Eaha to roto?

Tapura tumu parau

PENE 20

Ohipa tauturu

Ohipa tauturu

MANAˈO FAUFAA O TE PENE

Te ohiparaa te here Kerisetiano ia tupu mai te ati natura e ati rau

1, 2. (a) Ua roohia te mau Kerisetiano no Iudea i teihea tupuraa fifi? (b) Ua fanaˈo te mau Kerisetiano ati Iuda i teihea ohipa tauturu î i te here?

 UA ROOHIA to Iudea i te oˈe i te area matahiti 46. Mea navai ore to reira mau pǐpǐ ati Iuda a Iesu i te moni no te hoo mai i te maa sitona e kerite moni rahi roa no te iti te maa e toe ra. Ua pohe poiâ roa ratou. Ua ite râ ratou i te tauturu no ǒ mai ia Iehova e a tahi ra te reira ohipa a tupu ai i rotopu i te mau pǐpǐ a te Mesia.

2 No to ratou aroha i to ratou mau taeae ati Iuda no Ierusalema e no Iudea, ua haaputu te mau Kerisetiano no Anetiohia i Suria, ati Iuda aore ra eita, i te moni. Maiti atura ratou e piti taeae tiaturi-rahi-hia, Baranaba e o Paulo, no te hopoi i te moni tauturu i te mau matahiapo i Ierusalema. (A taio i te Ohipa 11:27-30; 12:25.) Ua putapû roa ïa te mau taeae veve no Iudea i tera ohipa tauturu î i te here a to ratou mau taeae no Anetiohia!

3. (a) E nafea te nunaa o te Atua no teie tau e pee ai i te hiˈoraa o te mau Kerisetiano matamua no Anetiohia? A horoa i te hoê hiˈoraa. (A hiˈo atoa i te tumu parau “ Ta tatou ohipa tauturu rahi matamua.”) (b) E hiˈopoa mai tatou i teihea mau uiraa?

3 A tahi ra a papaihia ˈi te hopoiraa te mau Kerisetiano matamua o te hoê fenua i te moni tauturu na te mau Kerisetiano e ora ra i te tahi atu vahi. I teie mahana, te pee nei tatou i te hiˈoraa o to tatou mau taeae no Anetiohia. Ia faaroo tatou e ua roohia to tatou mau taeae e tuahine no te tahi vahi i te hoê ati natura aore ra te hoê fifi rahi, e tauturu tatou ia ratou. a Ua taaihia teie ohipa tauturu i te tahi atu mau tuhaa o ta tatou taviniraa. E hiˈo mai tatou e nafea ma te pahono i teie mau uiraa: No te aha e taviniraa te ohipa tauturu? Eaha te mau fa o teie ohipa tauturu? Eaha te haamaitairaa ta tatou e fanaˈo?

No te aha e taviniraa moˈa te ohipa tauturu?

4. Eaha ta Paulo i papai i to Korinetia no nia i te taviniraa?

4 I roto i te piti o te rata ta Paulo i papai i te mau Kerisetiano i Korinetia, ua faataa oia e e piti tuhaa rahi to te taviniraa. No te mau Kerisetiano faatavaihia teie rata ta Paulo, e tano atoa râ no te mau “mamoe ê atu” a te Mesia no teie tau. (Ioa. 10:16) Te hoê tuhaa o ta tatou taviniraa, o “te taviniraa o te faahauraa” ïa, oia hoi te pororaa e te haapiiraa ia vetahi ê. (Kor. 2, 5:18-20, New World Translation; Tim. 1, 2:3-6) Te tahi atu tuhaa, o te taviniraa ïa i to tatou mau hoa Kerisetiano. Ua faahiti Paulo i “te taviniraa no te tauturu i te feia moˈa.” (Kor. 2, 8:4, NWT) I roto i te parau “taviniraa o te faahauraa” e “taviniraa no te tauturu i te feia moˈa,” e huriraa te taˈo “taviniraa” no te hoê taˈo Heleni piri i te taˈo diakonia. Eaha ïa te auraa?

5. Eaha te auraa o ta Paulo faataaraa e e taviniraa te ohipa tauturu?

5 A faaohipa ˈi Paulo i te hoê â taˈo Heleni no na ohipa e piti, te amui ra ïa oia i te ohipa tauturu i te tahi atu mau huru taviniraa e ravehia i roto i te amuiraa. Ua parau oia i roto i ta ˈna rata matamua: “E rave rahi â hoi te toroa [aore ra taviniraa], hoê râ Fatu. E rave rahi â hoi te ohipa, . . . Na taua [v]arua hoê ra i ohipa i taua mau mea atoa nei.” (Kor. 1, 12:4-6, 11) Ua taai Paulo i te mau huru taviniraa rau a te amuiraa i te haamoriraa, aore ra te taviniraa moˈa. b (Roma 12:1, 6-8) No reira oia i manaˈo ai e mea tano iho â ia horoa oia maa taime no te “turu,” aore ra no te tavini, “i te feia moˈa.”—Roma 15:25, 26.

6. (a) Mai ta Paulo i faataa, no te aha e tuhaa ˈi te ohipa tauturu no ta tatou haamoriraa? (b) A faataa e nafea te ohipa tauturu e faanahohia ˈi i teie mahana na te ao nei. (A hiˈo i te tumu parau “ Ia tupu te ati natura!”)

6 Ua tauturu Paulo i te mau Kerisetiano no Korinetia ia taa no te aha e tuhaa ˈi te ohipa tauturu no ta ratou taviniraa e haamoriraa ia Iehova. A tapao na i ta ˈna tatararaa: E tauturu te mau Kerisetiano i to ratou mau taeae no to ratou “auraro-maite-raa i te evanelia o te Mesia,” oia hoi no to ratou hinaaro e faaohipa i ta ˈna mau haapiiraa. (Kor. 2, 9:13) Te mau ohipa hamani maitai ta ratou e rave no to ratou mau taeae, ta Paulo ïa i faataa, e faaiteraa ïa i te hau ê o te hamani maitai rahi o te Atua. (Kor. 2, 9:14; Pet. 1, 4:10, Te Faufaa Api) No nia i te tautururaa i to tatou mau taeae e hinaaro ra i te tauturu, oia atoa te ohipa tauturu i tei roohia i te ati, te na ô maitai ra Te Pare Tiairaa o te 1 no Mati 1976 (Farani): “Eiaha roa ˈtu tatou e manaˈo e aita te Atua ra o Iehova e ta ˈna Tamaiti o Iesu Mesia e haafaufaa ra i teie huru taviniraa.” E huru taviniraa moˈa faufaa roa te ohipa tauturu.—Roma 12:1, 7; Kor. 2, 8:7; Heb. 13:16.

Te mau fa papu maitai o te ohipa tauturu

7, 8. Eaha te fa matamua o ta tatou ohipa tauturu? A faataa.

7 Eaha te mau fa o ta tatou ohipa tauturu? Ua pahono Paulo i teie uiraa i roto i te piti o ta ˈna rata i te mau Kerisetiano no Korinetia. (A taio i te Korinetia 2, 9:11-15 i roto i te nota.) c I roto i teie mau irava, te haamataratara ra Paulo e toru fa faufaa e raea ia rave tatou i te “taviniraa,” aore ra ohipa tauturu. E hiˈopoa hoê hoê tatou i te reira.

8 A tahi, e faahanahana ta tatou ohipa tauturu ia Iehova. A tapao na i te rahiraa taime e huti ai Paulo i te ara-maite-raa i nia i te Atua ra o Iehova i roto i na irava e pae. Te faahiti ra oia i te haamauruururaa i te Atua e te haamauruuru-rahi-raa i te Atua. (Irava 11, 12) Te faataa ra oia e e turai te ohipa tauturu i te mau Kerisetiano ia faahanahana i te Atua e ia haamaitai i “te hau ê o te hamani maitai rahi o te Atua.” (Irava 13, 14) E te faaoti ra oia i ta ˈna tatararaa mai teie: “E haamauruuru anaˈe i te Atua.”—Irava 15; Pet. 1, 4:11.

9. Eaha te tupu i nia i te tahi mau taata ia ite ratou i te ohipa tauturu? A horoa i te hoê hiˈoraa.

9 No te mau tavini a te Atua i teie mahana, mai no Paulo, e ravea te mau ohipa tauturu no te faahanahana ia Iehova e no te faanehenehe i ta ˈna mau haapiiraa. (Kor. 1, 10:31; Tito 2:10) Pinepine, e taui roa te manaˈo o te tahi mau taata no nia ia Iehova e to ˈna mau Ite. Teie te hoê hiˈoraa: I te hoê tuhaa fenua i roohia i te vero, ua tamau te hoê vahine i teie papai i nia i te uputa o to ˈna fare: “Ite no Iehova, eiaha e tuô mai.” I te hoê mahana, ua ite atu oia i te tahi mau rima tauturu mata oaoa e tataî ra i te hoê fare i te tahi aˈe pae o te purumu. E rave rahi mahana to ˈna mataitai-noa-raa ia ratou hou oia a haere roa ˈtu ai e paraparau ia ratou. I to ˈna iteraa e Ite no Iehova ratou, ua maere roa oia e ua na ô atu: “Ua hape roa vau i te manaˈo-ino-raa ia outou.” Tatara ˈtura oia i te papai i nia i te uputa.

10, 11. (a) Eaha te tahi mau hiˈoraa e faaite ra i te piti o te fa o ta tatou ohipa tauturu? (b) Eaha te papai tei tauturu i te mau tomite ohipa tauturu? (A hiˈo i te tumu parau “ Buka rairai faufaa mau.”)

10 A piti, e horoa tatou i tei hinaaro-mau-hia e to tatou mau taeae e tuahine. (Kor. 2, 9:12a) E hinaaro iho â tatou e horoa i ta to tatou mau taeae e tuahine e hinaaro ru mau â, e tamǎrû atoa i to ratou mauiui. No te aha? No te mea hoê anaˈe tino te mau mero o te amuiraa e ia mauiui te hoê mero, e mauiui atoa te mau mero atoa. (Kor. 1, 12:20, 26) No to ratou ïa here e aumihi e rave ai e rave rahi o to tatou mau taeae e tuahine i ta ratou mau taihaa, a vaiiho atu ai i te ohipa ta ratou e rave ra, no te haere ru e tauturu i to ratou mau hoa Kerisetiano i roohia i te ati. (Iak. 2:15, 16) I muri aˈe i te hoê miti faaî i tupu i te fenua Tapone i 2011, ua papai te amaa no te Hau Amui no Marite i te mau tomite paturaa no reira no te ani e vata anei “te tahi mau taeae aravihi” no te apiti i te patu-faahou-raa i te mau Piha a te Basileia. Pahonoraa: tau hebedoma noa i muri iho, fatata e 600 rima tauturu tei tapao ia ratou, a farii atoa ˈi i te aufau i ta ratou iho titeti manureva! “Ua rahi roa tei tapao ia ratou,” ta te amaa no te Hau Amui no Marite ïa i tapao. I to te hoê taeae no Tapone uiraa i te hoê rima tauturu no te aha o ˈna i haere mai ai noa ˈtu te atea, ua pahono atu oia: “E mero to matou mau taeae Tapone no to matou ‘tino.’ Te mauiui atoa ra matou mai ia ratou.” I te tahi taime, ua tauturu vetahi i to ratou mau taeae e tuahine, noa ˈtu e e nehenehe ratou e pohe, no to ratou here haapae ia ratou iho. dIoa. 1, 3:16.

11 E faahiahia atoa te feia e ere i te Ite no Iehova i ta tatou ohipa tauturu. I muri aˈe i te hoê ati i tupu i Arkansas, i Marite, i 2013, teie te tatararaa a te hoê vea no nia i te farii-oioi-raa te mau Ite no Iehova i te tauturu atu: “No te mea mea faanaho maitai te mau Ite no Iehova i te rima tauturu e tia ˈi ia ratou ia faaruru i te ati ma te aravihi e te naho maitai.” Mai ta Paulo iho â i parau, e horoa tatou i tei hinaaro-mau-hia e to tatou mau taeae e tuahine.

12-14. (a) No te aha mea faufaa roa ˈi te toru o te fa o ta tatou ohipa tauturu? (b) Eaha ta vetahi i parau o te faataa ra i te faufaaraa ia tamau i te rave i te mau ohipa pae varua?

12 A toru, e tauturu tatou i tei roohia i te ati ia rave faahou i ta ratou mau ohipa pae varua. No te aha mea faufaa ˈi? E turaihia ïa ratou ia haamauruuru rahi i te Atua, ta Paulo ïa i parau. (Kor. 2, 9:12b) Aita ˈtu e ravea maitai aˈe e haamauruuru ai ratou ia Iehova maori râ te rave-oioi-faahou-raa i ta ratou mau ohipa pae varua i te neheneheraa iho â. (Phil. 1:10) I 1946, te na ô ra Te Pare Tiairaa (Farani): “Ua farii Paulo . . . ia haaputuhia te moni no te tauturu i te mau taeae e tuahine Kerisetiano veve, a fanaˈo atu ai ratou i te tahi tamǎrûraa i te pae materia, a nehenehe atu ai ratou e apiti ma te tiamâ ˈtu â e te itoito atu â i te ohipa faaiteraa i te poroi a Iehova.” Ta tatou atoa ïa fa i teie mahana. Ma te apiti faahou i te pororaa e faaitoito ai to tatou mau taeae i te feia e hepohepo ra, a itoito-atoa-hia ˈi ratou iho.—A taio i te Korinetia 2, 1:3, 4.

13 A hiˈo na eaha ta vetahi tei fanaˈo i te tauturu hinaaro-rahi-hia i parau i to ratou poro-faahou-raa, a itoitohia ˈtu ai ratou. Ua na ô te hoê taeae: “E haamaitairaa no to matou utuafare te haereraa i roto i te pororaa. Ua pee rii to matou ahoaho a tamata ˈi matou i te tamahanahana ia vetahi ê.” Ua na ô te hoê tuahine: “Ma te haamau i te feruriraa i nia i te ohipa pae varua, aita vau i tâuˈa faahou i te ati e haaati ra ia ˈu. Aita vau i taiâ faahou.” Ua parau te tahi atu tuahine: “Noa ˈtu e eita ta matou e nehenehe e taui i to matou oraraa, ua tauturu te taviniraa i to ˈu utuafare ia tiatonu i te tiaturiraa no a muri aˈe. Ma te paraparau ia vetahi ê no nia i to matou tiaturiraa i te ao apî, ua papu atu â ia matou e e faaapîhia te mau mea atoa.”

14 Te mau putuputuraa te tahi atu ohipa pae varua mea faufaa ia faatupu oioi faahou to tatou mau taeae e tuahine i roto i te ati. A hiˈo na i ta tuahine Kiyoko, fatata e 60 matahiti, i faaruru. Ua ere oia pauroa ta ˈna mau mea i roto i te hoê miti faaî. Te mea noa i toe mai, te ahu ïa e te tiaa i nia iho ia ˈna. Aita oia i taa faahou e nahea oia. I reira ïa to te hoê matahiapo parauraa ia ˈna e e faatupu ratou i ta ratou mau putuputuraa i roto i to ˈna pereoo. Te na ô ra Kiyoko: “Ua parahi matou tera matahiapo, ta ˈna vahine faaipoipo e te tahi atu tuahine i roto i te pereoo. O matou rii noa, te mea maere râ, aita vau i manaˈo faahou i te miti faaî. Topa te hau. I tera putuputuraa, ua ite au i te puai o te amuimuiraa e te mau taeae e tuahine.” Ua haere atoa te tahi atu tuahine i te mau putuputuraa i muri aˈe i te hoê ati, e ua parau oia: “Tera to ˈu ora!”—Roma 1:11, 12; 12:12.

Te mau maitai vai tamau o te ohipa tauturu

15, 16. (a) Eaha te maitai e noaa mai i te mau Kerisetiano no Korinetia e no te tahi atu vahi ia apiti ratou i te ohipa tauturu? (b) Eaha atoa te maitai e noaa mai ia tatou i te tautururaa ˈtu i teie mahana?

15 I roto i ta ˈna tatararaa, ua faataa atoa Paulo i te mau Kerisetiano no Korinetia i te mau maitai e noaa mai ia ratou e te tahi atu mau Kerisetiano ia tauturu atu ratou. Ua na ô oia: “Na roto i to ratou taparuparuraa i te Atua no outou, e faaite ratou [te mau Kerisetiano ati Iuda no Ierusalema tei tauturuhia] i to ratou here ia outou no te hau ê o te hamani maitai rahi o te Atua i nia ia outou.” (Kor. 2, 9:14, NWT) No te aau horoa o to Korinetia, e turaihia te mau Kerisetiano ati Iuda ia pure no ratou, ati Iuda aore ra eita, a rahi atu ai to ratou here no ratou.

16 No nia i ta Paulo i parau, te na ô ra Te Pare Tiairaa o te 1 no Eperera 1946 (Farani): “Ia horoa vetahi o te nunaa pûpûhia o te Atua i tei hinaaro-mau-hia e te tahi atu, a feruri na i te puai tahoê e itehia mai!” Ta tatou iho â ïa e ite ra i teie mahana. Te na ô ra te hoê matahiapo tei tauturu atu i muri aˈe i te pape pue: “I to ˈu apitiraa i te ohipa tauturu, ua piri roa ˈtu â vau i to ˈu mau taeae.” Teie ta te hoê tuahine tei tauturuhia e parau ra: “E au to tatou autaeaeraa i te autaeaeraa e itehia i roto i te paradaiso i te fenua nei.”—A taio i te Maseli 17:17.

17. (a) E nafea te Isaia 41:13 e tano ai no te ohipa tauturu? (b) A faahiti i te tahi mau hiˈoraa e faahanahana ˈi te ohipa tauturu ia Iehova, e e tahoê roa ˈtu ai tatou. (A hiˈo atoa i te tumu parau “ Rima tauturu no te mau fenua atoa.”)

17 Ia tae te mau rima tauturu i te vahi i tupu ai te hoê ati, e ite roa to reira mau taeae e parau mau iho â ta te Atua i fafau: “O vau hoi to Atua ra, o Iehova, o tei mau ia oe i to rima atau ra; o tei parau atu ia oe e, Eiaha e mǎtaˈu; o vau hoi to oe tauturu.” (Isa. 41:13) Ua na ô te hoê tuahine tei ora mai i te hoê ati natura: “Ua oti roa vau i to ˈu iteraa i te ano, ua toro mai râ Iehova i to ˈna rima. Aita e parau no te faataa i te tauturu ta te mau taeae i horoa mai.” I muri aˈe i te hoê aueueraa fenua tei tuino roa i to raua tuhaa fenua, ua papai e piti matahiapo no te faaite i te manaˈo o ta raua na amuiraa: “E mauiui rahi tei tupu, ua ite roa râ matou i ta Iehova tauturu na roto i to tatou mau taeae. Ua taio matou i te mau tumu parau e faataa ra i te ohipa tauturu, i teie nei râ, ua ite mata roa matou i te reira.”

E nehenehe anei oe e apiti atu?

18. Eaha ta oe e nehenehe e rave no te apiti i te ohipa tauturu? (A hiˈo atoa i te tumu parau “ Ua taui roa to ˈna oraraa.”)

18 E hinaaro atoa paha oe e ite i te oaoa ia tauturu i te mau taeae e tuahine i roto i te ati. Mai te peu e e, a haamanaˈo e pinepine te mau rima tauturu i te maitihia i rotopu i te mau mero e apiti ra i te ohipa paturaa i te mau Piha a te Basileia. A ani ïa i te mau matahiapo o ta oe amuiraa i te tahi api parau no te reira. Te haamanaˈo mai ra te hoê matahiapo mea maoro to ˈna apitiraa i te ohipa tauturu: “E haere outou i te hoê vahi i tupu ai te hoê ati, mai te peu noa e ua titau-manihini-hia outou e te hoê Tomite ohipa tauturu.” Mea na reira e naho maitai ai te ohipa.

19. E nafea te ohipa tauturu e faaite ai e e pǐpǐ iho â tatou na te Mesia?

19 E ravea faahiahia mau â te ohipa tauturu no te auraro i te faaueraa a te Mesia e here te tahi i te tahi, a faaite atu ai e e pǐpǐ iho â tatou na te Mesia. (Ioa. 13:34, 35) E haamaitairaa mau â tera mau rahiraa rima tauturu aau tae e faahanahana ra ia Iehova, a tauturu ai ratou i te mau taeae e tuahine e turu ra ma te taiva ore i te Basileia o te Atua!

a I roto i teie pene, e hiˈo noa tatou i te ohipa tauturu i ravehia no to tatou mau taeae e tuahine. Pinepine râ tatou i te tauturu atoa i te feia e ere i te Ite no Iehova.—Gal. 6:10.

b Ua faaohipa Paulo i te taˈo diakono (tavini) no te parau “te mau tavini tauturu.”—Tim. 1, 3:12, NWT.

c Korinetia 2, 9:11-15 (NWT): “I te mau mea atoa, te haamaitai-rahi-hia ra outou ia nehenehe hoi outou ia horoa noa i roto i te mau tupuraa atoa, no reira ïa te taata tei tauturuhia e haamauruuru ai i te Atua. Teie hoi taviniraa ta outou e rave ra, e ere noa ïa no te horoa i te mea e hinaaro-mau-hia e te feia moˈa, ia riro atoa râ te reira ei tumu e haamauruuru-rahi-hia ˈi te Atua. Te haapapu ra ta outou i rave i to outou huru mau, e no reira ratou e faahanahana ˈi i te Atua, ua auraro hoi outou i te parau apî oaoa no nia i te Mesia, mai ta outou e faaite haere ra, oia atoa no to outou aau horoa noa a turu ai outou ia ratou e ia vetahi ê atoa. E na roto i to ratou taparuparuraa i te Atua no outou, e faaite ratou i to ratou here ia outou no te hau ê o te hamani maitai rahi o te Atua i nia ia outou. E haamauruuru anaˈe i te Atua no teie ô faahiahia roa ta ˈna i horoa noa mai.”

d A hiˈo i te tumu parau “Te tautururaa i to tatou fetii i roto i te faaroo i Bosnie,” o Te Pare Tiairaa o te 1 no Novema 1994, api 23-27.