1, 2. (a) Ne a tulaga ne oko ki ei a Paulo? (e) Ne a fesili e ‵sae aka ona ko te tagi a Paulo ki a Kaisala?

 NE LEOLEOGINA faka‵lei a Paulo i tena nofoga i Kaisaleia. I te lua tausaga mai mua atu, i tena fokiatuga ki Iuta, ne taumafai a tino Iutaia o tamate a ia fakatolu taimi. (Galu. 21:27-36; 23:10, 12-15, 27) Ke oko ki te taimi nei, ne seki manuia eiloa a taumafaiga a ana fili, kae ne seki ‵fiu foki latou. I te iloaga ne Paulo me koi mafai loa o maua a ia ne ana fili, ne fai atu a ia ki te kovana o Loma ko Feso, penei: “Au e toe tagi ki a Kaisala!”—Galu. 25:11.

² E mata, ne ‵lago atu a Ieova ki te fakaikuga a Paulo ke toe avaka tena tagi ki te tupu o Loma? E tāua ‵ki a te tali o te mea tenā ki a tatou, tino kolā e molimau katoatoa atu e uiga ki te Malo o te Atua i te taimi tenei o te gataga. E ‵tau o iloa ne tatou me e mata, ne tuku mai ne Paulo se fakaakoakoga ‵lei mō tatou e uiga ki te “‵puluga mo te fakamau‵tuga o te tala ‵lei mai lalo i te tulafono.”—Fili. 1:7.

3, 4. (a) Se a te togafiti ne mafau‵fau ki ei a te kau Iutaia i te faiatuga o te lotou fakamolemole ke aumai a Paulo ki Ielusalema, kae ne sao pefea a ia mai te mate? (e) E fakamalosi pefea ne Ieova ana tavini i aso nei, e pelā mo tena mea ne fai ki a Paulo?

³ E tolu aso mai tua o tena faiga e pelā me ko te kovana fou o te kogā fenua o Loma ko Iuta, ne fanatu ei a Feso ki Ielusalema. a Ne fakalogologo a ia i konā ki fakamatalaga a faitaulaga sili mo tāgata takutakua o te kau Iutaia, e uiga ki mea ‵se ne fai ne Paulo. Ne iloa ne latou me ko oti ne fakatonu atu ki te kovana ke fakatumau se va filemu mo latou e pelā foki mo tino Iutaia katoa. Oti aka, ne fai atu ei te lotou fakamolemole ki a Feso: Aumai a Paulo ki Ielusalema ke fakamasino i ei. Kae e isi se lotou togafiti masei i te lotou fakamolemole tenā. Ne taumafai a fili o Paulo konei ke tamate ne latou a Paulo i tena auala mai Kaisaleia ki Ielusalema. Ne seki talia ne Feso te lotou fakatagi tenā, kae ne fai atu penei: “Fai ke olo fakatasi matou mo takitaki o koutou ke ‵losi atu ki a ia, māfai e tonu e isi se mea ‵se ne fai ne te tagata tenei.” (Galu. 25:5) Ne toe sao foki mai te mate a Paulo i te taimi nei.

⁴ I taimi katoa kolā ne fai ei a fakamasinoga o Paulo, ne fakamalosi atu faeloa a Ieova ki a ia e auala i te Aliki ko Iesu Keliso. Ke masaua me e auala i se fakaasiga ne fai atu a Iesu ki tena apositolo, penei: “Ke loto malosi koe!” (Galu.  23:11) E fe‵paki foki a tavini a te Atua i aso nei mo fakalavelave mo mea fakama‵taku. E se puipui ne Ieova tatou mai fakalavelave katoa, kae e tuku mai ne ia te poto mo te malosi ke kufaki ne tatou a mea konā. E ‵tau o tali‵tonu tatou me maua eiloa ne tatou “a te malosi telā e sili atu i te malosi masani” telā e tuku mai ne te ‵tou Atua alofa.—2 Koli. 4:7.

5. Ne a mea ne fai ne Feso ki a Paulo?

⁵ I nai aso mai tua ifo, ne “sagasaga a [Feso] i luga i te nofoga fakamasino” i Kaisaleia. b Ne ‵tu atu i ana mua ko Paulo mo tino kolā ne fai olotou ‵losiga ki a Paulo. Ke tali atu ki olotou ‵losiga sē ‵tonu konā, ne fai atu a Paulo, penei: “Au e seki agasala eiloa ki te Tulafono a tino Iutaia io me ki te faletapu io me ki a Kaisala.” E seai eiloa se mea ‵se ne fai ne te apositolo kae e ‵tau o fakasaoloto a ia. Se a te fakaikuga ka fai ne Feso? Ona ko te fia fakafiafia atu ne ia te kau Iutaia, ne fesili atu a ia ki a Paulo, penei: “E manako koe o fano ki Ielusalema ke fakamasino ne au a koe i ei e uiga ki mea konei?” (Galu. 25:6-9) Mafaga o mea valea! Kafai e fanatu a Paulo ki Ielusalema, a tino kolā ka fakamasino ne latou a ia ko tino foki loa konā ne fai olotou ‵losiga e uiga ki a Paulo, kae e mautinoa eiloa me ka tamate a ia i ei. Kae ne fai ne Feso te mea tenei ona ko ana manakoga fakapolitiki i lō te fai ne ia o te mea tonu. Tenā foki loa te mea ne fai ne te kovana mai mua atu i ei, ko Ponitio Pilato, e uiga ki ‵losiga kolā ne fai ki se isi pagota telā e sili atu tenā tāua. (Ioa. 19:12-16) E mafai foki loa o fakamalosi aka a famasino i aso nei ne faifaiga fakapolitiki. Tela la, e se ‵tau o ‵poi tatou māfai  e se ‵tonu a fakaikuga e fai ne fono fakamasino i fono kolā e aofia i ei a tino o te Atua.

6, 7. Kaia ne toe tagi ei a Paulo ki a Kaisala, kae se a te fakaakoakoga ne tuku mai ne ia mō Kelisiano ‵tonu i aso nei?

⁶ Ne fakamataku ‵ki te tulaga ne oko a Paulo ki ei me ne manako malosi a Feso ke fakafiafia ne ia a tino Iutaia. Ne fakaaoga ei ne Paulo tena saolotoga e pelā me se tino Loma. Ne fai atu a ia ki a Feso, penei: “Ko tu atu nei au i mua o te nofoga fakamasino o Kaisala, ko te koga telā e ‵tau o fakamasino i ei au. E seai se mea ‵se ne fai ne au ki tino Iutaia, e pelā eiloa mo te mea ko iloa ‵lei ne koe. . . . Au e toe tagi ki a Kaisala!” Se mea faigata ke taofi aka se vaegā tagi penei. Ne toe fai atu ei a Feso, penei: “Ko oti ne toe tagi koe ki a Kaisala; ka fano eiloa koe ki a Kaisala.” (Galu. 25:10-12) Mai te toe avakaga o tena tagi ki se famasino tai maluga atu, ne tuku mai ei ne Paulo se fakaakoakoga ‵lei mō Kelisiano ‵tonu i aso nei. Kafai e taumafai a tino ‵teke o “fakaaoga te tulafono ke fakamāfua mai i ei a fakalavelave,” e fakaaoga ne Molimau a Ieova a nisi fakatokaga o te tulafono ke ‵pulu ei a te tala ‵lei. c—Sala. 94:20.

⁷ Mai tua o te lua tausaga ne ‵pei ei a Paulo i te falepuipui ona ko mea ‵se kolā e seki fai ne ia, ne talia ei ke fanatu a ia ki Loma o fai ana fakamatalaga i ei. Kae koi tuai o fanatu a ia e isi se isi takitaki ne manako ke fetaui mo ia.

8, 9. Kaia ne āsi atu ei a te tupu ko Akelipa ki Kaisaleia?

⁸ I nai aso mai tua o te fakalogologoga a Feso ki fakamatalaga a Paulo e uiga ki tena toe tagi ki a Kaisala, ne “āsi fakaaloalo” atu ei a te tupu ko Akelipa mo tena tuagane ko Pelenike ki te kovana fou. d I taimi o te kau Loma, se mea masani ke olo atu a ofisa ma‵luga penei o āsi ki kovana ‵fou kolā ne fatoa faka‵sopo aka. Ne fakamalo atu a Akelipa ki a Feso e ‵tusa mo te tofiga fou ko maua ne ia, kae mautinoa eiloa me ne manako foki a ia ke fakamalosi aka a fesokotakiga o lāua i mea fakapolitiki, e pelā foki mo mea kolā ka aoga ki a lāua eiloa i aso mai mua.—Galu. 25:13.

⁹ Ne fakamatala atu ne Feso a te tala o Paulo ki a Akelipa kae ne manako malosi a ia ke fakalogologo ki fakamatalaga a Paulo. I te suā aso, ne saga‵saga te avā takitaki konei i te nofoga fakamasino. Kae ne seki taitai o ‵pau a te tulaga maluga mo te takutakua o lāua mo pati kolā ka pili o fai atu ne te pagota ki a lāua.—Galu. 25:22-27.

10, 11. Ne fakaasi atu pefea ne Paulo a te āva ki a Akelipa, kae ne a fakamatalaga ne fai atu ne ia ki te tupu e uiga ki ana faifaiga i aso mua?

¹⁰ Ne fakafetai atu a Paulo ki te tupu ko Akelipa mo te avanoaga ko maua ne ia ke fai atu tena fakamatalaga ki a ia, kae iloa ne ia me i te tupu se tino telā e poto i tuu mo aganuu e pelā foki mo kinauga e uke a te kau Iutaia. Ne fakamatala atu ei ne Paulo a tena olaga i aso mua: “Au ne ola e pelā me se Falesaio,  ko te ‵toe vaega faigata eiloa o ‵tou lotu.” (Galu. 26:5) E pelā me se Falesaio, ne fakamoemoe eiloa a Paulo ki te oko mai o te Mesia. Kae nei la, e pelā me se Kelisiano, ne fakaasi atu ne ia mo te loto toa me i a Iesu Keliso ko te tino telā ne nofo fakatalitali a ia ki ei. Ne talitonu eiloa a Paulo, fakatasi mo tino kolā ne fai olotou ‵losiga e uiga ki a ia me ka fakataunu eiloa ne te Atua a tena folafolaga ne fai ki olotou tupuga. Kae ko te talitonuga foki eiloa tenā, ko ala ei o tu atu a ia i mua o te fono i te aso tenā. Ne fai ne fakamatalaga a Paulo konei ke fia iloa malosi ne Akelipa a nisi pati kolā ka fai atu ne ia. e

¹¹ E uiga ki ana mea ma‵sei ne fai ki Kelisiano i aso mua, ne fai atu a Paulo, penei: “Au se tokotasi telā ne mafaufau ifo me e ‵tau eiloa o fai ne au ne ‵tekeatuga e uke ki te igoa o Iesu te Nasaleta. . . . Ona ko te lasi o toku kaitaua ki a latou [soko o Keliso], ne fanatu eiloa au ki nisi fakai o fakasaua latou i ei.” (Galu. 26:9-11) Ne seki fakalasi‵lasi ne Paulo tena tala. Ne iloa ne tino e tokouke a faifaiga fakasaua ne fai ne ia ki Kelisiano. (Kala. 1:13, 23) Kāti ne mafaufau a Akelipa me ‘Se a te mea ne fai ke ‵fuli ei te tagata tenei?’

12, 13. (a) Ne fakamatala atu pefea ne Paulo a te auala ne ‵fuli ei a ia? (e) I te auala fea ne ‘aka atu faeloa a Paulo ki mea makai‵kai’?

¹² E mafai o maua ne tatou te tali mai i nisi pati a Paulo, konei: “Ne faimalaga atu au ki Tamaseko kae ko oti ne maua ne au te saolotoga mo te fakatonuga a faitaulaga pule, kae i te tutonu ne lavea ei ne au, e te tupu, a te mainaga mai te  lagi telā e maina atu i te la, kae ne sulu mai ki oku feitu katoa e pelā foki mo tino kolā ne faima‵laga fakatasi mo au. Kae i te taimi ne ‵siga ei matou katoa ki lalo ne lagona ne au se leo e faipati mai ki a au i te ‵gana Epelu: ‘Saulo, Saulo, kaia e fakasaua mai ei koe ki a au? A te aka atu faeloa ki fiti makai‵kai e fai ei ke faigata ki a koe.’ Ne fai atu a ia, ‘Ko oi koe, e te Aliki?’ Kae ne fai mai te Aliki, ‘Au ko Iesu telā e fakasaua ne koe.’” f—Galu. 26:12-15.

¹³ Mai mua o oko atu ki a ia te fakaasiga tenei, ne ‘aka atu faeloa a Paulo ki fiti makai‵kai’ i se auala fakatusa. E pelā eiloa mo te manu fai galuega ‵mafa telā e fakalogo‵mae ne ia a ia eiloa mai te aka faeloa ne ia te lakau makaikai telā e takitaki ki ei a ia, ne fakalogo‵mae foki ne Paulo a ia eiloa i te feitu faka-te-agaga, mai te ‵teke atu ki te faiga o te loto o te Atua. Mai tena fakasaeatuga ki a Paulo i te auala ki Tamaseko, ne fai ne Iesu telā ko oti ne fakatu aka mai te mate, ke ‵fuli a mafaufauga o te tagata loto fakamaoni tenei, telā ne takitaki‵segina foki.—Ioa. 16:1, 2.

14, 15. Ne a pati a Paulo ne fai atu e uiga ki fakama‵fuliga ne fai ne ia ki tena olaga?

¹⁴ E tonu, ne fai ne Paulo a ‵fuliga ‵lasi ki tena olaga. Ne fai atu a ia ki a Akelipa, penei: “Au ne seki ‵teke ki te fakaasiga mai te lagi, kae ne mua atu au o talai te fekau ki tino i Tamaseko kae ‵soko atu ki ei ko tino i Ielusalema, mo koga katoa i Iuta, mo fenua fakaa‵tea ko te mea ke sala‵mo latou kae ‵fuli atu ki te Atua mai te faiga o galuega e fakaasi mai ei te salamō.” (Galu. 26:19, 20) Ne fakataunu eiloa ne Paulo, i se fia tausaga, a te galuega telā ne fai atu ne Iesu Keliso i te fakaasiga telā ne lavea ne ia i te fakatutonu tenā. Ne a mea ne iku mai i ei? A tino kolā ne fia‵fia ki te tala ‵lei telā ne talai atu ne Paulo, ne sala‵mo  ki olotou amioga ma‵sei kae sē fakamaoni, kae ‵fuli atu ei latou ki te Atua. Ne fai a tino konā e pelā me ne tino ‵lei o te fenua, kolā ne ga‵lue malosi kae fakaasi atu ne latou te āva ki te tulafono.

¹⁵ Kae ko mea aoga konā, ne mea sē aoga eiloa ki tino Iutaia ‵teke. Ne fai atu a Paulo, penei: “Tenei te pogai ne puke ei au ne tino Iutaia i te faletapu kae taumafai o tamate au. Kae ona ko te mea ko oti ne maua ne au te fesoasoani mai te Atua, e tumau eiloa au i te molimau atu i te aso nei ki tino fatauva mo tino ma‵luga.”—Galu. 26:21, 22.

16. E mafai pefea o fakaakoako atu tatou ki a Paulo māfai ko fai‵pati atu ki famasino mo tino pule e uiga ki ‵tou talitonuga?

¹⁶ E pelā me ne Kelisiano ‵tonu, e ‵tau mo tatou o “toka faeloa o avatu se tali” e uiga ki ‵tou fakatuanaki. (1 Pe. 3:15) Kafai e fai‵pati atu tatou ki famasino mo tino pule e uiga ki ‵tou talitonuga, se mea gali ke fakaakoako tatou ki te faifaiga ne fai ne Paulo i tena faipatiatuga ki a Akelipa mo Feso. A te faipati atu mo te āva e uiga ki auala e fesoasoani mai ei a muna‵tonu mai te Tusi Tapu ke ‵fuli ei a te olaga—ko ‵tou olaga e pelā foki mo olaga o tino kolā ne ‵saga tonu mai ki ‵tou fekau—e mafai eiloa o fai ei ke otia a loto o tino pule konei.

17. Ne saga atu pefea a Feso ki pati a Paulo, kae se a te uiga tai ‵pau ko lavea atu i aso nei?

¹⁷ I te taimi ne fakalogo‵logo atu ei lāua ki fakamatalaga ‵tonu a Paulo, ne pokotia malosi te avā takitaki konei. Ke mafaufau ki mea kolā ne ‵tupu: “Kae koi faipati atu ne Paulo a mea konei ke ‵puli ei a ia, ne faipati mai a Feso i se leo maluga: ‘A koe ko fakavalevale e Paulo! Ko fakavalevale koe ona ko te lasi o tau sukesuke!’” (Galu. 26:24) A te uiga tenei ne fakaasi mai ne Feso e tai ‵pau eiloa mo uiga o nisi tino i aso nei. E fai mai a tino e tokouke me i tino kolā e akoako atu ne latou a mea kolā e akoako ‵tonu mai i te Tusi Tapu ne tino fakavale‵vale. Tela la, ko faigata ke talia ne tino ‵poto o te lalolagi a te akoakoga mai te Tusi Tapu e uiga ki te toetu.

18. Ne tali atu pefea a Paulo ki a Feso, kae ne a pati a Akelipa ne fai ona ko te mea tenā?

¹⁸ Ne isi se tali a Paulo ne fai atu ki te kovana: “Tou ‵Malu e Feso, au e se fakavalevale, kae e fai atu fua ne au a muna ‵tonu mo te mafaufau ‵lei. Se mea tonu, i te tupu telā e faipati au ki ei e iloa ‵lei ne ia a mea konei; . . . E talitonu koe, e te tupu ko Akelipa, ki te kau Pelofeta? E iloa ne au me e talitonu koe ki ei.” Ne tali atu a Akelipa, penei: “Ko pili eiloa o ‵fuli ne koe au mo fai se Kelisiano.” (Galu. 26:25-28) Faitalia me ko pati konei ne mai tonu mai te ‵kanoloto o te tupu io me ikai, kae ne fakaasi mai ei me ne pokotia malosi a te tupu i te molimau a Paulo.

19. Se a te fakaikuga ne fai ne Feso mo Akelipa e uiga ki a Paulo?

¹⁹ Ne ‵tu aka a Akelipa mo Feso, kae faka‵tu atu a lā lima ki te kau fakalogo‵logo me ko oti latou. “Kae i te lotou ologa, ne fai‵pati latou i a latou eiloa: ‘E seai se mea e ‵tau o mate io me saisai ei te tagata tenei.’ Tenā ne fai atu ei a Akelipa ki a Feso: ‘Moi ne seki toe tagi a te tagata tenei ki a Kaisala penei ko oti ne fakasaoloto a ia.’” (Galu. 26:31, 32) Ne iloa ne lāua me i te tagata telā ne tu atu i lā mua e seai eiloa sena mea ‵se ne fai. Ko ‵tau nei o maua ne lāua se kilokiloga ‵lei e uiga ki Kelisiano.

20. Ne a mea ne iku mai i te molimau a Paulo ki tino pule?

²⁰ E seai se tino pule i te tala tenei ne talia ne ia te tala ‵lei e uiga ki te Malo o te Atua. E mata, ne fakaasi atu ne Paulo a te poto i tena tuga i mua o tāgata konei? Ao. A te ‵tu atu o Paulo i “mua o tupu mo kovana” i Iuta ne iku atu ei ki te fakasalalauatuga o te tala ‵lei ki kogā koga o te malo o Loma kolā ne seki mafai o olo atu ne tino o talai i ei. (Luka 21:12, 13) E se gata i ei, ne fai eiloa a tena tala fakatasi mo tena fakamaoni mai lalo o tofotofoga mo fai se fakamalosiga ki taina mo tuagane tali‵tonu.—Fili. 1:12-14.

21. Ne a ikuga ‵lei e mafai o maua mai i te tumau i te talaiatuga o te Malo?

²¹ E penā foki eiloa i aso nei. A te tumau i te faiga o te galuega talai faitalia a tofotofoga mo fakasauaga, e mafai eiloa o maua mai ei a ikuga ‵lei. E mafai o tuku atu ne tatou se molimau ‵lei ki tino pule kolā e faigata o talai atu ki ei. A te ‵tou fakamaoni e mafai o fai pelā me se fakamalosiga ki taina mo tuagane Kelisiano, kae fai ei ke maua ne latou te loto toa ke molimau katoatoa atu e uiga ki te Malo o te Atua.