Eaha to roto?

Tapura tumu parau

Te faufaa ta te Atua i faaau atu i to ˈna “hoa”, ua riro aˈena ïa ei haamaitairaa no te rahiraa milioni taata

Te faufaa ta te Atua i faaau atu i to ˈna “hoa”, ua riro aˈena ïa ei haamaitairaa no te rahiraa milioni taata

Pene 9

Te faufaa ta te Atua i faaau atu i to ˈna “hoa”, ua riro aˈena ïa ei haamaitairaa no te rahiraa milioni taata

1, 2. a) Eaha te auhoaraa teie e faatupu nei i te mau haamaitairaa e rave rahi na te mau mirioni taata? b) Mea nafea to Aberahama riroraa mai ei hoa no te Atua?

 HAU atu i te 1 950 matahiti i teie nei, teie ta te hoê hoa mau o te huitaata nei i parau: “Ia horoa te taata i to ˈna iho ora no to ˈna ra mau taua, aita roa e taata aroha ê atu i tei reira.” (Ioane 15:13). No roto mai o Iesu, tei faahiti hoi i teie mau parau, i te opu fetii o te hoê taata tei parauhia te hoa o te Taata rahi roa ˈˈe o te ao nei, te Atua ra o Iehova. Ua riro aˈena teie mau auraa noa ˈtu â ïa e e riro paha ïa e ere roa ˈtu i te mea tano, ei haamaitairaa no te tahi mau mirioni taata.

2 O vai mau na hoi taua taata ra no te mau tau tahito ra tei riro hoi te auhoaraa e te Atua i te faatupu e rave rahi mau haamaitairaa? O Aberahama ïa; no roto mai oia ia Sema, te hoê o te mau taata i ora mai mai roto mai i te diluvi rahi i tupu i te mau mahana o Noa ra. E mau auraa fatata hoi to Aberahama e te Atua tei faaite mai i te mau huru o te hoê hoa mau. Ma te turaihia e te aroha e te faaroo, ua faaau aˈera Aberahama ia ˈna i te hinaaro o te Atua, e ua faaitoito hoi te reira ia Iakobo, te hoê taata papai Bibilia, i te parau e: “Tia maite aˈera taua parau i papaihia ra, o tei na ô ra e, Ua faaroo Aberahama i te Atua, e i haapaohia ˈtura ei parau-tia na ˈna: e i parauhia mai hoi oia e, e taua no te Atua.” — Iakobo 2:23.

3, 4. a) I te mea hoi e mea faufaa roa na Iehova te faaroo e te tiaturi o Aberahama ia ˈna, mea nafea ïa te reira i te faahohoˈaraahia mai? b) Mea na roto i tei hea mau parau faufaa roa to Iehova faaotiraa i ta ˈna parau i roto i te Isaia 41:8?

3 Taua taata faaroo ra e te ohipa atoa hoi, ua fanauhia ïa oia i roto i te oire no Ura, oire kaladaio teie, e o ˈna te taata matamua tei mairihia i te iˈoa ra ati Hebera (Genese 14:13). I muri iho, ua faaohipahia aˈera taua iˈoa nei i nia i to ˈna mau huaai tei riro mai ei nunaa no Iseraela (Philipi 3:5). I te mea hoi e ua faariro o ˈna ia Aberahama ei hoa no ˈna, ua faaite maira Iehova ia ˈna vetahi mau manaˈo hohonu to ˈna, mai ta te mau parau i faaitehia i roto i te Genese 18:17-19 e faataa maira.

4 Te haapapu maitai maira te reira e mea faufaa mau na Iehova te faaroo e te tiaturi o Aberahama ia ˈna, mau huru hoi i haapapuhia mai na te hoê auraro papu maitai. No reira, ua faaau maite maira ïa o Iehova i ta ˈna parau i te nunaa o Iseraela i te na ôraa e: “O oe râ, e Iseraela, o to ˈu ïa tavini; o oe hoi, e Iakoba, o tei maitihia ïa e au; te huaai o ta ˈu hoa o Aberahama.” — Isaia 41:8.

Te haamataraa te faufaa i faaauhia ˈtu ia Aberahama i te tupu

5, 6. a) Eaha te faufaa ta Iehova i faaau atu i to ˈna hoa ia Aberahama? b) Ua tǎpǔ mai te Atua e horoa mai i te hoê “huaai” na to ˈna hoa noa ˈtu teihea mau huru?

5 I te mea hoi e ua faaau mai o Iehova, te Mana Hope o te ao nei, i te hoê faufaa ia Aberahama, te hoê noa taata mai ia tatou nei, te faahohoˈa maitai maira ïa te reira i te fatataraa o te mau auraa e tahoê ra i te hoê taata i te hoê hoa rahi roa. Teie ta tatou e taio i roto i te Genese 15:18: “Ua fafau ihora Iehova i te faufaa ia Aberama [Aberahama] i taua mahana ra, na ô maira, E horoa vau i teie nei fenua no to oe ra huaai, e maoti te pape i Aiphiti e tae noa ˈtu i te pape rahi ra o Eupharate.”

6 Ua na roto atu o Aberahama e to ˈna utuafare fetii i taua pape rahi ra no Eupharate no te tomo atu i roto i te fenua i tǎpǔhia maira. I taua tau ra, aita ta Aberahama e tamarii, noa ˈtu â ïa e e 75 to ˈna matahiti e ua mairi hoi te matahiti o ta ˈna vahine no te fanau mai i te tamarii (Genese 12:1-5). Noa ˈtu taua mau huru nei, ua parau maira te Atua i te taata faaroo ra ia Aberahama i te na ôraa mai e: “A hiˈo na to mata i nia i te raˈi, a taio na i te mau fetia, i te tiaraa ia oe ia taio. (...) Oia atoa to oe na huaai.” — Genese 15:2-5.

7. a) Mea nafea ia parauhia taua faufaa ra? b) Eaha te matahiti to ˈna haamataraa i te mana e ia au i teihea ohipa i tupu i roto i te oraraa o Aberahama? c) E hia matahiti i mairi hou te faufaa a te Ture i faaauhia mai ai i te nunaa o Iseraela?

7 Taua faufaa i faaauhia e Iehova i to ˈna “hoa”, e parau ïa tatou i te reira te faufaa i faaauhia ˈtu ia Aberahama aore ra te faufaa aberahama. Ua haamata te reira i te tupu i te matahiti 1943 hou to tatou nei tau, ia Aberahama, tei auraro hoi i te mau faaueraa a te faufaa i faaauhia mai e te Atua, i na roto atu ia Eupharate no te haere atu i te fenua i tǎpǔhia maira. I taua matahiti ra, ua tia hoi ia Iehova ia haamaitai mai ia Aberahama, tei vai tamarii ore noa na, i te horoaraa mai na ˈna i te hoê “huaai”. Ua itea maira te Ture no roto mai i te faufaa i faaauhia i te nunaa Iseraela i te mouˈa ra i Sinai, e 430 matahiti i muri iho, i te matahiti 1513 hou to tatou nei tau. — Genese 12:1-7; Exodo 24:3-8.

Ua amuihia mai te faufaa a te Ture i te faufaa aberahama

8. a) Eaha ta te faufaa a te Ture e titau ra? b) Ua faaore anei te faufaa a te Ture i te faufaa aberahama?

8 I taua tau ra, ua riro maira te mau huaai a Aberahama na roto i ta ˈna tamaiti ia Isaaka ei nunaa tiamâ. Ua tatarahia mai hoi te nunaa Iseraela mai Aiphiti mai e ua arataihia ˈtura i te mouˈa ra i Sinai, i Arabia. Na roto i te arai o Mose, i reira to ˈna faaôraahia ˈtu i roto i te faufaa a te Ture, i faaauhia e te Atua ra o Iehova. I te mea hoi e ua riro aˈena te mau ati Iseraela ei huaai na Aberahama, te “hoa” o Iehova, eaha ˈtura pai ïa ta taua faufaa o te Ture ra e titau ra? E riro oia ei paruru no te nunaa maitihia a Iehova. Aita te faufaa a te Ture i faaore i te faufaa aberahama, inaha te faaite noa ra hoi oia i te mau hapa a te nunaa Iseraela ia au i te ture tia mau a te Atua. — Galatia 3:19-23.

9, 10. a) Eaha ta te mau huaai o Aberahama i manaˈo na no nia i te “huaai” e maitai ai te mau nunaa atoa? b) Ua tano mau anei to ratou manaˈo?

9 Ei faaauraa parau, ua riro maira te ati Iseraela ei mau “tamarii” no te faufaa a te Ture. Ua manaˈo hoi ratou e te riroraa ratou ei huaai na Aberahama, o ratou atura ïa te “huaai” e maitai ai te mau nunaa atoa. Mai te reira mau anei? Eita. Parau mau, i teie mahana, oia hoi 3 500 matahiti i muri aˈe, te vai noa râ te Repubilita o Iseraela, teie râ, e tia ia ˈna ia paruru ia ˈna i roto i te mau nunaa e aro mai nei ia ˈna.

10 No reira, te mau taata atoa e fariu tia i roto i te haapaoraa ati iuda ma te manaˈo e e riro mai oia ei melo no te “huaai” a Aberahama ei haamaitairaa i te toea o te huitaata nei, aita roa ˈtu ïa taata i rave i te eˈa o te Atua ra o Iehova. No reira, eaha ˈtura ïa te ohipa i tupu?

11. Ia au i te aposetolo Paulo, eaha te ohipa i roohia i nia i te mau huaai i te pae tino a Aberahama?

11 Mai teie te huru ta te aposetolo Paulo faataaraa mai ia tatou: “Ua oti hoi i te papaihia e, Toopiti a Aberahama tamarii, na te vahine tavini [o Hagara] te hoê, na te vahine tiamâ [o Sara] te hoê. O ta te vahine tavini ra, i fanau mai ïa mai ta te taata nei â; area ta te vahine tiamâ ra, no tei parauhia maira ïa. E parau faaau hoi eie nei pue mea, o na faufaa e piti ra eie; no te mouˈa ra no Sinai te hoê, o tei faafanau mai i te tamarii tavini, oia hoi Hagara. O taua Hagara nei hoi, o te mouˈa ra ïa o Sinai i Arabia ra, e au hoi ia Ierusalema e vai nei, te vai tavini noa nei hoi oia e ta ˈna atoa ra tamarii. Area taua Ierusalema no nia maira, o te vahine tiamâ ïa, o to tatou atoa ïa metua vahine.” — Galatia 4:22-26.

12. Ua faahohoˈahia te tavini vahine ra o Hagara ia vai?

12 Te Ierusalema i faaauhia i te tavini vahine ra ia Hagara, no nia ïa i te fenua nei, tei parahihia e te mau ati Iuda iho. I te mau mahana o Iesu Mesia, o te oire pû ïa te reira o te nunaa Iseraela, e ua faaôhia mai oia i roto i te faufaa a te Ture (Mataio 23:37, 38). Ia mana noâ te faufaa a te Ture i horoahia mai na roto i te arai o Mose, e riro noa ïa o Iseraela mau ei tuhaa itehia no te faanahonahoraa a Iehova. E nehenehe atura oia e faahohoˈahia i te hoê vahine, ia Hagara, te tavini vahine o Sara.

Te mau tamarii mau o te faufaa aberahama

13. a) Ua faahohoˈahia ïa o Sara, te vahine a Aberahama, ia vai? b) No te aha “[te] Ierusalema no nia maira” e parauhia ˈi e e mea “tiamâ”?

13 Area “[te] Ierusalema no nia maira” o te faanahonahoraa ite-ore-hia ïa a Iehova i nia i te raˈi. E nehenehe atura hoi oia e faaauhia i te hoê vahine, ia Sara, te vahine mau a Aberahama. Aita te faufaa a te Ture i taatihia i taua faanahonahoraa ra, no reira, mea tiamâ atura ïa “[te] Ierusalema no nia maira”, mai ia Sara i mutaa ihora. O taua faanahonahoraa nei tei horoa mai i te “huaai” i tǎpǔhia maira; no reira ˈtura hoi te aposetolo Paulo i nehenehe ai e pii ia ˈna “to tatou atoa ïa metua vahine”.

14. E tano anei te faufaa aberahama i “[te] Ierusalema no nia maira”, e no reira, nafea ˈtura ïa te mau pǐpǐ a Iesu Mesia tei faatavaihia i te varua e nehenehe ai e piihia?

14 Oia mau, e tano mau â te faufaa aberahama ia ˈna i te mea hoi e o ˈna te vahine taipe a te Aberahama Rahi ra, oia hoi, a te faanahonahoraa taatoa a Iehova i roto i te mau raˈi. No reira, ua riro atura ïa te mau pǐpǐ a Iesu Mesia i maitihia e te varua, mai te aposetolo Paulo atoa, ei mau tamarii na te faufaa aberahama. O to Paulo ïa manaˈo ia ˈna i parau e:

15. Eaha ta te aposetolo Paulo i parau i roto i te Galatia 4:27-31 no nia i te mau “tamarii” o te faufaa aberahama?

15 “Ua oti hoi i te papaihia e, E oaoa oe, e te ui tamarii ore ra, e faateitei i to reo, e pii hua, o oe o tei ore i fanautama na, e rahi roa hoi ta te ivi tamarii i ta te tara tane ra. E teie nei, e au mau taeae, e tamarii tatou no tei parauhia maira, mai ia Isaaka atoa ra te huru. E mai tei te reira anotau, o tei fanau i ta te taata ra haapaoraa, i hamani ino ihora ïa ia ˈna i tei fanau i ta te Varua ra, oia atoa i teie nei. Te nahea maira râ te parau i papaihia ra? E tiavaru i te vahine tavini e ta ˈna tamaiti; e ore hoi te tamaiti a te vahine tavini e riro ei taata aiˈa raua atoa te tamaiti a te vahine tiamâ nei. E teie nei, e au mau taeae, e ere atura tatou i te tamarii a te vahine tavini ra, na te vahine tiamâ râ.” — Galatia 4:27-31; Isaia 54:1.

16. Eaha ta taua ohipa i tupu i te tau tahito ra no nia i te faufaa a te Ture e faaite maira, e eaha hoi te vai noa mai?

16 No reira, te faaite maira taua aamu taipe o te tau tahito ra e e faaatea ê te Atua ra o Iehova oia hoi te Aberahama Rahi i te faufaa o te Ture i faaauhia ˈtu ia Iseraela i te mouˈa ra i Sinai. E faaatea-ê-hia ïa aore ra e faaore-roa-hia ïa te faufaa a te Ture tei amuihia mai i te faufaa aberahama e inaha, e vai noa mai atura ïa te faufaa aberahama to roto hoi te parau tǎpǔ no nia i te hoê “huaai” e maitai ai te mau fetii atoa o te fenua nei.

17. a) Eaha te maororaa te faufaa a te Ture? b) No te aha Iesu Mesia i riro ai ei huaai matamua na Aberahama? c) Eaha te tia ia ravehia ia riro mai Iesu ei mauhaa matamua na te Atua e maitai ai te mau fetii atoa o te fenua nei?

17 No reira, te faufaa a te Ture tei amuihia mai e vai noa mai â ïa e tae roa ˈtu i te taeraa mai te “huaai” i tǎpǔhia maira, oia hoi o Iesu Mesia. Maoti te hoê semeio a te Atua, ua riro maira oia ei huaai na Aberahama i te tino nei, e oia hoi, ei huaai matamua na ˈna. E ere noa oia no roto mai ia ˈna i te tino nei, ua riro atoa râ oia ei Tamaiti na te Atua, e oia hoi ei taata tia roa, o te “maitai roa ra, e te rave ore i te ino, e te viivii ore, e te taa ê hoi i te feia rave hara ra”. (Hebera 7:26.) Teie râ, no te riro mai ei mauhaa matamua na te Atua e maitai ai te mau fetii atoa o te fenua nei, e tia ia ˈna ia faatusia i to ˈna ora taata tia roa e ia faaohipa i taua tusia nei no te huitaata nei. Ia faatusia o ˈna ia ˈna mai te reira te huru, e riro ïa oia ei Tahuˈa Rahi na Iehova e e pûpû atu hoi oia i te hoê tusia ia au maite i te mau titauraa a te Atua.

Ua patitihia te faufaa a te Ture i nia i te pou haamauiuiraa o Iesu

18. a) E pûpû-na-mua-hia ˈtu te mau haamaitairaa o te tusia taraehara no vai, e no te aha? b) Ua riro maira ïa Iesu ei aha?

18 E pûpû-na-mua-hia ˈtu te mau haamaitairaa o taua tusia taraehara nei ei maitai no te nunaa ati iuda no reira mai hoi Iesu na roto i to ˈna fanau-semeio-raahia mai e te paretenia ra o Maria. Mea faufaa mau â te reira, no te mea tei raro aˈe te mau ati Iuda e piti na utua pohe. Nafea hoi te reira? A tahi, e huaai ratou na te taata hara ra o Adamu, e te piti ua ino roa ratou no te mea ua tapea to ratou huru tiaraa taata hara ia ratou ia faaau i to ratou oraraa i te faufaa a te Ture i fafauhia ˈtu e te Atua. No reira, o Iesu atura ïa tei faainohia maoti hoi ratou. I to ˈna poheraa i nia i te pou haamauiuiraa, ua nehenehe aˈera oia e tatara i te faainoraa e tairi na i te “mau mamoe anaˈe i moe i te utuafare ra o Iseraela”. I te matahiti 33, ua patitihia aˈera te faufaa a te Ture i nia i te pou haamauiuiraa o Iesu, e ua piri aˈera hoi te aua ati iuda i ô atu i roto i taua faufaa a te Ture no te hoê noa tau. — Mataio 15:24; Galatia 3:10-13; Kolosa 2:14.

19. a) Eaha te aua apî te tia ia tatarahia, e o vai ma te feia e ô mai i roto? b) E riro mai taua mau mamoe ra e arataihia i roto i te aua apî ei aha?

19 E tia ˈtura ïa ia tatarahia i te hoê aua apî no te farii i te mau mamoe i te pae varua a te Tiai mamoe maitai ra i faatia-faahou-hia mai, oia hoi o Iesu Mesia. O taua Tiai mamoe maitai ra tei faatusia ia ˈna atoa hoi te uputa o taua aua apî nei (Ioane 10:7). Te feia e arataihia i roto i taua aua apî nei i raro aˈe i te hiˈopoaraa a te Tiai mamoe maitai ra, e riro mai ïa ratou ei mau tamarii na te Aberahama Rahi ra, i maitihia e te varua moˈa, e tei riro atura ei tuhaa no ta ˈna “huaai” (Roma 2:28, 29.) No reira, i teie mau mahana hopea nei, ua riro te hoê toea o taua “huaai” i te pae varua ra ei haamaitairaa no te mau mirioni taata i roto hau atu e 200 fenua, e te rahi noa ˈtura ratou.

[Uiraa haapiiraa]

[Hohoˈa i te mau api 80, 81]

Ua hope te faufaa o te ture a Mose tei faaauhia i te mouˈa Sinai a patitihia ˈi oia i nia i te pou haamauiuiraa a Iesu.