloa atu me se tala tonu io me ikai, e mafai eiloa o fakasalalau atu ne tatou ne tala ‵loi. E sili atu te ‵lei ke ‘pule atu tatou ki ‵tou laugutu.’ (Faataoto 10:19) A te fakamaoni, e se fakauiga i ei me ‵tau o fai atu ne tatou a mea katoa i ‵tou mafaufau, mea e iloa ne tatou, io me ko mea ne ‵logo tatou i ei. Faitalia foki loa me ‵tonu a mea kolā ka faipati atu ne tatou, e seai loa se ‵tou fekau i ei, io me e sē se faiga ‵lei kae alofa ke fai atu faeloa ne tatou a te mea tenā. (1 Tesalonia 4:11) E fai ne nisi tino a fakamasakoga ki te sē āva o latou mai te fai atu: “E fai fua ne au te mea ‵tonu.” Kae pelā me ne tino o Ieova, e ma‵nako faeloa tatou ko ‵tou pati ke ‵tagi ‵lei kae atafai.—Faitau te Kolose 4:6.

11, 12. (a) E fai pefea ne se tino telā ne agasala ke na masei aka loa te fakalavelave māfai ko se fakamaoni a ia? (e) Ne a nisi fesili e mafai o ‵sili ifo ne tatou? (i) E mafai pefea o fakamaoni tatou ki te fakapotopotoga a Ieova?

¹¹ Ne tuku atu ne Ieova te tiute ki toeaina ke fesoasoani ki te fakapotopotoga. Kae e faigofie ki toeaina ke fesoasoani mai ki a tatou māfai tatou e fakamaoni ki a latou. Kaia? Kafai koe masaki kae fano koe ki te tokita ke maua se fesoasoani, e mata ka ‵funa ne koe ne fakailoga o tou masaki mai i a ia? Kafai e fai koe penā, ka mafai la pefea  o fesoasoani atu a ia ki a koe? I se auala tai ‵pau, kafai ne fai ne tatou se mea ‵se matāga, e se ‵tau mo tatou o ‵loi e uiga ki ei. Kae ‵tau mo tatou o olo atu ki toeaina o fai‵pati mo te fakamaoni e uiga ki te mea tenā. (Salamo 12:2; Galuega 5:1-11) Mafaufau ki suā fakanofonofoga: E a, māfai ko iloa ne koe me ne fai ne tou taugasoa se mea ‵se matagā? (Levitiko 5:1) E mata, ka fai atu koe: “Kafai au se taugasoa tonu, ka ‵funa eiloa ne au”? Io me ka masaua ne koe me toka a toeaina o tuku atu te fesoasoani telā e manakogina ne ia ke toe faka‵lei kae fakamalosi aka tena fesokotakiga mo Ieova?—Epelu 13:17; Iakopo 5:14, 15.

¹² E ‵tau foki o fakamaoni tatou ki te fakapotopotoga a Ieova māfai ko faka‵fonu ne tatou ‵tou lipoti ki ‵tou mea ne fai i te galuega talai. Kae fakamaoni foki tatou māfai ko fakafonu ne tatou ‵tou pepa ke paenia io me ko so se galuega aka.—Faitau te Faataoto 6:16-19.

13. E fakaasi atu pefea ne tatou te fakamaoni māfai e fai a mea fakapisinisi fakatasi mo se taina Kelisiano?

¹³ E ‵tau mo taina mo tuagane Kelisiano o faka‵kese a mea tau pisinisi mai te tapuakiga. E pelā me se fakaakoakoga, e se fai ne tatou a mea fakapisinisi māfai e ‵nofo tatou i te Fale Tapuaki io me i te galuega talai. Kae e se fakaaoga ‵se ne tatou a ‵tou taina mo tuagane i mea tau pisinisi. Kafai e fakagalue ne koe ne Molimau, peofu au tino ga‵lue i te taimi tonu, tuku atu te aofaki sene telā ne tauto atu koe ki a latou, kae tuku atu foki a nisi sene kolā e ‵tau o maua ne latou e ‵tusa mo te tulafono. E mafai o aofia i ei a tupe leoleo mō masaki io me ko tupe malō‵lō. (1 Timoteo 5:18; Iakopo 5:1-4) Kae kafai e fakagalue a koe ne se tino Molimau, sa fakamoemoe ke faka‵kese koe mai i nisi tino. (Efeso 6:5-8) E ‵tau o galue koe ki te aofaki o itula kolā e manakogina kae ke fai foki a galuega kolā e peofu i ei a koe.—2 Tesalonia 3:10.

14. Ne a mea e ‵tau o fai ne Kelisiano kae koi tuai o fai fakatasi se lotou pisinisi?

 ¹⁴ Kae e a, māfai e fai pisinisi fakatasi tatou mo se taina mo se tuagane? E mafai o aofia i te mea tenei a tupe ‵teu io me se tupe ne kaitalafu. I vaegā tulaga penei, e isi se fakatakitakiga fakavae tāua mai te Tusi Tapu: Ke fakamau faka‵lei a mea katoa ki lalo i pepa! I te taimi ne ‵togi ei ne Ielemia se laumanafa, ne tusi ne ia e lua a ‵kopi o te feagaiga, fai ei ke saina te ‵kopi e tasi ne molimau, kae tausi faka‵lei te avā ‵kopi mō aso mai mua. (Ielemia 32:9-12; onoono foki ki te Kenese 23:16-20.) E mafau‵fau a nisi tino me i te sainaga o se feagaiga e fai pelā me se fakaasiga o te seai o se loto talitonu ki olotou taina. Kae ko te ‵tonuga loa, a te sainaga o te feagaiga e mafai o puipui ei mai te sē malamalama, ikuga fakafanoa‵noa, mo kinauga. Ke oko foki loa ki mea tau pisinisi, masaua me tāua atu te mauaga o te filemu i loto i te fakapotopotoga i lō faifaiga fakapisinisi.—1 Kolinito 6:1-8; onoono ki te Fakamatalaga Fakaopoopo i te 30.

15. Ne a lagonaga o Ieova ki faifaiga sē fakamaoni i mea tau pisinisi?

¹⁵ E ‵tau mo tatou o fakamaoni ki tino katoa, e aofia i ei a latou kolā e se ne Molimau a Ieova. E tāua ki a Ieova ke fakamaoni tatou. “E takalialia a Ieova ki fua mea ‵mafa sē ‵tonu, Kae ko te fua mea ‵mafa tonu e aumai ei te fiafia ki a ia.” (Faataoto 11:1; 20:10, 23) I aso o te Tusi Tapu, e masani o fakaaoga i mea tau pisinisi a fua mea ‵mafa. Kae ko nisi tino fai pisinisi ne fakaloiloi ne latou a tino mai te sē fakakatoa atu o te aofaki telā ne lotoma‵lie latou ke ‵togi atu, io me fai ne latou ke lasi atu te mea e ‵togi atu ki a latou i lō te ‵togi tonu. Ko ‵pau eiloa a ‵tou aso nei mo taimi o te Tusi Tapu, ko lauiloa ‵ki te sē fakamaoni  i mea tau pisinisi. Kae ko te takalialia o Ieova ki faifaiga sē fakamaoni i aso mua, e penā foki loa tena takalialia ki faifaiga penā i aso nei.

16, 17. Ne a vaega lauiloa o te sē fakamaoni e ‵tau o ‵kalo kea‵tea tatou mai i ei?

¹⁶ E fe‵paki a tatou katoa mo vaegā tulaga kolā e mafai o se fakamaoni ei tatou—e pelā mo te tusi atu ke maua se galuega ‵togi, fakafonuga o pepa a te malo, io me ko sukega i te akoga. E tali‵tonu te tokoukega me seai se mea masei ki te ‵loi, fakalasilasi o mea, io me tuku atu se tali faka‵se tino. E se ‵poi tatou i te mea tenei. Ne ‵valo mai i te Tusi Tapu me i aso fakaoti konei o te fakanofonofoga tenei, a tino ka “a‵lofa fua ki a latou eiloa, fia‵fai tupe, . . . e se fia‵fia ki te aga‵lei.”—2 Timoteo 3:1-5.

¹⁷ I nisi taimi e foliga mai me i tino sē fakamaoni e manuia i te lalolagi tenei. (Salamo 73:1-8) E mafai o fakatea se Kelisiano i te galuega, e taku fakakaisoa i mea tau tupe, io me fai ki ei a faifaiga sē ‵lei ona ko tena fakamaoni. Kae e sili atu te fakamaoni i lō so se mea aka. Kaia?

18. Kaia e tāua ‵ki te taku ‵lei o koe?

¹⁸ Ke taku se tino e pelā me fakamaoni, fakatalitonugina, kae fakatuagagina, se mea tāua kae faigata i te lalolagi tenei. E maua ne tatou taki tokotasi te avanoaga ke ati aka ne tatou se vaegā iloga penā. (Mika 7:2) E tonu, e mafai o fakatauemu atu nisi tino ki a koe ona ko tou fakamaoni kae fai ne latou i a koe fakavalevale. Kae e mafai o loto fakafetai kae tali‵tonu a nisi tino ki a koe ona ko tou fakamaoni. I te lalolagi kātoa, e lauiloa a Molimau a Ieova ona ko te lotou fakamaoni. Nisi tino e ma‵nako ke fakaga‵lue ne latou a tino Molimau me iloa ne latou me e fakamaoni latou. Kae kafai e faka‵tea a nisi tino ona ko te  sē fakamaoni, kae e tumau eiloa a tino Molimau i olotou galuega.

19. E aoga pefea te fakamaoni ki tou fesokotakiga mo Ieova?

¹⁹ A te fakamaoni i mea katoa e tuku atu ei ki a koe se loto lagona ‵lei mo te filemu o te mafaufau. E mafai tatou o fai pelā mo Paulo, telā ne tusi mai: “Me tali‵tonu matou me ko maua ne matou se loto lagona ‵ma.” (Epelu 13:18) Kae ko te ‵toe mea tāua, a tou Tamana alofa, ko Ieova, ka lavea ne ia kae loto fakafetai a ia ki au taumafaiga ke fakamaoni i mea katoa.—Faitau te Salamo 15:1, 2; Faataoto 22:1.