Eaha to roto?

Tapura tumu parau

Te ture a Mose — eaha to ˈna auraa no outou?

Te ture a Mose — eaha to ˈna auraa no outou?

Pene 19

Te ture a Mose — eaha to ˈna auraa no outou?

1. a) Nafea tatou e ite ai e ua farii Iehova i te mau etene peritome-ore-hia i roto i te amuiraa kerisetiano mai te matahiti 36 mai â? b) Eaha tei riro ei mea faufaa roa no vetahi mau kerisetiano matamua?

 TE HOÊ o te mau uiraa paraparau-rahi-hia i te tau o te aposetolo Paulo teie ïa: E nehenehe anei te mau kerisetiano e ere i te ati Iuda e haapao i te mau ture a Mose aore ra eita? E parau mau i te matahiti 36 ua horoa mai te Atua i te varua moˈa i te feia e ere i te ati Iuda peritomehia. Tera râ, ua manaˈo papu te mau kerisetiano ati Iuda e e tia mau i taua mau pǐpǐ ra no roto mai i te tahi mau nunaa, ia peritomehia ratou e ia haapii-atoa-hia ratou i te haapao i te ture a Mose. E tia mau anei i taua mau pǐpǐ apî ra ia haapao i taua ture ra, i roto i te taatoaraa aore ra i te tahi noa tuhaa? I te matahiti 49, ua tuuhia ˈtu taua uiraa ra i mua i te tino aratai e vai ra i Ierusalema. — Ohipa 10:44-48; 15:1, 2, 5.

2. No te aha tatou e anaanatae ai i taua tumu parau ra tei riro noa na ei aimarôraa?

2 Mea anaanatae mau na tatou te faaotiraa o taua ohipa ra. No te aha? Eiaha noa no te mea te farerei nei tatou i te tahi taime i te mau taata e turu nei e, e tia iho â i te mau kerisetiano ia haapao i te tahi mau faaueraa a te Ture, ei hiˈoraa i te haapaoraa i te sabati, no te mea atoa râ te parau nei te Bibilia e: “Mea moˈa te ture, e mea moˈa hoi te parau, e te hapa ore, e te maitai.” (Roma 7:12). Oia mau, noa ˈtu â ïa e te parauhia ra te “ture a Mose” no te mea o Mose te arai i te faaauraa o te Ture, no ô mai râ taua ture tia mau ra i te Atua ra. — Exo. 24: 3, 8.

No te aha hoi te ture?

3. No te aha te Atua i horoa ˈi i te Ture ia Iseraela?

3 Ta tatou huru hiˈoraa i te Ture i teie mahana, tei te huru ïa ta tatou e taa ra aore ra ta tatou e ore e taa ra no nia i te tumu Iehova i horoa ˈi i te ture na Iseraela. Te faataa mai nei te mau Papai e: “I tuu-atoa-hia mai te reira [i roto i te faufaa i faaauhia ˈtu ia Aberahama] no te hara, e ia tae mai te huaai no ˈna taua parau i parauhia maira (...). Riro atura te ture ei orometua e aratai ia tatou i te Mesia ra, ia faatiahia tatou i te faaroo.” (Gal. 3:19, 24). Mea nafea te Ture i te faatupuraa ˈtu i te reira?

4. a) Mea nafea te Ture i te ‘tuu-atoa-raahia mai no te hara’? b) Mea nafea atoa to te Ture aratairaa i te feia faaroo i te Mesia ra?

4 A faaauhia ˈtu ai i te mau ati Iuda te hoê hiˈoraa maitai roa o te tia ia ratou ia faaohipa i roto i te mau huru tupuraa atoa o to ratou oraraa, te faaite papu maitai maira ïa te reira i to ratou huru tiaraa taata hara. Ua taahia ˈtura ïa e, noa ˈtu to ratou mau manaˈo maitai e ta ratou mau faaitoitoraa uˈana, eita ta ratou e nehenehe e faatupu roa i ta ˈna mau faaueraa. Ma te rave i te mau ati Iuda ei faahiˈoraa no te fetii taata hara, ua faaite atoa maira ïa te Ture i te mau hara a te ao atoa nei, e tae noa ˈtu i ta tatou, e inaha, roohia ˈtura ïa tatou i te faautuaraa a te Atua (Roma 3:19, 20). E na roto i taua tupuraa ra, te haapapu maira ïa te Ture e mea hinaaro mau na te huitaata nei i te hoê faaora. Taa ê atu i te reira, te aratai ra oia i te feia haapao maitai ia farii i taua Faaora ra oia hoi o Iesu Mesia. Nafea ïa? Inaha, te haapapu nei te Ture e o Iesu anaˈe te taata hara ore, o ˈna anaˈe hoi te nehenehe e faaohipa i te reira ma te tia mau. I te tahi aˈe pae, e faufaahia te mau tusia animala e pûpûhia ia au i te Ture, i roto noa i te hoê tuhaa. I to ˈna râ pûpûraa i to ˈna ora ei tusia, e nehenehe mau atura ïa ta te taata tia ra o Iesu Mesia e iriti i te hara e a horoa ˈtu ai no te feia e faaroo ia ˈna, i te ora mure ore. — Ioane 1:29; 3:16; Petero 1, 1:18, 19.

5. Ia au i te mau irava bibilia i horoahia ei faahororaa, a pahono mai i te mau uiraa e anihia ra i roto i te paratarapha

5 Ia au i te mau parau i tuatapapahia aˈenei, nafea ïa outou ia pahono mai i te mau uiraa i muri nei?

 No te mau taata atoa anei te ture a Mose (Sal. 147:19, 20; Exo. 31:12, 13)?

 Ua faaite anei o Iehova ia Iseraela e ia tae i te hoê mahana e faaore-roa-hia te Ture (Ier. 31:31-33; Heb. 8:13)?

 Ua faufaa-noa-hia anei na Ture Hoê ahuru tei roto atoa hoi te ture no nia i te sabati hebedoma i muri aˈe i te faaoreraahia te toea o te ture (Kol. 2:13, 14, 16; Kor. 2, 3:7-11 (ia au i te Exodo 34:28-30); Roma 7:6, 7)?

 Mea nafea to Iehova faaoreraa i te faufaa o te Ture (Kol. 2:13-17; Mat. 5:17, 18; Roma 10:4)?

6. Eaha ta te feia e faahua parau ra e te faufaa noa râ te ture a Mose, e hinaaro ra e parau?

6 No reira, eaha ïa ta te taata e hinaaro ra e parau ia aimarô oia e te faufaa-noa-hia nei â te Ture? Inaha, ia na reira oia i te manaˈo, aita ïa o ˈna e tiaturi ra ia Iesu Mesia. No te aha? No te mea aita o ˈna e farii ra e ua faatia o Iesu i te Ture, ma te horoa mai i te eˈa ia nehenehe to ˈna Metua ia faaore i te reira. Teie ta te aposetolo Paulo i papai roa ˈtu i te mau taata e faahua kerisetiano ra, e tei pee noa na i te mau manaˈo no nia i te haapaoraa i te Ture aore ra i te hoê noa pae o ta ˈna mau faaueraa e: “O outou atoa o tei titau ia tiahia i te ture ra, ua taa ê ïa outou i te Mesia; ua faarue ïa outou i te aroha mau.” — Gal. 5:4; hiˈo atoa i te Roma 10:2-4.

7. a) Eaha ta te feia e hinaaro mau ra ia tamau-noa-hiâ te Ture i te faaohipahia, i ore e taa maitai? b) Eaha te faufaaraa o te mau ohipa kerisetiano, eaha te auraa e vai ra i rotopu i taua mau ohipa ra e te ô o te ora mure ore?

7 Aita te feia e haa noa râ e ia faaturahia vetahi faanahoraa o te Ture i taa maitai e te mea faufaa roa e riro ai tatou ei taata parau-tia i mua i te aro o te Atua, o te faaroo ïa i roto i te faufaa o te tusia o Iesu, eiaha râ te mau ohipa ta te Ture e titau ra (Gal. 3:11, 12). Te manaˈo ra ratou e na roto i te raveraa i taua mau huru ohipa ra, e riro ïa te hoê taata ei taata parau-tia, inaha, eita hoi te reira e maraa i te mau taata hara. Parau mau, mea faufaa roa ia faatupu i te mau ohipa no te auraro i te mau faaueraa ta te Atua e ta te Mesia i horoa mai i te mau kerisetiano (Iak. 2:15-17; Mat. 28:19, 20). Ua riro taua mau ohipa ra ei ravea no te haapapuraa i to tatou here e to tatou faaroo, e aita anaˈe te reira, mea pohe ïa to tatou faaroo. Teie râ noa ˈtu to tatou itoito i roto i ta tatou mau ohipa, eita roa ˈtu e nehenehe e roaa ia tatou te ora, no te mea aita anaˈe te tusia o Iesu Mesia ra, eita roa ïa hoê noa ˈˈe taata e ora mai i te hara e te pohe. No reira, ua riro te ora mure ore ei ô ta te Atua e horoa mai na roto i te arai o Iesu Mesia. Tera te hoê huru mau no to ˈna aroha faito ore, eiaha râ ei haamauruururaa i ta tatou ohipa i rave. — Eph. 2:8, 9; Roma 3:23, 24; 6:23.

8. No nia i te tumu parau no te faaohiparaa te mau kerisetiano e ere i te ati Iuda i te Ture, eaha ïa te faaotiraa a te tino aratai i te senekele matamua?

8 I te senekele matamua, a tuuhia ˈtu ai te tumu parau no nia i te faaohiparaa i te ture a Mose i mua i te mau kerisetiano e ere i te ati Iuda, ua rave aˈera te tino aratai e vai ra i Ierusalema i te faaotiraa ia au maite i taua mau manaˈo ra. Oia mau, ua farii oia e aita Iehova i titau atu i te feia faaroo e ere i te ati Iuda ia faatupu i te mau ohipa ta te ture a Mose e titau ra hou oia e horoa ˈtu ai i te varua moˈa. Parau mau, ua faahiti te tino aratai i rotopu i te mau “mea tia” vetahi mau opaniraa e vai atoa ra i roto i te Ture. Area râ, ua niuhia taua mau faaueraa ra i nia i te aamu ta te Bibilia e horoa mai nei no nia i te mau ohipa i tupu na mua ˈˈe a horoahia mai ai te Ture. No reira, aita roa ˈtu taua tino aratai ra e faahepo ra i te mau kerisetiano e ere i te ati Iuda ia faaohipa ratou i te taatoaraa aore i te tahi noa tuhaa o te ture a Mose. Teie râ, te haapapu maira te reira i te mau faaueraa tumu tei itehia hoi na mua ˈˈe ia Mose. — Ohipa 15:28, 29; hiˈo Genese 9:3, 4; 34:2-7; 35:2-5.

9. a) Te titau noa râ anei te Atua e ia faaohipa te mau ati Iuda i te faufaa o te Ture? b) Eaha te auraa no ratou te huru pohe i iteahia e te Mesia?

9 I muri aˈe i te Penetekose o te matahiti 33, aita te Atua i ani faahou mai i te mau ati Iuda ia faaohipa i te ture a Mose. E oaoa te mau ati Iuda faaroo no te hoê tumu taa ê atu â. Eaha ïa tumu? Noa ˈtu â ïa e mea hara atoa te mau taata o te mau nunaa e oia hoi ua faautuahia ratou i te utua pohe, o te mau ati Iuda anaˈe to raro aˈe i te faautuaraa a te Atua ia ore ratou ia haapao i te faufaa o te Ture. Na roto râ i to te Mesia huru pohe, patitihia ˈtura oia i nia i te pou mai te hoê taata taparahi taata katarahia, ua rave ihora oia i te parahiraa o te mau ati Iuda tei tiaturi mai ia ˈna, e ua faatiamâ aˈera hoi ia ratou i te utua no to ratou auraro-ore-raa i te Ture (Gal. 3:10-13). Mea na reira to ˈna faaoreraa i ta ratou hara o ta ratou e ore roa ˈtu e nehenehe e fanaˈo i raro aˈe i te faufaa o te Ture. — Ohipa 13:38, 39.

10. Mea nafea te faaoreraahia te Ture i te tururaa i te autahoêraa i roto i te haamoriraa?

10 Mai te huru ra ïa e ua haaatihia te mau ati Iuda i te hoê patu, ei faataa-ê-raa ia ratou i te mau nunaa etene. Tei raro aˈe te mau ati Iuda i te mau faaueraa eita e tano i te mau taata e ere i te ati Iuda peritomehia, e eita atoa hoi ta teie mau taata e nehenehe e amui noa mai ia ratou i roto i ta ratou haamoriraa (hiˈo Exodo 12:48; Ohipa 10:28). I te taearaahia te titauraa a te Ture e i te faaoreraahia, ua nehenehe atura te mau ati Iuda e te feia peritome-ore-hia ia tahoê maoti te Mesia no te haamori i te Atua mau hoê roa ra. — Eph. 2:11-18.

Te mau haamaitairaa ta te iteraa i te ture e faatupu

11. Nafea te iteraa i te Ture e nehenehe ai e tauturu ia tatou ia papu maitai i te auraa o te mau haapiiraa a te Mesia?

11 Noa ˈtu â ïa e aita tatou i raro aˈe faahou i te Ture, mea faufaa roa ia ite tatou i te reira. No te aha? Eiaha ia moehia ia tatou e tei raro aˈe o Iesu, tei fanauhia mai e te hoê metua vahine ati Iuda, i te ture a Mose. No reira, e papu roa ˈtu ïa ia tatou i te auraa o vetahi mau ohipa ta ˈna i rave, ia ite maitai tatou i te mau faaueraa a taua ture ra (Gal. 4:4; hiˈo i te Luka 22:7, 8). Hau atu, ua rave Iesu i ta ˈna taviniraa i rotopu i te mau taata e auraro atoa ra i te Ture. No reira e pinepine oia i te faahoro i ta ˈna mau haapiiraa i nia te tahi mau huru tupuraa taaihia i nia i te Ture. — hiˈo Mataio 5:23, 24.

12. a) Ia au i te mau parau a Iesu, eaha te auraa e vai ra i rotopu i to ˈna ora e te ture a Mose? b) I roto i te mau papai a Paulo, na te aha e faaite maira e mea faufaa mau ia ite i te Ture? c) Mai te peu e te taa ra ia tatou te auraa i te pae varua o te mau titauraa a te Ture, eaha ïa te ohipa e tupu mai?

12 I muri aˈe i to ˈna tia-faahou-raa, ua faahaamanaˈo atu Iesu i ta ˈna mau pǐpǐ e ua faatupu oia na roto i to ˈna oraraa taata i te mau ohipa i papaihia no nia ia ˈna e vai ra i roto i te Ture, i roto i te mau tohu a te mau Peropheta e i roto i te mau Salamo (Luka 24:44). Area te aposetolo Paulo ra, te faaite maira ïa oia i te tahi mau faaauraa taa ê o te faufaa a te Ture mai “te hohoˈa ïa, e te huru o te mau mea o te raˈi ra”. Ua parau atoa mai oia e ‘e ata anaˈe te ture no te mau mea maitatai a muri atu’. (Heb. 8:4, 5; 10:1.) Te vai ra i roto i te ture a Mose te mau faataaraa maere mau e tupu i roto i te autahuˈaraa o Iesu Mesia e i roto i te tusia o to ˈna ora taata nei. Mai te peu e ua ite tatou i taua mau faanahoraa taa ê ra o te Ture, e papu maitai ïa ia tatou i te auraa o te mau tupuraa mau ta te reira e faaite maira. Te faahohoˈa ra e rave rahi mau huru o taua mau hohoˈa ra e faaite mai i te mau ohipa e tupu a muri aˈe, i te haamoriraa viivii ore o teie e pûpûhia nei i teie mahana no Iehova, i roto i ta ˈna hiero rahi i te pae varua. A rahi noa ˈtu ai to tatou maramarama no nia i taua mau ohipa ra, e rahi noa atoa to tatou faahiahia i te amuiraa faatavaihia e no to ˈna tiaraa i roto i ta tatou haamoriraa i raro aˈe i te aratairaa a Iesu Mesia.

13. No te aha e riro ai ei mea faufaa mau ia feruri hohonu i nia i te mau faaueraa tumu faufaa mau no roto mai i te Ture?

13 Taa ê atu, e tuhaa atoa te ture a Mose no te mau Papai faauruahia mai e te Atua, mau Papai maitai “ei haapiiraa, ei aˈoraa, ei faaiteraa hapa”. (Tim. 2, 3:16.) Ia huti mai tatou i te mau faaueraa tumu e vai noa mai i reira te Ture i te haamauraahia, ei haaferuriraa ia tatou, e ohie roa ïa tatou i te faaohipa i roto i to tatou mafatu i te hinaaro mau ia haa ia auhia mai tatou e te Atua. Mai te peu e, ua ite tatou i te faaô mai i te huru feruriraa ta taua ture ra e faaue maira e a faaohipa ˈtu ai i roto i to tatou oraraa, i reira ïa tatou e faufaa-roa-hia ˈi.

14. a) Mea nafea to Iesu faaiteraa e mea faufaa mau ia ite tatou eaha ta te Ture e titau ra? b) A tatara mai na vetahi o te tahi atu mau faaueraa tumu maitai roa e vai ra i roto i te Ture, mai tei haapoto-noa-hia ˈtu na e tei faahitihia ˈtu na i te api 152. c) Mea nafea te maramaramaraa i taua mau mea nei, ia tauturu mai ia tatou ia riro tatou ei mau taata maitai aˈe i mua i te aro o te Atua?

14 Ua faahohoˈa maitai mai Iesu i taua manaˈo ra i roto i ta ˈna Aˈoraa i nia i te mouˈa. Ia ˈna i parau atu i te feia e auraro ra i te Ture, ua faaite atura oia ia ratou e maoti hoi i te pee noa i te parau e eiaha e taparahi i te taata, e tia ia ratou ia faaore roa i roto i to ratou mafatu i te mau mea atoa e riri noa ˈi ratou e ia haavî i to ratou arero eiaha ia taora noa ˈtu i te mau parau au ore i nia i to ratou mau taeae. Maoti i te oaoa noa no te mea aita ratou i faaturi, e tia râ ia ratou ia haapao maitai ia ore ratou ia hiˈo atu i te hoê vahine ma te faahinaaro. Tatou atoa, e tia ia tatou ia faaitoito i te faaohipa i te mau melo atoa o to tatou tino ia au i te mau haerea o te Atua (Mat. 5:21, 22, 27-30; Roma 13:8-10). Ia na reira tatou, te faaite ra ïa tatou e ua taa atoa ia tatou i te auraa o te faaueraa rahi roa ˈˈe a te Ture, oia hoi: “Ia hinaaro oe i to Atua ia Iehova, ma to aau atoa, e ma to varua atoa, e ma to manaˈo atoa.” (Mat. 22:36, 37). E haafatata ïa te reira ia tatou i te Atua. Noa ˈtu â ïa e aita tatou i raro aˈe i te ture a Mose, e faufaa-mau-hia tatou na roto i te haapiiraa no nia i te mau hohoˈa e faaite mai i te mau ohipa e tupu a muri aˈe, e vai ra i roto.

Ei haapoto-noa-raa

● No te aha te feia e haa noa nei e ia aurarohia te ture a Mose, e faarue atoa nei i te Mesia?

● Mea nafea te iteraa i te Ture i te tauturu ia tatou ia papu maitai eaha mau na te tiaraa o Iesu i roto i te opuaraa a Iehova?

● Noa ˈtu â ïa e aita tatou i raro aˈe i te Ture, eaha te mau haapiiraa faufaa mau ta tatou e huti mai ia tuatapapa tatou i te reira?

[Uiraa haapiiraa]

[Tumu parau tarenihia i te api 152]

Te tahi mau faaueraa tumu a te ture a Mose

Te mau hopoia i mua i te Atua

O Iehova anaˈe te haamorihia Ex. 20:3; 22:20

Faatura i to ˈna iˈoa Exo. 20:7; Lev. 24:16

Here i te Atua e tavini ia ˈna ma Deut. 6:5; 10:12; 30:16

to tatou mafatu atoa, ma to tatou

nephe atoa e ma to tatou puai atoa

Mǎtaˈu ia ˈna, ia ore tatou e Deut. 5:29; 6:24

auraro ia ˈna

Haafatata ˈtu ia ˈna mai ta ˈna Lev. 1:1-5; Num. 16:1-50;

e titau maira Deut. 12:5-14

Horoa i te mau mea matai roa ˈˈe e Exo. 23:19; 34:26

vai nei ia tatou nei, na ˈna hoi

taua mau mea ra

E mau taata mâ te mau taata e Exo. 19:10, 11; 30:20

haamori ia ˈna

Eiaha e vaiiho i te mau mea moˈa no Exo. 20:8-10; 34:21;

te mau ohipa pae tino Num. 15:32-36

Te mau ohipa faaroo opanihia

Te haamori idolo Exo. 20:4-6; Deut. 7:25

Te anoi-noa-raa te mau haapiiraa a Exo. 23:13; 34:12-15;

te haapaoraa Deut. 6:14, 15; 13:1-5

Te ohipa hiˈohiˈo, te ohipa Exo. 22:18; Lev. 20:27

tahutahu, te peu tairoiro, te peu Deut. 18:10-12

hiˈo ǎtǎ, te pifao

Te faaipoiporaa e te utuafare fetii

Eiaha e faaturi Exo. 20:14; Lev. 20:10

Eiaha e faaipoipo i te hoê taata Deut. 7:1-4

aita e tavini ra ia Iehova

Opanihia ia taoto atu i te mau Lev. 18:6-16; 20:11

fetii piri roa te tahi e te tahi

Faarue roa i te mau taatiraa pae Lev. 18:23; 20:13

tino faufau mau

Faatura i te ora o te hoê tamarii Exo. 21:22, 23

aitâ i fanauhia ˈtura

Faatura i to ˈna metua Exo. 20:12; 21:15, 17;

Deut. 21:18-21

Haapii i te mau tamarii i te mau Deut. 6:4-9; 11:18-21

haerea o Iehova

Te mau hopoia i mua i te mau taata-tupu

Faariro i te ora o te taata ei mea Exo. 20:13; Num. 35:9-34

moˈa

Here i to ˈna taata-tupu; eiaha e Lev. 19:17, 18

tapea i te inoino

Haapao i te mau taata ruhiruhia Lev. 19:32

Tauturu i te feia navai ore, te mau Lev. 25:35-37;

te mau otare e te mau vahine ivi Deut. 15:7-11; 24:19-21

Eiaha e hamani ino i te mau tariˈa Lev. 19:14; Deut. 27:18

turi e te mau matapo

Eiaha e eiâ i roto i te ohipa Lev. 19:35, 36; 25:14

Faatura i ta vetahi ê ra faufaa Exo. 20:15; 22:1, 6; 23:4;

Deut. 22:1-3

Eiaha e nounou i ta vetahi ê ra Exo. 20:17

taoˈa

Faaite e o vai te feia e rave ra Lev. 5:1; Deut. 13:6-11

i te mau hara ino mau

Faaite i te parau mau; eiaha e Exo. 20:16; 23:1, 2

haavare

Eiaha e paetahi no te feia e tiaraa Exo. 23:3, 6; Lev. 19:15

teitei to ratou